BjH ch. 32

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Það er sagt í öðru lagi frá Birni að hann var snemma á fótum

þann morgun og mataðist en Sigmundur húskarl hans var farinn

upp í dal.

Birni þótti illar húsgöngur er hann átti sökótt og þótti

aldrei örvænt á hverri stundu hann þyrfti manna við og var

hann nokkuð brúnvölur og sagði Þórdísi konu sinni að hann

mundi fara á Hvítingshjalla og skera mön á hrossum Þorsteins

áður hann sendi þau vestur. Og þó kvað hann heldur hafa

harkað um draumana um nóttina og kvaðst þó ógjörla vita fyrir

hverju það mun vera. Hann kvaðst mjög oft á þá leið dreyma

sem nú og kvað þó nú mest um vera.

Hún mælti: "Það vildi eg að þú færir hvergi frá húsi í dag og

ertu óvar um þig þar er fjandmenn þínir sitja umhverfum þig.

Eða hvað dreymdi þig?"

"Ekki læt eg drauma ráða förum mínum," segir hann.

"Eigi vildi eg að þú færir frá húsi og værir sem varastur um

þig og hefir það fyrir engum spillt. En mér virðist sem

raunillar hafi verið svefnfararnar í nótt og seg mér hvað

fyrir bar."

En Björn kvað vísu:

Undr er ef eigi bendir,


oft vakir drengr að lengrum,


ógn hef eg fyrða fregna,


framvísar mér dísir,


því að armleggjar orma


Ilmr dagleygjar hilmis


heim úr hverjum draumi


hjálmfaldin býðr skáldi.

"Þetta hefir mig oft dreymt," sagði hann, "og nú með mestu

móti í nótt."

Hún latti hann frá húsi að fara en hann lét ekki letjast.

Húskarlar þeir sem heima voru fóru í skóg að höggva við og

var Björn einn roskinna manna.

Nú býst hann til hrossanna og hefir manskæri mikil á linda og

hött á höfði og skjöld á hlið. Sverð hafði hann í hendi er

Þorfinnur Þvarason átti. Björn var mikill maður vexti og vænn

og freknóttur, rauðskeggjaður, skrúfhár og dapureygður og

manna best vígur. Sveinn fimmtán vetra gamall fór með honum.

Og er þeir gengu úr túni kvað Björn vísu:

Út geng eg með lið lítið,


lítt sé eg hers við víti.


Sverð fylgir menmyrði


mítt og skjöldr hinn hvíti.


En fyr einum runni


ægis dýrs of Mýrar,


vöndr skal hjalts úr hendi


hrökkva, fyrr en eg stökkva.

Þeir fóru þá götu er liggur til Hvítingshjalla. En þeir eiga

að fara yfir Hítará, skammt frá því er hún fellur úr vatninu.

Og er þeir hafa farið um hríð þá sér sveinninn sex menn fara

í móti þeim frá stakkgarði af Hvítingshjalla.

Björn spyr sveininn ef hann sæi hrossin á Hjöllunum, kvað

auðsæ vera munu fyrir litar sakir. Hann kvaðst sjá hrossin og

svo sex menn fara í mót þeim.

Björn kvað þá enn vísu:

Tveir erum, vörðr, en vorum,


vopn-Eirar, vel fleiri.


Oft var skáld und skildi


skólkinnis að jólum.


Enn hraustgeði á hausti,


hoddlestis, kom vestan,


sveit vara seggja lítil


snarfengs, með lið drengja.

Björn hafði kyrtil góðan og var í hosum og vafið silkiræmu um

fót sér, þeirri er hann hafði skipt um við hinn helga Ólaf

konung. Hann brá sverðinu er Þorfinnur Þvarason átti og

mælti: "Illt sverð á hér góður drengur," segir hann.

Kálfur sér þá brátt þar sem hann var kominn og heldur eftir

þeim og mælti: "Eigi er minni von," segir hann, "að skipti

með oss gæfunni. Þeir þóttust mig hafa í hættu settan en eg

hygg að eg veiði nú þann björn er vér vildum allir veiða."

"Skammt eiga þeir nú hingað Björn," segir sveinninn, "því að

þeir fara hart."

Björn svarar: "Því auðveldara mun okkur að taka hrossin sem

fleiri beina að."

Sveinninn mælti: "Ekki munu þetta friðarmenn vera. Þeir eru

allir með vopnum. Og enn sé eg fleiri menn því að sumir fara

eftir okkur og enn vopnaðir."

"Eigi skyldir þú of mikið um gera," segir Björn. "Kann vera

að það séu réttamenn."

Sveinninn mælti: "Eg sé enn fleiri menn og fara frá Hólmi. Og

er okkur það eitt ráð að snúa til Klifsdals og förum síðan

Hellisdal og forðum okkur."

Björn mælti: "Ekki hefi eg enn eltur verið hér til og svo mun

enn og mun eg eigi aftur hverfa. Förum eftir Klifsandi til

Klifsjörva og gjarnan vildi eg fara til Grásteins hins mikla

ef við mættum þangað komast."

"Eigi má eg það vita," segir sveinninn, "hve okkur má það

endast því að menn sækja að okkur öllum megin. Og sé eg það

gjörla að sex eru hvar saman þótt sumir eigi lengra til okkar

en sumir. Og sé eg nú alls eigi færri menn en fjóra og

tuttugu."

Björn spyr: "Hvern veg er þeim mönnum varið er okkur eru

næstir?"

Sveinninn segir og þóttist Björn kenna Kálf að frásögn hans.

Kálfur var maður mikill og svartur og átti skammt til þeirra

á bak þeim er Kolli og synir Eiðs komu fyrir þá. Dálkur fer

að frá Hólmi og er sýnu first þeim og þeir er honum fylgja.

Björn mælti við sveininn: "Far þú nú upp í hjallann eftir

hrossunum en eg mun hér bíða. Ekki mun stoða að fara lengra."

Nú settist Björn niður en sveinninn fór að taka hrossin og

vildi víkja og mátti eigi því að þá hafði tekist fundur

þeirra.

Þeir koma fyrst að Birni, Kálfur við sétta mann, Kolli og

synir Eiðs með honum við sex menn. Þorvaldur Eiðsson skýtur

spjóti að Birni þegar er hann nær til hans. Björn tók spjótið

á lofti og sendi aftur til eiganda. Það kom á Þorvald miðjan

og féll hann dauður til jarðar. Þeir höfðu komist á milli

hans og Grásteins svo að Björn komst eigi þangað. Þórður

vildi hefna bróður síns og hjó til Bjarnar mikið högg. En

Björn hélt á skildinum svo að handleggur hans var í

mundriðanum og kom höggið á skjöldinn og varð svo mikið að

handleggur Bjarnar gekk í sundur og féll skjöldurinn niður.

Þá þreif Björn sporð skjaldarins hinni hendinni og rak í

höfuð Þórði svo að hann fékk þegar bana. En sumir menn segja

að hann legði hann með söxunum til bana. Kolli sótti Björn

fast, nær í mesta lagi einna manna í sífellu, þótt vér kunnum

eigi að greina hvert sárafar hann veitti honum.

Kálfur mælti, kvað honum nú fyrir allt eitt koma þótt hann

felldi nokkura menn og kvað hann skyldu nú eigi undan ganga

"er oss nú eigi mannfátt," segir hann.

Sumir mæltu að slá skyldi hring um Björn og varðveita hann að

hann komist hvergi í brott og bíða Þórðar Kolbeinssonar að

vega að honum til lykta. Og meðan þeir ræddust þetta við þá

leysti Björn manskæri af linda sér og voru þau nýhvött er

hann fór heiman, bæði mikil og biturleg.

Nú kom Dálkur til með sex menn og vill þegar sækja að Birni

því að hann var hraustur karlmaður og þóttist hann varla án

hólmsök við Björn er hann átti sonar síns að hefna. En Björn

bregður sverðinu Þorfinns er hann hafði heiman haft og höggur

á fót Dálki svo hart að fóturinn brotnaði en eigi beit og

varð Dálkur óvígur og fluttur á brott þangað sem honum var

óhætt.

Og því næst kom Þórður Kolbeinsson. Og er Björn sá hann þá

mælti hann: "Seinn til slíks móts lítill sveinn."

"Sá skal þér þó nú nær standa í dag," segir Þórður, "og

höggva þig klækishögg."

"Þau ein muntu höggva," segir Björn, "meðan þú lifir."

Þórði varð mismælt og vildi hann sagt hafa að sá skyldi hann

höggva klámhöggi þann dag. Björn grípur nú skærin því að hann

veit að sverðið dugir ekki og hleypur að Þórði og ætlar að

reka á honum skærin. Þórður veikst undan en fyrir varð

húskarl Þórðar er Grímur hét og fékk þegar bana. Og í því

bili hjó Kálfur til Bjarnar og veitti honum mikið sár og féll

Björn nú svo að hann stóð á knjám og varðist með skærunum af

mikilli hugprýði, því að hann var hinn mesti fullhugi sem oft

höfðu raunir á orðið, og veitti þeim mörg sár er hann sóttu.

Þeir sóttu hann nú svo fast og engir meir en Kolli.

Björn mælti: "Fast sækir þú mig í dag Kolli," segir Björn.

"Eigi veit eg hverjum í er að þyrma," segir hann.

"Svo er og," segir Björn. "Móðir þín mun þetta fyrir þig hafa

lagt að þú skyldi mér harðasta atgöngu veita. En sjá þykist

eg að annað mun þér betur gefið en ættvísin."

Kolli segir: "Eigi þykir mér þú það snemma sagt hafa ef mér

er nokkur vandi á við þig." Og þegar gengur Kolli brott og

hættir aðsókninni.

Björn varðist mjög lengi með skærunum svo að hann stóð á

knjám. Og allir undruðust þeir hví hann mátti slíka vörn

veita, næsta vopnlaus maður, svo margir sem þeir sóttu hann

og þóttust þó allir hafa fullleiksa er honum urðu næstir.

Nú er það sagt að Þórður hjó til Bjarnar og beit af honum

þjóhnappana og fellur Björn þá. Þórður vill þá eigi láta

höggva á milli og höggur af Birni höfuð í öðru höggi og

gengur á milli bols og höfuðs og þá kvað Þórður vísu:

Láskat, snarr að snerru,


segg þann bitu eggjar,


hinn er fyr heiði sunnan


hugprýði mér frýði,


að, morðvandar, myndag,


meiðs hlutum rán af beiði,


bitu þann fyr sök sanna


sverð, hans bani verða.

Þórður tók höfuð Bjarnar og batt við ólar sér, lét þar hanga

við söðul sinn.

Kálfur kvaðst vilja að þeir kæmu í Hólm og lýstu þar víginu

og lést vilja færa þeim men er Björn hafði haft á sér.

Dálkur svarar og kvað það óskylt vera og kappsamlegt, kvað

það betur sóma að sýna sig í yfirbótum við frændur Bjarnar

eftir þetta verk heldur en auka vansemd við þá.

Þórður lagði þar hvortgi til. Kálfur reið þegar af vettvangi.

Og er þeir riðu í brott og voru komnir ofan yfir Klifsand þá

flugu móti þeim hrafnar nokkurir og þá orti Þórður vísu

þessa:

Hvert stefnið þér, hrafnar,


hart með flokk hinn svarta?


Farið ljóst matar leita


landnorðr frá Klifsandi.


Þar liggr Björn en Birni


blóðgögl of skör stóðu.


Þollr hné hjálms á hjalla


Hvítings ofar lítlu.