neðri adj. compar. [superl. neztr]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) nederste, laveste, dybestliggende, lavereliggende, underste
a nedra rafinu ... voru markadar fornneskiur
RauðFlat 29719Þat er til hugganar, þott ek fara til kvala, at þu fiande ert þar fyrir i meire kvo᷎l ok nedri
~ lat.vos subtus me invenio
58829 VP 58810nędra̋
~ lat.Posuerunt me in lacu inferiori: in tenebrosis et in umbra mortis
1528 (Vulg Psalm 87,7) GlossPsalt 1538
‖ neztr (superl.) :
Eɴ .vi. dag scop hann dyr oc maɴ ór eɴne neþsto hofoþ skepno. þat es ór iorþo
~ lat.de ultimo elemento
2129 ●Eluc674(1989) 214Ef þu vill eigi, at ec senda þic i hit nesta helvitis diup, þa gack þu ut ór þessu licneski
Barth² 76228oc kasta honom i hina nezto myrkuastofu
Menota: 15rb32 BarlA 2812siðan bunndinn hondum oc fotum. verðr (honum) kastat til hinna nezto myrkra
Menota: 77va32 BarlA 14437vælldi þitt ma ængi skepna forðaz þo at vili flyia þina reiðe. Oc þo at ec mætti stiga til himna þa ert þu þar firi oc þo at ec krypa i næzto smogor hælvitis fylsna þa er þar ifir andlict vælldi þitt
~ lat. in textuet si in infimas latebrarum baratri tenebras serpsero
9240 Kgs 957toc viðga oc lagði eld i hit neðsta hvs castalans
Þiðrᴵ 15612Þat merki er inn yzta lvt lit sem gvll en i miðiv hvitt. oc i markaðr avrn með koronv af ravðo silki. oc neðsti lvtr merkis grœn
Þiðrᴵᴵ 28423Nv sem molldin er vpp borin, stendr æ vandarleggrinn niðr i gegnvm, þar til er hans neðsta rot stendr vpp
MarS 2235nedsta skipaði hann iordina
Stj¹ 1333mustaris tialld rifnadi at ofanuerdu allt til nedsta
Enc AM 764 4° 16r8at starfsmenn j vingarði drottins geymi sua at plantan hialparinnar at hans kro᷎ptugir vinuiðar kuistir auðgaði guðs kristni með auaxstso᷎mu friofi viðlega wtbreiddir. þyrnum vpprættum af hinum neðstum tꜳgum
StatPáll² 7102(fiskar) styrkiaz sva af sumrino at þeir hafa yfrit afl at komannda vætre til þæss at hirða sec í ⸢calldum [var. nedstum AM 243 a fol] diupum milli annaʀa fiska
var. Kgs 93 → Kgs AM 243 a fol 4ra25er gott æda blod ath lata ... betunicam. ok pipinellam dreck þu ok skein þu neztu armkrika ædi
MedMisc 11712inn nezti hlutr trésins var rauðr sem blóð, en þá leggrinn upp fagrgrœnn
Hkrᴵ37ˣ 9312
● it neðra nedenunder
sumir briota borgar veɢenn et neðra
Alex 1220til at briota borgar veɢenn et neðra
Alex 8630Þoʀ hefir set þic ok feʀ hann it neðra i iorþv
SnE 1033en j þui hann heyrde at o᷎xin ræid at honum fek hann þat fangarad at hann grofz hit nedra til fotanna Aunundi
HallfrFlat 34212þvi næst syndi hann honum annan mann, þann er bar upp vatn or gryfiu nockurri, en hann hellti þvi sva nær nidr i tvibyttu no᷎ckura, at id nedra leggr iafnskiott aptr i sama stad
~ lat.desubter
54822 VP 5488
2) nedre (vs. øvre), nederste (af to)
i neðrastofonne a Toftom
DN III (1318) 10935lát þer sóma at varþ veíta ond mina af hino neðra myrkrí
~ lat.de tenebris exterioribus
10522 BǿnAlk 1056þeir skvtv i mvɴ honvm sverþi nokqvoro; nema hioltin við neþra gome, en efra gome *bloðrefillinn; þat er gomspaʀe hans
SnE 3720en þegar eptir snyz fram Viþaʀ ok stigr oðrvm fæti i neðra keypt vlfsins
SnE 7220neðra megin strætes skulu vera kambarar með sina iðn
Bl 24520en *Fenrisvlfr ferr með gapanda mvɴ ok er hiɴ ⸢*neðri [AM 242 fol “W”, etc.; non emend. efri] kioptr við *iorþv, en hiɴ ⸢*efri [AM 242 fol “W”, etc.; non emend. neðri] við *himin
emend. SnE 7110: AM 242 fol “W”hin nedri uo᷎rrin
~ lat.labro subteriori
IsidEtym XI 3,18 Stj¹ 7916sverðit nam staðar í hinum neðrum tönnum
KlmA 31331drekkr hon ‹sameigit ǫl› af hinv *efra plꜳzinv; enn sv er milskan klokari, sem þer drekkit af hinv ⸢neðra [var. nidra Holm perg 6 4° “B”]
var. ClarA 1639: Holm perg 6 4° “B”ꜳ tonum hins ⸢*nedra [non emend. nedrra] gomsins
Dugg681a 328n.enn uigtenn þær sem uoru j hinum nedra kiaptinum festi hann j briosti dyrsins og bra hann þui a lopt
VSj 485fyrri hlutr sledans ueit upp i gegn, enn broderinn liggr undir nedra hlut, sua at helluhornit stendur yfir briostid, enn linr snior undir herdum
MarE 63711er nú hátíð í heiminum neðra
ÞorstBm 17614ef maðr er særðr í neðra hol oc verðr holunda. þá scal hann bꝍta aurum .vj. en .iiij. aurum scal bꝍta ef í efra hol cemr oc verðr holunda
Frostˣ 17215
● it neðra/nezta helvíti
þa mon hann søcquva niþr i helvite it neþra
Pétr²Cod645 869frels ond mína af híno neðra helvítí
~ lat.de inferno inferiori
10425 BǿnAlk 10411syniz mer sva, sem it efra helviti se a iorðo, en it neðra vndir iorðv
~ lat.infernus uero sub terra esse uideatur
Dialᴵᴵᴵ 1583 GregDialC 25416hvn frelsar sal ok likama sveinsins allt af env neðra helviti
~ lat.de inferno interiori
SpecH 264a67 (VII 115) MarS 33029liotari ok leiðiligri ollum dio᷎flum i env neðsta heluiti
ÓTᴵᴵ 8512til híns neðra heluítis
~
PS 9719 Pétr SÁM 1 21va4og ertu eigi enn kominn til ens nedra heluitis
~ lat.ad inferos inferiores
7022 Dugg681a 6911og uera hrundit j et nedra heluiti
~ lat.inferioribus infernis
7324 Dugg681a 737at druckna i suelgium hins nedra heluitis
MarE 61111Tvenn erv helviti annað et neðra. en annat et efra
~ lat.inferior
12224 Eluc238XVIII(1989) 1226heluíte enu nedra̋
~ lat.et eruisti animam meam ex inferno inferiori
14831 (Vulg Psalm 85,13) GlossPsalt 14927frelsar hun likam ok ond sueinsins or hinu nedra heluiti
MarD634ˣ 117930
● it neðra forneden
Hans skiolldr var marghfalldr ok laughadr i raudu gulle ok skrifadr a einn dręke. Hann var dauckbrunadr it efra, enn fagrraudr it nędra
Vǫls 5516Ljós brann í skálanum, var ljóst hit efra, en dimt hit neðra
Hávˣ 76
3) nederste (vs. højeste)
4) (geogr.) nedre (ɔ: beliggende længere nede i landet, tættere på kysten)
Kolbeinn strinefr fell a strætinu neyrðra ok þeir .v. saman
BǫglEirsp 45226hann atti land firer austan Rang a milli ok Þuerar ok hinn neðra lut Storolfs vallar
EgM(2001) 3411um uorit keypte hann lannd j nedra botní. Ok færde þangat bu sitt. Ok uar all gagnsamt
Harð 14914raudzdalur enn nedri .xx. hundrud
DI VI (*[1478]›tr 1490) 14219Grettir fór suðr inar neðri heiðar
Gr 17413Kirkian (í Odda) ꜳ iardar part er liggur med nedri straund
DI IV (*1397›tr 1548) 749gefr ek Arna frænda minum mylnu huss miitt þat nædra i Mylnudal
DN I (*1335›DonVar 1ˣ) 1885svá scal settareið vinna. við niðri kirkiu (nederste del af kirken ɔ: nede i kirkerummet el. ved yderdøren) scal standa oc hafa sallter í hendi ser oc þar vinna eiðinn
cf.: “the accused shall stand with a kinsman in the church” Larson 1935 (transl.) 402; “Ein skal standa i kyrkja saman med ein slektning” Hagland & Sandnes 1994 (transl.) 213 & note Frostˣ 2567við niðri kirkiu (nederste del af kirken ɔ: nede i kirkerummet el. ved yderdøren) scal standa oc hafa sallter í hendi ser oc þar vinna eiðinn
Frostˣ 2567hann bjó í Saurbæ fyrir Múlanum neðra
StuᴵR440ˣ 1529Þórormr bjó í Tungu enni neðri í Vatsdal
Vatnˣ 499
● neðri leið
lꜹst hann i ho᷎fvð mer ... ok varð ek þa at neyta enar neðri leiðar (ɔ: den vej som fører ned i jorden) ... þa melti et þriþia troll
ÓTOddS 17725þeir vóru þá horfnir með skjótri brautför ok neyttu þá innar neðri leiðar
ÁsmS 831þeir ridu um giabacka. Suo til klupta. ok um ok. suo hína nedri leid ofan hia auga staudum
Harð 13418báru (þeir) eld at lopti, því er þeir bræðr sváfu í, ok brendu inni alla þá menn, utan þeir bræðr fóru hina neðri leið, ok komust svá í burt
ÞorstVík 43227hjó (konungr) til hans, en þeir voru þá horfnir með skjótri brautför, ok neyttu þá ennar neðri leiðar
ÞorstVík 46612
● it neðra
1) (om rejserute) vejen nedenfor, den nedre vej (ɔ: vejen længere nede, kystvejen)
sa hvar menn fara vtan eftir vellinvm vapnaðir; þeir snerv fram fyri hvsin eð neðra
FbrHb 1356Lambi hellt fast ok fara þeir nu af melunum a slettuna. En þa riða þeir Þorsteinn it neðra gotuna
EgM(2001) 1764Þeir foro aptr et neðra vm fiorv. Þa foro þeir *Marr Gils son oc Biarni Kalfs son vtan i mot þeim iþ æfra vm myrar
StuᴵK 8112Kolbrandr het maðr oc reið þar við honom. Þav riðv iþ neðra með sio
StuᴵK 10126Eptir þat foro þeir aa brot ok ofan til siovar, sva siþan inn hit neðra
StuᴵK 3857Vrækiu menn foro oðfluga vm hreppinn, ok fundo þeir Bauðvarr eigi fyrr enn sumt liðit Vrækiu var komit lengra *vt en þeir⸣, ‹ok› høfðo riþit it neðra
StuᴵK 46525[var. oc gangi þeir at neðra er aðr gengu hit ꝍfra GKS 3262 4° “Na”]
var. Bl 24115: GKS 3262 4° “Na”
2) nedentil (i landskabet), nede i landet, nedenfra
var þaðan sennt norðr a Greniaðar-staðe til Kolbeins, enn sa safnaðe monnum it neðra vm herat, er þannigg var sendr
StuᴵK 45628hus fellu mest vm Skeid ok Floa ok Hollta manna repp ok vidaz hitt nedrra milli Þiors ꜳr ok eystir Rang ꜳr
Ann1005 4004far þú hit efra um hálsa ok kom þeim á úvart, en vér skulum fara hit neðra um dalinn
Bárð489 353Þorkell trefill safnaði mǫnnum it neðra um Mýrar
Hǿnsˣ 369‹Urðu þeir Tumi eigi fyrr búnir brott af bænum en hinir kómu it neðra gegnt Hólum, en sumir innan at garði› emend. Stu 546: Holm papp 8 4° “H”, etc.
emend. StuᴵᴵK 546: Holm papp 8 4°ˣ “H”
● neðra (n. sg. = adv.) nede
5) sydligere (vs. nordligere), som ligger længst sydpå
Galilee eru tuennar. hin efri ok hin ⸢nedarri [var. neðri AM 227 fol “B”]
var. Stj¹ 7620: AM 227 fol “B”er þo tuenn Armenia hin efri ok hin nedri
Stj¹ 8135Germanie eru tuennar. hin efri er liggr uiðr nordanuert uthafit ok hín nedri er liggr uidr Rin
Stj¹ 8310
6*) ?nærmeste
7*) ?inderste, ?som er nedenunder
II. (y. no.)
III. (propr. topogr.)
Form.: neðra (28); nedra (11); neðri (9); nedri (7); niðri (3); neðsta (3); nedrra (2); nezto (2); nedsta (2); neþra (2); nedstum (1); neðrum (1); neðra (1); neþsto (1); næzto (1); nezti (1); neztu (1); nedra̋ (1); nesto (1); neðstum (1); nezta (1); nedrom (1); neðsti (1); nędra (1); nædra (1); Nædrom (1); nesta (1); neyrðra (1); nidra (1); nędra̋ (1);
Gloss.: EJ; ClV item neztr; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr item neztr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím _; LP; Med neztur; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr (neðarr); Fr4 _; NO; Walter _; ÁBlM _; Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Hægstad 1916 95; Valtýr Guðmundsson 1889 124
Genre. (expected): religious works [rel]: 28 (23); family sagas [isl]: 12 (11); learned works [div]: 7 (3); legal works [jur]: 7 (8); contemporary sagas [bis]: 7 (6); legendary sagas [fas]: 7 (4); historical works [his]: 7 (15); romances [rom]: 6 (9); charters [dip]: 6 (7); þættir [tot]: 1 (2); unclassified [ ]: 0 (0);
ÞH (red.) — September 2017
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
nár - nema
nátt, nótt - oddaeyrr
...
...