vǫrðr sb. m. [varðar, dat. verði/vǫrð; verðir, acc. vǫrðu]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) det at være på vagt, holden vagt, udkigspost ⫽ guard, watch, look-out
Ef hundr er buɴdiɴ firir bvre manz eða búð eða stío. til varðar. þa abyrgiz sa sec er i band honom gengr
GrgKonᴵᴵ 1879þa er hann (ɔ: Vilhjalmr konungr) hafðe allt unndir sitt valld lagt. ok vorðum skipat firir landa mœ́re. þa for hann aftr ok steig a skip i suhamtun
Menota: 38va6 Streng 2024Nu scolo menn sva hallda vita vorð. at þeir sofne eige a verðe
Gulᴵ 10213voro vavkvmenn heim gengnir. en þeir er þar nest scylldo vaka voro eigi comnir a vordinn
ÓH 3511sa maðr er þiðricr konongr hafði gort at skynia vorð af sinni hendi
Þiðrᴵ 2769þat sa Baglar þeir er a verði varo
Sv 15032Syslu maðr eða giælkyri scal fa til skilrika men at ranzsaka huern dag vorð meðan þess þickir uið þurfa
Bl 20211Vorð‹r› scal upp meðan iola friðr er
Bl 2414er vorðr þæirra fallen ef ælldr kꝍmr i bꝍ oc finna aðrer men fyr en þæir
Bl 2424skal þeim æigi fylgð ne uorð bioða
Hirð 41416skal sva till skipta at æ se gestir með oðrum monnum a værði
Hirð 4422Ef men taka man af værði með vallde af varðmonnum...
Hirð 4424●●● Nu er manne æinhuer nauðsyn a hende oc a han vorð. þa skal han biðia orlofs at fa annan iamnvæl liðfꝍran með vapnum sinum
Hirð 4427Þæir sem til utvarðar skulu ganga i vfriði skulu væl hærklæðazt ok hafa luðr með ser. ganga til varðar i fyrra lage. vaka siðan uæl. sitia sialldan kuirrir
Hirð 44215Menn skulu ... vera a verði til annars míð ðaghs
Landsl1154 9412gefr Sigmundi sua timasamlíga at o᷎ngir menn voru a verde j æínstigínu. þar
Fær 538●●● Klemetr a Holmi for a fremsta vord ... annarr vordr var nær konunginum ok voru .xxx. manna a þeim
HákFlat 679reisa þeir sínar tjaldbúðir ... ok gera síðan tíu þúsundir lengra fram á vörðinn
KlmBˣ 15942Vilda ek nú, at guð væri yðr fyrir vápn ok vǫrð ok hyljanarmaðr Thomas erkibiskup
StuᴵᴵR11127ˣ 2572
● fella vǫrð
huer sem fellir vorð
RbHM (*1299-1319)² 14425huer er a uapn er oc fellir * hann uorð j friði. lꝍysi hann vapn sin
RbHM (*1299-1319)² 14427huer hirðdrengr er fellir uorð er ovinir liggia firer husinu eða ovina von er liggi hann manað j stokke við uatn oc brauð
RbHM (*1299-1319)² 14428ef han fellir vorð j friði laupi a kaf meðr klæðom sinum
RbHM (*1299-1319)² 14429
● ganga á vǫrð
Gestir æigu at ganga a vorð oc af verði þan tima sem þa verðr firir sagt
Hirð 4419Þat er oc vandlega firi boðett at nokorar lausnir se tæknar af þæim monnum sem a vorð ganga til þess at þæir biði æigi ranzsaks a liosum dæghi
Hirð 44211Engir men skulu a vorð ganga lꝍynis laust
Hirð 44217varðmenn Þórólfs sátu inni við drykkju, ok voru eigi gengner á vorðinn
EgM(2001) 301Menn skulu a vorð ganga a miðium deghi
Landsl1154 9412
● hafa (sterka/...) vǫrðu [á sér]
þeir hava sterka vorðo á ser Serkirnir. oc liðet liggr allt undir vapnum
Alex 683stefndi Sverrir konungr liði sinu til sin oc gecc or borginne .... sem Bagla-herriɴ var. þeir hofðu a ser vorðu. Sverrir konungr hafði fengit niosn af hvar verþir þeira varo
Sv 1556Gizurr var uarr vm sik ok hafdi uaurðu mikla
StuᴵK 55721sat i Stafa-hollte ok hafðe vavrðo sterka
StuᴵᴵK 13513dreifduz bændr miok ok hofdu ⸢einga vordu [var. aunguar gǽzlur HákEirsp 5106] aa ser ne bygdum sinum
HákFlat 475Svá hafa þeir * á Oddi mikla vǫrðu, at þeir vilja at engum kosti at hann fari á brott
ǪrvA 11814
● hafa/halda vǫrðu [á sér] være forsigtig, tage sig i agt, vise ekstra opmærksomhed ⫽ be careful, take care, pay extra attention
G. (ɔ: Gregoríus) hafþi þa minzta vorþo a ser
Mork 45225Hann qvaz oc vita, at Saxolfr Forna son i Myrcar-dal hafði iafnan fiolment, oc bað hann Onund hafa a ser vorðv meiri enn * aðr
StuᴵK 1894Þa baud Mirmann jarls son riddorum sinum at þeir *hefde [non emend. ho᷎fde] goda vo᷎rdu ꜳ ser ok lez vita at þeir mundi koma j einshueria freistni brat
MírmA(1997) 1919●●● skaru upp herur ok nefndu menn vr þridiungum ok helldu vo᷎rdv ꜳ ser nott ok dag
Hák81 39421er menn kómu af þingi um sumarit, þá heldu menn vǫrðu á sér, ok tókusk af mjǫk heraðsfundir, ok vildu menn nú varir um vera, at þeir fyndisk miðr en meir, Þórðr ok Bjǫrn
BjHˣ 18013ok hǫfðu hvárirtveggju vǫrðu á sér um sumarit
StuᴵR440ˣ 3220
● halda vǫrð [af e-u] [á e-m / yfir e-m] [um e-t] [með e-u]
þeir menn er vorþ helldo
Eras 1720Ef goþiɴ lofar ryþiandanum. at mela eigi ruþningar malum. i aɴat siɴ. þa scal ryþiandiɴ. nefna uatta. at lofinv. enda er goþiɴ skylldr at nefna annan i dómeɴ þęgar. sva at ryþiandiɴ siai ef hann vill. vorð hallda til
GrgKonᴵ 4913(þeir) hafa ... halldit vorð yfer ykr alla nott, at þit skylldot æigi brott komatz
ElisA 735En þeim sinnum sæm þeir (ɔ: gestirnir) ero innan hirðar stadder mæð kononge þa hallda þeir oc allkyns vorðu yfir konongi sæm hvæʀr annaʀra borðfastra amnna i konongs garðe
Kgs 4116●●● sva mikinn va‹v›rþ helldr konvngr a honom. at hann sialfr fylgir Þrandi til scips
Mork 10712halltv a vꜹrþ ef vt leitar vm muninn oc lat eigi sia þic
Mork 1979þeir spurþo at G. (ɔ: Gregoríus) scylldi taca veizlo at mags sins. heldo a vorþo
Mork 45231Hialti hellt vorð á oc gecc þegar at finna hana
ÓH 14313haɴ leit vera v́ti hia hvsino .ccc. [maɴa alvap]naþra oc baþ þa vaka oc hallda vꜹrþ
Jvs291 331oc lęíto (ɔ: létu) vꜹrþv á hallda vm nottina
Jvs291 11915vm varðhald heimis (cap.). Heimir hefir vorð haldit ivir Ingram oc hans felagom þann dag
Þiðrᴵ 21715en þeir finna ekki skip. þeir dveliaz þar um nottena með sinum landtiolldum. Vm kvelldit er þeir eru metter at notturðe mellte Gunnarr konungr til hogna sins broðvr hveʀ skal hallda vorð þessa nott af varum monnum
Þiðrᴵᴵ 28513voro vm nottina verðer a þeim halldnir
ÓTOddS 43konungr var a skipum sinvm ok marger heldv vo᷎rð yfir honum
ÓTOddS 15124þeir ... er ⸢vꜹrð [var. fylgð SvEirsp 31912] hofðu halldit
Sv 7229Siþan hellt konungr vǫrðu um brottfo᷎r manna ok lét ǫnga brott fara
Orkn325IIIα 10619Men skulu hallda vorð með mandome
Hirð 4257Skalla Grimr hellt vorð a vm ferð þeira. huar þeir logðu til hafnar vm kuelldit
EgM(2001) 3911þeir helldu vorð a næʀʀ timi mun[di] vera at hitta konung
EgM(2001) 11626hélldu þeir þar uaurð
StuᴵᴵK 5021halltv vǫrð á ef hann leítar v́t vm mvnninn
Huldaᴵᴵ 4028Þa kvat Ꜳrmodr visu, er hann hellt vo᷎rd um nattina
Orkn 2532Juar liomi atti uo᷎rd at hallda þessa nott
Sǫrla 28211(þeir) heldu vo᷎rð ꜳ honum
Martin² 5798at halda vord af garde sinum æder husum
RbHMy (*1358)¹a 479 n. 223helldr Dixin nu vaurd a kongsyni
VSj 212Ulfr let aunguan uo᷎rd hallda
Vilm 1486●●● Rafn var vanur at lata vaka yfer bæ sinumm ok hallda vo᷎rdu
HrafnAˣ 2322þangat til hafdi vordur halldenn vered hvoria nott. eɴ þa nott var ei vordur halldenn er þeir Þorvalldur kvomu
HrafnAˣ 2328Þessa nott var eigi ‹vǫrðr› halldinn, en allar þangat til emend. Stu 31225: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵK 31225: BLAdd 11127ˣ “IIp”
● sitja á vǫrð/verði
er þeir sǫto a verþinom þa heyrdu þeir grat oc veinon micla
ÓH 4472skulu bꝍar men a værði sitia hina fimtu not siðan vorðr er boðen
Bl 20112þeir finna þá Frankismenn fyrir sér, er á vörð sátu
KlmBˣ 16013
● veita vǫrð [e-m/e-u] tage ansvar (for ngn/ngt), drage omsorg (for ngn/ngt) ⫽ take responsibility (for sby/sth.), take care (of sby/sth.)
þa segi hann af abyrgð sina. oc veiti vorð ku sva sem sinum nautum
Gulᴵ 2434bioð hanom at veita vorð bufe sinu
Gulᴵ 2518þa scal sa veita vorð barne er þræl sellde
Gulᴵ 301þa scal sa veita vorð. þvi barne er hon gengr þa með. er þa kaupir
Gulᴵ 303fe þeirra scal sa veita vorð er arve þeirra er nestr
Gulᴵ 5128er fe eigi meira en hon a at hava. þa scal hon veita vorð bornom sinum felausum
Gulᴵ 5213þa scal hon veita vorð fe sinu
Gulᴵ 5429þa er sa þiofr er lycli veiter vorð
Gulᴵ 847þa scal hann veita vorð iorðu sinni. en hinn aurum
Gulᴵ 937ef sꝍkianda fulnazt uitni oc sokn sin. þa ueiti hann uorð iorðu sinni en hinn aurum
Landsl 10015ollum oðom monnum æigu men vorð at væita at usækiu
Bl 2154scal hon væita vorð bornum sinum fe lausvm
Bl 23616●●● Þa segí hann af sína abyrghð ok vetti vo᷎rð ku sem sínum nautum
Landsl1154 18018skal hon veita vǫrð bǫrnum sínum félausum
Jb 938●●● Skall hann þvi vord veita oc þess peningvm sem sialfs sins omogvm
DI VIII (*1507›AM 238ˣ) 15233
2) [e-rs/e-s] vogter ⫽ guardian
fellr haɴ síþan í ó þolenméoþe. eþa í hatr. oc í maɴdróp. eɴda miɴesc haɴ eige þolenmǿþeɴar es vꜵrþr es allra góþra hluta
●HómÍsl⁶⁰(1993) 99r9Samaritanus þyþesc vorþr
~ lat.custos
GregHom 115053 ●HómÍsl²⁷(1993) 40r34angelus, sa er vørþr er paradisar
~ lat.custos paradisi
EvangNicod 7771 Niðrst¹ 815iatta mynda ec þui er þu bæiðiz. ef ec ræddomz ǽi vaurðu
def. ? cf. latin~ lat.fame nisi uerba timerem
Pamphilus 2635 Pamph 11612Sverrir konungr hafði fengit niosn af hvar verþir þeira varo
Sv 1557hann er vꜹrðr goþa ok sitr þar við himins enda *at gæta brvariɴar firir bergrisvm
SnE 3227●●● (i kenning) Hvernig skal Heimdall keɴa? Sva, at kalla hann ... vǫrð gvþa
SnE 9820Konvnga alla er rett at keɴa sva, at kalla þa landraþendr eþa landz vorþv eða landzsæki eða hirðstiora eða vorð landfolks
SnE 1609gud ueitti manninum þrenna uo᷎rdu ok geymara af hinni saumu natturu til tekna moti þrennum hans uuinum
Stj¹ 837liet hun kalla til sín uorþ kirkíunnar
~ lat.custodi
21815 Valb 21336þat heyrdu verdir myrkvastofunnar
~ lat.custodes
PassTheod 3416 Theod 31210●●● hefir drottinn sialfr sendan mik til þin, til þess at ek skylldi vera vordr þinn, medan þw ert i þessu lifi
Greg 39312ef nokor dirfuidast at bæria æder særa vordh stadarena at han se at allu vtlægher
RbHMy (*1358)¹a 479 n. 225kallade kongr til sin alla sveitarho᷎fdinga, ok voru þꜳ skipadir verdir ok niosnir j brvtt
Hák81 4016at vori lætur hann þing stefna og lyser yfer þui at hann ættlar ur landi ... og skipadi hann Dixin til ⸢uardar [var. uernda AM 548 4° “548”; uernder (!) AM 577 4° “577”] yfer rikit til þess er hann kæmi aptur
evt. def. 1 VSj 2316hann var dróttningar hinn œzti vörðr
KlmBˣ 5225ef nokor diarfist at bæria eda særa vord stadarennar (!) at hann se at ollu vtlegr
RbHMy (*1358)¹b 17717
3) (om vagthund) ⫽ (of a guard-dog)
Form.: vorð (30); vǫrðu (5); vord (4); vǫrð (4); uorð (4); værði (3); vo᷎rð (3); vo᷎rdu (2); vꜹrþ (2); uo᷎rd (2); varðar (2); verði (2); uardar (2); vorðu (2); verdir (2); vorþo (2); vörðinn (1); uaurðu (1); vordur (1); vꜹrþv (1); vörð (1); vaurðu (1); uorþ (1); vorðum (1); vorðo (1); vo᷎rdv (1); vordr (1); vordu (1); vorþ (1); vørþr (1); verðe (1); vorðinn (1); vꜹrð (1); verþinom (1); vꜵrþr (1); vorþr (1); vordh (1); uaurð (1); vǫrðr (1); verðer (1); vorðv (1); vorðr (1); verðir (1); vaurd (1); vavrðo (1); Vorðr (1); uo᷎rdu (1); vörðr (1); vavrþ (1); vordinn (1); verde (1); verþir (1); vꜹrðr (1); vo᷎rd (1);
Comp.: berg- (4), búðar- (22), búð- (1), carceris- (1), dag- (1), dura- (4), dyr- (25), festar- (3), garð- (2), grafar- (1), gǫngu- (2), hel- (1), hest- (23), hlið- (1), hús- (2), hǫfuð- (14), hǫgg- (1), inn- (5), jóla- (1), kirkju- (2), lands- (1), land- (2), mylnu- (1), myrka·stofu- (1), myrkva·stofu- (12), nátt- (1), paradísar- (1), rá- (3), riddara- (1), sjónar- (1), skip- (2), streng- (2), stǫpuls- (3), út- (13), vánar- (2), vita- (9)
Gloss.: EJ ¹vörðr; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH -o-; AJ _; deVr ¹vǫrðr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (¹vörður); Bl; WPA _;
Litt.: Seip 1955 248
Genre. (expected): legal works [jur]: 40 (10); historical works [his]: 24 (19); romances [rom]: 13 (11); religious works [rel]: 9 (29); contemporary sagas [bis]: 9 (8); family sagas [isl]: 5 (13); legendary sagas [fas]: 4 (5); learned works [div]: 3 (3); þættir [tot]: 1 (2); charters [dip]: 1 (8); unclassified [ ]: 0 (0);
EÞJ (red.) — January 2016
TW (eng. def.) — May 2021
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
võlundr - võrr
vár - yfirmusteri
...
...