ǿðri adj. compar. [ǿztan; superl. ǿztr]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) [e-m/e-u] [í e-u] [at ■] højere/højest rangerende el. placeret, mere/mest fremtrædende, ædlere, mere/mest beundringsværdig, fortrinligere, bedre
●●● hann (ɔ: hinn fyrsti engill) sa sic ollom englom oþra í dyrþ oc fegrþ. þa fyr leit hann þat alt oc vilde vesa iafn sem goþ eða meire ... Huerso iafn eþa meire ... Oþre tign vilde hann taka af nauþgom goðe ... Braut vas hann rekeɴ ór konongs hollo oc setr í dvflizo
●Eluc674(1989) 301Synesc þér goþs vile ollom heime ⸢ǿþre [var. æðri Eluc675(1989) 5514]
~ lat.major est quam totus mundus
5528 ●Eluc674(1989) 554miclo øþre dyrþ hafa þeir
●Eluc674(1989) 1477En ef sva má verþa þa hever haɴ oþlatsc et ǿzta lán af guþe. þat er meira es vertt en licamlegar iartéiner
HómÍsl⁵(1993) 4v4Nu hꜵfom vér réott necquat of ena ytra (“ɔ: ytre”, ed. note) skilning goþspiallz eɴs. en þó ero eɴ epter en iþre oc en ǿþre tócn þeꜱ óliþoþ
HómÍsl⁵²(1993) 87v26Scald tu etke láta éoþra en crists elsco
HómÍsl⁵³(1993) 89r29●●● Gott er at gefa fæ (“ɔ: fe”, ed. note) sín fyr goþs sakar þurfꜵndom. en eɴ er øþra at vilia etke eiga oc vna viþ þat
HómÍsl⁶(1993) 5v30sa heiter ꜵɴd. es bǽþe es iþre oc ǿþre. en sá heiter aɴde es miklo es ǿþstr oc gꜵfgastr oc iɴstr
HómÍsl³³(1993) 52r29●●● maþr er lęgri en eng[lar]. oc óþri en cvcqvendi
~ lat.superior
Dialᴵᴵᴵ 2410 GregDialA 12823ero þeir opt latir at gera en ózto goþ verc er evruɢir ero at þeir hafa eigi gorva stora illa hluti
Hóm677 5911eigi er þat sagt at hon gerðe iartæinir í lífi sino. þvi at allt líf hennar var iartæinum øðra
HómNo²⁸ 13111●●● Non es þetta reykelse. En þaþan af es þetta eɴ øþra. oc eɴ dyrligra. þetta es mold. ór leiþi. eɴ (!) sela. thorlacs. biscops
ÞBpCod645 1112þo at þæir være miklir firir ser ... þa urðu þæir þo undan at flẏia iamt sem aðrer. firir þui at sa var þæím mæiri oc ꝍðre ímote var
ÓHLeg 2616Ef leysingr leysingsens verðr vegiɴ oc a þar eɴ øðre leysingr sökena
GrgKonᴵ 1728●●● Þat scaltu oc uist uita at engi er einn ðre craptr eða sterkre en maðr fae vel heft tungo sina fra muɴeiðum ... eða illyrðum eða soguisi oc ǫllo tunguscði
KgsFrgα 1308þiɢ nv þesi lꜹnin. at þv biþ mic friþar manni þeim er øztr er banndingianna
Mork 13912Her sato inir ezto vinir minir lendir menn oc stallarar scvtilsveinar
Mork 38923eigi er þat þolandæ. at þeir staðir se savrgaðir með ofdirfð i vandvm verkvm sem aðr *hafa helgaðir verit⸣ með enne æzto gvðs þionosto
ÁKr 2513Hringr konungr hafði með ser til orrostv marga konunga ok kappa; þar uar inn øzti maðr með honum konungr sa, er het Ali en frøkni
Fornk 1828●●● þat varv log með Troio monnvᴍ at sa skylldi ꝍðri heita er ellri var
Bret 2543gekk svá fréttin, at eigi mundi fyrri koma ár á Reiðgotaland en þeim sveini væri blótat, er œztr væri. Heiðrekr segir son Haraldz konungs vera œztan, en konungr kallaði son Heiðreks vera œztan
HeiðrH 4223lif hans er allvm heimmi æðre
~ lat.vita ejus longe dignior videretur quam infiniti mundi
7236 Eluc675(1989) 7212hann sa at konvngr svaf oc sva Abner hinn æzti hans hertogi oc frendi oc allt hans lið
StjC 48524cantica conticorvm er ęzst er allra spamanna boka oc mest lof i almatkvm gvði oc hæilagri cristni
StjC 57626Sa er ęztr var þeira hęt quirion
~ lat.Prior autem eorum
Milit 19b44 Ridd623 2616Keisari er ætzr konvnga, en þar næst er konvngr sa, er ræðr firir þioðlandi, iafn i keɴingvm ollvm hverr við aɴan i skaldskap
SnE 1612●●● It fyrsta ok it ætza heiti maɴz er kallat maðr keisari, þvi næst konvngr, þar næst iarl
SnE 17917hann (i.e. nomen) er æztr allra sagna. þviat þat er sva sem efní ęðr grvndvǫllr allz mꜳls
Gramm³W 113Var eigi áttrœð ok óbyria en œzta kona Sara, er átti Abraham?
MarS 415ok taka með þeim reliquiis, er æzstar megu finnaz i fialli Mikhaelis
Mich 70917Mo[ðso]gnir var ⸢*æztr [AM 242 fol “W”, etc.; non emend. dvergr] ok aɴarr Dvriɴ
emend. SnE 2023: AM 242 fol “W”hverja skepnu guð hefir æzta gjört af lægstu efni
Æv²⁴ 9720sua sem hann var fyrir þeim at modur ættinní. sua var hann ok ædri i allri at geruí
Gyð(1995) 1753Heyr þu minn hinn æzti bóndi. ok umakligr minní sæ̋ng
Rómv226(2010) 3433nv erv sottir at enir æzto menn a Islandi
StuᴵK 1182skal til nefna aðra .vi. (menn) þa er æztir ero ok mest virdir af Inn þrændum
ÓTᴵ 37417skylldi gull beraz aa hinum fiorda fingri. þeim sem læknissfingr heitir ... at hann uæri aullum þeim (fingrum) æðri fyrir þat ok agiætari. at ein ædr liggi af honum allt til hiartans
Stj¹ 19119ef vid skildim sva, at hann (ɔ: villumaðr) væri sem ⸢efri [var. ædri AM 232 fol “B”] i ockrum vidskiptum
~ lat.superior
42228 var. VP 4228: AM 232 fol “B”at almattigr guð varðueitti honum til handa hinn ⸢hæsta [var. æzta AM 651 I 4°] lut
~
PS 63512 var. JJ SÁM 1 62vb34 → JJ AM 651 I 4° 62r4hann skal hafua hinn æzsta hlut Gardarikis en þat er Holmgard. en Uartilafr skal hafa Kænugard þat er annat bezst riki
Eym 13321●●● ertu Hroi hinn heimski. segir hon. hann suarar. ek ætla þat nu vera ærit mikit sannefnne en att hefui ek ædri no᷎fn en fẏrr
HróF(2019) 7413uilium uer bidia at þu gerizst hofdingi yfir þessum flokki ok bidir sua ædri tignar
ÓTFlat 2373ver vitum eptir þetta it fallvallta lif annat lif ædra
CecB 28410þuiat kirkiunnar log lofa þeim einum appellera undan sinum formanni til ædra doms, sem þat gerir med skrifadri skynsemd ok naudsyn, enn æigi med ꜳkasti ofundar ædr drambsamri hafnan vid sinn formann
Thom² 40414Ef þu getr borit brigzli ok meingo᷎rd, svat þu talir ecki um, þa er þesse lutr odrum ædre
VP 57710bad hana vid þat huggaz, at hun munde ęstan son ala
Vǫls 6228En sa er þeira var æztr het Gordianus
CecA 2913Pall þottizt eiga ath rada hybylahattum ... Antonius sagdi enn ellra eiga ædra vera
PErem 1896hann (ɔ: Silvester) var sva a milli audigra ok voladra, at audgir virdu hann sva sem ser ædra audgan, en voladir elskudu hann sem fo᷎dur fyrir astar sakir
Silv 24638þótti þat sín sæmd, at þat væri allt æzt látit, er til konúngs heyrði
Trist² 3612erkibyskup ok allir hliodbyskuppar, lendir menn og logmenn ok allt hit ⸢ezta [var. bezta HákFris 41124] manual
Hák81 33212mun drottinn æ giora þik ollum þiodum ædra þeim er ꜳ iordu ero
~ lat.faciet te Dominus Deus tuus excelsiorem cunctis gentibus
Vulg Deut 28,1 Stj² 34313Vtlendr madr ... mun upp stiga yfir þik ok mun verda þer ædri
~ lat.eritque sublimior
Vulg Deut 28,43 Stj² 3458Berssi higgur ad og lijst suo, ad eigi muni vijst, ad ædri madur veldist til vid hann til mægda
Fljˣ 338þar er nu komid ad vær munumm þig ædstan láta
FriðAˣ 379einn myndi sá af hans ætt koma, at ǫllum myndi meiri ok œðri
Hkrᴵ37ˣ 9418Hans áttmenn hǫfðu ávalt síðan konungs-nafn fyrir it œzta tígnar-nafn
Hkrᴵˣ 3214skal sa sem hennar (ɔ: dóttur konungs) fer fremstar uera oc ⸢hestar [var. æztr Deichman 11 8° “G”] i alre sꝍmd oc uirdingh
var. RbHM (*1302)² 542: Deichman 11 8° “G”ecke fær ek mier ædre athofn enn liggia hier j fletinu
Svarfd(1966)ˣ 421svínbeygða ek nú þann, sem æztr var af Vatsdælum
Vatnˣ 755En svarar Omlungur. Sa hinn gamli ... er gódur dreingur sem gaf mier líf er atte kost ꜳ ath drepa mik, ok enn ædri madur ‹var Þidrek kongur af Bern, enn enn gamle madurinn er› meistari Hilldibrand
Þiðrᴵᴵˣ 34218
● ǿðri bekkr
skipuðu þeir Þorkell ok Snorri bekk annan, þann er œðri var
Laxd 2526Þeim leiz vel a hann, ok badu hann sitia a enn ędra beck
Ragn 1712Hann var í veizlu þessi ok skipaði öndugi á inn æðra bekk
Vígl510 6918
2) [e-m] [at e-u] (om gud, religiøs figur el. kirkens folk og disses rang) øverst
hann (ɔ: hinn fyrsti engill) sa sic ollom englom oþra í dyrþ oc fegrþ. þa fyr leit hann þat alt oc vilde vesa iafn sem goþ eða meire ... Huerso iafn eþa meire ... Oþre tign vilde hann taka af nauþgom goðe ... Braut vas hann rekeɴ ór konongs hollo oc setr í dvflizo
●Eluc674(1989) 303Eɴ ǿzta fǫþor biþiom ver eɴar ǿzto béonar
FV15¹(1993) 13v14Guþ er uphaf siálfr allrar gǿtsco. Fyr þuiat haɴ er fyrstr oc ǿztr
HómÍsl⁴⁴(1993) 74r19es þu glicisc enom ózta keɴanda
~ lat.morem egregii praedicatoris imitaris
Dialᴵᴵᴵ 3217 GregDialA 13032su er grein heilagra engla a himni. at aþrir ero oþrom ǿþri oc ꜹfundar engi aɴan
Hóm677 649Tignaþi hann (ɔ: Jesús) sva Petrum postola firir sitt litillæti, at hann varþ enn œzti hofþingi guþs cristni af einum fiskimanni
Pétr²B 21431Ef er vilit koma i lif æilift, þa trui þer fyrst a æinn guð fo᷎ður almattkan osynilegan ok oskiptteligan, þann er byggvir i himnesko liose, ok engi er honum øðri
ThPost¹Frg 72715Hverr er æztr eþa ellztr allra goþa?
SnE 1011●●● Þa mælti Þriþi: Oþiɴ er æztr ok ellztr asaɴa; hann ræðr avllvm lvtvm
SnE 2713●●● Har segir: Frigg er æzt; hon a þaɴ bæ, er Fensalir heita, ok er hann allvegligr
SnE 387[var. + gud er ollum eidri AM 325 VI 4° “325 VI”]
var. ÓH 304: AM 325 VI 4° “325 VI”suarar heilagr Thomas: Byskupar þessir med þeim audrum, er i stormælum standa, eru eigi af oss bannsettir, helldr af sialfum pafanum, ok þui er ei uart at leysa, helldr hins ædra, er ꜳ lagdi
Thom² 4298Her nattsetia þeir likamann, ok þui sua, at þeim er eigi grunlaust, at þeir guds uuinir, sem adr hofdu ręnt kirkiu gulli ok silfri ... muni uilia draga af henni þat, er ollu þessu uar ędra ok dyrmętara, þat er at skilia erchibyskupsins likam, er allz haufdu þeir nidingliga at iordu slegit
Thom² 44431einn er fadir allra, sa er ollum efri er ok o᷎llum ædri um alldir allda
CecA 27816helld ek ... bodordum ens ⸢æzta [var. oyfirstigligsta AM 235 fol “B”] konungs
Dionys 31616herra páfinn er einn æztr yfir alla jörð
Æv²²624 7925hinn vitraste madur hugde hann ædre mann ad vyxlu enn hann var
ÁBpˣ 715þetta samþycktu aller hiner ædstu radgiafar med Erchibiskupinum
Gibbˣ 4322xii. hofgoðar váru œztir; skyldu þeir ráða fyrir blótum ok dómum manna í milli
Hkrᴵˣ 113engi er honum (ɔ: guði) ⸢øðri [var. efre SÁM 1]
ThPost¹ˣ 71827
4) (superl.) (om kirke, etc.) vigtigst, fornemmest
hia altara hofuðkirkio þeirrar, er œzt var i borginni
Barth² 76631scylldi hann heita vargr i veum. er hann hafði brotit hit o᷎zta hof i Gautlandi
ÓTOdd 539hacon hafþe brotiþ it zta hof ȷ́ gꜹtlaɴdi
Jvs291 3421var blasivs leiddr i borgina sebastiam er øzt er í cappadocía heraþi
BlasA623 3733ho᷎fdu ena æztu kirkiu at hrossa husi
ÓTᴵ 1206●●● Kartago heitir borg, sú er æðst er á allri Affríka
Enc764² 41528þar er e᷎zt kirkia Benedicti, þar skolo eigi ko᷎nur koma i
Encᴵ 1915Syon en ætzsta kirkia
Steph 30036
6) (om årets første måned i jødisk kalender)
7) (om helligdag (især påsken el. påskedagene)) helligst
Verþr afþui pasca old eozt aldaɴa at hinar báþar (ɔ: tunglǫld ok sólarǫld) scolo heɴe þíona
EncCod1812 2622Vpriso tíþ drotteɴs ... es øzt oc helgost allra hotíþa. þeirra es oꜱ se boþnar at halda i þessom heime
HómÍsl²⁴(1993) 33v35En þo hǿver at en hę́sta hotíþ dominus líþi eige af enom éozta manaþe árs
HómÍsl²⁴(1993) 35r19þui scal segia a hinni o᷎ztu hatið. fra hinum agetasta konungi
ÓTOdd 24420●●● hann kvað Olaf Tryɢva son sva hafa verit vm fram aðra konunga sem paska dagr er æðri en aðrir dagar
ÓTᴵᴵ 3493Siav uetra skrift þuilika ... ef madr misþyrmir ooheimilli kono iola dag ... eda æzstu dægur. langa friadag. ęda pasca dag
DI I (*[1178]›AM 624) 24116er um alla Danmǫrk hans (ɔ: hins helga Knúts) messudagr haldinn sem enar œztu hátíðir
Knýtl1741ˣ 18420
8) (beliggende) højere el. længst væk
●●● Paradis er goðr staðr, ollum fiollum ⸢œþri [var. øfre Mth²Cod645 1126] oc nalægr himni
Mth⁴ 83632konunghr af Noreghe tækar skatta ... in eftir Sanduik till Veleaga huar sem halfkarelar æda halfinnær ero þeir sem finzska modor hafua aat. tækzst ok ei meira j þeim ⸢ædsta [var. ousta NKS 1642 4° “B”] ændamærkium en .v. graskin af huorium bogha
Endamerki² 1532
9) (temp.) sidst
10) ?ophøjet, ?majestætisk
Form.: æztr (8); ædri (8); ædra (6); ædre (4); æzta (4); ǿþre (3); ǿzta (2); œðri (2); øþra (2); øzt (2); æðri (2); æzto (2); æzt (2); øðri (2); æzsta (2); ędra (2); œzta (2); æzti (2); øztr (1); øðra (1); æztir (1); ædstu (1); o᷎zta (1); éozta (1); øzti (1); ædstan (1); ózto (1); æðre (1); ezta (1); ðre (1); ęzst (1); æðra (1); zta (1); e᷎dzstr (1); eozt (1); ætza (1); óþri (1); eidri (1); æzstu (1); o᷎ztu (1); (1); œstu (1); éoþra (1); ꝍðre (1); ózta (1); ęstan (1); œzti (1); æðst (1); æztu (1); œztu (1); oþra (1); ezto (1); ęztr (1); Oþre (1); œztir (1); ǿztr (1); œzt (1); ꝍðri (1); æzstar (1); œztan (1); øþre (1); œþri (1); ædsta (1); ætzsta (1); e᷎zt (1); ǿþri (1); øðre (1); ætzr (1);
Comp.: ó- (13)
Gloss.: EJ; ClV (æðri); ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb item ædsta → œðri; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím æ-; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO item ⁴óðr; Walter _; ÁBlM (æðri); Bl æ-; WPA _;
Litt.: Heidermanns 1993 689
Genre. (expected): religious works [rel]: 56 (27); historical works [his]: 18 (18); learned works [div]: 6 (3); family sagas [isl]: 6 (12); legendary sagas [fas]: 5 (4); legal works [jur]: 4 (10); romances [rom]: 4 (11); contemporary sagas [bis]: 3 (8); þættir [tot]: 3 (2); unclassified [ ]: 1 (0); charters [dip]: 1 (8);
AS (red.) — February 2019
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
ættrýrir - Ùðri, Ùztr
...
...