Close

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Um haustit þá er sén sigling Eiríks með þrjá tigu skipa. Dreki sá, er hann
stýrði, var tjaldaðr dýrligum klæðum, ok var hans sigling in skrautligasta.
Konungr ok drottning ok öll alþýða gengu í móti honum. Nú er Eiríkr heim
kominn, ok er skjótliga um talat fyrir honum, hvat Gestr þessi hefir unnit inn
mikli um vegabót á Vallandi. Ætluðu þat margir, at hann væri tröll eða
stigamaðr, en sumir leiddu um öðrum getum. Eiríkr bað menn gefa sér fátt at
um þenna mann. Gestr át jafnan lítit ok drakk, en helt þó háttum við aðra
menn; þó var hann kátr við sína sessunauta, ef þeir yrktu orða á hann. Stórr
maðr var hann ok sterkligr; lengstum var hann í kufli eða loðkápu, ok mátti
eigi glöggt sjá bolsvöxt hans. Rauðr hét maðr, er hafði útgjörðir fyrir
konungi; hann var öfundsamr ok óheill í lyndi, sterkr ok varla einhamr. Hann
talar svá til konungs: „Hvat mun verða, þó ek setjumst í sæti Gests þessa?“
Konungr kvað þat önga þörf ok sagðist engan hlut mundi í eiga, ef Gest
líkaði eigi. Rauðr gjörði, sem hann hafði talat, en í því gekk Gestr í höllina
ok bað hann brott ganga. Rauðr svarar: „Ek hygg þetta sæti nú eigi verr
skipat en áðr.“ Gestr greip þá í lær honum ok kippir honum ór sætinu ok setr
hann niðr við hallargólfinu svá hart, at beinin brotnuðu í honum; ok varð
hann aldri at þrifum síðan, ok var hann í brott borinn. En konungr gaf Gest
þetta eigi at sök. Undruðust allir menn afl hans, ok leit hverr til annars. Þat
var enn einn tíma, at Gestr var seinn til sess síns. Eiríkr konungsson settist í
sætit; konungr bað hann eigi þar sitja, en hann sat sem áðr. Litlu síðar gekk
Gestr í höllina ok fyrir Eirík ok stóð þar litla stund ok mælti: „Þú mant
þykkjast eiga ráð at sitja hér.“ Ok gekk í brott síðan, ok út til húss síns.
Eiríkr gekk út eftir honum, ok áðr Gestr hefir lokat húsit, kom Eiríkr at ok
bað hann upp láta. Gestr gjörði svá, ok þó heldr seint. Gengr Eiríkr inn ok
sér at þar er tjaldat með hallarbúningi svá vænum, at öngvan þóttist hann fyrr
þvílíkan sét hafa. Hann var víða gulllagðr ok gjörr með inum mesta hagleik;
dúkarnir lágu niðri á jörðina, víða silkiofnir. Eins manns hvíla var í húsinu,
en salúnit yfir sænginni var gullskotit pell, ok svá hægindisverit. Uppi yfir
hvílunni var einn gullhringr mikill; konungsson tók ofan hringinn, ok sá, at
hann var í þrettán hlutum, ok í sumum hlutum lýsigull, en í sumum rautt
gull; eigi þóttist hann sét hafa jafngóðan grip. Hann mælti við Gest: “Vilt þú
selja mér hringinn?” “Eigi vil ek þat,” sagði Gestr, “ok ætlar þú mikinn
örleika mun okkarn: Þá er þú komt ór hernaði, var borit heim skrúð ok
skarlat ok góðir gripir, ok bað ek þik einskis, enda bautt þú mér ekki; þú
settist í sæti mitt, ok sá ek þat at þér þótti við of mín vetrvist.” Konungsson
svarar: “Ek vilda reyna svinnu þína, Gestr, því settumst ek í sæti þitt; eða
hvat heitir hringrinn?” Gestr svarar: “Af sindri ok seimi var sægrimi gjörr,
eða hvat er þetta?” Konungsson svarar: “Þat er sindr harðast, er leikr um
hjarta manns, hugarangr allmikit, en rautt gull er seimr, en lýsigull er
sægrimi; en hringrinn er gjörr í minning þess manns, er hugarangr hefir haft,
at hann skuli því oftar minnast sinna harma, er hann sér hann fyrir augum
sér, ok kalla ek hann Gáinn.” “Vitr maðr ert þú, konungsson, því at sá maðr
hafði hugarekka, er hringrinn var gjörr.” Konungsson sá, hvar stóðu kistur
þrjár í húsinu; hann bað Gest fá sér luklana, at lúka upp kistunum. Gestr fekk
honum tvá lukla, ok heldr sent, en settist á ina þriðju kistuna. Konungsson
lýkr upp kistunum, ok sér, at þær eru tómar, ok hugði at þar hefði í verit
húsbúninginn ok hvíluklæði Gests. Eiríkr bað hann fá sér inn þriðja lykilinn,
at lúka þeirri upp, er hann sat á. Gestr sagði þat eigi verða mundu, nema þeir
þreytti orku um. “En þó kann vera, at þeim þykki sannast illgetur sínar á
mér, ef ek gjöri þér harðleikit.” Hann kvað þá vísu:

Halda hlífðar aldri

hljótendr á hlyn spjóta;

verð ek veiga skorðum

vaka ár af því fári.

Enn munu örva seima

ýtendr of mik flýta

orð, at ek eigi verða

alltryggr, ef nú gyggvir.

Eiríki óx nú at meiri forvitni á, at sjá í kistuna, sem Gestr kvað þetta, ok bað
hann upp lúka. Gestr bað hann þá eigi sér um kenna, þó at honum væri þá verra í
hug, en áðr. Eiríkr hét góðu um þat. Gestr fekk honum þá lykilinn, ok stóð upp
af kistunni; en Eiríkr lauk upp ok fann þar í enda kistunnar mörg smíðartól,
forkunnar vel gjör. En í kistuna var felld ein brík, var þar öðrum megin klæði
eða pakki af skarlati, ok um utan léreft; en er hann rakti í sundr, var þar í innan
pellsklæði ok þar næst silkidúkr, en í dúknum var meylíkneski, klætt
guðvefjarpelli, svá fagrt ok lífligt, at hann hugði, at líf mundi með vera, ef fylgt
hefði hiti ok mál. Eiríkr mælti þá: “Undarliga fögr mær man sú vera, sem þetta
líkneski er eftir markat, ok þess strengi ek heit, at ek skal þessa mey eiga, ef hon
er ómenguð, eða önga ella, ef hon er á lífi, ok eigi drekka heima fyrri jól í
Rúðuborg, en þetta er efnt.” Gestr brosti at ok mælti: „Þetta mant þú aldri efnt
fá, ef þú nýtr þinna einna ráða við, en kalla mun ek þik Eirík inn forvitna.” “Þá
mantu gefa mér hringinnn Gáinn at nafnfesti,” segir Eiríkr. “Fjarri ferr þat,”
segir Gestr, “ef ek veit, hvat ek gjöri.” Eiríkr frétti, hvárt hann kynni at smíða
með öllum þeim tólum, er þar váru saman komin, eða heyrðu til hvers háttar
smíðis, er hafa þyrfti. Gestr sagðist þurfa þeirra allra. Þá spurði konungsson,
hvárt hann hefði smíðat hringinn eða líkneskit. Enn Gestr kvað þá vísu:

“Hlær þá er hildar mávar

í hug minn komit þínum

stafns verð ek gjarn til Gefnar

gæðindr fyrir mér hæla.

Úlfr veit um – Syn sjálfa

sædags lofa ek fagra,

mér verðr grund at grandi

grafsilfrs – etit hafði.”

Fenris úlfrinn vissi, hvat hann taug, þá er hann beit höndina af Tý Óðinssyni; ek
mun ok gjörst vita, hvar ek hefi frá horfit. Hefi ek smíðat þetta mannlíkan;
mundi þér ok mikit um finnast, ef þú sæir þá mey lifandi, er þetta líkneski er
eftir markat. Gestr vildi þá ekki fleira um tala.