jarteign, jartegn, jartekn, jartein, jarteikn, jartign, jarðteign, jarðtegn, jarðteikn, hjartteign, hjarttein sb. f. [-ar; -ir]
(cf. jarteikn sb. n.) jarteikn sb. n. [1]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) (item pl. jarteignir) jærtegn, mirakel, under, underværk
guðz jartæinir
●Mth² 82326hvártke keɴdosc. þeir víþ gvþ fyr spár nefyr iarteiner
~ lat.per miracula
GregHom 11117 HómÍsl¹⁹(1993) 28r17ek hefi hꜹ̇rt sagt fra iarteinum hans
~ lat.miraculis
MirNic 15415 Nik655 211þa tóc augustinus ... viþ helgom dóme stephans ... oc urþo margar iartéiner. hvar þes es heilagr dómr hans kom
Steph15(1993) 96r11Þa grunaþe hon at fingrgollet mønde brotet vera ... En es þat vas osakat. þa hafþe hon iartéin þessa. fyr vitne héilso siɴar þeiʀar es hon vǽtte af stephano
Steph15(1993) 97r5Én eɴ þriþia dag i pǫ́skom sagþe ꜹgustinus alþýþo atburþ ⸢iartéinar þessar [var. iarteignar þessarar Steph 30832]
Steph15(1993) 97r27●●● En herodes varþ fegeɴ er haɴ sá iesum ... þuiat haɴ vǽtte iartéinar necquerrar af honom
Theol15²(1993) 79r17eigi er verþleicr þeirra misiamn a himni. þott craptar þeirra veri misiamnir i iartein
~ lat.in miraculo
Dialᴵᴵ 11622 GregDialA 10515nu veit ec vist at meira es virþanda heilagleicr lifs heldr an iarteinir
~ lat.signa
Dialᴵᴵ 1182 GregDialA 10517●●● Segia etla ec þer nacquat fra iarteinom heilags Benedictus
~ lat.de ... miraculis
Dialᴵᴵ 1187 GregDialA 10520Jarteiner mono fvlgia þeim er trua
~ lat.signa
Vulg Marc 16,17 Hóm677 228þessi tocn megeþ er gera goþer brøþr. ef er vilid med Gvþs miscvɴ. Andlig tocn gera crapt lifs en svna eigi. En licamligar iarteiner svna stundom heilagleic en gera eigi
~ lat.corporalia ... miracula
GregHom 121611 Hóm677 251Drottiɴ callar oss sialfr fvr sic. oc callar hann oss fvr postola sina ... oc callar hann opt fvr iarteinir. oc opt fvr bardaga. stundom fvr farsęlor þessa heims
~ lat.per miracula
GregHom 127229 Hóm677 5425stundom (kennir dróttinn) aɴat i orþom en i iartein
~ lat.rebus
GregHom 122814 Hóm677 8529sumir ... rettasc eigi af iarteinom hingat quomo Crists
~ lat.miracula
GregHom 12297 Hóm677 8624þo er ein hennar iartæin hælgare ok øðre en allar iartæinir hæilagra manna su er hon bar droten várn
HómNo²⁸ 13114Ðrennum iartæinum let guð hælgasc æina hꜵtið. at hann syndi sic æin vera í þrinningo. ok þrennan í æiningo
HómNo⁹ 5719Ef er trveþ egi orþum minum trveþ er þa iarte[inom]
~ lat.uirtutibus credite
VitSylv 51845 SilvFrgIV 1414svat hann máte margar iarteiner geta at gvþe
~ lat.virtutes per eum plurimæ fierent a Domino
PassJacFabr 52115 Jak¹Cod645 9420tocom vér at mela a allar tvngor ⸢of iarteiner [var. um takn Mth¹ˣ 7992; of stormerki Mth³ 82620; um iartegnir Mth⁴ 83520] christi
Mth²Cod645 10929I þeim staþ voro varþveiter licamer postolaɴa ... En þar verþa margar iarteiner
Pétr²Cod645 9018oc þóᴛe sv in fegrsta. iartegn. vera þeim monnom es kvɴleícr var á
ÞBpCod645 911Við scolom her hirder til þess unz Anticristr er uppi, en þa munom viþ ðangat coma oc beriaz a mot honom með guþs ⸢iarteinom [var. iartegnum Niðrst³ 1617] oc tacnom
Niðrst¹ 83●●● þær urðu fyst iartæignir at hæilaglæik Olafs konongs at blinndr maðr þo augu sinn i vatne þui er sar hans varo þvegin i. En sa fecc þegar syn sina
ÓHLeg 8933var olafr i scrin lagidr med mikilli dyrd oc fagrligom iarteinom
ÓHFrgα 3514ver takum staðfestu truar varrar af þeim lutum. er liðnir ero til trvleiks vkomenna luta. þvi at þeir hinir goðo menn. er þessa luti sagðv oss ... sannaðu ... sagur sinar með margfallegom iarttegnom. oc storom kraptum
Menota: 13vb9 BarlA 259slikar fortalur sannaðe vaʀ lavarðr. með sialfs sins iartteignum. storum oc myklum
Menota: 14ra2 BarlA 2522Eptir slika oc aðrar margar storar ⸢iartteignir [var. iartægner AM 230 fol 20v9; iartæinir AM 231 II fol 1vb32]. var hann dœydr
Menota: 14ra13 BarlA 2528hann birttir margfallega þeirra heilagleik. a iarðriki. bæðe livandra oc dauðra. sva at iartteignir þeirra. fara vm allan heiminn
Menota: 24ra4 BarlA 448með margfallegom ⸢iartteignum [var. iartegnvm AM 232 fol]
Menota: 34ra13 BarlA 6122En guð ... syndi þeim ⸢vnndarllegar iarteignir [var. vndrsamligar iarteinir AM 232 fol]
Menota: 71rb20 BarlA 1321Tinddu oc talldu. firir ollum þioðum hans ⸢iartteignir [var. iartegner AM 232 fol]
Menota: 71vb27 BarlA 13241hin mesto vndr ... oc iartteignir
Menota: 83rb20 BarlA 15716varþ þat með miclom iartegnom. oc kom dyrligr ilmr i kirkiona
Mork 4467hofz umrøþa su af morgum monnom þar i Þrandheimi at Olafr konungr vęri maðr saɴheilagr oc iartegnir margar yrþi at helgi hans
ÓH 59612Ecki er til þes at ǽtla ... at ec mona scipaz viþ orþ eín saman nema þat fylgi at ek sia jargtegnir (!) noccorar at þesom siþ fylgir meiri máttr er þer boþit en þeʀi trv er ver hꜹfvm aþr
Jvs291 329at ver megim eigi fagna þeira ⸢iartegnum [var. iarteinum SvEirsp 29335]. þa ...
Sv 4323fagna þeira ⸢iartegnum [var. iarteinum SvEirsp 29335; jarteignum Sv81 4818]
Sv 4323var þat all-biort ⸢iartegn [var. iartein SvEirsp 40019; iarteign SvFlat 66819]
Sv 15738Enn langt er at segia serhveriar iarteinir þeira (ɔ: Símons ok Júdass)
Mth³ 83031Allir lofuðu guð fyrir þat ok þótti stór jartegn í vera
NjR1908 31210þótti stór ⸢jartegn [var. járteín AM 133 fol “B”; iarteígn GKS 2670 4° “I”] í vera
NjR1908 31210sneruz allir til guðs, er sa iartein þessa
PP 2896þo at ver megim æigi ⸢iarteinum [var. iartegnum Sv 4323] þeiʀa fagna. þa mun nu þo orþit gott til kyksettra i bænum
SvEirsp 29335Borgit sumvm bǫnvm með iartegnvm guðs ok heilagra manna
cap.Af hans iartegnvm gengv synir Israel yfir Iordan þvrvm fotvm
VerA 285I þann tid vann Benedictvs aboti i Monte Cassin allz kyns iartegnir
VerA 6414⸢Jartegnir [var. Jartein AnnFlat 51829] i Oslo
AnnReg 1197slikar fortalur sannaðe vaʀ lavarðr. með sialfs sins ⸢iartteignum [var. iartægnvm AM 231 II fol]
var. BarlA 2522 → Barl AM 231 II fol 1vb25oc dyrcaþi gvþ í ollom iarteínom hans oc misconnsemi
~ lat.in omnibus mirabilibus
PassBlas 341a67 BlasA623 3921þa er iarl sa þesar iarteinir
Jón³ 1119han gaf blíndum sẏn ok reínsade likþra ok gaf daudum líf mædr margfallegom adrum iærteígnum
SvR 1829Margar aðrar iartegnir let gvð ser soma at vinna fyrir enn helga Antonivm
~ lat.mirabilia
VitAnt 14811 Ant 8337hann eptir sinvm vanda eignaði allzvalldanda gvði allar iarteinir ok heilsvgiafvar
Ant 10825Nv er yfvir farit nockvt vm þær iartegnir er ver hofvm heyrt sagðar eða seð ritaðar af lifvi hinns heilaga Jons byskvps. þott menn sæi við at honvm lifvanda at kalla þat berar ⸢iartegnir [var. Iarteinir JBpB(2003) 9512]
JBpA(2003) 277Freyr ... láttu nú sjá nǫkkurar jartegnir, hvártú þiggr eða eigi
Glúm 3421gleymði ek at taka letrlikt transkriptvm fyrr sagðrar ⸢iarteiknar [var. iarteignar Holm perg 1 4° “E”]
MarS 2319Allir lofuðu guð fyrir þat ok þótti stór jartegn í vera
NjM 34226er þessi iarteign þui meiri en flestar adrar. ok her var heilsa gefín bæði ondinni ok likamanum
ÞBpB 31028Þar er kyn jartegna, at maðr mýktr i hjarta leitar miskunn ok finnr hana
GBpD 2420Aller lofuðu guð er sa þessa ⸢jarteikn [var. jarteign JátvFlat 46635]
Játv 2221Þa vrðv þar margar iartegnir af verþlæikvm inns sæla Thorlaks biskups
StuᴵK 22614●●● Enn er Steinn tok við bæininv, kendi hann ilm slican sem adrir. Þa þoccvðo allir gvði oc hinvm helga Ioni biskupi. Var þa ringt ollvm klvcvm oc svnginn te deum, oc lyst sva þessi iartęin
StuᴵK 25419Þat man þer þikkia iartein, segir Sighvatr. Arnor segir: slikt kalla ek at-burð, en eigi iartein
StuᴵK 3386Eysteinn konvngr var jarðaðr at Forskirkiv ... Þat er sǫgn Víkvería. at margar jarteígnir yrðí at leíði hans
Huldaᴵᴵ 28728þær guðs ⸢iarteinir [var. iartegnir AM 53 fol “B” etc.; jartæígnir GKS 1005 fol “D²”] er hann hafði sieth i Danmo᷎rk
ÓTᴵ 1485sagði honum marga skynsemi ... af dyrð ok iartegnum almattigs guðs
ÓTᴵᴵ 11812Fẏʀum var hann kunnr ... af taknum sinum ok iartegnum
~Þat er ein stund ... er onyt er til allra lækninga ... nema gud vili med iartegnum græda
Encᴵᴵᴵ350 11921skylldi hann unga menn ... locka þat at undraz sem nockura ⸢iartegn [var. iartein AM 227 fol “B”]
Stj¹ 1015man ek þa fiolga minar iarteinir ok stortakn aa Egiptalandi
~ lat.signa et ostenta mea
Vulg Exod 7,3 Stj¹ 26629medr huilikri iartegn ok stórtákni gud drottinn greinir ok skilr milli Jseaels folks ok Egiptalandz manna
~ lat.quanto miraculo
Vulg Exod 11,7 Stj¹ 27723sigldu þeir til Noregs meir med jartegnum en likendum
AnnL 27129brodir Jon hefir þat aflat með sinum hiartteinum ... at herra keisarinn styrknar til guðs miskunnar
Jón⁴ 50118●●● skrifadi (hann) til Olafs erkibyskups ... þessa iarteignn styrkta med svardo᷎gum
Jart194 593þessa iarteignn skrifvadi Nikolaus Olafs son
Jart194 598smaragdus ... er dyrligr i sinu edli enn dyrligri i iarteign valdra manna guds
Lap¹194 4120at ek megi hæfiliga bo᷎da lif ok ⸢iardteignir [var. jarteignir AM 640 4°] uolldugs herʀa virduligs Nicholai Miʀʀensis erchibyskups
~Margir lutir vrdu þeir í hans lifi vm ⸢hans iarteinir [var. jarteiknagerðer hans Játv 1410]
JátvFlat 46420syndiz honum þa sua sem konungi enn engir sa fleiri þessa iarteign
JátvFlat 46627Þorer hundr sagdi Knuti jartegner Olafs
cap.Stundum hrædir hann menn með biortum ⸢iardteignum [var. iarteignum Holm perg 16 4°]
~●●● her megvt þer heyra fagrliga jartegn
ÓH1 8346fær eingi mannz tunga talt ne hugr ætlat hans iarteigner, sva margar agætligar sem eru
Thom⁴ 32016suo ‹er lykt› hiartteignar i guds nafni
Thom²y 47510Alldri saum vær slikar iartegner
~ lat.mirabilia
PassVit 1025a66 Vitus 3332og allir ... sꜹ þetta haleita takn og lofudu allir gud fyrir þessa iarteign og þann uerdleik
ÆvMið²¹ 487og synde hier amothe fagra jartheikn
ServReyk 2006þꜳ mikla jartheiknn er gvd veitte
ServReyk 20028Synde drotten þa fagra jartheikn
ServReyk 2027þessar þriar jartheikner skiede þar j kirkivnne ꜳ einne stvnndv
ServReyk 20610Rogwalldus ... capelann kongsins, hefur skrifad og kunngiort þessa jardteikn af s. (ɔ: sancte) Ønnu
Anna82(2001)ˣ 14319huer madur innann bordz skylldi seigia lofmessu ... og gera mann til greindra Hofstada med offur sem huor lagde til og lysa þar þessare jarteign
DI IX (*1522›Steph 27ˣ) 9819●●● Ða giek fram Pomppo biscup oc bar iarn gloanda i henndi ser oc syndi Dana kononge obrunna honnd sina. At senom þessom iartegnom toc Dana konongr skyrn oc retta tru
FskBˣ 7521at margar ⸢*jartegnir [Holm papp 18 folˣ “18”; non emend. (ms.) jarteinir] yrði at leiði Eysteins
emend. Hkrᴵᴵᴵˣ 39616: Holm papp 18 folˣ “18”mega allir sjá, at þat var hin fegrsta jartegn, at í svá þykkri örfa-flaug ok sterkum vápna-burð skyldi hann eigi særast, en á alla vega hjá honum féllu vápnaðir menn
Magn¹ˣ 24731þeir ... toludu milli annarra guds iarteigna af fyrr sogdum sock sællar Marie
~ lat.alia Dei magnifica
HFars 178616 MarD635ˣ 66630Er hann ... er iarteignina dictadi, med hinum fremstum byskupum
MarD635ˣ 115915Byskup bað þá taka við trú ok láta skíraz ... Þorkell mælti: alt er þá nær, ef þér sýnið mǫnnum jarteinir
Vatnˣ 10723
‖ (propr. comp.) :
sagði sá, er Maríu iartegnir hefir dictat, at hann fann einn af þessum riddarum
MarB 1078Su bæn er þvilikrar miskunnar. sem skrifat finnz i Máríu iartegnum
~sem segir í Maríu jartegnum
Æv¹¹531ˣ 4325
● gera jarteignir [til e-s] [af e-u / með e-u] [á e-m] [e-m / fyrir e-n]
só þeir stórmerki þꜹ oc iartegnir er haɴ gerþi af guþdóminom oc dulþosc viþ
HómÍsl⁴⁴(1993) 77r30●●● Cristr gerþe iartéiner. Stephanus gerþe oc iarteiner. Cristr gerþe ꜵn stephano En stephanus mátte eige gera ꜵn christe
HómÍsl⁴⁷(1993) 81r20En þat es eige sagt at hon (ɔ: María) georþe iartéiner i life síno. þuiat a\textsc{L}t líf heɴar var iarteinom éoþra
HómÍsl⁵(1993) 2v15En etla ec marga slica vera i þeꜱom heimi þótt þeir gøri eigi sligar iarteinir
~ lat.talia signa
Dialᴵᴵ 1166 GregDialA 1053margir gøra þeir eigi iarteinir es slikir ero sem hinir es iarteinir gøra
~ lat.signa
Dialᴵᴵ 1168 GregDialA 1054margir gøra þeir eigi iarteinir es slikir ero sem hinir es iarteinir gøra
~ lat.signa
Dialᴵᴵ 1168 GregDialA 1055Hverso mattv þat saɴa at þeir se slikir es eigi gøra iarteinir. sem hinir es gera
~ lat.signa
Dialᴵᴵ 11611 GregDialA 1056Þeir ero sumir er ⸢iarteinir [var. iartegner HómÍsl²⁸(1993) 41v22] mego gera i crapti Gvþs
~ lat.mira
GregHom 125251 Hóm677 633gaf (hann) þæim vald at gera iartæinar
HómNo¹⁹ 9014eigi er þat sagt at hon (ɔ: María) gerðe iartæinir í lífi sino. þvi at allt líf hennar var iartæinum øðra
HómNo²⁸ 13110at vér mę́ᴛem gera alzcyns ⸢iarteiner [var. iartegnir Pétr²Aˣ 17827] i hans nafni
Pétr²Cod645 7612æigi hẏgg eek hann gera iartæignir ne takn
ÓHLeg 1230talde tru firir mannum Oc sagðe margar iartægnir þær er guð hafðe gort
ÓHLeg 3221truþo þeim ... beþi Gyþingar oc heiþner menn, þviat þeir gørþo margar iarþeiner (!)
Páll¹ 21931Þart hefi ec sact fra iartegnom þeim er var drotiɴ hefir gort
ÓHFrgα 3723iartegnir þær, er hann gerþi i sifello i heilsugiofum við siuka menn
Barth² 76510guð gerði slikar ⸢iartteignir [var. iarter AM 232 fol 5rb20; iartægner AM 230 fol 38r25; iarteinir AM 231 I fol 3vb26] firir þessa mannz saker
BarlA 5618Adra iartteign gerði guð oc haleita firir hans saker
BarlA 5620Adra ⸢iartteign [var. iartegn AM 230 fol 38r27; iartein AM 232 fol 5rb22] gerði guð
BarlA 5620i margfallegom ⸢iartteignum [var. iartæinonom AM 232 fol]. er hann gerði þeim. oc þeiʀa sunum. til hialpar oc heilsu
Menota: 71va12 BarlA 13215huerssu er guð steig til iarðrikiss ... Oc þær ⸢iartteignir [var. iartæinir AM 232 fol 43ra33; iarðtegnir AM 230 fol 63r27] er hann gerði. monnum asiannde
Menota: 87va1 BarlA 16523oc sagþi þeim margar ⸢iartegnir [var. iarteinir AM 325 VII 4° “325 VII”, etc.] er guð hafði gert
ÓH 2781Petʀus haufþingi postola. gerþi i iesu crist nafni margar iartegnir
BarlB 22022●●● Ræðiz eigi, goðir vinir! þvi at gvð hevir gert iarteinir a mer, synðgvm manne
Bær 11047þeir sa iarteinir hans, þær er hann gorði
~ lat.signa
Vulg Act 8,6 PP 2931er þeir sa takn oc ⸢iarteinir [var. iartegnir ThPost¹ˣ 71917], þær er hann gerði, þa mattu þeir eigi hafna boðorði hans
~ lat.signa magna et prodigia
PassThom 14715 ThPost² 7316þo at þeir sæ vm daga hans iærteígnír þær sæm han gærde
SvR 1828Kristr giorer slikar iarteinir fyri sina þræla
~ lat.miracula
VitAnt 16158 Ant 10827for konungr vpp eptir dalnum með mo᷎rgum ok miklum iartegnum er guð gerði fyrir hann
ÓTᴵᴵ 3322ek skipar þik sua uolldugan yfir sealfan hann ok allt hans land til at gera stortakn ok iartegnir. sem þu seer hans yfirmadr
Stj¹ 26624Einn anachorita ... gerdi margskonar iarteinir
~ lat.virtutes
61729 VP 6177Geyrde gud þar ⸢mycklar iarteignir [var. miklar iarteinir HákFris 46218; mikla iartein HákFlat 8437; fagra iartein HákEirsp 5426]
Hák81 43318segiandi þa giora iarteignir med golldrum
~ lat.facere miracula
HelChron 101640 MarE 65227Moyses sagdi aull ord drottins þau er hann hafde talad vid hann og iarteikner þær er hann hafdi giort
Stj12 v31postolarnir dvo᷎lduz i Babilon ok gerðu margar iartegnir ok storar
~ lat.mirabilia
PassSJ 62525 SJ¹ˣ 7863
● jarteignir gerask
En þa gerþosc þę́r iarteiner ... at sę́reɴ fell v́t fra lande. og .III. milor. oc þa gengo cristner þar post
ClemCod645 7223gerðuzt i þesso. margar fagrar ⸢iartteignir [var. iarteinir AM 232 fol]. oc storar. sua sem bœkr gyðynga vatta
BarlA 1582Margar oc margfallegar ⸢iartteignir [var. iartegnir AM 232 fol 46ra5; iarðtegnir AM 230 fol 66r17] gerðuztt þar at þuí sinni
Menota: 90vb31 BarlA 1732þa gerðuzt. margfallegar ⸢iartteignir [var. iartegnir AM 232 fol]
BarlA 1958Gęrðoz nokorar iartegnir i bvrð hann (ɔ: hans)
~ lat.aliquid miri
6632 Eluc675(1989) 669●●● ein agæt kirkia vaʀʀar frv sancte Marie var brvnnen at kolldum kolum ... ok til vppreistar kirkiunne var drottni‹n›garinnar skrin borit vida ... ok ... gioruz miklar ok haleitar ⸢iarteignir [var. iardteignir AM 642 b 4°]
~
● skína (í) jarteignum
þeir scina nu i enom hę́stom iarteinom
~ lat.miraculis coruscant
Dialᴵᴵᴵ 406 GregDialA 13216●●● Ꜹllom er þat kvnict. at eptir lifit skein iartegnom. en helge O. (ɔ: Óláfr) konungr
ÓTOddS 118hefur Jngvar jarteiknum skinit eftir dauda sinn? Þuiat þä eina ko᷎llum vier helga, er þä skijna jardteiknum, er lijkamer þeira eru j jo᷎rd grafner
Yngvˣ 4519
2) [e-s] tegn, vidnesbyrd, bevis
●●● þessar iartę́iner fv̇lgia þessǫ́m tiþendom
VerC 8113En þat es at iarteinom at ec vas a himni. at ec nam mę́la á allar tungor
GregDialA 1374Nu hǿfer oss at scynia hvaðan af hvige se nafn gefet. eða ⸢hveria iartein hvatke hefer þess [var. hvat jartegner hvat þat Mess¹238 1115]
Mess¹619 16315●●● oc sva þott hann megi eigi mæla. oc geri hann þér iartegnir at menn finni at hann iþriz i hvginvm. þott hann komi eigi tungvnni til. oc scal þo grafa hann at kirkio
GrgKonᴵ 1212Callasc huarke ulfr. ne biorn nema sva heiti hann. þa segi hann iartegnir a hendr sér oc nemne natstað sinn
Gulᴵ 6130●●● bar konungr þat a hendr honom með ⸢iartegnum [var. iarteinum SvEirsp 37313; jarteignum Sv81 1636]
Sv 13032nema konongr sialfr hafe aðra skipan a gort með skilrikum vitnum oc iarteknum
HirðB 3955nema konungr hafe aðra skipan a gort með skilrikum uitnum oc iartegnum
Landsl 294ef nokor maðr missir sins lysi eptir þria dagha ifir borðe oc segi iarðtegnir til
RbHM (*1299-1319)² 14422nema konongr have aðra skipan a gort með skilrikum vitnum eða iartegnum ser til salo hialpar
Bl 19632Vøldo nu byskupi morg afaryrðe með auðrum storum iarteinum; søgðo skaplict at tunga ue᷎re or honum skorin. ok me᷎tte hann eigi þaðan fra. ueita þeim iafn sterk storme᷎le
GBpA 21113Þat var með miclvm iartegnvm, hve hlydit allt folk var honum, er hann com þvi fra‹m›, at fe allt var virt með svarðdavgvm, þat er her a landi var, oc sva landit sialft, oc tivnd af go᷎r, oc lavg-læiddi, at sva skal vera, meðan Island er bygt
StuᴵK 2457●●● Geirmundr bra vpp hendinni aɴaʀi. þar var af hreifinn. sagði hann at þat voro iarteinir at herr var i landi
ÓTᴵ 1843hefir ek þess ⸢nokkurar jartæignir [var. noccor merke Jvs291 1031] at ek lyg æigi. ok bregdr nu upp handarstufnum
JvsFlat 1855let setia ara ꜳ ho᷎llina mikin med þeirri iargteign at Ualland er hęst j keisara riki
KlmA1980 362af þvi syngivm ver þann savng at ver to᷎kvm krist sialfan til var j jarteígn þar er ver to᷎kvm keɴímaɴ þann er forn skal fęra gvdi til fridar oꜱ
def. symbol?~ lat.Christum in sacerdote nos suscipere significamus
1229 Mess¹238 122●●● unnu (þeir) marghar borgir, þer er alldri haufdu unnar verit fyʀ, ok þess iartenir siaz enn i dagh
Ragn 15325sellde henne j henndr fingur gull til jartteigna ef hann tekr skirn ath þa skyllde hun ok suo giora ok aller. þeir er hun kmi radum uid. ok þessar jarteignar kmi til
EgSH1008 78637til þess ath ec megi med miklum jarteignum sanna mitt mal þꜳ̋ ma eg gera til raunn huersu nęr þier munut standa lags monnum Ectors
Hect 14425Þat ero miclar iartecner hvat hlýþner lanzmenɴ váro þeim maɴi es hann com því framm
Menota: 8r24 Íslbˣ 3636þessar iarteigner fylgia þeim tidindvm er hier erv told. sem ec mvn nv tina
VerB³ 793þessar jartegnir fylgja þessum tíðindum. Jerusalem merkir kristni vára almenniliga
VerBAlfrᴵᴵᴵˣ 2120
● sannar jarteignir
En ef hann er sva pindr at hann seger stuld a hendr ser. þa segir hann með ræðzlo. nema hann með sonnom iartegnum sege. þa er hann sannr at
Gulᴵ 8524sendir (hann) nu yðr orð með sonvm iartegnum at þer komit honvm lið at veita
Þiðrᴵ 2877●●● munu yðr heit hans oll fost. megu þer nu sia sannar iartegner at hann vill vera vin yðuaʀʀ fullkominn. er hann hefer sent son sinn hingat til þionostu við yðr
EgM(2001) 1113fluttu sendimenn her med sannar jartæignir jalls at þeir foru med so᷎nnum hans jartæignum
ÓTFlat 41524til sannra jartæigna at þu segir satt fær þu honum knif ok bellti er ek sende honum
ÓTFlat 50528sꜳ, er lenndann mann fellir med so᷎nnum jarteignum, sꜳ skal lenndr madr wera
Sv81 444●●● hann skyldi gefa konunginum ... þetta fingrgull til sannra jartegna um andlát hennar
Trist¹ˣ 4212
● segja til jarteigna [á e-u]
hin scal sægia til iartegna aðr han gange in a fe þui er stolet er
Bl 2716Hinn skal segia til iartegna aðr enn hann gangi [inn]. ꜳ þui er stolid er
DI I (*[c1263]›GKS 3269 b) 65318
● skýrar jarteignir
sýn honum blóðugt sverðit, at jartegnir sé skýrar
Glúm 4513færdo þeir Aðalraði konungi bok þa er Olafr Tryɢva son hafði ... sendt Aþalraði konungi með skyrum ⸢iartegnum [var. jarteignvm Holm perg 1 fol “C²”, etc.]
ÓTᴵᴵ 3207●●● huarki Agulandus ne nockur yduaʀ myndi trua at Jamund veri daudr vtan hann leti fylgia skyrar iarteinir
KlmBFrgÞjms 21034hann uill sennda þꜳ auster til gautlandz. ꜳ funnd haralldz ȷ́allz uinar míns med skyrum iarteignum
Harð 14124
● til jarteigna [e-s]
●●● fecc ec þeim i hǫnd silfrdisc er ec senda yðr til iartegna at ec villda vera vin yþaʀ
ÓH 5574til iartegna var at augo hans voru ut stungin. þa voro groin /ku øʀ hvit a hvarmi hvarumtveɢia
ÓH 65417Risa tunguna bindr hann við tagl hestzens firir þvi at han vill hava þat til iartegna at hann lygr æigi
Þiðrᴵ 3666Apollonius suarar ... mikit ann ec þer. tecr nu fingr gullit. oc dro a hennar fingr oc sægir at þetta vill hann gefa henni til iartegna sins uilia bíðr hann hana vera heila. hon biðr han vel fara. her æptir buæz (!) jarlar i braut oc una illa sinn-
Þiðrᴵᴵ 1147til jartighna at ek gaf þessa giof. heill ok osíukr. ok hon halldez viðr staðen. sættí minn herra Eivíndr biscup. sítt insighlí firir þetta bref
NoDipl (1291) 6022til ⸢iartegna [var. iarteina SvFlat 60528] vil ec gefa Mariu þa gripi er meiʀ falla til guðs þionustu
Sv 8626þat til ⸢iartegna [var. iarteina SvFlat 6364] at a meðal herða honom var eyʀ groit i cros
Sv 12131kveif hans hofðu þeir til ⸢iartegna [var. iarteigna SvFlat 67434]
Sv 16513ek man taka borðkær hans. til ⸢iartegna [var. iarteina AM 227 fol “B”] at við ho᷎fvm her komit
StjC 4868hann sendi mik eptir Ragnhilldi dottur sinni. ok þat með til iartegna. at hon hafði þessa opt beðit
Finnb 315til profz ok iartegna at hann trydi þi giarnara
~ lat.In argumentum
Vulg Gen 39,16 Stj¹ 19932Tak fingrgull mitt, ok fáið honum þat til jartegna, at hann taki við yðr vel
FlórM 401vil ek ganga við faðerni; ok ef það er sveinn, þá sendit til mín ... ok fylgi hríngr þessi til ⸢hjartteigna [var. jarteikna AM 173 folˣ “E”]
Án 34413hann tekr i sunndr peninginn ok selur annann hlut i henndr Vesteini ok bidr þꜳ þetta hafa til iarteigna
Gísl 1013firir gaf hann þeim riddara vannlega oc sva konongenom ... oc til ⸢iartegna [var. (ms.) jartigna AM 303 4°ˣ “A”] gaf hann riddara silkikyrtil sinn
var. FskFrg 29914: AM 303 4°ˣ “A” → ms. 31618hann tok þa suerdid Tyrfing, og var þad til iardteikna, er hann hafdi hefnt fodur sinz
HeiðrUˣ 14117segið honum þat til jartegna, at hann fái Vandráði hest þann, er ek gaf Karli fyrra dag
Hkrᴵᴵᴵˣ 16616til jarteina var, at augu hans hǫfðu verit út stungin, þá grøri ǫrr hvítt á hvarmi hvárum tveggja
Hkrᴵᴵᴵˣ 38516sagdi þat til iartegna at lutr mundi hverfa ór pussi hans
LdnHb105ˣ 5910fingrgull mitt skaltu bera til jartegna
Trist¹ˣ 19311Nú er hér gull, er þú skalt bera til jarteina, at ek sendi þik
Vatnˣ 717Nú tak hér gullit ok haf til jarteina
Vatnˣ 818
3) bevismateriale, dokumentation, underretning, meddelelse
En ef maðr er uttan lannz getenn. oc hæuir hann æigi oldr hus vitni oc hæuir hann iartæinir konongs eða byscups ...
FrostII 5106Fa mer staf oc glofa oc jartægnir ek vil fara til Marsili konungs
KlmFrg 5579Sendi til þeꜱ ⸢iartegnir [var. iarteinir AM 325 VII 4° “325 VII”, etc.] sinar
FærÓH 4134sendir hann a fvnd Ragnhilldar systor siɴnar meþ íartegnom at hon halldi hann ímoti ovinom
Mork 44928sendv synir Aðalraðs hann með iartegnom til vina sinna oc frennda
ÓH 563sagði at hon hafði sent hann þangat til travz oc vinattv. oc bar fram iartegnir
ÓH 1388Þorarinn syndi honom orðsending oc vinattomal oc iartegnir Olafs konungs
ÓH 1881●●● Sagði Asmundr honom hvernig konungr hafði til scipat um syslona let þar fylgia iartegnir konungs
ÓH 3202⸢iartegnir [var. iarteinir AM 325 VII 4° “325 VII” etc.; iardtegnir AM 325 XI 2 f 4° “325 XI”]
ÓH 3202let þar fylgja iarteinir
~feck konungr honum [iarte]gn[er sin]ar til raðs [þessa. g]rei[ddiz] ferð Eyu[indar vel ok] kom framm nor[ðr] i Alost a [San]dn[esi. S]igriðr [tok] vel við [þeim]. Siðan bar Eyvindr f[r]amm [iarte]gner konungs [ok ere]ndi sin [firer] Sigriði
EgM(2001) 3231Siðan bar Eyvindr f[r]amm ⸢[iarte]gner [var. iardtegnir WolfAug 9 10 4°] konungs
~●●● berr hann fram jartegnir þær, er Vígdís hafði sent til Þórólfs. Þórólfr svarar á þá leið: ekki mun ek dyljask við jartegnir þessar
Laxd 422fluttu sendi menn konungi her með berar iartegnir at þeir foro með so᷎ɴum ⸢hans iartegnum [var. ærendum AM 54 fol “54”]
Hallfr61 1326●●● Mun eg eigi gera þetta segir meistarin fyrir einna samt þeirra ahygiu ofrodra manna er allt ętla logith er þeir sia eigi sijnum augum innsigli fyrir edur o᷎drum iarteignum bunndit
Hect 12223hann var senndur þangad til ummsiar og halldz med gnogum iarteiknumm til Gudrunar
Fljˣ 983Ef maðr er utan landz getinn ... oc hefir hann iartegnir konungs eða biscops eða iarls til máls síns. þá komi hann með þeim iartegnum til iárnburðar
Frostˣ 20725sátt þú naut þat er ek hió. oc segir þú þann lit á sem þú sátt á mínu nauti. nú ganga þeir inn oc finna húð oc höfuð oc þær iartegnir sem hinn sagði
Frostˣ 25512Marghir skipoðoz hær vel við oc gera i moti iarteignum hans brev oc hæitaz undir hann
cf.komo til Þrondæims menn Dana konongs með brevom
36728-29 FskAˣ 3688
● bréf ok jarteignir
med brefvm ok ⸢iarteignvm [var. jardteyknum AM 119 a 8°ˣ “D”] Agrippe kongs
var. Gibb 3410: AM 119 a 8°ˣ “D”váru alt komin fyrir honum bréf ok jartegnir ráða-manna þeira, er snúizk hǫfðu undir hlýðni við sonu Haraldz konungs
Hkrᴵᴵᴵˣ 34911sem hann hafdi tekit bref ok iarteignir
~ lat.Acceptis vero litteris et intersignis
MirMar1896 26b32 MarD634ˣ 7421
● orð/... ok jarteignir
sumir sendv orþ oc iar⸢tegnir [var. -teinir AM 325 VII 4° “325 VII”, etc.] at þeir villdv honom þiona
ÓH 1031þa sendi Olafr konungr orð oc iar⸢tegnir [var. -teinir AM 325 V 4° “325 V”; teighnir AM 325 VI 4° “325 VI”] Hiallta Sceɢia syni
ÓH 11011●●● hon sendi orð oc iar⸢tegnir [var. -teinir AM 325 V 4° “325 V”; teignir AM 325 VI 4° “325 VI”] með honom til Ingigerðar
ÓH 13312berr fram siðan orð konungs. ok iartegner
EgM(2001) 1327foru þeir menn með orðsendingar ok iartegner
EgM(2001) 5033bar hann framm iartegner. ok orðsending Arinbiarnar ... til Egils at hann væri flutnings maðr við konung. at ...
EgM(2001) 11931Egill geck a fund Hakonar konungs ok bar firer hann sin erendi. ok þar með orðsending Aðalsteins konungs ok iartegner hans
EgM(2001) 1215sumir sendo menn. sumir gerðo orð ok ⸢iartegnir [var. jarteíner Holm perg 1 fol “C²”]
ÓTᴵ 213sumir sendu menn, sumir gerðu orðsendingar ok jartegnir
Hkrᴵˣ 1677
4) [til e-s] (bogstavs) lydværdi
cf. Magnús Snædal 1993 [ÍMAM 15] 210
svmir sam hlioðendr hafa sin likneski ok nafn ok iarteín en svmir hafa hofvðstafs likneski ok nafn ok iarteín
Gramm¹ 2322svmir sam hlioðendr hafa sin likneski ok nafn ok iarteín en svmir hafa hofvðstafs likneski ok nafn ok iarteín
Gramm¹ 2322en þa (ɔ: k ok q) tek ek yr stafrofi baaða ok læt ek þenna æinn .c. fyrir hvarn hinna ok sva fyrir sialfan sik allz þeir hofðv aðr aller æitt hlioð i [flestvm] stǫðvm ęða iarteín
Gramm¹ 23413Titvll hefir þo nokkvra iarteín til nafns þess er hann ꜳ̋ ... Titan heitir sol en þaðan af er minkat þat nafn ... sva sem sol lysir þars aðr var myrkt þa lysir sva titvll bok ef fyrir er ritinn
Gramm¹ 24011svmer samhlioðendr hafa sitt likneski ok nafn ok iartein
Gramm²W 5310
5) (pl.) ?aftale
● gera jarteignir [með sér / sín á milli]
baro þeir fram fire iarlinn iartegnir þer er þeir iarlinn oc Sigvatr hafþu gert með ser at scilnaði
ÓH 2089með ængri vinattu hafðu þæir jarðtæignir gortt sin amilli
Þiðrᴵ 5015þeir gerðv iartegnir með ser hvern tima borgarinnar skylldi vitia um nottina
~ lat.Postquam pacta dicta demonstrata sunt
ExidTroi 496 TrójHb 20920
6) (relig.) (troens) mysterium, hemmelighed
Form.: iartegnir (27); iarteinir (22); iartegnum (16); iartteignir (14); iartegna (13); iarteiner (9); jartegnir (9); iarteignir (7); iartein (6); jartegn (6); iartegner (6); iarteinom (6); iartegn (5); iar⸢tegnir (5); iartegnom (5); jartegna (5); iarteignum (4); iartegnvm (4); iarteign (4); iarteín (4); iarteinum (3); iartteignum (3); iartéiner (3); jarteina (3); iartteign (3); jartegnum (2); iarteigner (2); iartæignir (2); iartæinir (2); iardteikna (2); jartheikn (2); jartæignir (2); iarteignn (2); jartighna (2); iarteigna (2); iartéinar (2); iartægnir (2); jarteignum (2); iarttegnom (1); hjartteigna (1); hiartteinum (1); iarteignina (1); jartheikner (1); iærteígnum (1); iarþeiner (1); jarteiknum (1); íartegnom (1); jargtegnir (1); jartæinir (1); hiartteignar (1); iartecner (1); iartę́iner (1); jarteigna (1); iarteínom (1); iartæinum (1); iartęin (1); iærteígnír (1); jarteígn (1); jartigna (1); jarðtæignir (1); jardteikn (1); iarteiknar (1); iarteknum (1); jartæigna (1); iardtegnir (1); jarteign (1); jartegner (1); iartéin (1); jarteignar (1); iarðtegnir (1); ▹iarte◃gn▹er (1); jardteyknum (1); Jartegnir (1); iartæin (1); iarteikner (1); iartenir (1); jartægnir (1); iartægnvm (1); Jarteiner (1); jarteígnir (1); iardteignum (1); jartheiknn (1); jarteinir (1); iartæinar (1); iargteign (1); iarteiknumm (1); iardteignir (1); iarte▹inom◃ (1); jarteikn (1);
Comp.: dá·semðar- (1), dýrðar- (1), einka- (1), friðar- (1), goð·dóms- (2), há·leitis- (1), stór- (2), vígslu- (1)
Gloss.: EJ (jartegn); ClV -tegn; ClVAdd hjarttegn; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr (jartegn); FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb -tegn; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer -tei(g)n; Anm _; Bin _; Rím _; LP -tegn; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH -tegn; AJ _; deVr (jarteikn n.); Fr4 -tegn; NO -tegn; Walter _; ÁBlM (jarteikn f. & n.); Bl -teikn n.; WPA _;
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 120, 236; Bandle 1956 [BA 17] 120. 236; Bjorvand 1994 220; Björn Þorsteinsson 1961 [KLNM 6] 601; Bugge 1888 [PBB 13] 179; Finnur Jónsson 1921 (KultSprog) 76, 77; Grøtvedt 1939 85, 104; Gunnar F. Guðmundsson 2000 38, 116, 237, 251, etc.; Haraldur Bernharðsson 2004 [Gripla 15] 209; Hofmann 1974 [ANF 89] 146 ff.; Hægstad 1915 103; Höfler 1931 [ANF 47] 274-275, 279; Inga Huld Hákonardóttir 2000 53-4, 56, 228; Jessen 1915 117; Liestøl 1962 [KLNM 7] 568; Lönnroth 1999 111-123; Magnús Snædal 1993 [ÍMAM 15] 210; Maurer 1907ᴵ 297, 363; Seip 1955 76, 78, 142, 170, 266; Seip 1963 [KLNM 8] 65; Tveitane 1968 144; Veturliði Óskarsson 2003 [BA 43] 151, 177, 178; Veturliði Óskarsson 2003 [BA 43] 177, 178; Wolf 2001 [Rit 52] lxxxii, cv; Ásdís Egilsdóttir 2000 242, 300
Genre. (expected): religious works [rel]: 127 (70); historical works [his]: 72 (45); family sagas [isl]: 24 (32); romances [rom]: 12 (27); legal works [jur]: 11 (25); contemporary sagas [bis]: 9 (19); legendary sagas [fas]: 9 (11); charters [dip]: 4 (20); þættir [tot]: 1 (6); learned works [div]: 0 (8); unclassified [ ]: 0 (1);
ÞH (red.) — September 2011
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net