upp·haf sb. n.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
uphaf
●Eluc674(1989) 81uphaf
●Eluc674(1989) 101upphafe
HómÍsl¹⁵(1993) 18v14upphaf
HómÍsl¹⁵(1993) 20v15uphaf
HómÍsl¹⁶(1993) 22v2upphafe
HómÍsl²⁴(1993) 35v6uphaf
HómÍsl³²(1993) 49v1uphafe
HómÍsl³⁹(1993) 65v19uphafi
HómÍsl⁴⁴(1993) 74r8uphafi
HómÍsl⁴⁴(1993) 74r17uphafi
HómÍsl⁴⁴(1993) 76v6uphaf
HómÍsl⁵(1993) 4r24upphafe
Mess²15(1993) 54v1uphaf
Theol15²(1993) 78r9upphafum
Alk619 4913Upphaf
Alk619 11519- (see citation slip for text) Hóm677 2416
- (see citation slip for text) HómNo³⁰ 13610
- (see citation slip for text) HómNo³¹ 14332
- (see citation slip for text) HómNo³⁷ 1696
- (see citation slip for text) HómNo⁵ 4529
- (see citation slip for text) HómNo⁷ 5122
- (see citation slip for text) Mess¹619 16025
- (see citation slip for text) Mess¹619 16319
- (see citation slip for text) Prosper677 54
- (see citation slip for text) Prosper677 145
vphaf
SilvFrgIV 1420- (see citation slip for text) Barth²Cod645 1034
- (see citation slip for text) GrgKonᴵ 1026
oc er hęímsca hans oc agirnd snuit honom til sœmdar oc upphafs þa gerer hann sva sem natura er oc siðvenia allra heimscra manna
KgsFrgγ 14017⸢upp hafs [var. upphalldz Holm perg 6 4° “B”]
ElisA 107- (see citation slip for text) Pamph 1129
- (see citation slip for text) Pamph 1141
- (see citation slip for text) Pamph 1143
þat var skyllda mannzens. at vpp have oc sva skal æ meðan nokkor livir eptir
Menota: 3vb22 BarlA 819þessa sœmd gaf guð honom. at vpphave
Menota: 7rb11 BarlA 1413⸢af vpp have [var. at vpp hafin AM 231 I fol]
BarlA 1828þat riki. er yðr var ætlat oc buit af vpphave heimsins
Menota: 14va29 BarlA 2636vpp haf
Menota: 40vb5 BarlA 7328vpp haf
Menota: 65vb23 BarlA 1219vpp haf
Menota: 85vb29 BarlA 1634vpp have
Menota: 89vb14 BarlA 17026vpp have
Menota: 93va28 BarlA 17740vpphave
BarlA 19516vilde ec at þer lærðet mec hvært stafrof eða up haf er ec mæga þat næma af yðr
Kgs 314æf þu vilt næma monvit þa vil ec syna þer þann grunndvoll er uphaf er allrar spæke
Kgs 322Ðat er uphaf spæki at ræðaz almatkan guð
Kgs 323Eigi ma þat þarflausu kalla at forvitnaz þa siðu er mæð konongi er oc hafa þarf firi þvi at þar er upp haf allra goða siða. oc kurteisi
Kgs 3832þa vil ec þæss yðr biðia at þer visit mer nu sva til hvært uphaf ec skal hafa at minu mali þa er ec vil til konongs funndar leita sva skilvisliga sæm nu fylgðe þer mer sialfer til funndar við konong
Kgs 458þat skallt þu hafa upphaf at siðum þinum at þu lat alldrigin hug þinn utan guðs agha eða ræzlo og ælska hann um fram alla luti
Kgs 5539Sva oc æf hann er sialfr noccorra luta bæðenn at kunna þat væl at sia hværir luter er hanum ero væl væitannde eða hværir viðr siannde at hann iatte æigi þeim lutum firi sic ... er hanum se siðan hælldr til svivirðingar snuit hælldr en til upphafs
Kgs 6522þat hænðer margan þann sæm æigi er vitr æf hann fær æitt hvært upp haf af rikis mannum at hann hæfr sec sva hatt mæðr sinu drambi oc agirnd at honum þykki ængi iammaki sinn væra en slict upphaf værðr hværium til niðrfallz
Kgs 676slict upphaf værðr hværium til niðrfallz
Kgs 678þu fær up haf af konongi eða af aðrum rikis mannum
Kgs 6711Ioseph fecc ... ageta sœmð oc miket uphaf firir sinn tryggleik oc litillæti
Kgs 7013oc allra heilagra þeiʀa er þer licaðu fra upphafi heims
Kgs 9524þannig voro vp hꜹf of mal Asmundar oc S. k.
Mork 22317at vpphafi foringians. sem var Haralldr konvngr beþi at viti oc hamingio. var sv for meþ ollom lvtom agetliga bvin
Mork 2932mer fyrst at vpphafi. oc sva yþr vt ifra
Mork 33224- (see citation slip for text) ÓH 12
- (see citation slip for text) ÓH 38
- (see citation slip for text) ÓH 1512
- (see citation slip for text) ÓH 2524
þat ma þo᷎rf vinna þæim, er vitaz vilea upphaf kenninga postola guðs, eða hverium enda þæir foro or þessom hæimi til æilifra fagnaða
SJ¹Frg 78927- (see citation slip for text) Þiðrᴵᴵ 51
ef færre kallaz þæt mall hꝍyrt hafa ⸢hældr [en] fiorðongr heraz manna. þa fællr þæt mal niðr oc hæitir hans uphaf
BorgKr¹ 35211- (see citation slip for text) Heið 9310
Sva hefr upp so᷎gvna at þa er þeir styrðv Noregs velldi synir Eiriks konungs bloðexar ... ok var þa naliga allt folk heiðit i Norege
ÓTOddS 224- (see citation slip for text) ÓTOddS 8529
- (see citation slip for text) ÓTOddS 19121
konungsens skuiérar er viðr varo stadder, hugleiddo messu upphafet meðr ser, ok skilia sva, sem þat muni hava eitthuat at merkia, at hann song þilika messu meðr þiliko vpphave
Thom¹ 10012- (see citation slip for text) Algor 4186
vpphaf
TrójHb 124- (see citation slip for text) ViðrǼHHauksb 30420
Zacharias fadir hans fylldisc hellgum anda oc melti med spaleic þan cantica, er bendictus er upphafid
JBapt¹ 8448- (see citation slip for text) NjR1908 24619
þetta gvll var þo litit til vpphafs þess kostnaðar sem hann lagði til at smiða templum domini
StjC 5706fra vpphafi
~ lat.ab initio
Vulg 4Reg 19,25 StjC 64411- (see citation slip for text) VerA 3913
- (see citation slip for text) DN IV (*1311›vid 1314) 893
- (see citation slip for text) RbEM (*1280) 51
Almáttigr guð skapaði í uphafi himin ok jǫrð ok alla þá hluti, er þeim fylgja
SnE 11- (see citation slip for text) Heiðy 992
- (see citation slip for text) Ridd623 2727
Gangleri mælti: Hvat var vphaf eða hversv hofsc, eða hvat var aðr? Hár svarar: Sva sem segir i Volvspa
SnE 117Hár mælti: I vphafi setti hann stiornarmenn ‹i sæti› ok beiddi þa at dæma meþ ser rlavg maɴa ok raþa vm skipvn borgariɴar
SnE 204Þa mælti Gangleri: Þat segir þv, at allir þeir menn, er i orrosto hafa fallit fra vpphafi heims, erv nv komnir til Oþins i Vallhꜹll
SnE 412Þat er vpphaf þesa mals, at Okvþoʀ for með hafra sina
SnE 492En þat er vphaf *þeirar savgv, at Baldr enn goþa dreymði dravma stora ok hættliga vm lif sitt
SnE 6315Þessi er vpphaf allra hatta, sem malrvnar erv firir avðrvm rvnvm
SnE 2159er rett, at setia qvæþit með sva morgom stefia mélvm, sem hann vil, ok er þat tiþaz, at hafa ꜹll iafnlong, en hvers stefiamels skal stef vphaf ok niðrlag
SnE 24421VEre þat vphaf ro᷎do varrar at guð allz ualldande se mædr oss ok gæfue monnum goda skilníngh till þeira orda er ek vill ro᷎tt hafwa
SvR 11- (see citation slip for text) Hóm671² 18631
- (see citation slip for text) Rauð4 6742
- (see citation slip for text) Bl 2877
- (see citation slip for text) BorgKrNᴵᴵ 30613
- (see citation slip for text) Hirð 4288
- (see citation slip for text) Hirð 44516
fra vpphafvi
Ant 7011boðaði hann þꜳ visa lvti, er hann hafði seð með nockvrv vpphafvi
Ant 739vpphaf allra þessa dyrðligra lvta er kross Kristz
Ant 10737- (see citation slip for text) DN III (1344) 19632
- (see citation slip for text) DN II (1345) 22426
- (see citation slip for text) Boll 31019
- (see citation slip for text) Hallfr 1237
Verði mer þat orð, sem i upphafi var guð, hold af holdi minu eptir þinu orði
JBapt²A 8572hann var mer fyrri, þviat orð var i upphafi, oc orð var með guði, oc guð var orð
JBapt²A 8875- (see citation slip for text) Laxd 915
at þetta vers se vpphaf ⸢at [var. ꜳ MarD634ˣ 11574] einum psalmi
Mar240f 50613Matheus ... tók í upphafi síns guðspiallz at telia ætt dróttins Jesu Kristz frá David konungi
MarS 18at hann leiði þær ok laði til þess fagnaðar ok gleði, sem allzvalld‹and›i guð bio hverium firir at upphafi
Mich 68939hefir byskup þat upphaf, meðan lið er næzst, at hann lętr ryðia staðinn ok grafa til grundvallar
Mich 70630Þat er upphaf laga várra, sagði hann, at menn skulu allir vera kristnir hér á landi
NjM 2725- (see citation slip for text) Landsl1154 764
vpphaf þessar frasagnar
~ lat.initium
326 Rómv226(2010) 38í enda Junii en upphafi Julii
GBpD 6536skýrir sæll Gregorius grannleik viðarins fyrir tempranligt upphaf góðra verka
GBpD 16421- (see citation slip for text) ÁKrD 1617
Þessi voro af Sturlu ⸢*upp-havf [non emend. (ms.) vpp lavf] fyrst, er hann atti malum at skipta við menn
StuᴵK 605n. → ms. 5ra8Þa toc við honom Avst-manninvm Onvnðr Þorkels son oc com honom vtan, oc var þetta vpphaf saca þeira, er Arnþrvdar synir voro at brennv Onundar
StuᴵK 21926Meþ þvi vpphafi reis dæila með Guðmundi biskupi oc Kolbeini Tuma syni oc hans vænzla-monnum
StuᴵK 27615Sva skyllde ok vera, segir Guðmundr, ef þu hefðir eigi fyrre valldit upp-høfum ok fullkomnum fiandskap við ockr bre᷎ðr, þar sem faðir ockarr veitte þer þat upp-halld, at þu mannt alldri fa sva goðu lavnat, þott þu leitadir við þat, sem þu skylldir
StuᴵᴵK 1144þessi elldr mun hafa vpp haf. mið skeið ok enda
~Hakon hafði þat upp haf sins mals. at hann beiddi bændr gefa ser konungs nafn
ÓTᴵ 2011so᷎gðu gvðín reið vorðin. konunginvm fyrst at vpp hafi
ÓTᴵ 36119Hiɴ sæli Johannes ewangelista hefir þat upphaf at segia fra þessum bræðrum
~i vpphafi
GBpB(2018) 13327i upphafi uar ord
~ lat.In principio erat Verbum
Vulg Jhs 1,1 Stj¹ 424gud er upphaf allra luta fyrir sina skapan
Stj¹ 2019Annat er ⸢upphafsins ro᷎ksemd. þiat aa þann haatt sem gud er upphaf allra luta fyrir sina skapan. sua er Adám allra manna upphaf ok fyrstr fyrir getnadarins skylld
~ lat.auctoritas principij
SpecH 16b27 (I 41) Stj¹ 2019⸢fra upphafi ueralldarinnar
~ lat.ab initio mundi
DurRat 4408 Stj¹ 4920huerium er gud birti fyrir sinn helgan anda af heimsins upphafi ok endalykt
Stj¹ 5425Jobal er upp i norrænu sua sem ⸢upphaf eðr fyrirgefning. ok þadan af kallaz iubileus sua sem fyrirgefningar aar huert hit fimtuganda
~ lat.remissio, vel initium
HistSchol 5214 Stj¹ 11010Þessi manadr skal ydr uera annarra manada upphaf
~ lat.principium mensium
Vulg Exod 12,2 Stj¹ 27831- (see citation slip for text) ViðrLaug764 28232
⸢at vpp hava [var. upphafi uar AM 230 fol “c”, etc.]
Menota: 10ra9 var. BarlA 1832: AM 230 fol “c”upphafi
BarlC 20432uphaf
BarlC 21335- (see citation slip for text) StatÁrni 8376
- (see citation slip for text) Mess¹238 310
þær hatidir sem sialfr hann skal syngia, geingr hann til skrydingar ꜳ þridiu stund med sua lofsamligu upphafi, at
Thom² 32127Þenna heilagan dom birtir nu þegar himnakonungrinn til upphafs, huersu haleitr uar i hans augliti, þuiat þann tima sem lęrdir menn hafa saman lesit i einn storann kalek heilann med blodinu, ok bera til alltaris, kemr yfir heilagr andi i dufu liki
Thom² 44332Byriaz þa messa ... med þui upphafi Letare Jerusalem
Thom² 45535- (see citation slip for text) Vǫls 7127
- (see citation slip for text) DN XII (*1290›AM 902 a) 1016
Gregorius skyrdi ok upphaf ok nidrlag bocar Ezechielis spamanz
Greg 39030upp ho᷎fum
BandK 5919uphafi
Dugg681a 764uphafi
Dugg681a 953- (see citation slip for text) Mess⁴ 717
- (see citation slip for text) Mess²625 304
tak til at upphafi ok seig mier þina æfe
MarE 6222- (see citation slip for text) Mess³ 5712
- (see citation slip for text) BernhRitn 19423
- (see citation slip for text) Encᴵᴵ624 9122
- (see citation slip for text) Gr 15524
- (see citation slip for text) Med434 1310
er þú nefnir hana bæði í niðurlagi ok upphafi vísu þinnar
Vígl 10613uphaf
SigÞǫgl 21714- (see citation slip for text) FormBrúðᴵ 16323
- (see citation slip for text) FormBrúðᴵᴵᴵ 330
I upphafi skapaði guð himin ok iorð
Páll²C 2686- (see citation slip for text) AnnResˣ 13b6
- (see citation slip for text) DN VII (*1339›apogrˣ) 17837
- (see citation slip for text) FskBˣ 30516
uppha̋fi
~ lat.Memor esto congregacionis tue: quam possedisti ab inicio
1125 (Vulg Psalm 73,2) GlossPsalt 1135upphafí
~ lat.quia memor ero ab inicio mirabilium tuorum
1203 (Vulg Psalm 76,12) GlossPsalt 1214upphafi
~ lat.loquar proposiciones ab inicio
12032 (Vulg Psalm 77,2) GlossPsalt 12129upp hafi
~ lat.Inicio (tu domine terram) fundasti
18628 (Vulg Psalm 101,26) GlossPsalt 18725- (see citation slip for text) Hkrᴵ38ˣ 610
- (see citation slip for text) Hkrᴵˣ 1664
- (see citation slip for text) Menota: 2r8 Íslbˣ 928
þú ert efni ok upphaf minnar higatkvámu
KlmBˣ 18614Wpphaf messunar er Salue sancta parens
~ lat.introitus
MirMar1927 246 MarD634ˣ 74723suo sem hann gerdi milli einglanna vpphaf at misgera i himinriki, þa fagnar hann nu mest, ef hann færr þa fellt, sem gudi hafa heitid at hallda eingiligt lif
MarD634ˣ 81725fra upphafi heimsins
~ lat.ab initio mundi
HFars 178422 MarD635ˣ 68027vpphaf
Mǫtt179ˣ 258- (see citation slip for text) StuᴵᴵR11127ˣ 3117
margar eru hallir smiðaðar a himni ok bunar af guði ⸢fra upphafi heims [var. fẏrir heims upp haf SÁM 1]
ThPost¹ˣ 71716- (see citation slip for text) TrójO¹ˣ 418
- (see citation slip for text) VSj527ˣ 12610
- (see citation slip for text) ÆvMið³⁴8ˣ 10417
- (see citation slip for text) DI 12823
- (see citation slip for text) DI 1357
- (see citation slip for text) DNᴵ 39814
cf. simplex -haf (0)
Form.: (72); upphafi (19); uphaf (13); upphaf (13); vpphaf (10); uphafi (6); vpphafi (6); vphaf (4); vpphave (4); vpp have (4); upp haf (3); upphafs (3); vpp haf (3); upphafe (3); up haf (2); vpphafvi (2); uphafe (1); upphafí (1); uppha̋fi (1); vp hꜹf (1); upphafum (1); vpphafs (1); upphafid (1); vphafi (1); upp-høfum (1); vpp hafi (1); upp ho᷎fum (1); upphafsins (1); upp hafi (1); Upphaf (1); upp hafs (1); hefr (1); Wpphaf (1); vpp lavf (1);
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr _; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM _; Bl; WPA _;
Litt.: Seip 1955 183; Sverdrup 1911 [ANF 27] 19
Genre. (expected): religious works [rel]: 91 (49); historical works [his]: 31 (32); learned works [div]: 14 (6); legal works [jur]: 10 (17); romances [rom]: 10 (19); family sagas [isl]: 9 (22); contemporary sagas [bis]: 8 (13); charters [dip]: 5 (14); unclassified [ ]: 3 (1); legendary sagas [fas]: 2 (8); þættir [tot]: 2 (4);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net