1mǫrk sb. f. [merkr, dat. -u/-; merkr/markir]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) skov, skovegn, (åben) mark, vildmark, vildnis
likaðe honom at fara a dyra væiðar. ok stefndi hann þa til sin um kuelldit riddarom sinom ok væiðemonnum. En um morgonen for hann i morkena ... ok fundu þæir þegar æinn mikinn hiort ok varo þa hundarner lœystir ok fylgðo þa væiðe menn hirtinom
Streng 1237●●● Siðan ræið hann framm i morkena. J þeim skoge ... bio æinn æinseto maðr
Streng 11217vist var oc fœzla. er af þui er vex i hia oss. i morkenne
Menota: 39va16 BarlA 7127ef haucar bua i morco. þa scal sa hava er leigðt hever iorð
Gulᴵ 393ef þu finnr mann vegenn a morku uti. þa scal hann hylia þat lik fyst
Gulᴵ 6318●●● ef fleiri skip scal gera. þa scal eigi eins morc eyða
Gulᴵ 10025reðuz i braut fra auðrum maunnum ok út a merkr ok skoga, ok gerðuz hinir mestu illvirkiar
Jón¹FrgA 44040Atti enn dølsci ... for í vetr upp a ⸢merkr [var. markir AM 325 VII 4° “325 VII”, etc.] með scið sin oc boga ... hann hafði fengit a fialli sva micla gravoro at hann hafði fyllt sciðsleða sinn sva sem mest gat hann flutt eptir ser
ÓH 2149voro fyrst vellir sletter. en þar nęst morc mikil
ÓH 3501fioll eða mercr
Alex 12621Er nv siþan Gvllhaʀalldr hꜹɴɴdvm tekiɴɴ oc leiddr ȷ́ mꜹrk ȷ́ brꜹ́t oc hǽngþr
Jvs291 2014vil ec þat raþ aɴɴat til gefa ... at ver farim ȷ́ dag á merkr oc scoga
Jvs291 2825ferr haɴ leiþar siɴɴar a scoga ȷ́ brot oc merkr
Jvs291 10123haɴ liɢr vti .vi. dgr a mꜹrkvm aþr en haɴ kømr til bygþa
Jvs291 10124●●● gengr haɴ i rióþr .i. er j morkiɴɴe var
Jvs291 1153bufiar væg skal valþiouar (ɔ: Valþjófr) haua marka imillum mæðan hann rekr æn eigi beita
NoDipl (1292) 6420●●● flyðu viðs vegar a merkr oc a skoga
Orkn325IIIβ 5119þeir fara stundum um mosa eða storar myrar oc þrongar merkr eða brota stora
Sv 1231tocu þat rað at þeir fluttu fe sitt a fioll upp oc mercr oc eyða alla bygðina
Sv 887Birkibeinar lagu uti a morcum oc scogum væntu þeꜱ at Sverrir konungr myndi coma oc frelsa lið sitt af mikilli anꜹð
Sv 14632liopu þeir i ⸢markir upp [var. maurkina SvEirsp 4086]
Sv 16528þeir forv sem leiðir lagv vpp at Kiolvm ok sva vestr yfir markir en er þeir komv ofan at bygð þa kemr mote þeim Haralldr
Skáld 45416ef maðr gengr a uillator (ɔ: villáttur) i mork uti
EiðKrA 38414●●● þeir liopv vm markir ok obygðir enn sialldan vm herot
HákFris 40816bað þá Ketil leggja at eyjunni ok flytja út stórtré at drekanum; skorti þar ei mörk mikla
HG 2831nær þvi vatn falli, er londin skilði ok markir
KonrA 7142[eignadiz hann sva markir (var. merkr AM 68 fol “68”, etc.) a]llar oc alla avðnn lanzens emend. ÓH 719: Holm perg 2 4° “//”
emend. ÓH 719: Holm perg 2 4° “//”En fólkit, þat er mátti, dróz á merkr ok á skóga ok báru fjárhlut sinn í leyni
ǪrvS 7110oc allra annara þeirra sem markir eigu
Landsl 3410●●● tok hann timbr i annars manz morku oc oll tilfong oc sætr huss a auðar tuftir er engi stoðo huss a
Landsl 10619Konungr ma lata ueiða uali i huers manz morku
Landsl 13720●●● Biorn oc ulfr skal i huers manz morku veiðande uera
Landsl 1424Þa er þꜹ hǫfþv litla hrið gengit, varð firir þeim mork stor
SnE 5010(i kenning) Kona *er kollvð⸣ mork
def. træ? cf. Lembek & Stavnem 2012 186 SnE 1469konongs mork er skyld til landvarnar skips at fa. oc allra annara er marker æigu at iamnaðe
Bl 2001Siglingar menn skolu ecki hogga i annars manz morku nema til elldz nꝍytis
Bl 2794Sua þeir er a morkina ortu ok salltkarlarner ok aller veiðimenn. bæði á sio ok landi
EgM(2001) 74þar gingu framm skogar nef af morkinni ok runnar i sumum stoðum
EgM(2001) 10818Hákon jarl á bezta mǫrk
Laxd 975Siá kirkia stóð í mörk ein sér ok var fyrnd miök
MarB 1109Einn dag ferr hann at vana, hefir broþir sic vt af klꜹstrinv fram a morkina
MarS 30923●●● sakir þykkleika merkrinnar
Mich 70335Ef maðr veiðir dyr i annare mannz morku
index
Landsl1154 14217ok riðr þaðan næsta morgin yfir stóra mörk, er kallast Vangskógr
GBpD 12930foro siþan ꜳ ⸢markir [var. merkir AM 325 IX 1 b 4°ˣ “P”] .ij. saman
Hallfr61 796þar sem heíta Savrbæir. þat er uppí við ⸢mǫrkína [var. markirnar HkrFris 35623]
Huldaᴵᴵ 3023eignaðiz hann uandliga alt landit. ok o᷎ll oðul bæði bygðir ok sætr. ut eyiar ok allar ⸢markir [var. merkr Holm perg 1 fol “C²”, etc.]. sva alla auðn landzins
ÓTᴵ 520alt folk þat er þvi kom við. flyði ꜳ merkr ok ꜳ skoga
ÓTᴵ 1701at leita i allar marker ok skoga fioll ok dale hella ok holor
BarlC 20315mun ek snúa aptr ⸢til merkrinnar [var. í skóginn ǪrvS 3315]
ǪrvM 329lagdizst hann vt a merkr ... ok ueidde dyr
Fær 331sto᷎kr nu landz folkit undan a merkr ok skoga
Fær 4222er leid kunnu um fioll ok merkr
Orkn 19715Honum syndiz, sem Heinrekr konungr feri ꜳ dyraueidi ... ꜳ þann skog, er Valburg heitir. Sem þeir hafa sik fram ꜳ morkina ...
Thom² 35434hann ridur nu um e‹i›na mork. þar til er fyrer honum uerdur eitt riodur
Æv238XXIV¹ 31010flýja þeir á merkr ok skóga
Trist² 725Kom þá ór mǫrkinni risi einn mikill
EgÁsm 436Þeir hlupu um markir ok obygdir, enn sialldan vm hierud
Hák81 32711en Gusi Finna konúngr liggr úti á mörkum
Ket 11816þat þiki mier radligazt at finna þa sem byggia j morkinni ok hafa þa j leitinni med þier. munu þeim kunniguzt aull fylsni
Sams 137‹A›t morni dags stod Vilhialmur a fætur og leggr saudul a sinn hest og reid burt af morkinni og stefner ut at hafinu
VSj 262‹Þ›a er Vilhialmur kemr ut at Nio᷎rfuasundum kemur hann eitt kuelld ur morkinni fram. sier hann þa fagrar grunder og haufn vena
VSj 2711Þat bar til einn tima þa er þeir rida ut af sinvm kastala og foru j mork þa er mest vissi til nordrættar
Adon 14516Ein mo᷎rk j ydrv lande heiter Fragon su er stærst allra skoga j ydrv riki
Adon 17924fór hann á burt á merkr ok skóga
ÁlaFl 1007þier skvlvd fara upp fra bygd ꜳ̋ skoginn. þar mun fyrer ydur verda stigur ꜳ̋ maurkinni
Hem1005 829vikr karll burt i maurckina ath uelia sier efnetre
Thom²y 47322uar einn falkiner klokr ꜳ þess hattar idn. Þath er sꜳ madr, er ferr med hauk ok hund vt *ꜳ maurck ath afla ueidiskapar fyr þꜳ fygling, er falkinn slær med sinum flug ... nidr af loptinu
Thom²y 4792nu riðr jungkiærj Valldjmar a merkr ok skoga um alla fiora daga hafandj huorkj suefn ne mat edr dryck
Vald 5511og kom hann á sannda no᷎ckura sletta. þar uar mork breid audrumegen
Vilm 1539at menn fai eigi skada af dyrum ok ormum. þo at þeir se senir a morkum uti
MedMisc 9034þar sem rijdur huer ein vm sig þyckua mo᷎rk og þraungua skoga
Hect 983rijdann‹di› suo marga daga wm þyckuar merkr og þro᷎ngva skoga þar til sem ath kuelldi eins ‹dags› kemr hann fram at einu riodri
Hect 1076.xx. dag ferder vmm merckvr og skoga
AntReyk 26732j eina þyckva morck edr skogh
JGullmReyk 16716umm skóga ok merckr stórar
OsvReyk 8525gengr Áli á merkr ok skóga marga daga
ÁlaFlˣ 949hann rijdur þa mork er Hervida heiter þar lagu vti atta spilluirkiar, er drapu menn og ræntu fie, og þui eiddist þar almannauegur
ErAˣ 327Ef maðr hittir dauðan mann í mörcu sinni. eða annars manns mörco. þa ...
Frostˣ 1664scal sin hús hverr hafa ábyrgð við elldi oc svá um marcir
Frostˣ 24116brændi borger oc castala. en bꝍndr runnu með byrðar a marker
FskBˣ 1371var þat mikil vasfærð. foro um marker oc votn
FskBˣ 18021merkur
~ lat.gaudebunt campi (et omnia que in eis sunt)
17610 (Vulg Psalm 95,12) GlossPsalt 17710Þeir gengu á land, Hjálmtér ok Ölver, ok upp í mörkina á eina hæð
HjǪˣ 4593Hann heyrði mikin gný með stórum brestum í skóginum, svá at eikrnar bifuðust. Litlu síðar kom fram úr mörk eitt fingálp mikit ok gildligt
HjǪˣ 47323lágu úti á mǫrkum, stundum hljópu þeir í heruð ok ræntu menn eða drápu
Hkrᴵˣ 491hann reið um daga optliga á markir dýr at veiða
Hkrᴵˣ 5015●●● um markir ok mýrar ok fjallvegu
Hkrᴵˣ 615flýði hverr, er mátti, sumir ofan til Orkadals, sumir til Gaulardals, sumir á markir
Hkrᴵˣ 10317Í þenna tíma, er þeir tǫluðuz við, kváðu við lúðrar í skóginum alla vega braut frá þeim, ok því næst drifu menn at þeim ór mǫrkinni
Knýtlˣ 2146þat er mitt erindi mest, at afla mér húsaviðar. Konungr mællti: þat er vel gǫrt, er þér ok heimil vár mǫrk sem þú vill hǫggva láta
Vatnˣ 3721þar til er þau koma j einn dal j ⸢mørkinne [var. skogenumm AM 177 folˣ “B”]
Þiðrᴵˣ 29825Verðr þá fyrir þeim skógr mikill, var þat meinlig mörk með mörgum dýrum grimmum, sem eru gammar ok birnir
Æv¹¹531ˣ 3826
● fella mǫrk
sender hann orð ... at þeir scyle lata fella merkr til scipa gerðar
Alex 1498Vermar hofðo fellt mork fyrir hann
HákFris 44827lętr fella maurk til tveggia skipa mikilla
Ragn 1549Vermar hofdu fellt mork fyrir hann
Hák81 40624Iall lætur fella mork og draga samann; hann lætur hlada baal og lata sijdann draga iotunenn wt ꜳ bálid
Fljˣ 2226Hrafnkell sa ec[ke] miog j kostnad, og felldi morkina, þuiad hun var stor, og reysti þar [reis]uligann bæ
Hrafnkˣ 441
● ryðja mǫrk
Sumir rvddv ⸢markir [var. merkr AM 75 c fol “75 c”, etc.]
ÓH 6210hann ruddi ⸢markir [var. merkr AM 325 VII 4° “325 VII”, etc.]
ÓH 3719rvddv þeir þa merkr
Bret 2396ver hofvm rvðt merkr ok vbygðir ors til atvinnv
Bret 2604þeir fara norðr vm Væní ok rvddv þar markir ok bygðv þar stor hervð ok kollvðv þat Vermaland
GenealHauksb 45611Avnvndr konvngr lagði a þat kapp mikit ok kostnað mikinn at ryðia markir ok byggva siðan
HkrFris 2331●●● Vemundr ... stökk fyrir Haraldi konúngi austr á Jámtaland, ok ruddu þar mörk til bygðar
GrL 15622lagði á þat kapp mikit ok kostnað, at ryðja markir ok byggva eptir ruðin
Hkrᴵˣ 6019taka þar at ryðja mǫrkina ok brenna ok byggva síðan
Hkrᴵˣ 7415hann stock fyri Haʀalldi konungi austr a Iamta land ok rvddi þar markir til bygdar
LdnHb105ˣ 12127
2) ørken (≠ eyðimǫrk sb. f.)
hinn helgi Mucius skundade aptr til ⸢eydemerkrinnar [var. merkrínnar AM 232 fol]
var. VP 41514 → VP AM 232 fol 110rb5Heilagr Mucius ... geck af morkinni
~ lat.regressus a deserto
41429 VP 41411systir ins sæla Pemenis, ferr i morkina
~ lat.in eremum
51630 VP 51612
3) (om grænselandet mellem Norge og Sverige)
4) (om Finnmarken)
Oc þa liop hann upp oc lagðe biorn með spiote oc mællte Sva bæitum ver biarnuna a morkenne norðr
●ÓHLeg 855hann hafði þa langa hrið finncavp oc konungs syslv a Morkinni
ÓH 25712Þorolfr for þann vetr enn a morkina ok hafði með ser næʀʀ .c. manna
EgM(2001) 1927ver vorum i vetr .xxx. manna a morkinni sua sem fyʀʀ hefer verit vandi syslumanna
EgM(2001) 2334Ek hefir her uerit at nema kunnaztu at Finnum .ij. þeim er her ero froðaztir ꜳ morkinni
ÓTᴵ 817at finnum tveim, er hér eru fróðastir á mǫrkinni
Hkrᴵˣ 14512
II. (y. no.)
III. (propr. topogr.)
en norðr ⸢markir [var. merkr AM 325 VII 4° “325 VII”, etc.] til Eiðascogs
ÓH 11412einn lutr er vestra Gautland oc Vermaland oc Markir oc þat er þar liɢr til
ÓH 15811for Sigvatr scald ... austr um ⸢markir [var. merkr AM 75 c fol “75 c”, etc.] sva til Gautlanz
ÓH 1989mæd þi skyllyrdi at Brekkæ skall eighæ frialst hog ok hofn j Rindædals mork ok veghæn frialsæn ifuir Rindædals eighu
DN II (1342) 20937Kolr var farinn austr til Danmerkr
NjM 19924Markus oc hans lið foro upp a Markir
FskAˣ 36228þar sem heita Saurbýir, þat er uppi við markirnar
Hkrᴵᴵᴵˣ 4186Markús ok hans lið fóru upp ⸢á [var. of AM 45 fol “F”] Markir
Hkrᴵᴵᴵˣ 4551
Form.: markir (20); merkr (20); mork (11); morkinni (7); mörk (6); morkina (6); morku (6); marker (4); marka (3); mo᷎rk (3); mǫrkinni (3); Markir (3); morc (2); morkenne (2); mercr (2); mǫrk (2); merkrinnar (2); morkena (2); morco (1); markene (1); morck (1); mꜹrkvm (1); morkiɴɴe (1); maurckina (1); merkrínnar (1); mörkina (1); mörkum (1); morkum (1); Morkinni (1); mꜹrk (1); maurk (1); mǫrkum (1); maurck (1); mørkinne (1); mǫrkina (1); markirnar (1); merckr (1); merckvr (1); mörcu (1); morcum (1); maurkinni (1); merkur (1); marcir (1); mǫrkína (1);
Comp.: al·mennings- (1), endi- (1), eyði- (85), eyð- (1), gildru- (1), hag- (3), jarðar- (2), lyng·rifa- (1), megin- (1), rak- (1), rétt·sýnis- (1), stór- (2), tak- (3), veiði- (6), villi- (6), þykkva- (3)
Gloss.: EJ ¹mörk; ClV ²mörk; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr ¹mörk; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb ¹mörk; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin -mǫrk; Rím ²mǫrk; LP ¹mǫrk; Med ¹mork; MedComp _; MedSimp _; WN; AH ¹mork; AJ _; deVr ²mǫrk; Fr4 ¹mǫrk; NO ¹mörk, Markir; Walter _; ÁBlM (¹mörk); Bl ²mörk; WPA _; ; LMNL
Litt.: Bandle 1977 [Rit 12] 58; Bjorvand 1994 80, 158; Frimannslund 1975 [KLNM 19] 383-384; Hægstad 1902 11, 17; Jakob Benediktsson 1966 [KLNM 11] 419 f.; Marstrander 1915 74; Mundal 1997 [NBerg 14] 40; Seip 1955 33; Stemshaug 1982 [ANF 97] 161; Taranger 1913 172
Genre. (expected): historical works [his]: 48 (22); religious works [rel]: 19 (34); romances [rom]: 19 (13); legal works [jur]: 13 (12); legendary sagas [fas]: 12 (5); family sagas [isl]: 10 (15); learned works [div]: 3 (4); charters [dip]: 3 (10); contemporary sagas [bis]: 1 (9); unclassified [ ]: 1 (0); þættir [tot]: 1 (3);
ÞH (red.) — August 2013
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
...
...