smiðr sb. m. [-s, dat. -i/-; -ar/-ir, acc. -a/-i/-u]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
håndværker, smed, tømrer ⫽ craftsman, smith, carpenter
smiþr sa es hus vill gera litʀ fyrst huerso hann vill hvatke gera
~ lat.artifex
1730 ●Eluc674(1989) 174riss su smiþ siþan í verke es fyʀ stoþ smiþoþ íhuguite smiþsens
●Eluc674(1989) 181●●● þetta líf tecr réttlǽte fra domǫndum oc hagleic fra smiþom. oc hófseme fra siþom
~ lat.artificibus
DeVocGent 11174 HómÍsl³⁹(1993) 65v26andlat smiþ‹s›ins
GregDialA 12720Reɴom ver hug orom ýfir fleiri feþr ora þa er voro i fornom logom oc nviom oc litom a crapt þessa ens hesta smiþs
~ lat.in virtutem opificis hujus
GregHom 122541 Hóm677 3423ohagir meɴ lofa opt þat smiþi oc hyɢia algort vera. er smiþnom þvkir litlo betr en halfgort
Hóm677 4612Joseph smiðr var ætlaðr faðer Iesv-Crist á iorðu
~ lat.faber
PsAugSerm 201241 HómNo⁹ 5823Ðat ma ráða til rettrar scilningar er smiðr (ɔ: Jósep) var ætlaðr faðer hans. þvi at guð er hinn sanne smiðr sa er með o-umrøðelegom mǽte smiðaðe *himen. ok iorð. ok sǽ. með ollu sínu scruði
HómNo⁹ 5825●●● Smiðr er hann. þvi at hann lǽger metnað ok hæfr upp litillǽte ok snidir u-nyt værc af siðum varum. en styrkir nytsamleg
~ lat.Ipse est artifex
PsAugSerm 201253 HómNo⁹ 5827Demetrius eþa smiþar þeir, es meþ honom ero
Páll¹ 2247Smiðar þeir er hvs gera or avstrønom viðe eða bruar vm ar þær eða votn er net næmir fiscar ganga í. eða gera buðir a alþingi
GrgKonᴵ 13021firi penning hvern er smiðar scolo launa. Nu scal smiða til krevia
Gulᴵ 1011Þorsteiɴ knaʀarsmiðr er maðr nefndr. hann var cꜹpmaðr oc smidr
ÓH 56412●●● Sa skioldr var hvitr oc skrifat a með ravðom steini hamaʀr oc tong firir þvi at smiðr var faðir hans
Þiðrᴵ 13710launaðe (konungr) smiðnvm goðv verkaupi
ÓTOddS 16020Oc er smiþrinn for i Scalahollt af alþingi
ÞBpE 38011Hann ferr heim a Reykia hola. Sa maðr var þar smiðr er Vegglagr het
FbrHb 878foðvr Svrz smiðs
LdnHauksb 258konvngr sendir eftir smið þeim er Argvs het
~ lat.architectum
ExidTroi 31 TrójHb 819bio smiðr einn a Nesium
BǫglEirsp 46919Þessar ( ) smiðs aflar ero qvalar heims
~ lat.Cujus fabri caminus
9332 Eluc675(1989) 935Hvat røðer þv vm smiði alzkẏns ‹Magister› Fleiri firir dømaz en hialpaz þvi at þeir svikia miok i velvm sinvm
~ lat.Quid varii artifices?
10822 Eluc675(1989) 1093sva sæm naglar hallda skipi saman, ær smiðr gerir, ok ferr svndrlꜹst ælla borð fra borði. sva ...
Gramm³748 9614feck Skvli iarl ... þessa skipstiornarmenn Sigvrþ sepil. Sigvrþ smið
HákFris 4772●●● engin smiðr sa er gul smiðar fae nockot verk af hendi ser fyr en hann letur aðr til þeirra berra ok þeir samþyckia með sinum morkum at þat se skirt
RbHM (*1314)¹ 1097sendi Dauid konvngi ... hina hagosto ⸢smiða [var. smiði AM 227 fol “B”, etc.] a tre oc stein
StjC 50313sent þv til ⸢smiða þinna [var. smiði þina AM 227 fol “B”; smidu þina AM 226 fol “A”] með minvm monnvm at ho᷎ggva mer hin goðo tre
StjC 56116Konvngr Salomon hæimti nv saman smiðv oc vinnvmenn vm o᷎ll sin riki
StjC 5624feck hann til hinn hagazsta smið a gvll oc silfr
~ lat.artificem aerarium
Vulg 3Reg 7,14 StjC 56418læt hann smiðv sina raða til skipasmiðar i þeim stað er hæitir Asiongabęr
StjC 57030Ámvndi smiðr Arna sonr
AnnReg 12819Nu skal smiði til krefia alla þa er innan fiorðungs fylkis eru. uiðare ef þarf
Landsl 3411ef naust er eigi til. þa skal naust gera oc fong til fa oc or huers manz morku er uil. sua sem aðr er skilt til skips. sua smiði til nefna oc sua leigu til taka
Landsl 351Emunðr smiðr
DN I (1325) 1548þa kom þar smiðr nokqvor ok bavð at gera þeim borg a þrim misservm
SnE 4514Þa gengv æsirnir a tal ok reþv raþvm sinvm, ok var þat kꜹp gert við smiþinn, at hann skyldi eignaz þat, er hann mælti til
SnE 4519en þat þotti asvnvm mikit vndr, hversv stór biorg sa hestr dro, ok halfv meira þrekvirki g[er]þi hestriɴ en smiþriɴ
SnE 462þat kom asamt með ꜹllvm, at þesv mvndi raþit hafa, sa er flestv illv ræðr, Loki Lꜹfeyiarson, ok qvoþo hann verþan illz davþa, ef eigi hitti hann rað til, at smiðriɴ væri af kꜹpinv
SnE 4614en er hann varþ hræddr, þa svarþi hann eiða, at hann skyldi sva til haga, at smidriɴ *væri af kꜹpinv
SnE 4616Ok it sama qveld, er smiðrinn ok v́t eptir griotinv með hestiɴ Svaþilf‹a›ra, þa liop or *skogi nokqvorvm meʀ
SnE 4617æddiz hann ok sleit svndr reipin ok liop til merariɴar, en hon vndan til skogar ok smiðriɴ eptir ok vill taka hestinn
SnE 4621Ok þa er smiðrinn ser, at eigi mvn lokit verþa verkinv, þa færiz smiðrinn i iotvnmoð
SnE 471Ok þa er smiðrinn ser, at eigi mvn lokit verþa verkinv, þa færiz smiðrinn i iotvnmoð
SnE 472Regiɴ for þa til Hialpreks konvngs a Þiodi ok gerþiz þar smiðr hans
SnE 12913Nu skal smiði til kræfia alla þa sem ero innan bꝍar. uiðare ef þarf
Bl 2002skulu smiðir fe launa
Bl 2008bꝍar gialld skulu gera smiðir aller
Bl 2049●●● hann var hagr maðr a tre ok iarn ok giorðiz hinn mesti smið[r]
EgM(2001) 42leka mø̇nde hvsit ef æigi mǿ̇nde smíðrinn
Gramm¹ 2226●●● Skalld erv hofvndar allrar rynní ęða mꜳ̋ls greinar sem smiðir ‹smíðar› ęða lǫgmenn laga
Gramm¹ 2261I þann tima var smiðr sa i Judea, er Joseph het, oc ser hafði festa með guðligri tilskipan mey, þa er Maria het
JBapt²A 8562en smiðar váru vanir upp at ‹standa›
Laxd 2733(heiti) ‹S›ua heita hǫlðar. halr drengr haulldr. þegn. smiðr. breiðr bondí. bundinskeggi bui ok boddi brattskeggr
SnEW² 1043tok hann at herfangi ... alla smidi
Stj³ 65234Gunnar smider
DN IV (1360) 31734Vigfus smiðr
StuᴵK 51227Einndriði smiðr
StuᴵK 5335hann tok landit af Hacone smið Moðolfs syni
StuᴵᴵK 1247Steinn smiðr fecc boleyxe; hann var litt i vavrn
StuᴵᴵK 1977munu ver lata ena ho᷎guztu smiði ok meistara gera likneski
KatA(2017) 5017markaði konungr grund uo᷎ll til kirkiu ... fekk hann þar ⸢smiði [var. smidu AM 53 fol “B”, etc.] til ok alt aɴat þat er þurfti
ÓTᴵ 2217hafði hann þar til marga ⸢smiði [var. smidu AM 53 fol “B”, etc.]. ok geck skiott fram smiðin
ÓTᴵ 38617●●● skaltu vera forsea maðr þessa starfs með o᷎ðrum þrælum ok fa ⸢smiði [var. smiþu AM 325 IX 1 b 4°ˣ “C⁸”; smida AM 62 fol “D¹”] til
RRÓT 31517hann leigir til með ser .ij. ena hagaztu smiði vind verska at ætt
RRÓT 3162Einkannliga ok ef hann ... hefir fallit i einnhuern ofn edr hefir sært sik medr no᷎ckuru iaarni huossu þij sem hea smidnum hefuir legit
Stj¹ 2228hagleikr ok uanduirkt smidanna
~ lat.diligentia artificum
SpecH 37b56 Stj¹ 10215alla hodíngia ok smídu
Enc AM 764 4° 4v23Heilagr nicholaus kallar til sin einn dag margha smidu
~allr agiætaztr meistarado᷎mr er þeim smid innan handar
~Þorkeli smid ku ok c. j vadmalum
DI III (1388: Bps B II 1) 41324klængi smid xvij aurar
DI III (1388: Bps B II 1) 41621Hann hafdi ok marga ⸢*skipsmidu [non emend. skipsimdu smidi HákFlat 7930; smiðo HákFris 45730] med ser
var. Hák81 4249 → HákFlat 7930let Olafr konungr smida knorru ij mykla ok uandade miog smidu til
ÓH1005 75923●●● Honum var miog titt vm ferdina suo at naliga ferr hann bædi dag ok nott ... Bar þat til einn morginn arla sem hann hefer enn eigi halfsott veginn at hann ridr fram [vm] eitt litid þorp þar var eitt nytt hus j upp reist ok smidr ad verki sino
DrJ 4017at vér fáim ina högustu smiði bæði á tré ok stein
KlmA 38916váru smiðirnir til fengnir
KlmA 38922mællti wít smídvna
Barb2(2000) 13419Smídírnir suo᷎rudu
Barb2(2000) 13420mællti vid smidína
Barb2(2000) 13613Heliseus spamadr ... fæddi leingi marga smidu med litlum mat
Maurus 67311hann gallt smidnum verdkaup fyrir smidit
Nik2 3717Vm jon smid
cap.Sigurdr smidr
Hák81 4641*Gunnlaugs smids
ÞTjald 43533Refr het maðr, er var smidr Skeggia
Gísl 319uinsæll madur ok smidur mikell
Harð 15718I decembri bystiz compotus smidur, þviat hann þrifur XIII. terminum ok fangar burt ur sinnu sæti, kveitandi þat vægdar laust under eyrat anars termins
Encᴵᴵ624 18620hun lætur saman lesa smidu og meistara
Nit 1812kallaði Demetrius saman alla ⸢smiði [var. smiðu AM 84 8° “C”, etc.] i borginni
var. Páll²A 25320: AM 84 8° “C”Magnus smidr Olaffs son
AnnGott 34630drucknvn Jons smids Peturs sonar
AnnGott 35625Halle smiðr
DN VIII (*[1320]›apogrˣ) 846Enn þessa reglu aurei *numeri ruglar⸣ rimspiller ⸢*smidr [AM 727 I 4°ˣ “R”; non emend. smider] ok blandar bly med gull
emend. Encᴵᴵ624 1866: AM 727 I 4°ˣ “R”réðu menn þat af, at fá smiða til at skíra silfrit; síðan var gǫrr af feldardálkr
Hkrᴵˣ 2539váru með drótningu smiðar hennar, brœðr ii.
Hkrᴵˣ 3721hafði hann þar til ⸢smiði marga [var. marga smiðo AM 45 fol “F”]
Hkrᴵˣ 3882váru þá smiðar þar áðr komnir
Hkrᴵˣ 4134hann bad smidina vel gjǫ́ra
Klmb1980ˣ 273smidir allir ok verkmenn
KlmB1980ˣ 269samanlesandi alla smiðu af sínu landi ok hagastir máttu finnast, ok lét reisa eitt stórt mustari
KlmBˣ 1324aflaði hann smiða ok lét gera (kastala) tveim megin Slésvíkr
Knýtlˣ 2004Þessir váru ⸢*smiðar (ms. smidir) [ÍB 225 4°ˣ “V”, etc.; non emend. sveinar]
emend. Laxd 8318: ÍB 225 4°ˣ “V” → ms. 818Eyvindr smidr
LdnHb105ˣ 9828vitni Amunda smids
PBpˣ 42319Gunnlaugr smiðr Þorvaldsson
StuᴵᴵR11127ˣ 2924fékk hánum smíði ok tól öll ok görði allt eptir því, er hann sagði fyrir
Trist¹ˣ 1611
II. (cogn.)
III. (y. no.)
Form.: smiðr (18); smiði (12); smidr (7); smiða (6); smid (5); smið (4); smidi (4); smidu (4); smiðir (3); smids (3); smiðrinn (3); smiðar (3); smiðriɴ (2); smidir (2); smiðu (2); smidnum (2); smiðv (2); smidur (2); smiðs (2); smiþom (1); Smiðr (1); smidanna (1); smiþsins (1); smiþriɴ (1); smiþrinn (1); smiþnom (1); smiþr (1); Smídírnir (1); smiðirnir (1); smíði (1); smiþsens (1); smídvna (1); smiþinn (1); smiðnvm (1); smið▹r◃ (1); smiþar (1); smidina (1); Smiðar (1); smidína (1); smidriɴ (1); smíðrinn (1); smídu (1); smider (1); Smid (1); smiþs (1);
Comp.: aska- (4), bók- (1), bǫlva- (1), for- (2), frum- (2), galdra- (1), gler- (1), grjót- (5), gull- (36), hamra- (1), húsa- (1), hǫfuð(s)- (28), járn- (17), katla- (1), kistna- (3), knarrar- (4), knarra- (1), konungs- (2), ljá- (1), ljóða- (1), meðal- (1), mis- (1), rím·beglu- (1), silfr- (3), skipa- (1), skip(s)- (3), skrínis- (1), skrín- (1), stafna- (6), stafn- (1), stein- (7), stór- (2), tin- (1), tré- (9), þjóð- (5)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin Smið-, -smiðr, item simdr; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (smíð); Fr4; NO; Walter _; ÁBlM item (smíð); Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Gurevich 1998 [CollMed 9] 59; Seip 1955 77, 244
Genre. (expected): religious works [rel]: 37 (30); historical works [his]: 21 (19); learned works [div]: 11 (3); romances [rom]: 9 (11); legal works [jur]: 8 (11); contemporary sagas [bis]: 8 (8); family sagas [isl]: 6 (13); charters [dip]: 6 (9); þættir [tot]: 4 (2); unclassified [ ]: 1 (0); legendary sagas [fas]: 1 (5);
EÞJ (red.) — January 2014
TW (eng. def.) — March 2021
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net