ÞUxaf ch. 6

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Það er sagt eitt haust er menn skyldu á fjall ganga, beiddi
Þorkell Þorstein frænda sinn að fara með þeim. Hann játtaði
því. Hann var tíu vetra gamall þá. Freysteinn kveður hann til
ferðar með sér. Þeir fara sem þeim liggja leiðir, finna mart
fjár og er þeir fara heim á leið koma þeir í einn dal djúpan.
Eru þá tveir saman, Þorsteinn og Freysteinn. Þá kveldaði
mjög. Þeir sáu þar einn haug stóran.

"Hér ætla eg í nátt að vera," segir Þorsteinn, "og skaltu
vaka í nátt Freysteinn og vekja mig eigi hversu sem eg læt í
svefni því að þar þykir mér á liggja."

Freysteinn játtaði því. Síðan sofnaði Þorsteinn og er á leið
náttina lét hann illa í svefni því að hann braust um á hnakki
og hæli. Því gekk allt til dags. Freysteinn efaðist í hvort
hann skyldi vekja Þorstein eða eigi. Miklu voru hans læti
erfiðlegri.

En er lýsti af degi vaknaði Þorsteinn og var þá sveittur mjög
og mælti: "Dyggilega hefir þú enn vakað Freysteinn. Hefir þú
nú gert þá tvo hluti að hvortveggi væri launa verður, í
fyrstan tíma er þú fórst með mig, og nú. Skal eg nú því launa
þér að eg skal fá fyrir þig frelsi af Þorkatli frænda mínum
og hér eru tólf merkur silfurs að eg vil gefa þér. En nú vil
eg segja þér draum minn. Mér þótti haugur sjá opnast og gekk
þar út úr maður rauðklæddur. Hann var mikill maður vexti og
ekki aðallega illilegur."

Hann gekk að Þorsteini og heilsaði upp á hann. Þorsteinn tók
honum vel og spurði hann að nafni eða hvar hann ætti heima.

Hann lést Brynjar heita og eiga heima í haugi þeim "er þú
sérð standa hér í dalnum en veit eg hvað þú heitir og svo
hvers kyns að þú ert og svo það að þú munt mikill maður verða
fyrir þér eða viltu fara með mér og sjá híbýli mín?"

Þorsteinn játtaði því og stóð upp og tók öxi sína er Þorkell
hafði gefið honum, ganga inn í hauginn. En er Þorsteinn kom
þar sýndist honum þar vel fyrir búið. Hann sá þar til hægri
handar sitja ellefu menn á bekk. Þeir voru allir rauðklæddir
og heldur fálegir. Öðrumegin í hauginum sá hann sitja tólf
menn. Þeir voru allir bláklæddir. Sá var þeirra mestur og
mjög illilegur.

Brynjar laut að Þorsteini og mælti: "Sá er bróðir minn, hinn
mikli maður, og erum við þó ekki skaplíkir. Hann heitir Oddur
og vill flestum illt. Hann veitir mér þungar búsifjar en hann
er því öllu sterkari en eg sem hann er meiri vöxtum en eg
hefi orðið að játta því og mínir menn að fá honum hverja nátt
mörk gulls eða tvær merkur silfurs eða einnhvern grip jafnan
þessu. Hefir nú svo fram farið hinn næsta mánuð og gerumst
vér nú farnir að lausafé. Oddur hefir að varðveita gull það
er sú náttúra fylgir að hver maður sem mállaus er og leggur
það undir tungurætur sér, þá tekur þegar mál sitt og af því
gulli má móðir þín mál fá en Oddur geymir það svo ríkt að það
gengur aldrei af honum hvorki nátt né dag."

Nú sest Brynjar niður hjá sínum kumpánum en Þorsteinn situr
þeirra ystur. En er þeir hafa setið um hríð stóð Brynjar upp
og gekk yfir að Oddi bróður sínum og afhenti honum einn hring
digran. Oddur tók við þegjandi en Brynjar gekk aftur til
sætis síns. Svo stóð upp hver að öðrum og færðu Oddi allir
nokkurn grip en hann gaf öngum þökk í móti.

En er þeir höfðu þetta allir gert þá mælti Brynjar: "Það mun
þér ráð Þorsteinn að gera sem aðrir og færa Oddi nokkuð
gjald. Eigi mun annað duga með því að þú situr á vorn bekk."

Oddur var yggldur mjög og sat upp mjög gnæpur og heldur
ófrýnlegur. Þorsteinn stóð þá upp og hélt á öxi sinni.

Hann gekk yfir að Oddi og mælti: "Ekki er eg plaggamargur til
Oddur að lúka þér gjald þetta. Muntu og ekki mikilþægur að
við mig því að eg er óríkur."

Oddur ansaði og heldur stutt: "Ekki er mér um komu þína
hingað en muntu eigi frammi láta það er þér líkar?"

"Eg hefi ekki til nema öxi mína ef þú vilt hana taka."

Oddur rétti höndina í móti en Þorsteinn höggur til hans.
Kemur það á höndina fyrir ofan ölnboga og tekur af. Oddur
sprettur þá upp og allir þeir er í hauginum voru. Vopn þeirra
héngu uppi yfir þeim. Grípa þeir þau. Slær nú með þeim í
bardaga. Það sér Þorsteinn að nú er ekki fjarri um með þeim
Þorsteini og Oddi er Oddur var einhentur. Allir lítast honum
hinir bláklæddu menn harðfengari. Það sér hann og þó að þeir
höggist af hendur eða fætur eða særist öðrum stórsárum þá eru
þeir á annarri stundu heilir. En það er Þorsteinn hjó þá var
það eftir eðli. Eigi linnti Þorsteinn fyrr og þeir bræður
allir saman en Oddur var drepinn og þeir allir kumpánar.
Þorsteinn var þá mjög móður en ekki sár því að Brynjar og
hans félagar höfðu hlíft Þorsteini við höggum öllum. Brynjar
tók nú gullið af Oddi dauðum og fékk Þorsteini og bað hann
færa móður sinni.

Hann gaf honum tólf merkur silfurs í sjóði og mælti: "Mikið
frelsi hefir þú unnið mér Þorsteinn því að nú ræð eg hér
haugi og eignum. Mun þetta upphaf þinna þrekvirkja er þú munt
vinna utanlendis. Þú munt og taka siðaskipti og er sá siður
miklu betri þeim sem hann mega hljóta en hinum erfiðara um
sem eigi eru til þess skapaðir og slíkir eru sem eg því að
við bræður vorum jarðbúar. Nú þætti mér miklu máli skipta að
þú kæmir nafni mínu undir skírn ef þér yrði það auðið að eiga
son."

"Síðan leiddi hann mig út úr hauginum og áður við skildum
mælti hann: "Ef mín orð mega nokkuð þá snúist þér þín verk
öll til heiðurs og hamingju." Eftir það sneri Brynjar inn í
hauginn en eg vaknaði og það til marks um að hér er nú bæði
hjá mér sjóðurinn og gullið."

Síðan fóru þeir og ráku heim fénað þann er þeir höfðu fundið
og heimtu menn vel. Sagði Þorsteinn þenna atburð allan og
færði móður sinni gullið og tók hún þegar mál sitt er það kom
undir tungurætur henni. Stendur þessi haugur í Jökulsdal og
er kallaður Brynjarshaugur og sér enn í dag merki.