Beowulf ch. [XXVIIII-XXX]

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Biowulf maðelode, | bearn Ecgðioes:
"þæt is undyrne, | dryhten Higelac,
micel gemeting, | monegum fira,
hwylc orleghwil | uncer Grendles
wearð on ðam wange, | þær he worna fela
Sigescyldingum | sorge gefremede,
yrmðe to aldre. | Ic ðæt eall gewræc,
swa begylpan ne þearf | Grendeles maga
ænig ofer eorðan | uhthlem þone,
se ðe lengest leofað | laðan cynnes,
facne bifongen. | Ic ðær furðum cwom
to ðam hringsele | Hroðgar gretan;
sona me se mæra | mago Healfdenes,
syððan he modsefan | minne cuðe,
wið his sylfes sunu | setl getæhte.
Weorod wæs on wynne; | ne seah ic widan feorh
under heofones hwealf | healsittendra
medudream maran. | Hwilum mæru cwen,
friðusibb folca, | flet eall geondhwearf,
bædde byre geonge; | oft hio beahwriðan
secge sealde, | ær hie to setle geong.
Hwilum for duguðe | dohtor Hroðgares
eorlum on ende | ealuwæge bær;
þa ic Freaware | fletsittende
nemnan hyrde, | þær hio nægled sinc
hæleðum sealde. | Sio gehaten is,
geong, goldhroden, | gladum suna Frodan;
hafað þæs geworden | wine Scyldinga,
rices hyrde, | ond þæt ræd talað,
þæt he mid ðy wife | wælfæhða dæl,
sæcca gesette. | Oft seldan hwær
æfter leodhryre | lytle hwile
bongar bugeð, | þeah seo bryd duge!
Mæg þæs þonne ofþyncan | ðeodne Heaðobeardna
ond þegna gehwam | þara leoda,
þonne he mid fæmnan | on flett gæð,
dryhtbearn Dena, | duguða biwenede;
on him gladiað | gomelra lafe,
heard ond hringmæl | Heaðabeardna gestreon
þenden hie ðam wæpnum | wealdan moston,
oððæt hie forlæddan | to ðam lindplegan
swæse gesiðas | ond hyra sylfra feorh.
þonne cwið æt beore | se ðe beah gesyhð,
eald æscwiga, | se ðe eall geman,
garcwealm gumena | (him bið grim sefa),
onginneð geomormod | geongum cempan
þurh hreðra gehygd | higes cunnian,
wigbealu weccean, | ond þæt word acwyð:
'Meaht ðu, min wine, | mece gecnawan
þone þin fæder | to gefeohte bær
under heregriman | hindeman siðe,
dyre iren, | þær hyne Dene slogon,
weoldon wælstowe, | syððan Wiðergyld læg,
æfter hæleþa hryre, | hwate Scyldungas?
Nu her þara banena | byre nathwylces
frætwum hremig | on flet gæð,
morðres gylpeð, | ond þone maðþum byreð,
þone þe ðu mid rihte | rædan sceoldest.'
Manað swa ond myndgað | mæla gehwylce
sarum wordum, | oððæt sæl cymeð
þæt se fæmnan þegn | fore fæder dædum
æfter billes bite | blodfag swefeð,
ealdres scyldig; | him se oðer þonan
losað lifigende, | con him land geare.
þonne bioð abrocene | on ba healfe
aðsweord eorla; | syððan Ingelde
weallað wælniðas, | ond him wiflufan
æfter cearwælmum | colran weorðað.
þy ic Heaðobeardna | hyldo ne telge,
dryhtsibbe dæl | Denum unfæcne,
freondscipe fæstne. | Ic sceal forð sprecan
gen ymbe Grendel, | þæt ðu geare cunne,
sinces brytta, | to hwan syððan wearð
hondræs hæleða. | Syððan heofones gim
glad ofer grundas, | gæst yrre cwom,
eatol, æfengrom, | user neosan,
ðær we gesunde | sæl weardodon.
þær wæs Hondscio | hild onsæge,
feorhbealu fægum; | he fyrmest læg,
gyrded cempa; | him Grendel wearð,
mærum maguþegne | to muðbonan,
leofes mannes | lic eall forswealg.
No ðy ær ut ða gen | idelhende
bona blodigtoð, | bealewa gemyndig,
of ðam goldsele | gongan wolde,
ac he mægnes rof | min costode,
grapode gearofolm. | Glof hangode
sid ond syllic, | searobendum fæst;
sio wæs orðoncum | eall gegyrwed
deofles cræftum | ond dracan fellum.
He mec þær on innan | unsynnigne,
dior dædfruma, | gedon wolde
manigra sumne; | hyt ne mihte swa,
syððan ic on yrre | uppriht astod.
To lang ys to reccenne | hu ic ðam leodsceaðan
yfla gehwylces | ondlean forgeald;
þær ic, þeoden min, | þine leode
weorðode weorcum. | He on weg losade,
lytle hwile | lifwynna breac;
hwæþre him sio swiðre | swaðe weardade
hand on Hiorte, | ond he hean ðonan
modes geomor | meregrund gefeoll.
Me þone wælræs | wine Scildunga
fættan golde | fela leanode,
manegum maðmum, | syððan mergen com
ond we to symble | geseten hæfdon.
þær wæs gidd ond gleo. | Gomela Scilding,
felafricgende, | feorran rehte;
hwilum hildedeor | hearpan wynne,
gomenwudu grette, | hwilum gyd awræc
soð ond sarlic, | hwilum syllic spell
rehte æfter rihte | rumheort cyning.
Hwilum eft ongan, | eldo gebunden,
gomel guðwiga | gioguðe cwiðan,
hildestrengo; | hreðer inne weoll,
þonne he wintrum frod | worn gemunde.
Swa we þær inne | ondlangne dæg
niode naman, | oððæt niht becwom
oðer to yldum. | þa wæs eft hraðe
gearo gyrnwræce | Grendeles modor,
siðode sorhfull; | sunu deað fornam,
wighete Wedra. | Wif unhyre
hyre bearn gewræc, | beorn acwealde
ellenlice; | þær wæs æschere,
frodan fyrnwitan, | feorh uðgenge.
Noðer hy hine ne moston, | syððan mergen cwom,
deaðwerigne, | Denia leode,
bronde forbærnan, | ne on bæl hladan
leofne mannan; | hio þæt lic ætbær
feondes fæðmum | under firgenstream.
þæt wæs Hroðgare | hreowa tornost
þara þe leodfruman | lange begeate.
þa se ðeoden mec | ðine life
healsode hreohmod, | þæt ic on holma geþring
eorlscipe efnde, | ealdre geneðde,
mærðo fremede; | he me mede gehet.
Ic ða ðæs wælmes, | þe is wide cuð,
grimne gryrelicne | grundhyrde fond;
þær unc hwile wæs | hand gemæne,
holm heolfre weoll, | ond ic heafde becearf
in ðam guðsele | Grendeles modor
eacnum ecgum, | unsofte þonan
feorh oðferede. | Næs ic fæge þa gyt,
ac me eorla hleo | eft gesealde
maðma menigeo, | maga Healfdenes.