2leið·rétta vb.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
[e-n/e-t]
hirþir vaʀ ste up til himins es hann hafþi leiþrettan maɴiɴ
Hóm677 5829þa er hann lifði her. þessa hæíms þa læiðrette hann margan þann er aðr var farenn
ÓHLeg 928⸢leiþretta [var. leiðreitta AM 655 XV 4°]
var. GregDialA 989 → GregDial AM 655 XV 4° 1r3for (Óláfr konungr) þar at veizlom oc leiðrętti þa luti þar er honom þotti abota vant
ÓH 3349þeꜱ vęnti ec bvandi at gvð mvn leiðretta scaþa þiɴ oc mvn acr sia betri a vicv fresti
ÓH 5348erfingiar ens dauða scolu leiðretta afbrot hans eptir logum
ÁKr 2920matu þa vera i vari vingan, ef þu leitar þessa *luti at leidretta
Andr⁴ 4095Hárr svarar: Eigi er þat vkvɴigt, þott eigi se fræþimenn, at Þoʀ leiðretti þesa ferþina, er nv var *fra sagt, ok dvalþiz ecki lengi heima
SnE 619ærfingiar hins dꜹda skulu læidretta afbrott hans eftir loghum oc byscups radi
BorgKrNᴵᴵ 29631sa kom naliga engi ꜳ hans fvnd at eigi fengi hann ꜳ nockvra lvnd leiðrettan
JBpA(2003) 1917eigi veit ek, nærr vær faum þetta leidrett
Gísl 513Sýslo líf er at ... leiðrjetta syndugan
Hóm624³ 15425loginn ad leidretta, fridinn ad fylla
FormBrúðᴵ 17110ef önnur spell hafa siðan á görzc á rossi manns af hins völldum er með fór. meti þat sannsýnir menn. en hinn leiðrétti er rossit hafði
Frostˣ 2295leídʀettid
~ lat.humilem et pauperem iustificate
14014 (Vulg Psalm 81,3) GlossPsalt 14112reisti hann upp lǫg í landinu ok leiðrétti siðu manna, þvíat margar óvenjur ok siðleysur hǫfðu yfir landit gengit, meðan Óláfr var konungr
Knýtl1741ˣ 1671kvazk af honum þessa svívirðing hlotit hafa, nær sem hann gæti leiðrétt
Vápnfˣ 3519
● leiðrétta mál [við e-n]
At hann scylde a nøcqern veg leiþreᴛa þeira mal
ÞBpCod645 98At hann leiþréᴛe nacqvat þeira mál
ÞBpCod645 249bavð ... at hann scylldi leiðretta mal Gvnnsteins þa er hann metti við comaz
ÓH 3594Ef biskup bannsætr mann þa skal hann hafa .iij. manaða frest at leiðretta mal sitt
FrostKrᴵ 15427huersu fespaʀr mvndir þu nu vera ef nockuʀr leiðretti malit
BandM 3111Þó vilja engir rétta málit, þá skal enn bíða, ok vænti ek, at Glúmr muni út koma ok leiðrétta várt mál
Glúm 2314Nv er Hrafn spurði þetta, sendir hann menn svðr vm land til Hallz lavgmannz * magsins ok Þorvaldz Gizvrar sonar, broður Hallz, ok hafdi raad við þa, hverssv hann skylldi þetta mal leiðretta við Þorvald
StuᴵK 30716beiddi Svein iarl fulltingis, at hann leidretti þetta mꜳl
Orkn 20823ok hafdi rꜳd vid þa hvorsu hann skylldi þetta mꜳl leidrietta vid Þorvalld
HrafnAˣ 22321
● ‖ præt. part.: leiðréttr
B. leiðrétta sik
[fyrir e-t] [við e-n]
ef vitni er til at þeir calla til prestz eþa er seð aðr en þeir deyi noccot iþronar marc a þeim at þeir villdo leidretta sic
ÁKr 2915þat er auðuiist, at hann ma hafa ræiði himirikis drotningar, nema hann læiðreette sik
DN I (*1314›vid 1321) 12724hafa skillrikir men seet a aðr en þæir dꝍyi nockor idranar mork a þæim at þæir villdu læidretta sik vid gud. þa ...
BorgKrNᴵᴵ 29629ef nockor værdr af þæim er nu ero upptalldir nidr grafnir i kirkiugardi fyr en þæir vilia læidretta sik þa ...
BorgKrNᴵᴵ 29634at þæir vildv ⸢rætlæida [var. leidretta AM 60 4° “C”, etc.] sic
var. GulKrNA 3153: AM 60 4° “C”⸢rætlæida [var. leidretta AM 60 4°]
var. GulKrNA 3153 → GulKrN AM 60 4° 3rb29⸢rettlæida [var. leidretta AM 60 4°]
var. GulKrNA 3157 → GulKrN AM 60 4° 3rb33þa hafi hann .iij. manudj at leidretta sig
DI II (*[1281]›AM 186) 2252verdur hann bannfærdur fyri ohlydnj edur forbodadur af heilagrar kirkiv vmbodzmanni þa skal hann ⸢leidretta [var. riettleiða AM 160 4°] sik med biskups rade
DI II (*[1281]›AM 186) 22510nema hann leidriette sig. med vidvrkvæmiligre ẏferbot
DI II (*[1280]›AM 238ˣ) 19529þeir vare sik við hæðan af at ganga i nokora kirkiu innan bœar æða uttan æða aðrum stað huar sem þeir ero stadder fyr en þeir hafa læidret sik firir sina olyðni við guð ok oss vndir bannzpinu
DN II (*1309›DonVar 1ˣ) 8425
C. leiðréttask
[af e-u/e-m] [fyrir e-t] [e-m]
sva at eigi at eins lęiþrettesc vander menn ... hęlldr batne oc góþer
●Hóm237² 16727þa er at halda éycþar tíþ. i miɴing þeꜱ er þiófreɴ léiþrettesc a krossenom
HómÍsl³²(1993) 49v27En sa es galauss vas í ǿsco eþa a fultiþa aldre. coste haɴ þó at léiþréttasc i elle siɴe
HómÍsl⁷(1993) 9r9aller ⸢læið-rettosc [var. réttosc HómÍsl²²(1993) 32v11] þæir eptir upp-risu ... hans er hann bað fyrir
HómNo¹⁶ 7911hann iðraðesc ok læið-retesc á enne øfstu stundu lifs
HómNo¹⁶ 8021bað þa þo bliðum orðum at leiðrettaz
ÓTOdd 13017hafa rettlatir langt lif at margir rettlatir leiðrettez af dømvm þeiʀa
Eluc675(1989) 988hét Dismas sá er tíl hœgri handar var ... sá er leiðréttiz, þá er annarr illvirki, sá er dróttni var til vinstri handar, guðlastaði Jesum
MarS 3921Fyrr enn skurdarskirn vyrði. ⸢*leiðrettuz [AM 227 fol “B”; non emend. þeim til leidrettu] ok smasueinar i tru fedgina sinna
~ lat.iustificati
SpecH 38b34 (I 105) emend. Stj¹ 1172: AM 227 fol “B”þa heto þeir ... at skadi þeira skilldi leiðrettaz
ÞBpB 3041æigi er mer enn sua fyrir komít. at ek mega æigi leidrettaz af þesꜱi suíuírðíng
Rómv226(2010) 34612þeir (ɔ: englar) bida uæntandi at af oss ok uaarri tilkuamu man leidrettaz ok aptr bøtaz þat skard ok skadi. sem aa uard sealfra þeirra borg i nidrfalli Luciferi ok hans fylgiara
Stj¹ 917leidrettuz ok reinsaduz fyrir
~ lat.justificatae sunt
SpecH 3833 (I 105) Stj¹ 1175leidrettiz
~þa ma honum su synd æigi bætaz [var. + ne leidrettaz AM 354 fol “C”] vtan ʀettum eiganda se aptr lokit med fullnadi
var. StatEi² 5237: AM 354 fol “C”menn leidriettazt af synda lifi. ok hverfa aptvr til samvelldis kristinnar þiodar
VerB³ 8622menn leiðréttaz af synda lífi ok hverfa aptr til samveldis kristinnar þjóðar
VerBAlfrᴵᴵᴵˣ 2128
● leiðréttask ok lifa
Eigi vil ec dꜹþa svnþogs heldr at hann léþréttisc oc lifi
Hóm677 8413eigi glezt hann i synndugs mannz dauða helldr likar honom at hann livi. oc leiðrettezt
Menota: 59ra6 BarlA 10724ec vil eigi dauða syndugs mannz. helldr at hann livi. oc leiðrettezt
BarlA 16217þu villt hælldr at þeir lifi oc leiðrettez
Kgs 9528eigi vil ec dꜹþa syndvx manz helldr at hann leiþreᴛisc oc lifi
Jón³ 206... helldr uil ek at hann ⸢snuiz til min [var. leiðrettiz AM 382 4° “B”] ok lifui
var. ÞBpA 2118: AM 382 4° “B”helldr vilia þau, at hann lifi ok leidrettizt
~ lat.convertatur
HFars 179820 MarD635ˣ 6781
II. (y. isl.)
cf. simplex rétta (285)
Form.: leidretta (8); leiðretta (5); læidretta (3); leidrettaz (3); leiðretti (2); leiðrétta (2); leidrietta (2); leiðrettez (2); leiðrettezt (2); leiðrettaz (2); leiðrétti (2); leþrettom (1); leidrettiz (1); leiþrettan (1); leiþreᴛa (1); læið-rettosc (1); læið-retesc (1); leiðrettan (1); leidriette (1); læiðreette (1); leiðrettuz (1); læidret (1); lęiþrettesc (1); leidrettizt (1); leiðreitta (1); leiðrętti (1); leiðréttaz (1); leiþreᴛisc (1); leiðrettiz (1); léiþrettesc (1); leiðrjetta (1); leidrett (1); leiðréttiz (1); leiþréᴛe (1); leiðrétt (1); læiðrette (1); leídʀettid (1); leidriettazt (1); leidrettuz (1); léþréttisc (1); leidretti (1); léiþréttasc (1);
Gloss.: EJ ²leiðrétta; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím _; LP _; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr _; Fr4 _; NO; Walter -sk; ÁBlM _; Bl -rje-; WPA _; ; LMNL
Litt.: von See 1964 42-43; Åkermalm 1955 140 f.
Genre. (expected): religious works [rel]: 24 (17); legal works [jur]: 11 (6); historical works [his]: 8 (11); contemporary sagas [bis]: 7 (5); family sagas [isl]: 5 (8); charters [dip]: 5 (5); learned works [div]: 3 (2); unclassified [ ]: 1 (0); romances [rom]: 0 (6); legendary sagas [fas]: 0 (3); þættir [tot]: 0 (1);
ÞH (strukt.) — April 2012