1á·verki sb. m. [-a; -ar]
(cf. áverk sb. n., áverki sb. n., áverkr sb. m.) áverk sb. n. [11] 1áverki sb. m. [121] 2áverki sb. n. [1] áverkr sb. m. [2]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) legemsskade, legemsbeskadigelse ⫽ bodily injury, wound
●●● Ec lysi sár þav mer a hond. oc þaɴ a verka allan er a honom er uɴiɴ
GrgKonᴵ 1542●●● vm vígsacir oc vm averca
GrgKonᴵᴵ 7327●●● þeir luki alt sem dꝍmt er loglega h‹v›arium ser i lage sem auerkan laut i hvari tigvnd
RbHM (*1307)²a 7229●●● oc do sialfr af uheyrðum harmkvælum, vall moðkum oc veitti ser averka með knifi
JBapt²A 86638●●● hjó Kjartan fót af Guðlaugi fyrir ofan kné, ok var honum sá áverki œrinn til bana
Laxd 19018●●● lavst hann með avxar-hamri, oc vard þat synn averki
StuᴵK 716●●● hjó hann til Steins stýrimanns ok veitti honum mikinn áverka
Gr 3024●●● veitti hón þeim annathvárt áverka stóra eða líflát, þegar henni líkaði eigi
StjǫrnODrˣ 10716÷ nema þviat eins at þav sciliz vm omaga sacir eða þav viɴaz a þaɴ a verca er in meire sár metiz
GrgKonᴵᴵ 401÷ þa ero þeir ohælgir við a verkom öllom við þa menn alla er til konoɴar calla
GrgKonᴵᴵ 578÷ Griðungr er o heilagr við averkom þegar hann viðr a monnom ef hann er þrevetr eða ellre
GrgKonᴵᴵ 18815÷ Vm a verka a þingom
index
GrgStað 29315÷ Sa maðr er a er uɴit. a at hefna sín. til þeꜱ alþingis er hann er scyldr at sökia vm sár sin; eða þaɴ a verka sem hann feck
GrgStað 30321÷ Nu selr hann i havnd avðrom manne at lysa a verka siɴ
GrgStað 3099÷ Þvi nest byr hværr við annan með agirnd oc snyz su illzka aptr a sialva þa er með scamsynileghre illzku hovo þou rangyndi upp firir anndværðu. þvi at hværr þeírra byr um siðir i annars hofði. annat hvart með aværka. eða oðrum u iafnaðe. oc falla sva niðr allaʀ fornaʀ oc loghleghar sætningar
KgsFrgγ 14025÷ vard Sigurþr utlagr fyrir averca þann er hann veitti buðunꜹt Gilla
FærÓH 4206÷ Cratérus stefnir at þeim manne er Amphiolus heitir. oc veitir honom averca
Alex 3918÷ verðr nv við hann skapfatt ok veitir honum auerka sva nockvi mikinn. at honum var þat gilldr þyckr ok ei banvænligr
Heið 6313÷ þat var her i sumar at mik skilðe a uið mann þann er heitir Þorarinn. ok varð hann firir averka af minv til ræði
Heið 6716÷ Nv þegar snyr hann imot fꜹrvnꜹtvm sinvm ok segir þeim at ⸢*averki [non emend. averkt] hefði orðit nockurʀ. þeir kvoðv litit til rað orðit mundo ok o snꜹfurmannlict
Heið 8616n.÷ Fari þer hingat, a er unnit a Þorgrimi. Nv snvaz margir þangat ok sia averkann
FbrHb 1615÷ Fra Birkibeinum auerki við Vegarð
cap.
HákEirsp 50017÷ Skapta var engu bœttr áverkinn
NjR1908 3784÷ Áverkar við Þorstein Hǫskvllz son
AnnReg 1137÷ bæðe firir skaða oc aværka æftir atvikum
Bl 24912÷ ef flæiri men fylgia honum oc gera þæir ofsvæsi i aþættis orðom eða averkum
Bl 2645÷ ef madr uinnr a ser sialfr auerka þan er honum verdi at bána
Grg135 15524÷ Stundum berr hann a hann kvenna legorð, averka eða banorð manna leynd eða berlig
JBapt²A 88331÷ Hon brá þá saxi ok lagði á Þórði, ok veitti honum áverka mikla
Laxd 1224÷ lagit kom í stálhúfu Þorsteins svarta, svá at í enninu nam staðar, var þat mjǫk mikill áverki
Laxd 23920÷ varð þat mikill áverki
Laxd 2404÷ Skapta var ‹engu› bœttr áverkinn
NjM 41321÷ Þa hio Illvgi til Þormodar ‹af hrossbaki›, oc com a herdarnar, oc varð þat micill auerci
StuᴵK 1751÷ Þorðr var uti oc spurði, hvat þeir hæfði at gort. Enn þeir savgðo auerka við Ogmund ‹ok líf›, oc hann villði prests fund. Þorþr qvað þat ecci nema slægð hans oc qvaz munðo hafa gengit milli bols oc havfuðs, ef hann hefði við verit
StuᴵK 17913÷ Enn er prestr sagði auerka aa Dugfusi, var hann hinn beiskasti, ok sagði þa diarfa, er þeir hofðo *þangat farit
StuᴵK 38515÷ gerþv þeir XL hvnðraða firir aa-verka við Dugfus aa henðr Þorgisli, enn XX hvndrat firir vig Biarna, oc skylldi Þiostarr þat giallda at helmenge
StuᴵK 3861÷ ‹Þ›etta sumar var Tosti Dagfinnz son fót-haugguinn baadum fótum; hét saa maðr Inngolfr ok var Olafs son, er honum ueitti aa-verka
StuᴵᴵK 828÷ Vann Kolbeinn a Beini, hio með sverðe i høfuðit inum vinstra megin, ok svadde sverþit allt ofan a kinnar-kialkann; varþ þat mikill a-verki
StuᴵᴵK 1959÷ Auðun Selde᷎ll hio með sverðe til Þorbiarnar, ok kom a vinstri hond Þorbirni fyrir ofan afl-vøðvann, ok varð þat mikill averki
StuᴵᴵK 2377÷ þa er hann brytz vm ef nǫckvr verðr averkínn
Huldaᴵ 11912÷ ef maðr vinnr sér ⸢*auerk [non emend. auerka verk GrgKonᴵ 127] þau er honum werða at bana
Grg351 1113n.÷ Eftir uig Karls mærska ok auerka uid budar mann Gilla lo᷎gmannz voru þeir brott reknir
Fær 1262÷ sættvzt at þui at likt var latit vig Rauds ok auerki Þorsteins
GullÞ 254÷ uid þenna fyrsta auerka hefir þat meinlausa fornarlamb lifanda guds hinn heilagi Thomas sinar hendr ok augu til himins bidandi sua annars hauggs med hneigdu haufdi
Thom² 44129÷ Suo æighi sijdr um auerka þa sem metnir ho᷎fdu verith ꜳ ofth nefnndum skoghe
IslDipl (1401) 14211÷ Þenna áverka sér Ámr
Bárð489 3314÷ þotti mier likazt, sem beygdr mannzfingr kæmi ath minu auga med suo stridum ꜳvercka, ath þegar geck augat nidr ꜳ kinnina
Thom²y 4804÷ gekk inn einn ok veitti Hallsteini mikinn áverka
Gr 1915÷ utan á engu stendr öðru, en bóndi sé fallinn í herra páfans bann fyrir öfundarþátt ok áverka
Æv¹⁹624 7120÷ gengu þar saman sættir með þeim at svá fyriskildu, at mannalát, áverkar ok bardagar skyldi vera jafnt, en Jökull skyldi taka aptr ríki sitt
ÞorstVík 4593÷ Hier med dæmdum vier j fyrstu akiæru sira Kars firir þann averka er hann kiærdi til Jons .ijc
DI V (*1467›ÍB 125 aˣ) 5086÷ at ver skilldim honom reet gera af sira Botulfe vm fyrsagða suiuirðing ok auærka
DN VIII (*1320›apogrˣ) 873÷ Averki nockr gerðiz i qvelld at Skeliabrecku
Fbrˣ 161÷ Vid þennann averka bra Gunnar sier ecki
Fljˣ 8729÷ varþ Sigurðr útlagr fyrir averca ⸢þaɴ er hann veitti buðo nꜹt Gilla [var. uít þann budar mann G. er hann hafdi a unnit GKS 1005 fol “C⁹”]
FærKˣ 1243÷ var sæst ꜳ þessi mꜳl þeirra i millumm vm vig Aurnolfs ok averka er þar gerþizt
HrafnAˣ 19526÷ slær nú í bardaga, ok verða þegar áverkar
Hǿnsˣ 3623÷ annarr maðr veitti ok Knúti konungi áverka
Knýtlˣ 2542÷ i stad sem karl feck ꜳverkann, baud hann hellisdyrnar aptr falla eptir flagda sid
MarD635ˣ 105620÷ var lýst ⸢*áverkunum [Holm papp 8 4°ˣ “H”, etc.; non emend. áverkanum áverkum AM 114 folˣ “114”]
emend. StuᴵR440ˣ 2921: Holm papp 8 4°ˣ “H”÷ var þat sár mikit ok banvænt. Sá var inn fyrsti áverki, er menn Þórðar veittu
StuᴵᴵR11127ˣ 1524÷ Sighvatr fell ok synir hans. Merði váru eignaðir áverkar við þá feðga
StuᴵᴵR11127ˣ 3714÷ sva sogdu heidner menn at hann brygdiz i uilli galtar liki. oc þordu honom ongver averka at veita
TrójO¹ˣ 308÷ fyrir áverka þann, er faðir minn veitti Þórði, geri ek hundrað silfrs
Þórð²ˣ 22027
2) [á e-m / við e-n] overfald, angreb ⫽ assault
●●● Hefe ec synþer gort i morþe oc i maɴdrape. J averkom a cristnom mꜵɴom
●Játn¹(1993) 67v10●●● þorðv engir honvm averka at veita
TrójHb 3026●●● hann var ætlaðr til aá-verka við Guðmund, þviat hann einn hafði seéð hann
StuᴵK 54127●●● veittu þeim manni averka er Jngialldr het ok skutu hann
HákFlat 12732●●● hann skyldi vita, ef hann mætti leynask inn í skálann ok leita þaðan til áverka við menn
Ebˣ 1168÷ Ef maðʀ fylgir manne til vetvangꜱ oc til averka við aɴan maɴ. oc varðar honom þat scog gang
GrgStað 3689÷ Þa liop vt *Leifr Nicolas son; enn til a-verka við hann var ættladr Gvdmundr Taza son
StuᴵK 1943÷ Hann fann Snorra Grims son ... sub-diacn at vigslo. Þorvaldr let taka hann oc hafdi ætlat mann til averka við hann, oc varð þeim bilt. Þa liop at Klængr, son Þorvalds, messo-diacnn, oc hio hann bana-hogg
StuᴵK 28320÷ Um áverca manna oc tillaup
cap.
Frostˣ 17722÷ fjǫldi varð sárr, áðr Sturla veitti atkvæði, at hætta skyldi ‹áverkum við menn› emend. Stu 49714: Adv 21 3 17 “V”, etc.
emend. StuᴵR8ˣ 49714: Adv 21 3 17ˣ “V”÷ Hrafn segir hann mundu vita þat, at honum hefði kendir verit áverkar við þá feðga á Ørlygsstǫðum
StuᴵᴵR11127ˣ 3912
● sǽta áverkum [við e-n] overfalde, angribe ⫽ assault, attack
●●● Snero þeir Kalfr þegar at moti þeim oc sættv averkvm við Hall, enn hann horvaði vndan oc varði sig
StuᴵK 29523●●● Helgi iatti at tacka vid honum. æf hann sætti aaverkum vid Þori æf hann kæmi i færi
GullÞ 372●●● Þad ætla eg, ad vid gaungum inn ad sæta áverkum vid Helga
DplFljˣ 1254●●● ætla ek þér, Már frændi, at sæta áverkum við Bjǫrn
Ebˣ 13314÷ þer ætla ek at ganga inn at sæta averkum við Helga
Dpl 16713÷ hann hafdi ok setta menn ꜳ medal hurdanna þa er ꜳ uerkum skylldu sęta uid þa fedga
HÍ 1016÷ Víkíngr varði sik, en sætti ekki áverkum við þá
ÞorstVík 4215÷ rœddu menn um, hvárt þegar skyldi sæta áverkum við þá, því at fjǫlmennt var fyrir
Ebˣ 5610÷ ætlar þegar ad sæta averkumm vid h[ann]
Fljˣ 782
● áverkar verða [með e-jum] slagsmål opstår (mellem nogle) ⫽ a fight starts (between people)
●●● verþa nv́ ȷ́ borgiɴɴe stvɴɴdvm averkar meþ moɴvm oc ínstaka vig
Jvs291 8515●●● Auerkar med konungs‹monnum›
cap.
HákFlat 3328●●● o᷎ngir urdu auerkar med monnum a þeim funde
HrHalt 41214●●● urðu áverkar með mǫnnum um daginn
Ebˣ 10717●●● komst Aron jnn j skemmuna. og .iiij. menn med honum. ok uerða auerckar ok þa fieck Tumi sar mikit
GBpA394 19528
3) [á e-m] erstatning for legemsbeskadigelse ⫽ compensation for bodily injury
●●● Huervetna þar sem maðr a a ser averka at hæimta. eða a þæim umaga eða æigi fultiða manne sem maðr a umboð a ... þa
Bl 21126÷ Hvervetna þar sem maðr á ‹á› sjálfum sér áverka at heimta, ok þeim úmaga eða eigi fulltíða manni, er maðr á umboð á at lǫgum
Jb 373÷ maðr á siálfum ser áverca at heimta
Frostˣ 17826
4) udbytte/afkast (af jordbrug), ?byggeri (på gård) ⫽ produce/profit (of farming), ?building work (on a farm)
●●● Abuð iarðar heimilar tekiu en landskylld heimilar loð oc allan auerka þann er i kaup þeirra kom
Landsl 1061●●● Nv skal gorðum skipta eptir iarðar hofn oc allum auerka
Landsl 1222●●● ek lauk Þorere Erlendzsyni halft fiordæ laups boll jerder ... meder lunnyndum en till hafuæ leghet vttan gardz ok jnann ok meder ollum auærkæ sem mit hafuum a giort sidæn en daughen (!) var
DN III (1358) 24019÷ þar til ær aværki ær ‹uærðr .ix. aura silfrs. ...›
LandslFrg4 1405÷ Nú skal gǫrðum skipta eptir jarðar hǫfn ok ǫllum áverka
Jb 15914÷ þat verðr með áverca eða með ráðum
Frostˣ 17823÷ Ábúð iarðar heimilar teciu. en landsleiga heimilar loð oc allan áverca
Frostˣ 2404÷ Festa scal lög fyrir loð oc fyrir áverca
Frostˣ 2482÷ vj mata boll iardhar ... med ollum auerka sem vmbodes madhir klaustrens kan upp at spøria
DNᴵᴵ 8430
5) [á e-u] beskadigelse ved uretmæssig udnyttelse af anden persons jord ⫽ damage in conn. with illegal use of another person’s land
●●● Allt þat er menn skil a vm auerka a akre eða eng
Landsl 1195●●● ath sex skynsamir menn hefde metith þann auerka sem Magnnus hafde þa hoggua latith J dals skoghe ...En hinn sidarre auerki er Magnus hafde vinna latith j dal skoghe
IslDipl (1401) 14310●●● þau ꜳ̋ren sem minne averki hefer ordit ꜳ̋ jordunne luki aufundarbot epter domi
cf.sem hann hefer ... skada giort ꜳ̋ kirkiunnar jordu
74114-15 DI V (1474) 74117●●● En ef hann stendr hann eigi (at verki). þá leiði menn til stoms (ɔ: stofns) oc sýni áverca oc láti meta viðarspell oc kenni þeim er hann vill
Frostˣ 24325÷ þa scal hann ... viɴa þaɴ averka a lande hans þar er hvarke se acr ne enge
GrgKonᴵᴵ 10718÷ en landnam þeirra iamni auerka
Landsl 1173÷ þa take allir eitt landnam en slikt huer af auerka sem i iorðu a
Landsl 11725÷ Hueruitna þar sem maðr hittir auerka i morku sinni þa skal hann brott taka at oseckiu
Landsl 1183÷ ecki atte i iorðinni bæðe auerka oc landnami
Landsl 11811÷ En sa er umboð hefir skal sꝍkia landnam vm allan auerka
Landsl 1202÷ [var. at þar skilr auerka meðal OsloUB 1 4° “Gt”]
var. Landsl 14417: OsloUB 1 4° “Gt”÷ Um áverka ok landnám á jǫrdu manns
cap.
Jb 1446÷ Ef í er ort jǫrð konungs, þá á hann áverkabót svá mikla sem áverki er verðr
Jb 1447÷ En ef í er ort jǫrð biskups eða jarls, þá skulu þeir taka landnám eptir áverkabót, þar til er áverki er verðr .ii. marka
Jb 14415÷ orð. askilnað. auerka. griðastaði ok viglysing
RbHM (*1308) 769÷ ef sumir leyfa íneyzlu í mörcu en sumir eigi. þá taci sá er eigi leyfði landnám sitt fullt. en slíct af áverca sem á í eign
Frostˣ 24426÷ þá sꝍki hann landnám um allan áverca
Frostˣ 24827÷ Þorkiæl skal liokæ siræ Lodenæ þretighi mærkær peningæ firi þæt at han giorde ekki þæn auærkkæ vppa hans jord swm Vallær hæitir æftir þui swm þettæ bref sæghir
DNᴵᴵᴵ 37517
6) udbytte/produkt ved uretmæssig udnyttelse af anden persons jord ⫽ product of illegal use of another person’s land
cf. simplex meyja (7)
Form.: auerka (21); averka (13); áverka (12); áverca (8); áverki (6); averca (6); áverkar (5); áverkum (5); a verka (4); averki (3); áverkinn (2); auerki (2); áverkunum (2); averkum (2); aværka (2); aa-verka (2); averkom (2); averkvm (1); aværki (1); a verkom (1); aaverkum (1); averkann (1); a-verka (1); a-verki (1); Auerkar (1); ꜳverkann (1); auærkkæ (1); auerckar (1); averkar (1); averkumm (1); aá-verka (1); ꜳvercka (1); auerci (1); auerkan (1); auærkæ (1); ꜳ uerkum (1); a verca (1); auerkar (1); averkínn (1); averkt (1); Averki (1); Áverkar (1); auærka (1);
Gloss.: EJ (cf. corr.); ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen (áverk); Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP _; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ; deVr _; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Lúðvík Ingvarsson 1970 273-276; Taranger 1896 108
Genre. (expected): legal works [jur]: 43 (12); family sagas [isl]: 27 (15); contemporary sagas [bis]: 20 (9); historical works [his]: 12 (21); religious works [rel]: 7 (32); charters [dip]: 6 (9); romances [rom]: 3 (13); unclassified [ ]: 2 (0); legendary sagas [fas]: 2 (5); þættir [tot]: 1 (3); learned works [div]: 0 (4);
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
...
...
...