Fbr ch. 6

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Þorkell hét maður er bjó í Gervidal. Hann var vel fjáreigandi
en lítill í þegnskap en eirinn í skaplyndi, huglaus í hjarta.
Hann var kvongaður maður og hafði eigi fleiri hjón en þrjú.
Griðkona var hið þriðja hjón.

Maður hét Butraldi. Hann var einhleypingur, mikill maður
vexti, rammur að afli, ljótur í ásjónu, harðfengur í
skaplyndi, vígamaður mikill, nasbráður og heiftúðigur. Hann
hafði vistir um sumrum og tók kaup en lét reiðast yfir á
vetrum með þriðja mann og settist á bæi nokkurum nóttum
saman. Hann var nokkuð skyldur að frændsemi Vermundi í
Vatnsfirði og því var honum eigi skjótt goldið það verkkaup
sem hann gerði til.

Butraldi kom með þriðja mann til gistingar í Gervidal til
Þorkels um kveld og þótt Þorkeli væri sár matur þorði hann þó
eigi að synja þeim gistingar og er þeim til stofu fylgt og
kveikt ljós. Sitja þeir þar með vopnum sínum en heimamenn
voru fram í skála. Þá var nokkuð kominn snjór á fjöll í
skafla en mjög snjólaust í héraðinu, vötnin upp gengin en þá
var frostviðri. Var þá og fjúk nokkuð.

Þorkell kom í stofu að spyrja þeirra hluta er honum var
forvitni á að vita. Hann spyr Butralda hvert hann ætlar að
fara. Hann kveðst fara skyldu suður yfir Breiðafjörð. Þorkeli
þótti eigi víst hvort honum mundi veður gefa hinn næsta dag
yfir heiðina. Þá drap stall úr hjarta hans og þótti ill seta
þeirra því að í hans hjarta mættist sínka og lítilmennska.

Og í því bili heyrir hann að drepið er á dyr og batnar honum
ekki við það. Gengur hann fram og til dyra og lýkur upp
hurðunni og sér einn mikinn mann standa með vopnum fyrir
dyrunum. Þorkell spyr þann mann að nafni. Hann nefndist
Þorgeir. Þorkell spyr hvers son hann væri. Hann kveðst vera
Hávarsson. Þá kemur æðra í brjóst Þorkeli og dattaði hjarta
hans við.

Þorkell mælti þá: "Hér er kominn Butraldi við þriðja mann og
veit eg eigi hvern frið hann býður þér. Hygg eg að hann hafi
illan hug á þér því að hann er vinur Vermundar, óvinar
yðvars, en eg má eigi manns blóð sjá og mun eg í öngvit falla
ef þér berist á."

Þorgeir segir: "Ekki mun til skaða bóndi þótt vér séum hér
komnir."

Gengur Þorgeir inn og til stofu. Þorkell kemur og í stofu og
kerling hans. Hann tekur borð og setur fyrir Butralda.

"Skammur er skutill minn," segir Þorkell, "og gakk þú hingað
Þorgeir og sit hjá Butralda."

Þorgeir gerir svo, gengur um þvert gólf og sest niður hjá
Butralda undir borðs endann. Frá verðgetum er sagt vandlega.
Tveir diskar voru fram bornir. Þar var eitt skammrifsstykki
fornt á diskinum hvorum og forn ostur til gnættar. Butraldi
signdi skamma stund, tekur upp skammrifið og sker og neytir
og leggur eigi niður fyrr en allt var rutt af rifjum. Þorgeir
tók upp ostinn og skar af slíkt er honum sýndist. Var hann
harður og torsóttur. Hvorgi þeirra vildi deila við annan kníf
né kjötstykki. En þó að þeim væri lítt verður vandaður þá
fóru þeir þó eigi til sjálfir að skepja sér mat því að þeim
þótti það skömm sinnar karlmennsku. Þá var matur fram settur
fyrir Þorkel og kerlingu hans. Þau mötuðust við eld. Þau komu
stundum í stofu og luku upp hurðu og skyggndu í stofuna
allóframlega.

Og er gestir voru mettir þá kom Þorkell í stofu og kerling
hans og tekur hún mat af borði en Þorkell tók til orða: "Þau
gistingarlaun vildi eg hafa að þér ættust ekki illt við meðan
þér eruð hér á mínum bæ því að mér orkar það margra vandræða
ef þér berist hér á. Sýnist mér það ráð að Þorgeir sofi fram
hjá oss í skála en Butraldi og hans förunautar sofi hér í
stofunni."

Svo gera þeir, sofa nú af nóttina. Og er lýsa tók var
Butraldi snemma á fótum og Þorkell. Þorgeir var og snemma á
fótum. Þá var kveikt ljós í stofu og borð fram sett og matur
á borinn með sama hætti og um kveldið hafði verið. Þá tekur
Þorgeir upp skammrifið og sker en Butraldi býr þá við ostinn.

Og er þeir voru mettir þá fer Butraldi á brott og hans
förunautar. Hann fer upp eftir dalnum svo sem leið liggur.
Nokkuru síðar fer Þorgeir. Hann fer og upp eftir dalnum. Á
fellur ofan eftir dalnum. Brött heiðarbrekka var upp úr
dalnum Gervidal þar sem þjóðleið liggur. Í brekkunni var þá
skafl mikill og harður.

Þorgeir sér þá hvar þeir Butraldi fara og þykist vita að þeir
muni eiga harðfenni mikið í heiðarbrekkunni og torvelda leið,
snýr yfir ána og fer upp öðrum megin árinnar, en þeir fóru
upp á brekkuna, og snýr þá aftur á þjóðleiðina. Butraldi kom
að skaflinum og skorar með exi sinni fyrir sér. Þorgeir sér
þá hvar Butraldi fór en Þorgeir var uppi á brekkunni.

Butraldi mælti þá: "Rann kappinn nú?"

Þorgeir segir: "Eigi rann eg. Því fór eg aðra leið að eg
þurfti eigi að skora fönn fyrir mér en nú mun eg eigi renna
undan yður."

Þorgeir stendur þá á brekkubrúninni en Butraldi skorar
fönnina. Og er hann kom í miðja brekkuna þá setur Þorgeir
spjótskefti sitt undir sig og snýr fram oddinum en hefir
exina reidda um öxl, rennir fönnina ofan að Butralda. Hann
heyrir hvininn af för Þorgeirs og lítur upp og finnur eigi
fyrr en Þorgeir hjó framan í fang honum og þar á hol. Fellur
hann á bak aftur. En Þorgeir rennir fram yfir hann, til þess
að hann kemur á jöfnu, svo hart að förunautar Butralda hrjóta
frá í brott. Um þenna atburð er þetta erindi ort:

Vel dugir verk að telja

vopna hreggs fyr seggjum,

oft flýgr gránn frá gunni

gjóðr, Butralda hljóðan,

þótt kynni mun minni

margrjóðanda þjóðir,

né hnekki eg því, þakkar

þess vígs fetils stíga.

Förunautar Butralda þora eigi að hefna hans né ráða á Þorgeir
því að þeim þótti illt að eiga náttból undir vopnum Þorgeirs.
Styrma þeir yfir Butralda en Þorgeir snýr upp á heiðina og
fer til þess er hann kemur suður á Reykjahóla. Hann hefir þar
góðar viðtökur, var þar um veturinn í góðu yfirlæti.

Vetrarríki var mikið víða um héruð og féll fé fyrir mönnum,
búin óhæg. Sóttu margir menn norður á Strandir til hvalfanga.