vargr sb. m. [dat. -i; -ar]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) ulv
man tu falla oc allt lið þitt. Oc ramnar munu slita ræ þitt oc vargar
ÓHLeg 3034Slíct ⸢varðar ef hingat er farðr vargr [var. er oc mællt hit sama um ulf GrgStað 37313] eða refr
GrgKonᴵᴵ 18911cocodrillus ... helldo sumir firir guð. sumir kott. en aðrer hunnd varg oc apínív. dreka oc eitr orma
Menota: 70rb22 BarlA 1304En þat eta menn er vargar bita oc þeir synia fiors. oc þat eta menn er biorn berr. æða hundar bita. þat eta menn oc er i rennanda vatne drucnar. oc þat er firi berg fellr. oc þat er klave kyrkir
GulKrᴵ 192oc sva ef biorn berr. æða bita vargar
Gulᴵ 2512Þar er heri margr oc vargar oc mikill fiolðe reindyra
Kgs 307●●● mono vargar draga þic oc yðr alla oc hrafnar slita
ÓH 2758Sva rasar solltenn vargr til braðarennar þa er hann fæðir á ser hvelpa sina
Alex 3227honum þotti sem þeir væri þar staddir a Gullteig ok kio᷎mi at þeim vargar margir
Heið 8424sua ef vargr bitr. þæt ma oc eta
SvKr 42026allir lita i loftið ok sia eina trollkonv riða vargi i loftinv
Hem544 4426hann ... vill hafa fé yðvart ok skip, en brytja yðr hröfnum ok vörgum
HG 1934hann mun hér koma á morgin ok vill hafa fé yðvart ok skip, en brytja yðr ⸢hröfnum ok [var. ÷ AM 152 fol 145rb18] vörgum
HG 1934Þar þóttumz ek sjá varga marga
NjR1908 13920á þessv ári vorv sva mikil frost. at vargar rvnnv at isi milli Noregs ok Danmarkar
AnnReg 10820ef biorn ber eða bita uargar ... þa er þat handuom hans
Landsl 15913en vargr einn kom or skogi oc tok grisinn oc hliop apr (!) i skog meþ feng sinn
BlasA623 3721en er hon kom ok reið vargi ok hafþi havggorm at tavmvm, þa liop hon af hestinvm, en Oþinn kallaþi til berserki iiii. at gæta hestzins
SnE 6516(i kenning for vind) Hvernig skal keɴa vind? Sva, at kalla hann ... skaþi ok bani eþa hvndr eþa vargr viþar eþa segls eða seglreiþa
SnE 11816(heiti) Skip er ok kallat ... Vargr
SnE 15721Vargr heitir dyr; þat er rett at keɴa við bloð eða hræ sva, at kalla verþ hans eða drykk
SnE 1689●●● Vargr heitir ok vlfr
SnE 16811j mun rífuanda varge
SvR 615hefir mer farit sem vargínum. þeir etaz þar til er at halanum kemr. ok finna eigi fyʀr
BandM 6119runnu atian vargar moti oss eða tuttugu ok var einn miklu mestr
Dpl 16017Nu er sa her kominn, sem sva er einfalldr oc meinlauss mille vandra manna sem lamb mille varga
JBapt²A 89017greindir i herbergium sem sꜹðir fra vørgvm
MarS 20327(proverb.; cf. FJOrdspr 197) skðr vargr vndir sꜹðar asionv
MarS 2057Þar þóttumsk ek sjá marga varga, ok sóttu þeir allir at mér
NjM 15522vargr kom or skogi ok gekk at honum
VP657 63221þa lo᷎gduz at oss uargar ok steingeitr. lepartar ok gaupur. alla vega
om lat. parallel cf. Skårup 1991 [Opusc 9] 96~ lat.incursantibus leonibus ursisque, tigridibus pardis ac lyncibus
Epistola 153 AlexBr226 15918Þat er eitt kyn í því landi, at vargr er þar engi
GBpD 13722firir liðí landzmanna reíð trollkona mikil hvn sat a vargí. ok hafði vargrinn manzhræ í mvnní. ok fíell bloðít vm kíaftana
Huldaᴵᴵ 791Þar er huarki uargr ne refr. ok eigi nockut ferfætt kuikendi
Stj¹ 8614Beniamin uerandi skiæðr uargr man um morgininn þat eta. sem rænt er ok rifsat. enn at kuelldi man hann ránfenginu medr odrum skipta
cf. Vulg Gen 49,27~ lat.lupus rapax
HistSchol 1093 Stj¹ 2365(proverb.; cf. FJOrdspr 197) sem mællt er, at vargr sætir þeim saud, er or kvium villiz
Malc 44019Þat er margra manna siðr, at vinda vǫðva í *klæðum (cf. intr. p. iii) ok kalla þat soðit, en mér þykkir þat vera þeira manna siðr, er líkari eru vǫrgum en mǫnnum
ǪrvM 6414geng[u] birnir ok vargar ꜳ borgina ok onnur dyr ill
Encᴵ 3321(proverb.; cf. FJOrdspr 197) [var. + sigvrdr j. (ɔ: jarl) var at visv vargr vndir savd AM 62 fol “D¹”, etc.]
var. ÓTᴵ 38413: AM 62 fol “D¹”Nu em ek sva komin sem saudr med vo᷎rgum
MargA 47522sva sem vordinn lamb or vargi
~ lat.tamquam in agnum conversus ex lupo
39335 VP 39312Vargar munu fædaz med lo᷎mbum
~ lat.Lupi cum agnis pascentur
39336 VP 39313hann forðaz[t]t Remund suo sem saudr uarg
Rém 10428því legg ek þat á þik, at þú verðir at vargi ok farir á skóg ok drepir bæði menn ok f‹é›
ÁlaFl 998sæmit ydr eigi sid vargana at þysta til vors blodz
KirjA 569skædir uargar runnu af nalægum skogi
MarE 63126Annis bað þá Skotana at skripta Hrólfi, því nú hefir vargrinn í stilli gengit, gerðu þeir nú svá, at þeir þyrptust at Hrólfi mjök margir, aðrir hjuggu eðr börðu hann
GHr 3558eltaz sem ragar geitr [var. + fyrir vargi AM 152 fol]
var. HG 197 → HG AM 152 fol 145ra26ꜳ halse hafdi þat hofut sem vargur
om lat. parallel cf. ed. p. 96~ lat.alterum caput leene habens simile
7221 AlexBr24(1991) 7317(proverb.; cf. FJOrdspr 197) vargur sæter þeim saud. sem ur kvium villiz
Not604² 1732þá runnu XVIII vargar i móte oss edur XX
DplFljˣ 11820Engi maðr scal gilldra í mörcu annars til einigra dýra. nema til varga oc refa oc til otra (ed. corr.)
Frostˣ 24216hann þottiz sia konu æina oc mæiri enn mænzkir menn. hon ræið varghe oc hafðe rauðan sciolld
FskAˣ 2837●●● mun þér vel hent að ... fæða soltinn varg á velli
GunnK554ˣ 36526vargar lǫgðusk á hjǫrð hans
Hkrᴵˣ 18310vargurinn vill rijfa j sundur fe mitt
Hrólfˣ 616Gerduzt vargar suo grimmir
~ lat.lupi feroces
HelChron 106759 MarD635ˣ 119814kómu í búðina vargar eigi allfáir, ok var mér mikill viðbjóðr við þeim
Þórð²ˣ 17914
● sem (...) vargr
Ðeir hafa gort sem vargar. þeir hirða æigi hvær þa sér meðan þeir scipta fong sín
●ViðrLaug619 28113i þvi como fiandr oc toko hana á brꜵut oc báro hana sva u þyrmilega sem vargar marger bera sꜵuð æin
●ViðrLaug619 2896Gengu þa upp menn Eiriks j. (ɔ: jarls) a Orminn. oc foru sua sem sko᷎þir vargar
ÓTOdd 22810toko þeir þat til raðes. at yla at hanom sva sem vargar
KgsFrgβ 13721helldo þeim þui likazt sem vargar. kome at saða (ɔ: sauða) flokke
Menota: 51vb4 BarlA 941þa toco þeir þat til raðs at yla at hanum sva sæm vargar
Kgs 2529heilug mær ‹var› svo fus til pislar ... sem soltinn vargr til braða
Agat² 717En er Vindr sa þat. yldv þeir allír sem hvndar. eðr vargar
Huldaᴵᴵ 24626Nu kemr þat fram er moþur mína dreymði forðum daga. at hun þottiz finna vargs hár i ho᷎fði mer. þviat nu ero ver gio᷎ruir rækir ok reknir sem skiæðir vargar með hræðiligu ópi ok styriolld
ÞorvVÓTᴵ 2976nu ero ver gio᷎ruir rækir ok reknir sem skiæðir vargar
ÞorvVÓTᴵ 2976þeir hafa gort sem uargar ero uaner huerr þeirra dregr sitt unnder sig. medann þeir skipta þinu feingi
ViðrLaug764 28128Affrikamenn *hrukku allir saman ok taka á flótta, en Frankismenn eptir drepandi þá sem vargar er sauði elta
KlmA 35430suo leikur hann sem solltinn vargur af skogi kominn miog suangr ok sier hiord fyrer ser ok þat girnest at drepa sem mest
Rém 30026Vid þessi ord bra traullunum suo at huert þeirra ried a annat og rifuzt j sundur sem uargar
VSj 689stauckua heidingiar unndan honum sem uargur unndan hunndi
Jarlm¹ 318margir blamenn io᷎rdu suartari og greniudu sem uargar
Hect 13524●●● Herburt ... lætur sem uargr j sauda dunne
SigÞǫgl 2136hann berst so, sem þá solltinn vargr kiemr j sauda flock
Dámˣ 8618þeir yldu sem vargar
SJ¹ˣ 78510Hann kvað fá vetr mundu líða, áðr mótgangsmenn hans mundu hendr á leggjaz ok þeira afkvæmi ok drepaz niðr sem vargar, kvað þar mundu mest eptir verða, er þá var mest‹r› uppgangrinn
StuᴵR8ˣ 48920
2) (ulv i den nordiske mytologi)
3) (fig.) (om fjendtligt indstillet person)
efter brautfør mina muno coma olmer oc grimer ⸢vargar [var. hundar PP 29818] til *hiarþar þessar
~ lat.lupi rapaces
Vulg Act 20,29 Páll¹ 22517móti þeim vörgum, er þat eitt stunduðu með gráðgum sult, at svelgja hjörð almáttigs guðs
GBpD 5731þessi sami byskup ... profar sik mun sidarr leigumann einn, þa er vargrinn kemr at dreifa hiordina
Thom² 33117hlaupa fram skędir uargar ꜳ milldan hirdi
Thom² 44118þier, er i manna augliti synizt litillatir, erut innan skædir uargar, reisandi moti ydrum konungi herskap ok odygdir
MarE 53034grimmiz vargrinn því meirr sem hann er svengri, rífr allt ok slítr er fyrir honum verðr
Æv¹⁶586 552●●● og kann vera ad hier rädi vargar med vlfum
Hrólfˣ 1023
4) (om røver)
verðr þa vikingr af varnarmanni, en vargr af geymslumanni
JBapt²A 8824En tíma síðarr koma ránsmenn í þá sömu bygð ... grafa þeir gráðugir vargar fast eptir, hvar smjörkaup veri bezt í bygðinni
GBpD 1349Sǫgðu þeir heraðsmǫnnum, hverr vargr kominn var í eyna
Gr 2294
5) (om heftig/opfarende person)
6) (jur.) (om fredløs person)
En sa yckaʀ er gengr a gørvar sáttir eða vegr a veíttar trygðir. þa scal hann sva viða vargr rækr oc rekiɴ sem menn viðazt varga reka
GrgKonᴵ 20612●●● Sa þeirra er gengr a gerva sátt. eða vegr a veittar trygþir ... hann scal hann sva viða vargr heita sem viðast er verölld bygð. oc vera huarvetna rækr oc rekiɴ vm allan heim hvar sem hann verðr staðiɴ a huerio døgri
GrgStað 4061þa scal sa rekiɴ vera fra Guðe oc fra allre Guðs cristni sva víða sem menn varga reka
GrgStað 40624skal hann suo uida uargrekr ok rekinn sem menn uiþaz uarga reka
Heiðy 9914Piʀvs matti vargr heita at þeira trv, þviat eigi þyrmði hann griþa stꜹþvnvm
“one who commits a crime in a holy place”, Faulkes 1998 421 (gloss.) SnE 8730●●● Eyuindr hafði vegit i veum ok var hann vargr orðinn ok varð hann þegar brott at fara
EgM(2001) 7520svá frá ǫllum út flæmðr sem víðast varga reka
Gr 23220hann skal æ uargvr heita æ svo vitt sem vidazt vargar renna
FormBrúðᴵ 16428hann skal .æ. vargur heita suo viit sem uidazt uargar renna
FormBrúðᴵᴵᴵ 414
● vargr í véum
●●● gerir Hakon j. utlagþan oc scylldi hann heita vargr i veum. er hann hafði brotit hit o᷎zta hof i Gautlandi
ÓTOdd 538hacon jarl scyllde heita vargr ȷ́ vǽom fyrir þvi at haɴ qvaþ enge maɴɴ verri verc vɴɴitt hafa er hacon hafþe brotiþ it zta hof ȷ́ gꜹtlaɴdi
Jvs291 3419Sighe hefir drepit þręlinn ok myrdan. Þa kalla þeir hann vargh i vęium, ok ma hann nu eigi heima vera med fedr sinum
Vǫls 213
7) afbildning/figur af ulv
þui næst feck hann honum suerd ... suo syndizt sem einn uargr hlypi undan hiolltum þess og fram a oddinn ef nidr uissu hiolltin. enn þa under hiolltin ef *nidr uissi oddurinn
VSj 1516A hans skilldi var pentadr einn vargr med grettvm to᷎nnvm
Adon 14724
8*) ?
II. (cogn.)
Form.: vargar (30); vargr (27); uargar (9); varga (6); vargi (6); uargr (5); vargur (4); Vargr (3); vörgum (3); vargrinn (3); vargurinn (2); vargh (2); varg (2); uorgvm (1); (1); vargana (1); vo᷎rgum (1); Vargar (1); vǫrgum (1); uargur (1); varghe (1); uarga (1); uargvr (1); vargí (1); uarg (1); vørgvm (1); varge (1); vargínum (1);
Comp.: brennu- (8), gor- (1), heim·sóknar- (1), morð- (8), ó·vísa- (12), ó·vísu- (2), úti·legu- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Battista 2006 120; Breen 1999 [ANF 114] 32, 37; Bøe 1959 [KLNM 4] 602; Falk 1914 62; Falk 1914 (Sól) 4-5; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 197; Grønlie 2004 [JEGP 103] 467; Kauffmann 1894 [PBB 18] 175-187; Maurer 1907ᴵ 394; Maurer 1910 41; Mundal 1998 [CollMed 10] 9; Skårup 1991 [Opusc 9] 96; Turville-Petre 1977 [Rit 12] 769, 777-778
Genre. (expected): religious works [rel]: 27 (30); historical works [his]: 22 (19); romances [rom]: 15 (11); family sagas [isl]: 13 (13); legendary sagas [fas]: 12 (5); learned works [div]: 9 (3); legal works [jur]: 9 (11); contemporary sagas [bis]: 4 (8); þættir [tot]: 4 (2); unclassified [ ]: 1 (0); charters [dip]: 1 (9);
SB (red.) — June 2015
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
varðhald - varmr
vápndõgg - vátta
vár - yfirmusteri
...