salt sb. n. [-s]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) salt ⫽ salt
●●● Sallt scal hann eigi mera gera. en hann þarf at geva bufe sinu
Gulᴵ 3911●●● hann bannaði allar flutningar upp i landit Gautland. beði sild oc sallt
ÓH 11716oc at sallt oc vax skilldi ænngi bonde til faa meðr bornum
NoDipl (1291) 5853hvalflystri þꜹ er ver kollum vagn hogg. eða sva mioc rekin at æigi tækr sallti
SkipSauð¹ 514●●● brytr niðr borgina sva fvllkomliga at þeir sa sallti i borgar staðinn eftir
~ lat.ita ut sal en ea dispergeret
Vulg Judic 9,45 StjC 40129Hann bað þa fera ser sallt i nyio keri
StjC 60920Marie messo æptan hin fyrra oc alra heilagra messo æptan þa skolu aller mænn fasta uiðr sallt oc brauð
FrostKrᴵ 14120af merkar lage sallz oc mata
RbHM (*1316)² 1196●●● Mysingr hafþi með ser Grotta ok sva Feniv ok Meniv ok bað þær mala salt
SnE 1363smior eða salt i laupum
Bl 25419Kroker skal æder han‹s› æruingher luka .iii. læster salsz a .iii. arom. jtem .i. læst sals at Haluars mæsso næstæ þær æftir. ok sua at huærri Haluars mæsso ok skal wpp vægas a sydræ Seluikum
DN II (1337) 18421●●● Flvtti hann ok fram gvðliga kenning eptir boðorði ens helga Pals postola smvrða með sallti heilagrar spekðar
Ant 10216salt pund firir iij aura
DN IV (1342) 21630þeir hleyptu vt heilanum. þegar konungr hafdi seed. ok báru i sallt ok eítr. sua at æigi skylldi funa
Rómv226(2010) 3532Gómlum kennum ver nu goðanum at geífla ꜳ saltínu
ÓTᴵᴵ 1987●●● hon (ɔ: frásǫgnin) þarf miog godra manna til logv þviat hon hefir leingi i sallti legit
GBpB(2018) 10123þa skal hann sígna þat ok gefa sallt vígt
DI II (*[1269]›AM 344) 311Vid tanna verk: tak brunt sallt ok rid um utan tannholldit opt, þa mun batna
Med194 6426Vid tanna verk: tak ⸢brunt [var. brentt MedMisc 12318] sallt ok rid um utan tannholldit opt, þa mun batna
Med194 6426P[or]s grenn stapadr vel þat er gott ath þvo ho᷎fut med, ok sva med [s]allte er gott at þvo
Med194 651●●● Sallt þurkar ok upp-neytir illt blod, þat sem of þurt er
Med194 673Olafr etr sallt ok braud ok æitt ker med uatn ok drekkr Olafr þat
ÓH1005 74810fair braudleifar ok þurrir vardir med sallti
VP 3979●●● sallti ok glodum iosu þeir i opin sꜳr
Vinc 3243sa hann, at sallt uar a gotunni fyrir honum, ok toc hann at sleikia
Yngv 227●●● Sallt er bitrt ok sœtt. ok lœtr eigi funa þat er þuí er ꜳ ridít. suo er ok ord drottins ad þat er bœdi biturt ok sœtt
Mess²625 3813bad konungr baka hann (ɔ: orminn) vid elld þar til er hann mæddiz so hann þyrste sem mest. hann let og gefa honum sallt og sleikti hann þat skiott
MHFlat 35927Annat til syndalaustnar. er dreífíng þess uatz sem til er uígt med saltí af prestum ꜳ drottínsdaugum
Theol AM 672 4°¹ 71v5Stappar madur mynttu med salltt. þat er gott at leggia vid galens hunz bit ... Mynta stappat vid salltt er god vid hunda bit
MedMisc 7723Einskyns salltt. heitir sinapticum. þat sem af brimi verdur
MedMisc 9013Eitt salltt heiter arnmoniacum
MedMisc 9015●●● Einskyns salltt. heitir sal gemma
MedMisc 9019Hǫfuð Grettis lǫgðu þeir í salt í útibúri því, er Grettisbúr var kallat
Gr 2649Sallt aukar roda ꜳ gulli ok giorir silfur hvitt
Med434 3520sallt scal hann gera ef hann býr við sió
Frostˣ 2427næmfde [...] ... syslu mader a Sunnmo᷎rc þessa mænn ‹till at segia› huerso mykit sallt skulle j huern smo᷎r laup
Jur737ˣ 51012gneru (þeir) hans likam med sallti
~ lat.cum sale
HelChron 106253 MarD634ˣ 116624
● brenna salt [til ■]
Þessi maðr er salltið brenndi heyrði kveðskapinn
HkrFris 25535[var. þá ek var á unga aldri, brendu vér salt eigi allfáir saman AM 343 a 4° “A”, etc.]
var. ǪrvM 1388: AM 343 a 4° “A”hring hefur þu godan þíofur og leinge mvntu sallt þar til hafa brent
FriðB 571●●● jafnvel þeir sem saltið brendu, svá sem hinir sem á mörkinni yrktu
Bárð158ˣ 422leinge muntu hafa þar sallt til brendt
FriðAˣ 3125
● vígja salt (ok vatn)
þat er um þat atan er sva verðr dauðt. at vigia scal sallt. oc vatn. oc kasta a kiot oc festa upp
GulKrᴵ 194Prestr skal sẏngia messo ok uigia salltt ok vatn. drottíns daga. vigia krossa ok reẏkelse. ok allz kẏns føðzslu
VígslB 11021●●● Sallt er vigt er ok blandít vid vatn. iarteígner ord drottíns
Mess²625 3811●●● Alexxander enn furstí papa baud at kenní menn skyldu uígia sallt ok uatnn til þess at bera ẏfer menn ok ẏfer fe
Mess⁵ 732
● vígt salt
suo sem skírd se hun (ɔ: klukka). þueghín víj. sinnum vtan ok fiorum sinnum ínnan j helgu vatne. víd vígt sallt ok heilagt vid smíor
Mess²625 282●●● Ef barn þat er skemri skirn uar skirt er lifanda fært prestinum þa skal hann signa þat ok gefa salt uigt ok lesa guðspiall ẏfir
Jur AM 671 4° 34v1
2) (om apostler) jordens salt ɔ: kraft/livskraft for jorden ⫽ (of the apostles) salt of the earth
● salt jarðar
ér eroþ sallt iarþar
●HómÍsl⁷(1993) 7v13●●● Postolar kallasc sallt iarþar
●HómÍsl⁷(1993) 7v16kenni meɴ ... kallaz sa\textsc{l}t iarðar ef þeir kæna vel
Eluc675(1989) 1076
3) sags gyldighed forlænges, sag forsinkes
● leggja sǫk í salt
● sǫk liggr í salti
●●● hann ma koma hanom til eiða at hvaro. þvi at i sallte liggr soc. ef sꝍkiendr duga
Gulᴵ 248i salte liggr sok ef sækendr duga
Járns 29415han ma koma honum til æiða ef han uill. þui at i salte liggr sok ef sꝍkendr dugha
Bl 25713í salti liggr sǫk, ef sœkjendr duga
Jb 21816
4) saltfisk ⫽ fish preserved in salt, bacalhao
salt = saltfiskr og saltsilungr; cf. Jón Þorkelsson 1893 [DI 2] 1050 (reg.)
v. vættir salltz
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 4862Af vijk cc vorv oc ij vætter smiors. oc xij avrar. j sallte
DI II (*1340›AM 263ˣ) 73833atta vætter salltz
DI VIII (*[1343]›Bps A II 1ˣ) 614
5) hav ⫽ sea
●●● Hver ro sævar heiti? Hann heitir: maʀ, ægir, *gymir, hlęr, haf. leið, ver, salt * , *lꜹgr, grǫþir
SnE 17317●●● ef maðr hefir haft sendistöð á iörðu manns á .x. vetrum eða lengr. þá scal engi öðrum banna. oc svá vegu alla til sallts oc til sióar oc til marcar upp
Frostˣ 24311
● it eystra salt
propr. topogr.?
siglír ... j gegnum Eyrar sund ok allt j hít eystra Sallt
Fær 404[var. fek hann byrlæide gott. ok kom vid danmork siglde hann þadan j id eystra sallt GKS 1005 fol “D²”]
var. ÓTᴵ 635: GKS 1005 fol “D²”hellt Sorlli j hit eystra sallt ok heriade þar
Sǫrla 2772koma þeir j id eystra sallt og heria þar uijda
SigÞǫgl 1064
6*) ?psalter, cf. saltari sb. m. ⫽ ?psalter, cf. saltari sb. m.
cf. citat under saltari sb. m.
II. (propr. topogr.)
lagðe Olafr skipum sinum til æystra sallz oc barðezc austr næst i æysyslu
ÓHLeg 826haɴ var komiɴ or ýstra sallti oc hafþe haɴ þar legit ȷ́ viking vm svmarit
Jvs291 1219helt austan or Go᷎rðum j Eystra salt
ÓTᴵ 11019kannar hann vida Sviasker ok allar eyiar, er liggia i Eystrasallti
Orkn 28fara (þeir) fyrst j æystra sallt. þadan foro þeir vt j Tattariam ok lagu þar vmm hrid
SigÞǫglB²(1992) 4219Hann herjaði um Eystrasalt
HálfdEyst 9212hann veit ok oll uikinga bæle j Eystra sallte
Vikt 125.ij. fost brædr liggia uti j Eystra sallti ... bader eru þeir væner menn at aaliti ... ok grimazter allra her konga
Vikt 131er upp lauk Patrexsundum, sigldi hann þau í gegnum, ok svo í ⸢Eystrasalt [var. austra sallt AM 590 a 4°ˣ], léttir ei fyrr sinni ferð, en hann kemr framan at Stólpasundum
Mág² 69hann segir at þeir mune hallda her sinum j Eystrasallt
SigÞǫgl 10522hellt hann skipi sinu austr i Vik oc þaðan i Ꝍystra sallt
FskBˣ 5814toc hann i Ꝍystra sallte um haustið .iii. skæiðar vikinga
FskBˣ 1371Þeir eyddu miklu illþyði og herjuðu um Eystrasalt
GunnK554ˣ 36829Síðan býr Óláfr ferð sína ok gekk á skip ok helt svá út í hafit í Eystrasalt
Hkrᴵˣ 2943helt svá út í hafit í ⸢Eystra-salt [var. hit eystra sallt HkrFris 1102]
Hkrᴵˣ 2943þeir koma sinu fari i þann sio, er heitir Eystrasallt
MarD635ˣ 105410
Form.: sallt (32); salt (13); sallti (10); Sallt (6); salltt (6); sallte (4); salte (2); salltz (2); sallz (2); salsz (1); sa\textsc{l}t (1); salltið (1); sallts (1); salti (1); saltí (1); ▹s◃allte (1); saltínu (1); saltið (1);
Comp.: bú- (1), haf(s)- (2), hveiti- (3), hvíta- (6), korna- (1), neyzlu- (2), svarta- (1), tíu·ertogar- (2)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin; Rím; LP; Med salt; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Genre. (expected): religious works [rel]: 27 (22); legal works [jur]: 15 (8); historical works [his]: 15 (14); charters [dip]: 9 (6); romances [rom]: 6 (8); legendary sagas [fas]: 5 (3); family sagas [isl]: 3 (10); contemporary sagas [bis]: 3 (6); learned works [div]: 2 (3); þættir [tot]: 1 (2); unclassified [ ]: 0 (0);
EÞJ (red.) — July 2013
TW (eng. def.) — January 2020
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net