Þiðr ch. Prologue

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Ef menn vilja girnast at heyra þau stórtíðendi, er verit hafa í fornum sið, verðr hvártveggja at gera, at spyrja þess, er menn vitu eigi áðr, ok svá festa í minni. Ef menn vilja kunna ókunnar sögur ok langar, þá er betr ok gengr síðr ór minni, at ritaðar sé. Þessi saga er ein af þeim stærstum sögum, er gervar hafa verit í þýðverskri tungu, er sagt er frá Þiðreki konungi ok hans köppum, Sigurði Fáfnisbana ok Niflungum, Vilkinamönnum ok mörgum öðrum konungum ok köppum, er koma við þessa sögu.

Saga þessi hefst út á Púl ok ferr norðr um Lunbardi, í Fenidi, í Svava, í Ungaria, í Púlinaland, í Ruzia, í Vindland, í Danmörk ok Svíþjóð, um allt Saxoniam ok Frakkland ok vestr um Valland ok Hispaniam, ok um öll þessi ríki gengr þessi saga, þá er öll er sögð, af þeim stórmerkjum, er þessir menn hafa gert, er frá er sagt, í hverju landi, þeira er nefnd eru. Ok Danir ok Svíar kunnu at segja hér af margar sögur, en sumt hafa þeir fært í kvæði sín, er þeir skemmta ríkum mönnum. Mörg eru þau kvæði kveðin nú, er fyrir löngu váru ort eftir þessari sögu. Norrænir menn hafa saman fært nokkurn part sögunnar, en sumt með kveðskap. Þat er fyrst frá Sigurði at segja Fáfnisbana, Völsungnm ok Niflungum ok Velent smið ok hans bróður Agli, frá Níðungi konungi, ok þó at nokkut bregðist atkvæði um manna heiti eðr atburði, þá er eigi undarligt, svá margar sogur sem þessir hafa sagt, en þó ríss hún nær af einu efni. Þessi saga er saman sett eftir sögn þýzkra manna, en sumt af þeira kvæðum, er skemmta skal ríkum mönnum ok fornort váru þegar eftir tíðendum, sem segir í bessari sögu, ok þó at þú takir einn mann ór hverri borg um allt Saxland, þá munu þessa sögu allir á eina leið segja, en því valda þeira in fornu kvæði. En þeira kveðskapr er settr eftir því, sem vér megum við kennast, at kvæðaháttr er í várri tungu. At sumum oröum verðr ofkveðit sakir skáldskapar háttar, ok er sá mestr kallaðr, sem þá er lofaðr; svá ok um mannfallit at kalla, at þá falli alþýðan, er fallnir váru inir ágætustu menn, er áðr váru lofaðir. En þat skaltu skilja, at sú auðn sé orðin mest af ríkismanna falli ok af því, at engir eru þeira jafningjar, eftir því sem segir Hallfreðr:

Norðr eru öll of orðin

auð lönd at gram dauðan,

allr glepsk friðr at falli

folkstyggs sonar Tryggva.

Eigi var svá sem hann kvæði, at auð væri Norðrlönd, þótt Óláfr væri fallinn, en þat færði hann til lofs við konung, at engi þvílíkr maðr væri eftir á Norðrlöndum sem Óláfr Tryggvason. Svá verðr ok frægr í öllum löndum, svá vítt sem þessi saga ferr, af stórverkum þeim, er Þiðrekr konungr ok hans kappar ok aðrir þeir, er jafnfram honum lifðu, hafa gert.

Sagan er á þá leið saman sett, at nefndir eru í fyrstu höfðingjar þeir, er ráðit hafa löndum ok af þeira nafni kölluð verit þjóðin, sú er þeir hafa stýrt, ok með þeira ættmönnum síðan ok helzt þat enn í dag. Þessi saga hefir ger verit í þann tíma, er Konstantinus konungr inn mikli var andaðr, er náliga hefir kristnat allan heiminn. En þegar eftir hans andlát spilltist kristnin ok hefir villur á marga lund, svá at í fyrra hlut þessarar sögu váru engir þeir, at rétta trú hefði, en þó trúðu þeir á sannan guð, ok við hans nafn sóru þeir, ok allt hans nafn lofuðu þeir. Margir váru aðrir konungar í þann tíma miklu fleiri en Þiðrekr, er þó þessi saga sé mest af ger. Þat segja flestir menn, at fyrst eftir Nóaflóð váru menn svá stórir ok sterkir sem risar ok lifðu marga mannsaldra. En síðan fram liðu stundir, urðu nokkrir menn litlir ok ósterkir, sem nú eru. Ok svá langt er frá leið Nóaflóði, þá urðu þess fleiri ósterkari, en inir sterku menn gerðust þá fáir í hundraðs flokki, þá váru þeir hálfu færi, er atgervi höfðu eða frækleik eftir sínum foreldrum. En þó at fólkit minnkaðist, þvarr hvárki kapp né ágirni at afla fjár né metnaðar, ok þaðan gerðust orrostur stórar, því hefir svá oftliga til borit, at einn sterkr maðr hefir haft hjálm ok brynju svá traust, at ekki fekk einn ósterkr maðr magn til upp at valda af jörðunni; hann átti ok hvasst sverð ok stinnt, svá at þat mátti vel hæfa hans afli; hann drap oft einn saman með sínum vápnum hundrað manna ósterkra, en þó at hans sverð bíti eigi vápnin, er fyrir váru, þá var þó svá hart til reitt, at eigi mátti standast mjó bein eðr þunnir leggir. Þat má eigi þykkja undarligt, þó at ósterkr maðr mætti eigi með litlu afli sundr sníða ins sterka manns bein éða vápn þau, er hann fekk eigi borit. En þá er Þiðrekr konungr var ok hans kappar, þá var langt liðit frá því, er mannfólk þvarr, ok fáir váru þeir í hverju landi, er haldizt hafi at aflinu. Ok því, at þeir söfnuðust eigi allfáir í einn stað inir sterku menn ok hverr þeira hafði in beztu vápn, þau er jafn vel sniðu vápn sem hold, þá má eigi undra, at rýrt yrði fyrir þeim lið smámennis ok ósterkt. Þat má eigi tortryggja, þótt forneskjusverð bitu járn, þau er með svá miklu afli váru reidd, at enn eru þau sverð ger, at eigi sljóvist, þó at járn sé höggvit með.

En hver frásögn mun sýna, at eigi hafa allir menn verit með einni náttúru. Frá sumum er sögð speki mikil, sumum afl eðr hreysti eðr nokkurs konar atgervi eðr hamingja, svá framt at frásagnir megi af verða. Annarr söguháttr er þat at segja frá nokkurs konar örskiptum eðr frá kynslum eðr undrum, því at á marga lund hefir orðit í heiminum. Þat þykkir í öðru landi undarligt, er í öðru er títt. Svá þykkir ok heimskum manni undarligt, er frá er sagt því, er hann hefir eigi heyrt. En sá maðr, er vitr er ok mörg dæmi veit, honum þykkir ekki undarligt, er skilning hefir til, hversu verða má, en fár mun svá fróðr, er því einu skal trúa, er hann hefir sét. En sumir menn eru svá heimskir at því síðr mega þeir skilja þat, er þeir hafa nýsét eðr nýheyrt, en vitrir menn, þótt þeir hafi spurn eina til, en er frá líðr nokkura stund, þá er heimskum manni sem hann hafi ósét eðr óheyrt. En sögur af göfgum mönnum er nú fyrir því nytsamligar at kunna, at þær sýna mönnum drengilig verk ok fræknligar framkvæmdir, en vánd verk þýðast af leti, ok greina þau svá gott frá illu, hverr er þat vill rétt skilja, þat er samþykki margra manna, svá at einn maðr má gleðja þá marga stund. En flestir skemmtanarleikar eru settir með erfiði, en sumir með miklum fékostnaði, sumir verða eigi algervir nema með mannfjölda. Sumir leikar eru fára manna skemmtan ok standa skamma stund. Sumir leikar eru með mannhættu, en sagnaskemmtan eðr kvæða er með engum fékostnaði eðr mannhættu. Má einn þar skemmta mörgum mönnum, sem til vilja hlýða. Þessa skemmtan má ok hafa við þá menn, ef vill; hún er jafnbúin nótt sem dag ok hvárt sem er ljóst eða myrkt. En þat er heimskligt at kalla þat lygi, er hann hefir eigi sét eðr heyrt, en hann veit þó ekki annat sannara um þann hlut. En þat er vitrligt at skoða með skemmtan í samvizku sjálfs sín þat, sem hann heyrir, fyrr en óþekkist við eðr fyrirlíti. En svá má vera, at sá, er til hlýðir, vili fyrir því eigi til hlýða, at þat er ólíkt hans verkum, ef sagt er frá mikilli atgervi eðr stórvirkjum þeira, er þessi saga er frá. En allir hlutir, þeir er þessir menn hafa haft í atgervi umfram aðra menn, er sagan er frá, þótt mikit þykki af sagt, þeim er til hlýða, þá mega þat allir skilja, at eigi má svá mikit frá segja þessum hlutum ok öðrum, at eigi mundi almáttigr guð fá gefit þeim þetta allt ok annat hálfu meira, ef hann vildi.