Anon Hsv 54^VII

Aura þína        skaltu eigi til ónýtis hafa;
        heldr neyt með hagspeki;
válaðr verðr,        sá er eigi vinna má,
        ef hann hefr aurum amat.

Skaltu eigi hafa aura þína til ónýtis; heldr neyt með hagspeki; verðr válaðr, sá er eigi má vinna, ef hann hefr amat aurum.

You must not have your money for no use; rather use it with sense; he who cannot work becomes poor if he has squandered his money.

Mss: 1199ˣ(73r), 401ˣ(1v), 624(143)

Readings: [1] Aura þína: ‘[...] þina’ 401ˣ, eigur þínar 624    [2] ónýtis: ónýts 401ˣ, ofneyzlu 624    [3] heldr: ok 1199ˣ, hafna 401ˣ, om. 624;    neyt með hagspeki: þú eigi hagspeki 401ˣ, om. 624    [4] válaðr verðr: opt verðr sá aumr 624    [5] sá er eigi vinna má: sá er vinna eigi má 401ˣ, er fyrir aurum ræðr 624    [6] ef hann hefr aurum amat: ok hefr öðrum á mót 624

Editions: Skj AII, 180, Skj BII, 194, Skald II, 101, NN §2590; Hallgrímur Scheving 1831, 16, Gering 1907, 15, Tuvestrand 1977, 101, Hermann Pálsson 1985, 64.

Notes: [All]: Lat. parallel: (Dist. I, 39) Conserva potius, quae sunt iam parta labore; / cum labor in damno est, crescit mortalis egestas ‘Preserve with greater effort what you have already gained; when labour is set at naught, human poverty grows’. 624 has a very different reading:

Eigur þínar    skaltu eigi til ofneyzlu hafa;
opt verðr sá aumr,    er fyrir aurum ræðr,
    ok hefir öðrum á mót.

Skaltu eigi hafa eigur þínar til ofneyzlu; sá verðr opt aumr, er ræðr fyrir aurum ok hefir öðrum á mót ‘You shall not use your property for intemperance; he often becomes poor who rules over money and uses it against others’. 624 lacks a 3rd l. and there is no alliteration in the last l. The verbal correspondences in the first helmingr, however, suggest that both versions are ultimately derived from the same translation. — [3] heldr neyt með hagspeki ‘rather use it with sense’: This l. does not correspond to the Lat. text and is missing in 624. Skj B uses Hallgrímur Scheving’s reading of a now-lost ms. (heldr) to produce the correct alliteration, which is also used here.

References

1. Bibliography
2. Skj B = Finnur Jónsson, ed. 1912-15b. Den norsk-islandske skjaldedigtning. B: Rettet tekst. 2 vols. Copenhagen: Villadsen & Christensen. Rpt. 1973. Copenhagen: Rosenkilde & Bagger.
3. Skald = Kock, Ernst Albin, ed. 1946-50. Den norsk-isländska skaldediktningen. 2 vols. Lund: Gleerup.
4. NN = Kock, Ernst Albin. 1923-44. Notationes Norrœnæ: Anteckningar till Edda och skaldediktning. Lunds Universitets årsskrift new ser. 1. 28 vols. Lund: Gleerup.
5. Tuvestrand, Birgitta, ed. 1977. Hugsvinnsmál: Handskrifter och kritisk text. Lundastudier i nordisk språkvetenskap A:29. Lund: Blom.
6. Hermann Pálsson, ed. 1985a. Áhrif Hugsvinnsmála á aðrar fornbókmenntir. Studia Islandica/Íslensk Fræði 43. Reykjavík: Menningarsjóður.
7. Gering, Hugo, ed. 1907. Hugsvinnsmál. Eine altisländische Übersetzung der Disticha Catonis. Kiel: Lipsius & Tischer.
8. Hallgrímur Scheving, ed. 1831. Hugsvinnsmál, ásamt þeirra látinska frumriti. Skóla hátið. Viðeyar Klaustri: prentuð af Helga Helgasyni, á kostnað Bessastaða Skóla.