nauðigr, nauðugr adj. [nauðgan; superl. nauðgastr]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) nødtvungen, uvillig, modstræbende
þuiat þeir gerþe sua sem nauþger gott
~ lat.quasi coacti
3524 ●Eluc674(1989) 351Hve møne guþ þaɴ giofom réifa ... es nꜹþegþr (“ɔ: nꜹþegr”, ed. note) viþr goᴛ ef haɴ gerer þatke at haɴ lofe þaɴ es onéydr gører goᴛ
HómÍsl³³(1993) 51v30at þó møne guþe lica þót at nꜹþegr maþr þióne honom. sa es alldrege hafþe viliaɴ til at gera þat verc
HómÍsl³³(1993) 52r1þeir ero þa buɴdnir nauþgir i quǫliɴi er her biɴda sic lostca i glǿpalífíno
HómÍsl⁴⁴(1993) 76v18Gecc hon til nauðig ok bacaðe í ofnenom
ÓH619 11517scapere maɴcvns tóc þeꜱa pisl a sic viliaɴde. en non nꜹþegr til heilso vaʀar
Andr¹Cod645 12617non er þat or kenning at maþr snvesc nꜹþegr til trv
Jak¹Cod645 9312kastaþi akkeri í skip Sveins ok sigldi meþ hann nauþgan á braut til Danmarkar
Ágr 271nu scyllder þu lata her nøþegr laust alt þat er þu vill eigi
Niðrst¹ 74nauðigr bærsk ec við Ærling a sva hælgum dægi sem i dag er
ÓHLeg 6430førir hann mann nav́ðgan ordrag eða lengra
GrgStað 38024var hann þar mioc lengi með henni oc fór nauðigr ifrá henni
Menota: 30rb8 Streng 11612þui nest skilduzt þeir við hann. með allu nauðgir
Menota: 95vb29 BarlA 1825Gengr hon til oc ⸢allnꜹðig [var. nauðig ÓH619 11517] oc bacar i ofninom
ÓH 63611drotsetinn vill nv taka steininn af velent navðgom
cap.
Þiðrᴵ 11010þa segir velent faðir minn at þat sverð toc þiðricr af mer navðgom. firir vtan minn vilia
Þiðrᴵ 15013eigi drap ec hann sovanda heldr veitta ec hanom navðigr at beriaz aðr en ec vilda biða hans
Þiðrᴵ 18910þat skalltu sægia at þv tokt þenna hæst af mer navðgum
Þiðrᴵᴵ 1115munu þa varir riddarar herklæðaz oc reca yðr nauðga utt af staðinum
Þiðrᴵᴵ 814oc enn kallar þiðrekr annat sinn oc bað hann biða ef hann þorir oc sægir at þætta er skom at flyia firir æinom manne oc hann vill hæfna broðor sins. Þa svarar viðga. Ek drap þinn brodor nauðigr
Þiðrᴵᴵ 24816ef grafner verða at nauðgum forræðes monnom. þa stande kirkian þionostolaus till þæss er kirkiu soknar menn flytia þæt brott
SvKr 41715Nu vill hon fꝍra rof a fæstar moll innan .xij. manoða oc kuez nauðig vera fæst þa ...
SvKr 42823þo at ek have þenna vanda nauðegr a mek teket
Thom¹ 1392aftr for hann navðigr þvi at Leiðolfr villdi at hann fengi konv ok staðfestiz þar
LdnHauksb 916hann ... let taka sik til konvngs yfir Holsetaland ok Saxland at ollv lanðs folki nꜹðgv
Bær 8520hann sendi ok orð eptir Kristinu systur sinni ok toku hana af nauðigri drotninginnni
BǫglEirsp 4409Ef kona uærðr nauðig gift. þa ...
EiðKrA 38221heimti gvð þat at honom nꜹðgvm
~ lat.ab eo invito
6029 Eluc675(1989) 6010af nǫðgǫm munkom
HákEirsp 18330Var Ketill eptir ok þó inn nauðgasti
HG 1210fastanadi (hann) ser þa Herodiam oc toc hana af brædr sinum naudgum
JBapt¹ 8479Abner hafði navðigr fellt i bardaga brǫðr þeirra Asael
StjC 50025(hann) lagðiz með navðigri Thamar systvr hans
StjC 5227Nu uil hon fꝍra rof a festar mal innan þeirra .xij. manaða oc kuazt nauðigh fest vera. þa ...
FrostKrᴵ 1559nema naudigr ette hann oc hann hafe eigi annan matt til
GulKrNA 3182skall af sliku merkia huossu godra ambuna er sa ma ser venta af gudí er rækr nauga saudí hans fra godom haga ok sender guds ouínum
SvR 634nema han nauðigr ete. oc hafe æighi annan mat till
JKr 3614ef han uil eigi. þa scal han ganga nauðigr
Bl 25824með lavgmali sialfs davðans verðvm ver navðgir fra slitnir þeim avðræðum, er nv holldvm ver of fast
Ant 6318Þꜳ er drottinn Jesvs var her a iarðriki ok dioflar tavlvðv navðgir sanna lvti af honvm
~ lat.inviti
VitAnt 13923 Ant 6831mællto allir nakkuat aðr ut gengi. ok fanz þat i huers orðum at nauðigr losnaði
EbWolf(2003) 26124ek handsala nauðigr land mitt
Laxd 27916guð gæyrir engan hlut iafnnaudigr sem dæma manninn
Mich 68239ok léti hann fara nauðgan með sér at taka hundinn Sám
NjM 18513þav wrdv nauðig at standa nott og dag i þeima [lei]k
ÆvRob 2763hon var gipt nauðig. En siþan lagði þocka a hana Ari
StuᴵK 12314Onvndr toc vpp bv þess manz, er Þorir het ... oc callaðiz Onundr æiga þar mala a landi; oc var sa rikis mvn þeira, at Þorir varþ i brot at fara navdigr
StuᴵK 1775Þeir foro ‹vestr› i Savrbę oc bioggv til vigs-malit. Þa færðo þeir Salbiorgo navþga i brot af Staþar-holi. Þorgils Gvnsteins son toc þa þar við stadnvm oc omavgvm
StuᴵK 23326Margir foro ⸢navðgir [var. naudegier HrafnAˣ 22413] i þa fǫr
StuᴵK 3086hurfo aptr við sva buit margir navðgir
StuᴵᴵK 22222tokv þar vt ǫr klavstrinv Magnvs Sigvrðar son af navðgvm mvnkvm
Huldaᴵᴵ 25712kom jarl sva sinum forto᷎lum at Sveinn konungr fekk honum i hendr Þyri systur sína nauðga
ÓTᴵᴵ 7920Varð ek þa at flyia þaðan bygð mína þo at nꜹðigh ok v viliandi til þessa staðar
ÓTᴵᴵ 1403mer ok mínv hyski hefir hann ueítt bótlausan bruna ok her með rekit mik nauðgan langt ibrott i auðn ok vtlegð
ÞorvVÓTᴵ 28722skal hann takaz ok ... aptr sendaz naudighr ef hann will æigi sealfkrafi
RbHM (*1303)² 592Verda þeir nu at segia þoat naudigir satt
~
HMSᴵᴵ 6610 Nik Holm perg 16 4° 9v23Vit ok þat at sa hefer meiri abyrgd er bydr glæpinn en hin er gerir navdigr
DrJ 483var honum því mœtt, at flótti leiddi hann í eitt díki, er grafit var or fjalli skógsins, ok varð þá nauðigr aptr at hverfa
KlmA 36816huersu klerkr sa mundi ugladr ganga til þeirar fratligrar syslu at plaga ok pina naudigr sua blezada personu
Thom² 32017hann fylgir þeim naudigr fra dyrunum
Thom² 4409allnaudigr fer ek ok illa segir mer hugr vm
MírmA(1997) 198med þui at þer vilit eigi lostigir lausann lꜳta minn pilagrim, fyrir þa grein skulut þer med hann fara þo ath naudigir fram fyrir domstol yfirdrottningarinnar
MarS² 87022vard hann þa naudigr satt ath segia
Vinc 3253strengdi Ketill heit, at hann skal eigi Hrafnhildi, dóttur sína, gipta nauðga
Ket 12517naudigur hefe eg missgiort uid þig
Sams 2517þeir segiazt ... helldr vilia falla med heidr ok sæmd enn hun giptizt nockurum manni naudik
Vikt 467þeir láta vel yfir því, ok segja sik nauðga honum þjónat hafa
ÁlaFl 11320hann skal naudigr giora uerda
MarE 51220ek skal verda at þiggia navdigvr mat af heidnvm hvndi
PartA 788fór hann út ór skálanum, ok allnauðigr
Gr 2589þjónum vér honum allir nauðigir, því hann hefir drepit vorn höfðíngja, er skipit átti, ok nauðgaði oss til at sverja sér trúnaðareiða
GHr 25514Ef þu finnur Ermanus kongs-son, þꜳ matt þu þetta seigia honum, at eg hefur ecki numit at luta naudigur nauckrum manni, ok eckert ꜳ vil eg ꜳ hans bodskap giora
Jarlm² 201let hann þꜳ lærda menn taka lykla burtt af þeim naudgum
LBpA 12620prior Þorgeir hafdi hann med sier naudugan
LBpA 1273og latha þar so verda at segia navdigvr þar sem villt ecki vilivgvr til fiar þessa ens mikla
SofReyk 2086Lodenn kallade þa menn er ei jatudu lo᷎gbokenne landrada menn og stefnde utann gio᷎rvo᷎llum, enn Lopt seiger hann ad taka skyllde og reka naudugann a skip
ÁBpˣ 8320var Henrekr konongr i bardaga med Simoni. oc navdigr moti syni sinom
AnnResˣ 2734mun eg þa byria adra ras j salina þo at naudigr se. eigi lika helldr skapliga
DI VI (*[1479]›JS 308ˣ) 24517þa verðom ver þo at ver gerom þat miok nauðighir ok at sidazsta koste. at ver lysum sira Bololf .j. bann hafua fallet
DN VIII (*1320›apogrˣ) 8722Þyri grét sárliga ok fór mjǫk nauðig
Hkrᴵˣ 42019gengr hon til nauðig ok bakaði ofninn
Hkrᴵᴵᴵˣ 1521marger foru naudegier i þa fo᷎r med Þorvalldi
HrafnAˣ 22413margir hǫfðu þá ferð nauðigir farit
Knýtlˣ 22917Hann ... fær huerium hinn þridia hlut af sinu godze nær naudigum
MarD634ˣ 70214Enn sem hun ser sik o᷎ngu orka, ok hann er stadfastr i sinni fyrirætlan, lætr hvn af þo at no᷎dig
MarD635ˣ 95514tók Þorvarðr Þórarinsson Guðmund Ormsson ok nǫkkura menn með honum ok flutti þá nauðga til Austfjarða
StuᴵᴵR11127ˣ 1197fyrir því verð ek nauðig bera báða, at hvárrgi vill mér umbót ráða
Trist¹ˣ 1221varþ nu af nyiu fiandskapr með Þorhaddi oc Þorsteini oc mest af Þorhaddi er hann var svo miok nꜹðigr
ÞSHˣ 16922En bóndinn bar aptr (féit) at nauðugri konunni ok heimti hann þat er hinn hét
Æv⁷¹ˣ 19028
● lostigr ... nauðigr
ef æigi er sva gort. þa man þat taca til yðar er prophetan mæler guðs munni. Dabis impio militi si non uis dare sacerdoti. Vmildum riðara scal tu gefa tiund þina nꜵuðigr. ef þu vilt æigi gefa guði almatkom ok kennimanne þinum lostigr
HómNo³² 1489riki. hans mattar verða aller lutir nauðgir. oc losteger. vndir bua
BarlA 10327ef dryckrenn gerir þeim úsparan peninginn er ser vill kono kaupa. þa pytir hann hana nauðga er fala lętr. ef hon vill eigi losteg
Alex 857þik mun mega færa ⸢nauðigan [var. navdgan AM 53 fol “B”, etc.] ꜳ konungs fund ef þu uill eigi fara lostigr
ÞorvTÓT 9714þú skalt fylgja mér nauðigr til konungs er þú vill ekki lostigr
Parc 3832Skal ek nu deygia med Siggeiri konungi lostig, er ek atta hann naudig
Vǫls 1931Ef þu matt þetta nu eigi gera lostegr, þa skalltu þat sama skams bragdz gera naudigr
Ambr 3710vard han naudigr at standa upp fyrir Martino, er hann villdi eigi lostigr
Martin³ 61532Hann ... rennr i moti henne, huort sem helldr naudiga eda lostiga flytr hana heim ꜳ sinn gard
MarE 5848eru tueir til seigia lostigr hid sanna edr ella munttu seigia naudigr og med nockrum hardkuælum
MHFlat 34620þo þeir uæri helldr nódger enn lostiger j anaud lxx uetra firir saker illzku sinnar
Mess⁵ 7628hann skyllde ho᷎ndum taka og reka j skip naudugann, ef hann villde ei fara lostugur
ÁBpˣ 8819ef þat villtu æigi lostigur og þa munntu þo gera werda naudigur
Þiðrᴵᴵˣ 34915
● verða/vera nauðigr [e-s]
Ok allir þeir menn er at af-toko Rafns hǫfðv verit, þeir skylldo alldri koma i þetta tak-mark, nema þeir yrdi sæha‹fa› navðgir, þa skylldv þeir fara aa ‹brott› sem fyrst með spekt fullvm dagleiðvm
StuᴵK 31612hon var ⸢travd [var. nauðig BLAdd 11127ˣ “IIp”] hæim-farar
var. StuᴵK 941: BLAdd 11127ˣ “IIp”
● er nauðigt [e-m] [e-t] (ngn) har svært (ved ngt), (ngt) er imod ens vilje
2) voldtaget
eigi váru þær (ɔ: konungsdǿtr) nauðgar þó þær væri í herbúðunum
Blómstrˣ 824lofaðast ek hánum þá, þótt ek væra nauðug
Blómstrˣ 2819
● taka (konu/...) nauðga voldtage (kvinde/...)
værða konor sumaʀr hærnæmðar oc nauðgar tæcnar en sumar velltar mæð brogðum oc lægorðum. oc born gœraz mæð hordomum oc lauglausum hiuskap
Kgs 5330mer þikcir þat mikil skomm er þinn sonn gerði er han villdi taka mina dottur nauðga
Þiðrᴵᴵ 1646sua sa er rennr a hendr kono oc tækr hana nauðga
SvKr 40916þvi nest kemr keisari ok ser dottvr sina hallda i hár Bęringi, ok sagði, at hann villdi taka hana navðga
Bær 11015Barþr tok konv nꜹþga. enn hon var eiginkona Þorþar
HákFris 4906Þat er en ubota mal er maðr tekr kono nauðga
Landsl 528hon segiz nauðig tekin, ok segir hon þat samdœgris, þá ...
Jb 399Bardr tok konu naugda (!); en hun ‹var› eiginnkona Þordar
Hák81 49615tekr madr naudiga kono berliga
DI I (*[1178]›AM 624) 24328edr tekur madur naudga konu berliga
DI II (*[1326]›AM 42 a) 5994
3) påtvungen
ekki byðr oc var lavarðr sitt lios. með nauðgum koste. þeim er af sialfkrave kiosa myrkr
Menota: 34rb24 BarlA 6212Konungr sá at nauðigr var einn kostr, ok gafst í vald Baldvina
KlmA 43026verðr þat á mér, sem á mörgum sannast, at nauðigr er einn kosinn kostr
Trist¹ˣ 142
● nauðig þjónusta
Biðr nu valgarð taka truna. hann sægir æigi þat munu værða. oc ækci þess læita. konongr sægir at sva man sẏnazk sem hann have valld at næẏða hann til. En æigi sægizt hann þat munu gera. Sægir þat mest tẏia at æigi have guð nauðga þionastu
ÓHLeg 519Eigi vill guð þiggia nauþgar þionostur
SJ² 79717skal ek engum ho᷎fðingia veíta navdga þionosto
EindrÓT 2218uill gud æigi naudga þionustu
EgSH1005 78241Eigi þiggr guð nauðga þionostu, af þvi risit nu upp heilir, ok verit nu sialfraðir at snuaz til ‹goðs fra illu› ok fra myrkri til lioss
~ lat.coacta servitia
PassSJ 6255 SJ¹ˣ 78530
4) ufri, trælbunden
hann hafdí huert skíp er hann feck sma ok stor ny ok forn ok huern mann er hann feck frálsan ok naudgan
Hálf 1777skal ek ... koma af þér jötninum ok skattinum af mönnum þínum ok göra allt landit frjálst, svá at aldri skal þat lengr vera nauðigt
Trist¹ˣ 13222
5) som har størst mangel, meget fattig
● er nauðigt [til e-s] der er mangel (på ngt)
Form.: nauðigr (12); nauðga (11); naudigr (11); nauðig (10); navðgir (5); nꜹþegr (3); navdigr (3); naudigur (3); navðigr (3); nꜵuðigr (2); nauðgan (2); navðgom (2); navdigvr (2); naudigir (2); naudga (2); naudgum (2); nauðigt (2); nauðgar (2); nauðigir (2); naudugann (2); nauðgir (2); nauðgum (2); naudiga (2); naudik (2); nauðgasti (1); navðgvm (1); nøþegr (1); nꜹðig (1); nauðigan (1); nauþgar (1); nꜹðgaztr (1); nauþgan (1); naudigum (1); navðigri (1); naudgan (1); nauðigri (1); nav́ðgan (1); navþga (1); nauðegr (1); naugda (1); navðga (1); naudig (1); nꜹðigr (1); naudighr (1); nauðigh (1); nauþger (1); nauðug (1); no᷎dig (1); naudugan (1); nꜹðgv (1); navðgum (1); nꜹðigh (1); nǫðgǫm (1); nꜹþga (1); naudegier (1); nꜹðgvm (1); navdga (1); nódger (1); nauðugri (1); nauga (1); nauþgir (1); nꜹþegþr (1); naudigt (1); nauðighir (1);
Comp.: á- (30), half- (4), ó- (18)
Gloss.: EJ; ClV item (all-) allnauðigr; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl al-; Suppl1 _; Suppl2 alnauðigr; Finsen _; Fr item allnauðigr, nauðugr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill; Suppl4 nǫ́ð-; Fischer _; Anm _; Bin -nauðgi; Rím item nauðugr; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (nauðga); Fr4; NO item -ugr; Walter _; ÁBlM (nauðugur); Bl -ugur; WPA _;
Litt.: Bugge 1905 [ANF 21] 268; Seip 1951 [MM 1951] 10; Seip 1955 207; 160
Genre. (expected): religious works [rel]: 39 (34); romances [rom]: 20 (13); historical works [his]: 20 (22); legendary sagas [fas]: 14 (5); contemporary sagas [bis]: 13 (9); legal works [jur]: 12 (12); family sagas [isl]: 5 (16); þættir [tot]: 4 (3); charters [dip]: 4 (10); learned works [div]: 0 (4); unclassified [ ]: 0 (0);
ÞH (red.) — September 2017
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
nagbræðir - naust
nár - nema
nátt, nótt - oddaeyrr
...
...