Close

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Nú var Hallfreður með konungi um hríð og orti um hann flokk
og bað sér hljóðs. Konungur kvaðst eigi hlýða vilja.

Hallfreður segir: "Þú munt því ráða en týna mun eg þá þeim
fræðum er þú lést mér kenna ef þú vilt eigi hlýða kvæðinu og
eru þau fræði ekki skáldlegri er þú lést mig nema en kvæðið
er, það er eg hefi um þig ort."

Ólafur konungur mælti: "Sannlega máttu heita vandræðaskáld og
skal heyra kvæðið."

Hallfreður flutti skörulega kvæðið og var það drápa.

Og er lokið var mælti konungur: "Þetta er gott kvæði og þigg
af mér sverð búið en vandgætt mun þér til þess því að engi
fylgir umgerðin og haf svo þrjá daga og þrjár nætur að engum
verði mein að."

Þá kvað Hallfreður vísu:

Veit eg vísu skreyti

víðlendr konungr sendi

nökktan hjör af nökkvi.

Nú flaustr burar austra.

Verða hjölt fyrir herði,

höfum gramr kera framdan,

skölkving þá eg, of skjalga,

skrautleg, konungsnauti.

Vel gat Hallfreður varðveitt sverðið.

Og allmjög lofaði hann goðin og kvað mönnum það illa takast
er menn löstuðu þau. Hann kvað þetta svo að konungur heyrði
einn tíma:

Hitt var fyrr er harra

Hliðskjálfar gat eg sjálfan,

skipt er á gumna giftu,

geðskjótan vel blóta.

Konungur mælti: "Allill vísa og bæt yfir."

Hallfreður kvað enn:

Öll hefir ætt til hylli

Óðins skipað hljóðum,

algildar man eg, aldar,

iðjur vorra niðja.

En trauðr, því að vel Viðris

vald hugnaðist skaldi,

legg eg á frumver Friggjar

fjón því að Kristi þjónum.

Þá mælti konungur: "Allmikinn hug leggur þú á goðin og er það
illa virðanda fyrir þér."

Þá kvað Hallfreður vísu:

Höfnum, hölda reifar,

hrafnblóts goða nafni,

þess er ól við lof lýða

lóm, úr heiðnum dómi.

Konungur segir: "Ekki batnar um og kveð vísu til yfirbóta."

Hallfreður kvað vísu:

Mér skyli Freyr og Freyja,

fjarð lét eg af dul Njarðar,

líknist gröm við Grímni,

gramr og Þór hinn rami.

Krist vil eg allrar ástar,

erumk leið sonar reiði,

vald á frægt und foldar

föður, einn og guð kveðja.

Þá mælti konungur: "Slíkt er vel kveðið og betra en eigi og
yrk enn."

Hallfreður kvað vísu:

Sá er með Sygna ræsi

siðr að blót eru kviðjuð.

Verðum flest að forðast

fornhaldin sköp norna.

Láta allir ýtar

Óðins orð fyrir róða.

Nú em ek neyddr frá Freyju

niðjum Krist að biðja.

Óttar hét maður upplenskur. Kálfur hét bróðir hans. Þeir voru
hirðmenn konungs og vasklegir menn og vel metnir af konungi.
Þeir öfunduðu Hallfreð og þótti þeim hann hafa of mikinn gang
af konungi. Og eitt kveld er þeir drukku slógu þeir í deilu
mikla og var konungur hjá og bar konungur viðtal þeirra í hag
Óttari því að hann sá að honum entist eigi þrætan við
Hallfreð og gekk brott síðan. Og eftir það sló í kappmæli með
þeim en svo lauk með þeim að Hallfreður hljóp upp og hjó
Óttar banahögg með exinni Hákonarnaut. Kálfur þreif Hallfreð
og menn með honum og settu í fjötur. En það voru lög að þann
mann skyldi drepa er mann vægi í konungs herbergi. Síðan
fundu þeir konung og kváðu þá sýnast hvað manna Hallfreður
var og sögðu hann bleðja mundu ætla hirðina og rægðu hann nú
sem mest máttu þeir til þess, að konungur bað láta drepa hann
um morguninn eftir. Kálfur varð við þetta glaður. Og um
daginn eftir leiddu þeir hann út og til dráps.

Hallfreður mælti: "Hvar er konungur?"

Þeir svara: "Hvað mundi þig það skipta? Dæmdur ertu nú til
dauða."

Þá mælti Hallfreður: "Er sá dauður er eg vann á?"

Þeir kváðu svo vera.

Hallfreður mælti: "Ef sá er nokkur hér við staddur er eg hefi
vel til gert þá launi það svo að leiði mig þar í nánd sem
konungur er og vil eg þakka hérvist mína."

Þá kom það fram sem mælt er að hver á sér vin með óvinum, og
voru þeir þar að við það kenndust að hann hafði vel til gert
og leiddu hann þar hjá er konungur var og biskup.

Og er Hallfreður kom gegnt þeim þá mælti hann: "Minnist þess
herra er þér hétuð að segja mig yður aldrei afhendan og
verðið eigi heitrofa við mig. Sá annar hlutur að þú ert
guðfaðir minn."

Sigurður biskup mælti við konung: "Lát hann njóta slíkra
hluta."

"Svo skal vera," segir konungur og bað þá þegar leysa hann.

Nú var svo gert og líkaði Kálfi allþungt. Nú var Hallfreður
enn með hirðinni og kom sér brátt vel en þó var konungur
færri við hann en áður og bætti þó víg þetta fyrir hann.

Það var einn dag að Hallfreður gekk fyrir konung og féll til
fóta honum. Konungur sá að hann felldi tár og spurði hvað
honum þótti svo mikið.

Hann segir: "Nær fellur mér reiði þín og henni vildi eg af
mér koma."

Konungur segir: "Svo skal vera. Þú skalt fara sendiför mína
eftir jól og skulum við þá sáttir ef þú kemur ferðinni fram
eða hvort áttu sverð það er eg gaf þér?"

"Á eg víst herra og aldrei hefir það komið í umgerð."

Konungur mælti: "Það samir vel að vandræðaskáldið eigi
vandræðagripinn eða muntu kunna að nefna sverð í hverju
vísuorði?"

Hallfreður segir: "Við mun eg leita ef þér viljið og allt mun
eg til vinna að koma af mér yðvarri reiði."

Konungur mælti: "Kveð nú þá."

Hallfreður kvað þá vísu:

Eitt er sverð það er sverða

sverðauðgan mig gerði.

Fyrir svip-Njörðum sverða

sverðótt mun nú verða.

Muna vansverðað verða,

verðr em eg þriggja sverða,

jarðarmens að yrði

umgerð að því sverði.

Konungur þakkaði honum og kvað honum mikla íþrótt í skáldskap
sínum og gaf honum umgerð mjög vandaða "og þó að svo beri
til," segir konungur, "að þig hendi það víti að þú komir eigi
undir borð eða til kirkju þá skal þér framar upp gefa en
öðrum."

Hallfreður þakkaði konungi.

Eitt sinn var það að konungur spurði hvar Hallfreður væri.

Kálfur segir: "Hann mun enn hafa vanda sinn að blóta á laun
og hefir hann líkneski Þórs í pungi sínum af tönn gert og
ertu of mjög dulinn að honum herra og færð hann eigi
sannreyndan."

Konungur bað Hallfreð þangað kalla og svara fyrir sig.
Hallfreður kemur þar.

Konungur mælti: "Ertu sannur að því er þér er kennt að þú
blótir?"

"Eigi er það satt herra," segir Hallfreður. "Skal nú rannsaka
pung minn. Hefi eg hér ekki undanbragð mátt hafa þó að eg
vildi."

Nú fannst engi sá hlutur í hans valdi er til þess væri.

"Þetta er dauðaróg," segir Hallfreður, "og mun Kálfi að illu
verða ef eg nái svo til hans. Hann kom mér enn fyrri til
dauða."

Konungur mælti: "Eigi er ykkur saman vært og skal Kálfur fara
til búa sinna. En þú Hallfreður skalt fara sendiför mína til
Upplanda til Þorleifs hins spaka. Hann vill eigi við kristni
taka og skaltu drepa hann eða blinda ella. Hann er dótturson
Þorleifs Hörða-Kárasonar. Skal eg til leggja mína giftu og
haf menn svo marga sem þú vilt."

Hallfreður kvað ferðina óríflega "en allt að einu skal fara
sem þér viljið. En Jósteinn móðurbróðir yðvar vil eg að fari
með mér og bekkjunautar mínir þeir sem eg kýs til svo að vér
séum saman fjórir og tuttugu."

"Ger sem þér líkar," segir konungur, "en sent hefi eg fyrri
menn til Þorleifs og hafa þeir engu til leiðar komið því er
eg vildi að væri."

Síðan riðu þeir Hallfreður brott frá konungi og til þess er
þeir komu í skóg þann er skammt var frá bæ Þorleifs. Þá stigu
þeir af hestum sínum í rjóðri einu.

Þá mælti Hallfreður: "Hér skuluð þér bíða mín til hinnar
þriðju sólar en fara þá aftur ef eg kem eigi hér."

Jósteinn bauð að fara með honum. Hann vildi það eigi.
Hallfreður tók þá stafkarlsgervi. Hann lét leggja lit í augu
sér og sneri um á sér hvörmunum og gerði mikla breytni á
yfirlitum sínum. Langan bagga hafði hann á baki og var þar í
sverð hans konungsnautur. Hann gekk nú að bæ Þorleifs og að
haugi þeim er hann sat á og var það snemma dags. Þorleifur
heilsaði honum og spurði hver hann væri.

"Eg er fátækur maður einn," segir hann. "Kom eg til konungs
og vildi hann mig til trúar brjóta en eg hljóp á brott
leynilega og drap eg áður einn konungsmann. Nú vildi eg biðja
þig nokkurrar ásjá."

Þorleifur svarar fá um það en spyr hann margs um lönd eða
hafnir. Hann leysti úr öllu fróðlega.

Þorleifur mælti: "Var nokkur sá maður með konungi er
Hallfreður heitir?"

Hann svarar: "Heyrði eg hans getið og sjaldan að góðu."

Þorleifur mælti: "Sá maður dreymir mig jafnan en þó er það
ómerkilegt. En koma munu konungsmenn hingað brátt. En hann
Hallfreður er svo manna að eg skil síst hvað manna að er, að
frásögn manna, og horfin heilla er mér hvað sem eftir kemur."

Þá grunar Þorleif hver maðurinn var og vildi upp standa en
Hallfreður þreif til hans og rak hann undir sig er hann var
miklu sterkari. Þeir ultu ofan fyrir hauginn og varð
Hallfreður efri. Hann setti hæl á augað Þorleifi og hleypti
úr honum auganu.

Þorleifur mælti þá: "Konungs gifta fylgir þér en við þig hefi
eg lengi áhugafullur verið en nú er það fram komið. En veit
eg að þú gerir konungs boðskap að blinda mig eða drepa. En nú
vil eg biðja þig að þú gefir mér annað auga en eg vil gefa
þér hníf og belti og er hvortveggja góður gripur og koma þér
þó að liði ef svo ber til og ertu ekki ólíklegur að þurfa
þess við."

Hallfreður kvaðst eigi vilja svo brjóta konungs boðskap að
þiggja af honum góðgripi til þess, kvaðst heldur vilja taka
það á sig að gefa honum annað augað. Þorleifur þakkaði honum
og skildu þeir að því. Fer Hallfreður til sinna manna og varð
þar fagnafundur. Þorleifur gekk heim til bæjar og sagði engum
manni áverkann fyrr en þeir voru langt á brottu.

Þeir Hallfreður riðu leið sína þar til er þeir komu til Kálfs
um farinn veg.

Þá mælti Hallfreður: "Drepa skal þenna hinn illa mann."

Jósteinn mælti: "Ger eigi það. Blöndum eigi giftu við
ógiftu."

Hallfreður segir: "Eigi hefir hér að högum verið til skipt.
Góður drengur er meiddur en mannfýlan lifir" og þreif hann
höndum og stakk úr honum augað.

Kálfur varð hryggur við.

Hallfreður mælti: "Nú sýnir þú enn greyskapinn."

Síðan fóru þeir brott og komu til konungs og sat hann að
tafli. Þeir kvöddu hann. Konungur spurði tíðinda. Hallfreður
segir alla sögu konungi.

Konungur mælti: "Vel hefir þú gert og sýn mér augað."

Síðan tók Hallfreður augað Kálfs.

Konungur mælti: "Hvar fékkstu slíkt auga?"

"Þetta er Þorleifs auga."

"Nei," segir konungur, "fleira muntu unnið hafa en eg bauð
þér."

Síðan sýndi hann auga Þorleifs.

Þá mælti konungur: "Þetta er hans auga og er enn ekki betur
en hálfgert."

Hallfreður mælti: "Nú galt eg Kálfi er hann stangaði mig
spjótsoddinum þá er hann leiddi mig til bana" og segir nú
allt sem farið hafði.

Konungur mælti: "Viltu nú fara til Þorleifs öðru sinni?"

Hallfreður segir: "Eigi vil eg þangað fara en fara vil eg til
Kálfs og stinga úr honum annað augað."

Konungur kvað þar standa skyldu. Tók Hallfreður þá sæmdir með
konungi.