jól sb. n. [; -]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
jul, juletid
Januarius ... keomr atta dag iola
●EncCod1812 910at fyrsto nꜵt iola þa sꜵ þæir konungarner myccla stiornu
HómNo¹⁰ 6233meþ því at iól vǫ́r ero risin af burþ dróttins várs
Ágr 17er cømr enn atti dagr iola. var monnum gefinn mali
HalldSn³Mork 14928er como mið iol
ÓH 4019hann hafði þa hafþan vidrbvnat mikinn ... heimt saman dyrgripi til þeꜱ at gefa vingiafar it atta qvelld iola
ÓH 45815⸢atfangsdag iola [var. atfangadag jula OrknFlatᴵᴵ 45111]
Orkn325I 16623þat var inn atta dag iola
BǫglEirsp 44114attande dagr iola
EiðKrA 37726hann andaþiz atta dag jola
HákFris 38729Tivnda dag iola
HákFris 3882Eirikr Sviakonvngr skylldi fyrir atta dag iola hafa rekit ovini hans or sino riki
HákFris 44410hinn atta dag jola
HákFris 54032komv þeir at .xiij. degi jola
HákFris 5433Engi maðr skal kono fa siðan .iij. uikur eru til iola
BjarkKrᴵ 30429Barn huært er boret værðr millim michials messo oc iola. þa skolu þau oll kristin vera firir iol
FrostKrᴵ 13217A þessom tiðum skal eigi til logmanz stefna ... Eigi ner iolom
Landsl 2010Joron gaf siri Amundi ok afhendi xiiii alnar bryggyst klædhe er Paal Sigurder son lauk hænnæ þa till iolanæ
DN II (1340) 1987bref er giort var a atendhæ dhag iolæ
DN II (1340) 1989a fimta dagh jola
DN V (1341) 12434a ellipta dagh iola
IslDipl (1343) 198Var þetta bref gord j Stokholma tolfta dagh jola
DN V (1345) 13520Hann geck til Mikla-uatz at ueiða fiska at-fanga dag iola, ok var þat aá faustu-dag
StuᴵK 53617Annan dag iola, þa er óttu-saungr var sunnginn, lét Vrækia kalla Klæng v́t, ok gengu þeir suðr vm hús
StuᴵK 55617Menn hans vnnu likinu, ok var hann iarðaðr aa þriðia dag iola
StuᴵK 55624Þeir Vrækia foro v́r Reykiahollti sétta dag iola, ‹fyrst› ofan til Bæiar, ok léði Bauduarr þeim uaápna margra
StuᴵK 5578Þar var alþyðu-dryckia hinn aátta aptan iola, ok setið þo skamma hrið
StuᴵK 55723a œlliufttæ dagh joolæ
DN III (1362) 25810En affaradag jolanna. líet Haralldr konvngr blasa til brottlavgv liðínv
Huldaᴵᴵ 24024Gregorivs ... kom til Fors hínn þrettanda dag jola. hann ... hafði þar ottvsavng affaradag jola ... þa var lavgardagr
Huldaᴵᴵ 3031aðr var iola halld hafit hꜹku nott. þat er miðs uetrar nott. ok voro þa halldin .iij. natta iol
ÓTᴵ 312Atfanga dag jola mælti Kiartan til sinna manna at þeir mundi standa vpp vm nottina
ÓTᴵ 3702fór þessi giord fram oll at skardi enn fiorda dagh Jola þa er sighrid hafde tuttughu Jola netr
IslDipl (1369) 4710fór þessi giord fram oll at skardi enn fiorda dagh Jola þa er sighrid hafde tuttughu Jola netr
IslDipl (1369) 4715setta ðagh iola
IslDipl (1382) 7328for þetta kaup fram a vrdum a atta dag iola
IslDipl (1387) 891Lidv nv iolin framan til hins XII. dags med mikilli gledi ok skemtan
StuᴵᴵR 16918þridiadag jula
HákFlat 2028hinn setta dag iula
Orkn 19419Þat var x. dag iula
Orkn 2395⸢inn XIII. dag iola [var. hinn þrettanda dag iula OrknFlatᴵᴵ 49337]
var. Orkn325I 2731 → OrknFlatᴵᴵ 49337faustodagen næsta firir iul
DI IV (1430: Bps B II 3) 4344NJunda dag jola
Hák81 29314Eirekr kongr skyllde fyrir atta dag jola hafa rekit ouinne hans or sinu riki
Hák81 3979atfangadagr jóla
Gr 633leið svá þar til er kemr atfangadagr jóla
Gr 1114Annan dag jóla var farit at leita við enn at fœra Glám til kirkju
Gr 11224Atfangakveld jóla fór sauðamaðr til fjár
Gr 11410sunnudag næsta eptir þrettannda dag iola
DI III (*1394›apogrˣ) 49720þetta bref sem gert var at savdhwsum j laxardal ꜳta kvelld jola
DI III (*1410›apogrˣ) 73612þrettanda dagh jola
DN IV (*1335›DonVar 1ˣ) 19016áðr var jólahald hafit hǫku-nótt, þat var miðsvetrar-nótt, ok haldin iii.-nátta-jól
Hkrᴵˣ 18512forv sva allt þar til at atfangadag iola sia þeir til klaustrans
KlmB1980ˣ 3086annan dag jóla
StuᴵᴵR11127ˣ 1382var þar þá bardagi inn níunda dag jóla
StuᴵᴵR11127ˣ 1384
● á jólum
skal konongr æiga vapna þing a huærium iolum
Hirð 42711iarl byriaþi ferþ sina ⸢at iolum [var. a iulum OrknFlatᴵᴵ 49335]
var. Orkn325I 27218 → OrknFlatᴵᴵ 49335
● at jólum
Þorkell bavð þangat vinvm sinvm at iolum, ok var þar fiolmennt
FbrHb 15013Sigurðr jarl bauð til sín [var. + at jólum AM 468 4° “R”] Gilla jarli
var. NjM 4408: AM 468 4° “R”At jólum gaf jarl honum gullhring
NjR1908 7022Sigurðr jarl bauð til sín at jólum Gilla jarli
NjR1908 4019Konungr gaf Gelli at jólum skikkju
Laxd 27211At jólum gaf jarl honum gullhring
NjM 8314komu þeir aftr at iulunum
SvFlat 5554kómu til Ingjalds tryggva í Hvini at jólum
Gr 1714
● eftir jól
Hakon kongr hafdi leidangr vti eftir jol ok for moti Eireki hertuga
Ann1005 39215Sueinn jall safnnar lide um allan Þrandheim þegar eftir iolin
ÓHFlat 4116
● fram um jól
● fyrir jól
hon (ɔ: Þorláksmessa) verþr eiɴi nott fyrir iol
GrgKonᴵ 3119fám daghum fyri iol
Thom¹ 2265hann sagðe honum firir iorðu firir ⸢iol [var. nottena helgu GKS 1154 fol “Gd”, etc.]
Landsl 985ij. naattum fyrir jul
HákFlat 2023ek skal uiss uerda af huerium raukum urarhorn er upp runnid fyrir ‹h›inu þridiu jol edr deya ella
StSt335 244Vm morgu[n]inn var Hugroinn bætt, ok villdi kongr, at hun væri vt sett fyrir jolin
Hák81 52418maanadi fyrer jol sigla þeir under þær eyiar er liggia wt undan Kalldia landi
Vikt 136Hann kom þar hinn næsta aptan fyrir iol
~ lat.pridie vigiliarum Natalis Domini
HFars 179725 MarD635ˣ 67633
● í jólum
‹At Hirðskra se upp lesen i huerium jolom firir handgengnum monnum› emend. Hirð 44918: AM 322 fol “C”
cap.
emend. Hirð 44918: AM 322 fol “C”þat var um nottina firir hiɴ ellipta dag i iolum
Sv 17129Fiorer hinir fyrstu dagar i iolom
FrostKrᴵ 13920a meðal dogum i iolum þa ...
FrostKrᴵ 14010þar voro þæir i hia sa ok hæyrdu a j jolom j Ærodale. at ...
DN III (1327-1328) 14032hæfdoz þæir i iolom
DN I (1332) 1754⸢i [var. a LundUB Mh 15 “E”] huærium iolom
Hirð 44920Aɴan dagh j iolum
ÓTᴵ 37112Þenna vetr í Jólum setti Magnús konungr prófast at Postula-kirkju
MLag 36426
● mót(i) jólum
þæir skulu oc hafa af kononge .v. marka væizlu oc tvæn klæðe mote iolum
Hirð 41013sem út dregr móti jólunum um vetrinn, ok nálægist burðartíð guðs vinar Thorláks biskups
GBpD 943hœyrdum a er þæir sira Styrkar oc sira Kaar broder Arne i Borgund oc Jon prestr a Stade baro vitnisburð um gridsætning mot jolom hvær vænia a hæfdi værit fra forno með bokaræiði a þænna hatt
DN III (*1290›apogrˣ) 274
● um/of jól
æigi skolo þeir (gestir) i þvi husi ífir borð stiga til matar eða dryckiar er konongr sitr eða hirð nema um iol oc pasker
Kgs 4119ok skylldi þeir vera baþir samt of iol ok allar inar stærstu hatiþir
Orkn325I 12513⸢of iol [var. vm iul OrknFlatᴵᴵ 43735; io᷎l OrknFlatᴵᴵ 4386]
Orkn325I 12513Son Sigurþar konungs var með os um ⸢iol [var. jolin Sv81 102]
Sv 832Skvfr af Stokka nesi ok Biarni voro þar vm iolin
FbrHb 1511Erlingr veitti vm ⸢*jolin [non emend. joliɴ] i Tvnsbergi
HkrFris 36724n.um ⸢*iolin [non emend. ioliɴ]
HkrFris 37212n.Hakon konungr sat vm julin i Þrandheimi
HákFlat 2174Már bauð Grími með sér at vera um jólin ok mælti: ek mun fara norðr á bak jólum til Hafliða frænda míns, ok far þú þá með mér norðr þangat, ok segðu honum þá til vandræða þinna
StuᴵR440ˣ 238
● búa til jóla [e-m]
● drekka jól [með e-m]
Þeir feðgar drvccv iafnan iol meþ M. (ɔ: Magnúsi) konvngi
Mork 11311Þeir feðgar vorv vanir at drekca jol með Magnvsí konvngí
Huldaᴵ 7224Nu drucku menn jolin med mikille gledi ok skemtan
FbrFlat 20716morg hefui ek jol suo drukkit ... at ek hefer eigi j minne lagt
ÓH1005 82414þess streingi ek heitt, ath ek skal ... eigi drecka heima fyri Jol j Rudo borg, enn þetta er ent
ÞJ 714
● drekka jól af [!]
● halda jól [með e-m]
þeir dagar. er kiosa skylldi consuleꜱ. ok skipta Romuería riki. i þann tíma ero nu júl halldín
Rómv226(2010) 2929Nu skal segia af huerium ro᷎kum heidnir helldu iol sin þuiat þat er miog sundrleitt ok kristnir menn gera ... heidnir menn gerdu ser samkundu j hæidr ok tignn vit hinn illa Odin
HálfdSv 56412vildu þeir með honum halda jólin
Bærˣ 916Þad var tueim nottumm ꜳdur menn hielldu iol sijn
Fljˣ 1418
● jól líðr (impers.)
oc er liðr iolin. þa ætlaz Hakon til o᷎ðrv sinne með ccc. manna ok koma a vvartt nafna sinom
ÓTOddS 1730Ok er nú kyrt alt, ⸢unz jól líðr [var. um jóltíðir AM 426 folˣ “B”; til jóla Rask 36ˣ “G”]
ÞStangˣ 8018
● sǿkja jól [til e-rs]
● veita jól
II. (y. no.)
Form.: iola (24); iol (14); jola (12); jol (7); jóla (7); iolum (6); jólum (6); jólin (4); jól (4); iolin (4); jolom (4); iolom (4); iula (3); Jola (2); jolin (2); jólunum (1); ioliɴ (1); jolanna (1); jul (1); Jólum (1); julin (1); iul (1); iolanæ (1); júl (1); iolæ (1); joolæ (1); iulunum (1); jolla (1); jula (1); iulum (1); Jol (1); iól (1); joliɴ (1);
Gloss.: EJ pl.; ClV pl.; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr pl., item júl pl.; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill pl.; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím pl.; LP pl.; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH pl.; AJ _; deVr pl.; Fr4 pl.; NO pl.; Walter _; ÁBlM pl.; Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Gunnar F. Guðmundsson 2000 288; Hallberg 1986 [MM 1986] 45, 47; Hægstad 1915 36; Hødnebø 1966 [KLNM 11] 45; Jansson 1963 [KLNM 8] 22; Kværness 1995 53; Páll Vídalín 1854 261 ff.; Seip 1955 146; Weiser-Aall 1963 [KLNM 8] 6 ff.; Árni Björnsson 1977 96 ff.
Genre. (expected): historical works [his]: 45 (20); charters [dip]: 20 (9); family sagas [isl]: 16 (14); legal works [jur]: 12 (11); contemporary sagas [bis]: 12 (9); religious works [rel]: 5 (31); romances [rom]: 5 (12); þættir [tot]: 2 (3); legendary sagas [fas]: 1 (5); learned works [div]: 0 (4); unclassified [ ]: 0 (0);
ÞH (red.) — September 2011
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
járnglumra - jóln
...