lausn sb. f. [-ar; -ir/-ar (RbHM (*1315)³ 113²⁵)]
(cf. laust sb. f., laustr sb. f.) laust sb. f. [1] laustr sb. f. [1]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) [e-rs/e-s] [e-m/e-u(hum.)] befrielse (fra bånd, tvang, lidelse, etc.), redning
guþ, er þetta barn hafþi kosit til stórra hluta, stilti honom til lausnar meþ þeim hætti, at...
Ágr 202konongr kvezc æigi vilia fe. Sægr æina laustn þæirra. Hvær er su hærra sagðu þæir. Hann sægir. Alldrigín kome þit i vara vingan Nema af ẏkrum bragðum oc kꝍnlæik at þit komeð valgarðe a varn fund. þa skulu þit vera lausir
ÓHLeg 4936vera vornn oc varnnaðar skiolldr oc scyli, lifð oc lausn allz er oss varðar
ElisA 910Kursot or Tabarie læit Rodoan daudan a vellinom, sua at honom matti huartki hialpa lausn ne lækning
ElisA 258bað hann ekci tortryɢva þess helga mannz miscunn er hann hafði lausn af fengit
cf.hann ... kendi at hann var lauss
6461 ÓH 6465ok þær fællr hirðer broðer hærtniðs konongs ok mikill hærr af Ruzcia mannvm. ok halldet til laustnar. ok vinnr hann nv borgena
Þiðrᴵ 4523Æðra mælir deyia skalltv. Hvgrecki svarar þat er mer margra meina lavsn
ViðrǼHHauksb 3057●●● Vlfrinn svarar. Ef þer bindit mik. sva at ek fæ eigi leẏst mik. skil ek at ek mv[n] seint taka af ẏþr lavsn. em ek v fvss at lata þat band a mina leɢɢi
SnEU 1813●●● hverssu langt mundi til þess vera, er lausnin mundi fram koma, su er heitin var Gyðingum
Páll²A 23728sa dauði er sigr oc lausn alldarinnar er maðr tekr sakar bræðra sinna
Bret AM 573 4°² 49r12á þeim palli skylldi ‹þacka› guði lausn þá, er gyðingar vóro leystir or Babiloni, ok þeim var gefit frelsi at fara til óðalsiarðar sinnar
MarS 816Af þessum sigri Abrahams segiz at fyrirgefningar áár huert. er iubileus uar kallat i forna lo᷎gmali. hafi fyrst hafiz. fyrir þessa hertekinna manna lausn ok uppgefning
~ lat.pro iam dicta hac quoque remissione captiuorum
SpecH 38b8 (I 104) Stj¹ 1109hær j millum skulu varer goder mæn vpp rida til Suerikis, ok daghþinga vm wars kæra fadurs lausn ok frid millom rikiannar
DN II (1370) 32038bad at Karlamagnus kongr mundi gefa lausn Abraham ... þar sem hann hafdi j prisund verit meiʀ en xiiij vetur
KlmA1980 885vigdi hann holld ok blod drottins vars Jesu Kristz til ⸢lausnar [var. styrktar AM 235 fol “B”] lidi sinu
Dionys 31813Ef þræll manns recr til lausnar at leysa sic. þá scal eigi gefa honum frelsi fyrr en hafi hann hálfgolldit verð sitt
Frostˣ 1748
2) lettelse, mildning (af regler)
líkn eða lausn
3) [e-rs/e-m / á e-u] løsepenge
Væi er nu hæiðingium, at ec em lauss! ef ec næ þæim, alldrege scal ec taka aðra lausn af þæim, nema haufuð af buk þæirra
ElisA 399far þv þangat, er þv villt! en send mer i lavsn þina þat sem þer likar!
Flóv¹ 14041Þat er ... firi boðett at nokorar lausnir (løsepenge ⫽ ransom) se tæknar af þæim monnum sem a vorð ganga til þess at þæir biði æigi ranzsaks a liosum dæghi
Hirð 44211●●● í upphafi þriðju bækr Dialogorum, fyrir þat er hann gaf upp í hertekinna manna lausn sléttan thesaur kirkjunnar
GBpD 5625veítti hann þurfandum ok til ⸢ut lausnar [var. lꜹsnar Holm perg 1 fol “C²”] herteknum mo᷎nnum
var. ÞorvVÓTᴵ 28219: Holm perg 1 fol “C²” → ms. 40rb35þa sagdi kongson at hann mun giora honum þuilikan kost sem hann hafdi adr giort honum at eiga lausn a haufdi sinu
VSj 2121●●● Placidus iall var vtleystr med CC. marka. ok vard þad alls er hann tok i lausnina X. þusunder marka
MírmA179(1997)ˣ 845
● leggja lausn [á e-n]
●●● hann lagði a hvernn þeirra (ɔ: þrǽlanna) verþ oc lausn. leysto margir sec til fręlsis
ÓH 626Bið ek þarfliga þina milldi konvngr. at þv gefir mer lif með slikri lavsn sem þv vill a læggia
StjC 59913hann lagdi ꜳ hvern þeira (ɔ: þrǽla) verð ok ⸢lausn [var. laustn AM 53 fol “B”]. ok leystu sik margir til frelsis hin fyrstu misseri
ÓTᴵᴵ 30320skulum vier nv ꜳ hann leggia ei minne ⸢þraut [var. lausn AM 177 folˣ “B”] enn þa leysti hann sik
var. Þiðrᴵˣ 14023: AM 177 folˣ “B”
4) [á e-u] betaling, godtgørelse
til lysingar þeirre sem byscop kveðr á. eða þa lavsn sem vaxit gelldr i þeirre sveit eptir scynsamra manna yfirsyn
ÁKr 3532●●● ef maðr dregr upp afkeri með sokn eða kafazt til oc kemr reipi i ring. þa hafe hann hina samu laustn af þeim sem atti sem aðr uar sogð
BlFar 28422vædsetto ... jordena Sinsin ... firir lausn a fyrnæmdre pauatiund
DN IV (1351) 28322En ef maðr dregr upp akkeri með sókn eða kafar til ok kemr reipi í hring, þá hafi hann hina sǫmu lausn á af þeim sem átti sem áðr var sagt
Jb 2535j lausner viij vætter
DI III ([1387]: Bps B II 1) 4071
● taka lausn [af e-m] [fyrir e-t]
kærðu lærdir menn er byskupar toko ⸢ueizlur eða [var. ÷ HákFlat 1721] laúsnir af prestum þott þéir ko᷎mi eigi i fylkit
HákEirsp 62330kærðo ok lærðir menn at byskvpar toko veizlur eða lꜹsnir af prestum þott þeir kvæmi eigi i fylkit. Kardinali sagði ... at þeir skylldo ongar lꜹsnir taka ef þeir kvæmi eigi til. nema þeir væri sivkir eða færi eftir boði konvngs eða til erkibyskvps
HákFris 53212Sa skal huer fara er i fyrstu er nefndr oc eigi vmskipti a gera nema logligar naudsyniar gange til. Engi skal lausnir taka en sa er tekr giallde .viij. ertogar oc .xiij. merkr silfrs konungi fyrir hvern er hann tækr lausnir af
Landsl 402ver hafum tæikit lausn firir æiryss boll .i. Ullgestr rudi af Amunda
DN IX ([c1350]) 1548●●● kærdu ok lærdir menn, at byskupar toku væizlur ædr lausnir af prestum, þoat þeir kæmi ecki j fylkit
Hák81 60117kiærdu lærdir menn at biskupar tæki ueizlur eda lausnir af prestum þo at þeir kiæmi eigi j fylkit
DI I (*1247›AM 456) 56712
5) [á e-u] (ret til) indløsning/tilbagekøb af ejendom
●●● Nu kemr iorð undir kono. su er menn standa til lausnar undan henne. þa scolo þeir undan henne leysa
Gulᴵ 9129þa scolo menn meta vitni hans. oc meta hvárt hann er til lausnar komenn æða eigi
Gulᴵ 925hann lagði .iii. vetra lꜹsn at frendr þeira hinna dauðu scylldu leyst hafa með lꜹsa-fe iarðirnar. En með þvi at þa væri eigi leyst. þa fell allt at alldareðli i konungs-garð
Sv 13233skulu bornn Halla lœysa after iorð vm varet með þeim hætte at vm haustet aðr firir. Michials messo se firir saghtt ok vtan soknar ... eighi minna j senn after lœysa en tiu manadamata bol. j huærre lausnnenne með smœre, voru, korne ...
DN V (1315) 5814Nest er konongr lausn a landvorðnum ollum
Hirð 43320●●● þá scal hinn ellzti hafa sótt til lausnar ... innan þeirra .x. vetra síðan hann verðr fulltíða. en síðan scal lausn af
Frostˣ 23527En ef silfr gengr betra eða dæligra þá lausn er á iörðu borin helldr en þá géck er iörð var ceypt. þá scal hyggia at hver þá váru auralög er caupinu var ceypt
Frostˣ 23530
● eiga lausn [e-s][á e-u]
Ef fe gelz eigi at gialdaga. oc verðr hans land. ef eigi gelz allt feet at maldaga þeirra. þött hiɴ ætte lavsn á
GrgStað 4452Skal þetta mylnu stœði eignaz spitallinn a Uollum frialslega ... ok enga lausn abotar a eiga uttan þar til se gott samþykki þess er fyrir spitala rædr
DN III (1319) 1123þa skolu arfar ueganda eiga lausn a ef þeir uilia lꝍyst hafa innan .x. uetra
Landsl 498ef eign er i þegngilldi greidd þa skolu arfar eiga lausn a innan .x. uetra
Landsl 17519ef æign er i þægngilldi græid. þa skulu arvar veganda æiga lausn a. ef þæir uilia lꝍyst hafa innan .x. vættra. ef þeirra oðal var
Bl 2115ef eign er í þegngildi greidd, þá skulu arfar veganda lausn á eiga, ef þeir vilja leyst hafa innan .x. vetra
Jb 358at fyrgreindr loptur ormsson skyldi eiga lausn ꜳ adrgreindre jordu huamsdal suo framt sem optnefndr loptur ormsson feingi adrgreindum liothe ormssyne adra jord suo goda j stadin ... ef lausnin kynne ecki fram at koma eftir þui sem j þui sama brefi uar
DI VI (1481) 39419●●● þa skylldi sveirn eda hans erfingiar ... eiga lavsn a jordvnni grvnd j eẏiafirdi. en gvdridr eda hennar erfingiar skẏlldv þa taka af þeim hlvta sem sveini ... til heyrdi fyrir halfa grvnd hvndrad hundrada
DI VI (1486) 54911þau þrettan hundrud og .xx. er torfi jonsson hafde feingit sumarlida eirekssyni til eignar efter þeirre lausn er hann reiknade sig og brędr sina hafa eiga a greindre jordv
DI VII (1492) 12217Skẏlldv erfingiar þordar eiga lausn ꜳ greindri jordu haga. firir lika peninga sem j worv lagder
DI IV (*1439›apogrˣ) 6033ef sá cvez eiga lausn á iörðu er selt hefir. þá scal hann vitni til hafa .ij. manna þeirra er við sceyting váru
Frostˣ 23522
● sǿkja til lausnar [til handa e-m]
þa ma sa oðalsmaðr er boði er nester brigð hefia oc sꝍkia til lausnar þegar hann uil.
Landsl 9710●●● þá scal hinn ellzti hafa sótt til lausnar öllum þeim til handa innan þeirra .x. vetra síðan hann verðr fulltíða
Frostˣ 23526
6) [á !] afløsning, vikariat
ef minna værðr þa se su laustn a er mælt er
SvKr 42012●●● Engan skal til lausnar nefna oc þui at eins vmskipti a gera at þeim gange logleg forfoll firir
Landsl 1324Engan scal til lausnar næfna oc þui at æins umskipti a gera at þæim gange loglegh forfoll firir er fyr var næfndr
Bl 1889þa skal sækkiazst uiðr konung‹dominum› att ærtoghom oc .xiij. mork‹um› huer þeirra firir huærn þann mann sem ‹sann›profaðr værðr. at þeir hafa ⸢*‹laus›nir [AM 94 4°ˣ “B”; non emend. (ms.) lausnar] af tækit
emend. RbHM (*1315)³ 11325: AM 94 4°ˣ “B” → ms. 532v10
7) [e-rs/e-s / e-m/e-u] [ór e-u] forløsning, frelse
●●● goþ vildi eige annat hafa til lausnar an dauþaɴ
●Eluc674(1989) 344oc þa scal miɴasc dauþa drótteɴs várs. oc syngva eɴ .v. pater noster i miɴing .v. sára þeirra er guþ tók a sik til láusnar várrar
HómÍsl³²(1993) 49v29●●● lét cristr berasc licamlega til lꜹ́snar heimenom ór quiþe marie méyiar
~ lat.pro redemptione
PaulDHom 116758 HómÍsl⁶²(1993) 102r15lausn su es gvþ leídde þa uɴdaɴ anauþeɴe
VerC 8216lausn andar manz ero auðæ̋fe hans
~ lat.Redemptio
8933 Alk619 8919Lofaðr se guð droten Israel. þvi at hann vitiaðe vár ok gerðe lausn þioðar sinnar
~ lat.fecit redemptionem
Vulg Luc 1,68 HómNo²⁵ 10632En occar hágr er sva comenn at ocr hǽlpr ecci hvat sem fyrir ocr er gort. þat man ocr vera til engra lausna
ViðrLaug619 2888at hann mønde seldr verþa. oc cross festr til lavsnar monnom
~ lat.pro salute hominum
PassAndr 66 Andr¹Cod645 12625Guð Abrahams, guð Ysaacs, guþ Jacobs, er sendir til varrar lausnar eingetinn son þinn drottin varn Jesum Crist, at hann leysti oss alla sinu banabloþi, er aðr varom þrelar synþarennar
Barth² 7632pinsl. er hann þollde oss til laustnar
Menota: 12rb13 BarlA 2216Mykynn fiolda af salom lœysti hann. oc frelsti með sinum raðom. or fianndanns vallde. oc ofraðe vnndir guðs vald honom til lofs oc til dyrðar. en þeim til eilifrar lausnar
Menota: 101va18 BarlA 1937þu er sendir til lausnar varrar æingetinn son þinn drottinn varn Jesum Krist
~ lat.ad redemptionem nostram
PassBarth 1447 Barth¹Frg 75522Læið mic með miscunn þinni til þinar sælu firir pinslar sacir þins hins sæla sonar ær sialfr virþiz at hella ut sinu hinu blæzaða bloði til lausnar oc frelsis synðugum monnum ær lifir oc rikir með fæðr sinum
BarlB 23314Gefr ek til laustnar hino helgho Jorsalalande, tiu manaðamatabol j Fennom
DN IV (1310) 822Sv̇ lꜹns er allt kv̇n endr bøtir
~ lat.redemptio
6227 Eluc675(1989) 628●●● Þv, in helga mær Maria! verðv vorn min ok hlifð ok lꜹsn or ollvm venðreðvm minvm a þessvm degi!
Flóv¹ 12637hann tok a sik þa hluti alla, er fylldiz i pisl hans, til þess at hann fylldi lausn þa, er nauðsynlig var aullum heimi
~ lat.redemtionem necessariam saeculo
PassPP 1314 PP 30523hann vissi engan hatt lavsnar varrar
~ lat.non noverat modum redemptionis
LibExcept 27034 StjC 37735með slikvm ... myndvm ... boðaz fyrir halæit stormerki mannligrar lavsnar
~ lat.misterium humane redemptionis
LibExcept 27914 StjC 4205þv ert lavsn mín algeyr
~ lat.redemptio mea facta
10722 BǿnAlk 1074Gud gefue mer þatt at mæla till ydar biskupanna er mer se till gagns oc till gæfo. fridar oc till farsælo landeno. oc ollum landzlydenom tilll lausnar
RbHS (*1202) 44420þeir nadu ei at sia eþa koma til himinrikis dyrþar, fyrr en ⸢lausnin [var. lausnarinn Páll²C 26920] kæmi at vitia þeira
Páll²Frg 28232ma han i þui finna huart laustnen se bettri. oc guði þægeleghre en siolf hæitenn
JKr 3666hann hugsadi iafnan til þeirar lausnar er gud hafdi leyst mann kynid
ÞBpA 2182sakir uarrar lausnar ok aptrkaups edr umskiptingar uppstigningardags uárs herra Jesu Kristi
Stj¹ 4833at hallda hatid ok helgan sinnar lausnar ok lifganar
Stj¹ 1425Iesus Christus formerade ok fullgerde lausnn ok frelse sins lyds j sinne uitian
ÓH1005 83231Nu uard her sem ritad er, at optliga kemr ꜳ eitt mot godr uili guds ok illr ok uondr uili manz, sem uirduligaz dæmi mꜳ til leida lausnina sialfa, þar mættiz elska guds vit mannkinndina ok hatr uida til vars herra
Thom² 31327Eingi er laustnn j heluití segir ríttning
~ lat. in textuJn ínferno nulla est redemptío
70r11 Theol AM 672 4°¹ 70r12Lofadr se drottenn gud Israel, sa er vitiade ok giorde lausn þiodar sinnar
~ lat.redemptionem
PassVit 1025a5 Vitus 33210
● lausn (...) mannkyns/mannkyni
Nu vil ec þacka þér af ꜵllom hug pining þína oc ꜵll méinlǽte þau es þu þolþer til hiálpar mér oc til láusnar ꜵllo maɴkyne
Bǿn15¹(1993) 90v14●●● seɴde goþ faþer éingeteɴ sun siɴ til lausnar maɴkynses
~ lat.ad redemptionem generis humani
BedaHom 7318 HómÍsl¹⁸(1993) 26v6com scapare svneligra hluta oc osvneligra til lꜹsnar mancvns
~ lat.ad humani generis redemptionem
Dialᴵᴵᴵ 2011 GregDialA 12417Ðessa lausn allz man-kyns merkir cross-en í vexti sinum. þvi at fiorer endar hans horfa í fiorar ætter hæims þa er hann er niðr lagðr
HómNo²⁴ 10322sv en sama qvol er tácn maɴcyns løsnar
~ lat.restaurationis humanae
PassAndr 92 Andr¹Cod645 12715var gvds sonr pindr til lavsnar avllo mankyni
VerA 621var dróttinn á þeim sama degi krossfestr til hiálpar ok lausnar öllu mannkyni
MarS 4624giordi hann helldr sua at gudꜱ dǫmum enn manna. er fyrr þo᷎ fǫtur postola sinna. ok lét sidan pinaz til lausnar ollu mann kyni
ÞBpA 2106at hann leti fram koma lausn allz mannkẏns er nauðsẏnlig var þessum heími
~
PS 9031 Pétr SÁM 1 20ra13ath gud mundi lata beraz i þenna heimm til lausnar ollu mannkyni
Encᴵ 505var drottinn ... krosfestr til hialpar ok lausnar o᷎llu man-kyni
Stórþing194 337
8*) (?om Jesu løskøbelse af mennesket gennem sin død)
9) [e-s/e-rs / af e-u] [fyrir e-t] [e-m] ophævelse af af kirkeligt band (over ngn), eftergivelse (af synder)
bíþr haɴ eilífrar sęlo oc láusnar synþanna
HómÍsl¹⁷(1993) 26r12nu er tið lausnar iðrandum
Alk619 7120Guð hæitir þer lꜵusn ef þu snýsc fra syndum
~ lat.remissionem
7738 Alk619 7910hann gefr yðr lausn synða þeira, es er męttið eigi fra lausa‹s›c i løgom
Páll¹ 21911●●● hverr sa maðr sem brytr eða brenn heipugri hendi helga kirkio. eða klꜹstra staði ... er bannsettr oc a til pafa lavsn at sekia
ÁKr 2519ær hann i banni af sialfs sins verki þar til er hann fǽr lavsn eptir guðs lꜹgvm með forsia byscops
ÁKr 267man ek sitia meðr sút ok sorgh, þar til er hinn hǽste guð af himnum vitiar min meðr sinne miskunn, sva at ek fae likn með lausn af sialfum guðe
Thom¹ 7513hóf upp suðrgǫngu sína í Norðmandí ok gekk suðr ok þá lausn
NjR1908 4211tak nú i dag lausn þína ok snuzt aptr til guðs
ÆvHauksb 17927●●● Stvrla Sighvatz sonr kom v́t frá Róma með lávsn Sighvatz Stvrlv sonar fǫðvr sins
AnnReg 1304ekkí skall madr lausnar leíta at lata lo᷎ẏsa sík af þuí banne er han veít sik saklausan ok ekkí j vera bundín
SvR 422ef þau ... ero i banne þriozsko uið guð oc uilia æighi koma til ⸢lausnar ne [var. ÷ GKS 1154 fol] ifirbota ...
JKr 3745kallade herra biskup nefnðan Rafn af sialfs sins giorð i bann fallit hafa ok lausnar vid þurfa
IslDipl (1341) 1724eftir losnina sagde herra biskup honum vpp at hann skillde fe᷎da fatækan olmosumaan
IslDipl (1341) 1733hann ... sigldi suðr um sæ ok hóf upp gǫngu sína í Norðmandí ok gekk suðr ok þá lausn
NjM 46215honum játar herrann lausn ok lífi
Æv²⁸ 1155Þeir, er secir voro, voro færdir i vrð oc lagv þar II manaði. Enn sina menn, þa er þar fellv an iðran oc lavsn, grofv þeir at kirkio, oc collvðvz þat allt licia eptir biskupi, er hann let seca menn i kirkio ganga
StuᴵK 28817for (Kalfr) vtan oc gekk svðr oc tok lavsn allra sinna mala
StuᴵK 29710ok vera vtan V vetr, nema hann fære a fvnð paua ok ‹sættiz við hann ok› fenge af honum lavsn, ok at hann væri a brot þria vetr
StuᴵK 3166●●● leggi ho᷎nd i hofud honum sidan. ok gefi honum ⸢absolucionem [var. lausn AM 351 fol “B”; aflausn AM 136 4° “I”] sem fyrr segir
var. StatEi² 5258: AM 351 fol “B”þa skal hann ... yfir þessum articulo æigi fa lausn af sinum skriptafo᷎ð[u]r
StatEi³351 63127skulu þeir með eingu moti ⸢lausn [var. laustn AM 173 d C 2 4° “173”, etc.] fa af þvi banni
StatJón 17814Hans krosfesting er lausn synda vorra
Vitus 32819er prestvren hafde giortt sitt erinnde vt af vid mannenn og giefet honvm sina lavsn
AnnaReyk 44620lausnar salar sínnar
~ lat.Et precium redempcionis anime sue
605 (Vulg Psalm 48,9) GlossPsalt 615þo ad hann sialfur edur prestar hans med honum skilldu gefa Radning. þeim monnum er til lausnar komu til hans fyrer afgiorder sijnar vid Gud
JBpC(2003)ˣ 12621sem ... sa er nu feck lausn sinna synda, wottadi eptir hans dauda
~ lat.adeptus salutem
MirMar1896 27b33 MarD634ˣ 74526Sturla fekk lausn allra sinna mála í Rómaborg ok *fǫður síns ok tók þar stórar skriptir
StuᴵR8ˣ 45030
● beiðask/biðja lausnar [af e-m/e-u(hum.)]
Gengo þeir Asolfr til erkibyskvps ok beidduz lꜹsnar af honom
HákFris 52317●●● allt mitt mál legg ek upp á guðs vald ok yðvart, þar með bið ek lausnar af heilagri kirkju fyrir öll mín misfelli
GBpD 7027henni (ɔ: kirkjunni) sýndist ómöguligt, at sá sem aldri beiddist lausnar, ok ei fann sekt í sjálfum sér, mætti leysast í annarligri persónu
GBpD 14931gengu þeir Asolfur ok Birkibeinar til erkibyskups ok beidduz lausnar af honum
Hák81 57919
● lausn ok fyrirgefning [e-s]
fyrir skirnarinnar lausn ok fyrirgefningh
~ lat.per baptismi remissionem
DurRat 44320 Stj¹ 5214til lausnar ok fyrirgefningar þeirrar so᷎mu syndar
~ lat.ad ... dimissionem
SpecH 38b31 (I 105) Stj¹ 11636færandi til þess færi ok færi. at fyrr so᷎gd lausn ok fyrirgefning þægiz fyrir þeirra giætzku ok godlifnad
Stj¹ 12014
● lausn ok líkn [e-m] [e-s/e-u [fyrir e-t / um e-t] [e-u(hum.)]
nu er þangat at sœkia um allan heim licn oc lausn um allar hinar stœrstu nauþsyniar
Pétr²B 2158þu gapt likn oc lausn. syndum varom
Menota: 49rb9 BarlA 8922bað ser af honom liknar oc lausnar. firir misverkka sinn
Menota: 91ra25 BarlA 17318sendeboðar koma aptr fra herra pavans ... meðr þæirre lausn ok likn sem hann hafðe bæizt
Thom¹ 7718Sva bæiddiz þu ok af oss ... lausnar ok liknar, sem þu feckt þegar af várre millde
~ lat.absolutionis beneficium
13821 Thom¹ 1378at ver megim faa likn af gudi ok lausn
ÆvFurs 3439Fann hann þegar þat er hann leitaði, lausn ok líkn af kirkjunnar hálfu
GBpD 5913alla sömu lausn ok líkn vildi hann honum sótt hafa sem sjálfum sér
GBpD 14928ollum kristnom sꜳlum til licnar ok lausnar
IslDipl (1431) 29016at þeir munu finna likn ok lausn sinna misgerda
MMB 55215
● taka lausn [e-s] [af e-m]
Konungr fór fyrst til byskups oc tok laúsn af honum
HákEirsp 60735Konvngr geck til byskvps ok tok lꜹsn af honom ok hans menn
HákFris 51914hann tók lausn af sjálfum páfanum, ok gaf hann þar til mikit fé
NjR1908 42011hann tók lausn af páfanum sjálfum ok gaf þar til mikit fé
NjM 4622Komu nu hvarirtueɢiu ... ok toku laústn
ÞBpB 26016Þaðan riðu þeir ut til Hola ok taka lavsn af Heinreki biskupi
StuᴵᴵK 20523For hann þa til Roms ok fann þar pafann, ok tok hann þar lausnn af honum allra sinna mala
Orkn 861Kongr geck fyst til byskups; tok fyst lausn af honum ok hans menn
Hák81 5704
● taka lausn ok skrift [af e-m]
þeir taka skript sina ok lausn ok sættaz wið heilaga kirkiu ok luka þar til j sekt vmboðsmanni biskups halfa mork
DI III (*1354›AM 351) 941fellzt hann at þessvm eide. giallde hann holakirkiu. lx. marka i sitt fullrietti og fallenn i bann og skylldugann ad taka lausn. og skript af biskupinum
DI VII (1492) 9130byd eg þier ⸢lavsn og skript at thaka [var. skript Ambr 3926] og skalttv fasta vid vatn og bravd
AmbrReyk 7426þad ornamentum kirkiunnar ... skal hann aptur færa fyrir næstv fardaga ospillt og jafngott og fullrette urda kirkiu og holakirkiu. xu. merkur j sinn rett og jon skẏlldan ad taka lausn og skrift epter biskupsens radi
DI IX (*1508›AM 238ˣ) 5134þui dæmdum uier jon sig‹munz›son ... skẏlldan ad taka skript og lausn epter þui sem biskup leg‹g›ur a
DI IX (*1508›AM 238ˣ) 5235Þordur og Snælaug ... toku ⸢lausn [var. lausner AM 379 4° “C⁴”] ok skripter
ÞBpC³ˣ 2579
● taka lausn synða [fyrir e-t]
●●● ec vil til skrifta ganga. ok taca lausn synda minna
Menota: 30va14 Streng 11812allir munu taka lausn synda firir nafn hans
PP 2917
10) [e-s / of e-t / á e-u] løsning (på sag), afgørelse
þa er þau mal varo fram talat firi þeim þa syɴdiz þeim sva. at þeir munndu skiotliga fa lœyst þau mal. En þa er konongs son var buinn fram at sægia lausnir þeiʀa mala sæm þar varo framborin firi hann
Kgs 10124nv hofvm við scotit lꜹsn þretv ockarrar til yðvarrar orlꜹsnar
Mork 41227Synist oss oc at hann hafue gropptt at Olafs kirkiu, þui at ver vilium nokora lausn a læggia vm hans æmfni til warhygdar
DN III ([1277-1303]) 4817lofa ek enga laustn aðra. en þa sem ek hefir aðr til lagt
ÞBpB 27813hon (ɔ: naðra) fœðir meðr saarleik ... sinn burð ... þola þeir (ɔ: yrmlingarnir) eigi at bida matuligs ok fullkomins natturunnar burdartima ok lausnar
~ lat.non expectantes maturam naturae solutionem
IsidEtym XII 4,10 Stj¹ 979●●● fara þeir aa fund minn til þilikrar lausnar ok orskurdar. sem ek leggr raad áá medr guds bodordum ok lo᷎gmali þeirra i milli
Stj¹ 2988Þa er gaufga Petrs kirkia hardla mikil ok dyrlig, þar er lausn o᷎ll of vandredi manna of allan heim
Encᴵ 1823konungr kuetzst ecki uilia fe þeirra ok seger æina lausnina til uera a þessu mali
EgSH1005 7815hann atte lausn a hinu malenu
ÁBpˣ 596
lausn ok band [e-s]
cf. band sb. n. def. 9
●●● Þorgnyrr ... uar lo᷎gmadr a Tiundalande ... hann uar j mikille uirdingu med Æireki konungi þuiat þar uar lausn ok band allra uandamala sem Þorgnyr uar
Styrb 7130þo at annar bæri kongs nafn þa var þar þo lausn ok band allra stormæla ok stiornar landzins sem jarl var
MírmA(1997) 18Var þar þa lausn ok band allra stor męla sem Hakon uar
HÍ 214saa aboti er þar war. var j mikilli vinaatu vid Fulgida drottningu suo at þat var ⸢laust ok bundit [var. lausn ok bônd AM 471 4° “B”] allra hennar rada sem hann uilldi at wæri
var. Vikt 4121: AM 471 4° “B”
11) [yfir e-rri] bøn om (barselskvindes lykkelige) forløsning
Lausn ifir iodsiukre konu
cap.
Lausn431Alfrᴵᴵᴵ 861●●● Þessa launs (!) sende vor fru sancta Maria konum sinum af himne ... þar sem fyr saugd launs (!) er yfir lesinn
Lausn431Alfrᴵᴵᴵ 869Lausn yfir konum
Lausn431Alfrᴵᴵᴵ 8815
12) (medic.) renselse, lindring (ved forstoppelse)
●●● Dreckr madr kloflauk vid uín þa gerer hann laustn
Med696I 65Nitrum er kallat Marivis ... hann er godur til lausnar
MedMisc 8015●●● hefir madur lausnar dryck tekit. ok leysir eigi vel. þa skal þeim gefva. Stormatichon laxativum þvi at þat helpur hinne fyri lausninne
MedMisc 1058Lausnar drycki tak þu eigi þvi at lausn aflar þa ridu
MedMisc 1178
13) sekret, tynd mave, diarré
Dreckr madr hana uit uín þat er gott uit hixta ok uít mikilli laustn
Med696I 727Sma foss er godur vid blodras ok annari lausn
MedMisc 805veitir hialp. þeim ut sottum er matur geingur. omelltur fra manni. ok ollum of myklum lausnum
MedMisc 1025Dreckur madr hana (ɔ: súru) med vinn, þꜳ er hun ok god vid allzkyns lausnn
Med434 336Crocus er saffran, þat ... heilsar sar inyfli, ok þat minkar lausnn i maga
Med434 3326Sma-pors er godur vid blodras ok annarri lausnn. Porss grænn ... stemir blod
Med434 3414
14) (medic.) afføringsmiddel
●●● Blanka. heitir onnur lausn. hun heitir þvi. blanka. at hun leysir fra manni allan illann ok kalldann vokva
MedMisc 1088þat er gott rikis monnum ok þunmegnum monnum. er eigi megu sterka lausn taka
MedMisc 10821
II. (y. no.)
Form.: lausn (84); lausnar (43); lavsn (16); laustn (7); lausnn (5); lausnir (5); lavsnar (4); lꜹsn (4); lausnina (3); laustnar (3); lꜹsnar (3); láusnar (3); losnina (2); Lausn (2); lausnin (2); lꜹsnir (1); launs (!) (1); lausna (1); laustnn (1); lœysn (1); lꜹ́snar (1); laúsnir (1); lꜵusn (1); laustnen (1); lausnnenne (1); laúsn (1); lávsn (1); løsnar (1); lausner (1); lausnum (1); lausninne (1); lꜹns (1); laústn (1);
Comp.: af- (44), aftr- (18), and·marka- (1), arf- (6), bréfa- (6), bréfa·út- (1), bús·út- (2), endr- (3), fjár- (1), fjǫr- (7), hals- (2), holm- (5), holms- (1), húðar- (1), hǫfuð- (4), keisar- (1), kross- (2), kvenna- (1), ór- (39), penninga- (1), skulda- (2), synða- (38), undan- (14), undingja- (2), út- (35), þing- (25)
Gloss.: EJ (cf. corr.); ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Björn K. Þórólfsson 1926 [ANF 42] 80; Grøtvedt 1939 112; Grøtvedt 1954 [ANF 69] 83; Gunnar F. Guðmundsson 2000 147; Housken 1954 [ANF 69] 31; Hægstad 1899 37; Hægstad 1906 (Harp) 13; Hægstad 1916 150, 169; Kopperstad 1935 [MM 1935] 115; Kuhn 1954 [APS 22] 71; Páll Vídalín 1854 319; Reichborn-Kjennerud 1944 58; Seip 1955 141, 185, 241, 260, 295, 300; Walter 1976 130 f.
Genre. (expected): religious works [rel]: 83 (53); legal works [jur]: 33 (19); charters [dip]: 21 (15); historical works [his]: 21 (34); contemporary sagas [bis]: 19 (14); romances [rom]: 13 (20); family sagas [isl]: 4 (24); þættir [tot]: 4 (4); learned works [div]: 2 (6); unclassified [ ]: 2 (1); legendary sagas [fas]: 2 (8);
EÞJ (red.) — March 2012
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
laukjafn - lauss
láta - leggja
lá - maðr
...
...