2hyggja vb.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
formen hugat er red. under huga vb.
A.
1) [■] tænke over/på (ngt), gøre sig sine tanker, betænke, overveje
Eige at eins þat es þu gerþer heldr oc alt þat es þu hugþer oc męlter gott oc illt
~ lat.cogitasti
15030 ●Eluc674(1989) 15012þa kømr droten vár Iesus Cristr ór himnum at lyða svꜵrum vꜵrum. ok giallda os þat er vér hꜵfum gort hugt eða mælt í hæimi þessum
HómNo²³ 10126hvetvitna er ⸢hugt [var. hugsad ViðrLaug696 28628] fyrr en gort
ViðrLaug619 2867Aðr maðr førir vörn fram oc scal hann spyria þaɴ maɴ með vatta er söc hefir a hendi honom ef hann hafi sócn sva fram förða a hond honom sem hann hyɢr eða hafe hann eigi
GrgKonᴵ 691●●● ræzla nittar þat at mæla. er aðr hugt hafða
Pamph 10310Ek ⸢hvgða [var. hugsaði AM 227 fol “B”] at þessi maðr mvndi vt ganga til min
StjC 6175ec bíþ ó umbrę́þiligra avmbona a himni. oc þeira goþra hluta. er ꜹga ma nv egi sía. ne eyra heyra ne hiarta manz higía þat er gvþ het ást moɴom sinom
~ lat.nec in cor hominis ascendit
PassBlas 341b35 BlasA623 4027hvggi menn sva, at ef fe þetta geldz vpp, at þar mvno fara allir varir peingar
StuᴵK 11518Ríéðv þeir þa nǫckvra hrið landí. í friðí. ok hvgðv þo míǫk ser hvarir
Huldaᴵᴵ 2355engi tunga ma tina ne hugr hyggia huersu mikit gott konungrin veitti sinum monnum
ÓH1005 69510réðu þó landi nǫkkura hríð í friði, ok hugðu þó mjǫk sér hvárir
Hkrᴵᴵᴵˣ 31616Enn hann mun þad hugt hafa, ad Gud mune þa hugga, er hann hefur ey einckum fie huggada
PBpˣ 4359Segi Simon nu, hvat ⸢hugt [var. hugsat AM 235 fol “C”] var eða mællt eða gert
Pétr²Aˣ 1889leið nú svá þessi tími, fram til þess at konúngsson hugði at vitja gripanna
SǫrlaStˣ 41728Sem Kardín sá hana með þessu móti hlæjandi, þá hugði hann, at hón mundi hlæja at hánum
~ fr.Quide
Tristan 10624 Trist¹ˣ 1688Hyggit at þér séð eigi í sama hlut hlýðnir guði ok úhlýðnir
Æv⁴⁹ˣ 16315
● hyggja flátt tænke falsk, være lumsk, have ondt i sinde
þeirro oc skírnar lꜹ́ser i tungo oc í hǫndom. er mǽla sér til ǫ þurftar eþa ꜵþrom. eþa ero méinsamer i verkom. láta blíþlega oc hyɢia flátt
HómÍsl¹⁸(1993) 27r32męla non (ɔ: eigi) þar fagrt er maþr hygr flatt
Hóm686b³ 17635Leggium niðr alla flærð ok vél. ok mǽlom æigi þa fagrt er vér hyggium flát
HómNo¹⁶ 8113margr melir þa fagrt er hann hyɢr flátt
Alex 9827(var hann) illgiarnn vid alþydu blidmælltr vid hína meíre menn en hugde jafnan flatt
Fær 726þu męlir þa opt fagurt, er þu hygr flatt
Ragn 16418
● ‖ præt. part.: hugðr tænkt
2) [■] have i sinde, agte, tænke sig, påtænke, pønse på
þar sem ek sá dýrin, þá eru þat manna fylgjur ok munu hingat hyggja, at sækja yðr heim
HG 1232en Þoʀ helt hamarskaptinv ok hvgþi at veria sik
SnE 5020Þoʀ svarar ꜹngv, setr hornit a mvɴ ser ok hyggr nv, at hann skal drecka meira dryck, ok þreytir a dryckivna, sem honvm vaɴz til eyrindi
SnE 5612bauð (hann) Gunnari at hlýða til eiðspjalls síns ok til framsǫgu sakar ok sóknargagna þeira allra, sem hann hugði fram at fœra
NjM 17913Fra þui er Ysaach blezaði son sinn Jacob. [var. + þa er hann hvgði Esau at bleza AM 227 fol “B”]
cap.
var. Stj¹ 1655: AM 227 fol “B”Ek ⸢hugða [var. hugðumst AM 180 a fol “a”] alla Eyropam undir mik ... leggja
KlmA 34924ef suo hefdj ueret sem kongr hugdj
Vilm 18314spurdi, ef hann væri sannr at biorg við mannin, ‹eða hverja meðferð hann hyggi at hafa› emend. Stu 596: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵK 596: BLAdd 11127ˣ “IIp”
● hyggja illa/vel [e-m] have onde/gode hensigter, ville (ngn) dårligt/godt
eige hyɢr hon (ɔ: ást) illa
~ lat.non cogitat malum
Vulg 1Cor 13,5 HómÍsl⁶⁰(1993) 99v13meþan haɴ hyɢr ꜵþrom sva illa
HómÍsl¹⁷(1993) 25r31Sva vilec oc at ér seþ hreíner i hiarta sem i licama. oc hyɢeþ hveriom maɴe vel
HómÍsl²¹(1993) 31v27
● ‖ præt. part.: hugðr påtænkt, som ligger (ngn) på sinde
3)
● ‖ præt. part.: hugðr venligsindet
4) [e-t/■] tro, mene, antage, synes, forestille sig
dreoymþi at haɴ væri at logbergi ... oc vaka en. hann hugþi alla. menn. aþra. sova
EncCod1812 718sýndesc dominus .ii. læresveinom sinom þeim es fóro i kastala þaɴ es emaus es nefndr. þeirra het aɴaʀ cleophas. en aɴaʀ hyɢia meɴ at veret hafe lukas goþspialla maþr
HómÍsl²⁴(1993) 34v6Var ecki þat Steinaʀ at þu ... uilldir leɢia uɴdir þic land eign Þorsteins. oc hugðir at hann skylldi uera sua mikill ęttleri at hann myndi uera uilia ręningi þiɴ
Eg162θ(2001) 1678Hann scal ganga til böiar þess er næstr er þeirra er hann hyɢi ohætt fiorve sino
GrgKonᴵ 15326ok hugði hann at þau klæði myndo stolen vera oc þar kastað
Menota: 22vb18 Streng 5013hyg ec þǽr svafo
Menota: 32ra20 Streng 12821Ef sva er sem ec ⸢hygg [var. hẏggr AM 230 fol]
Menota: 11ra9 BarlA 2015þa hugði hann at sa mondi reca vilia hans ørendi noccot
ÓH 1664þeir menn er alðyðan hvgðe at odauðlegir mynde vera
Alex 226‹þa suarar konungr. eigi veit ek, huar nifl›unga skattr er folgin. oc þat hyɢ ec at þat skal nu ængi maðr vita. þa suarar alldrian. herra. huat manntu þeim manni lavna er þer ma syna niflunga skatt. þa suarar konungr
Þiðrᴵᴵ 37013Fyrir þvi at margir erv betr til falnir fararinnar at þi er ek hygg at þu vilir fara
Heið 6711nv hyɢ ek at þetta beri þina for ynio ok ser þu svikinn
ÓTOddS 58hygg ek at þa hafi þær trvtt trꜹst. en þat hygg ek at þau Gunhilldr mvni sveininn vilia lata fara sem fꜹðvr hans
ÓTOddS 76hygg ek at þa hafi þær trvtt trꜹst. en þat hygg ek at þau Gunhilldr mvni sveininn vilia lata fara sem fꜹðvr hans
ÓTOddS 76þykiz vita at hon mvn með barni fara oc þat hyggr ho᷎n ser mvno oc sinom sonom til skaða horfa
ÓTOddS 725Hygge þer, at ek vilia flyia?
~ lat.putatis
25032 Thom¹ 2509riddarar hans hvgðv ser aller dauða af hrezlv
Bær 8625Konradr ... hogði, at þeir konvngr mvndi gengit hafa til stein hallar Mattildar
KonrA 595hinn iii. himinn se eɴ vpp fra þeim (himni), ok heitir sa Viðblaiɴ; ok *a þeim himni hyɢivm ver þeɴa stað vera, en Liosalfar einir hyɢium ver at byɢvi þa staþi
SnE 2612ec hugþa, at þar skyldi vera allmikit fiolmenni
SnE 424seint er vm langan veg at spyria tiþinda eþa er annan veg en ec hyɢ, at þesi sveinstavli se Okoþoʀ
SnE 544Þoʀ ... teckr at drecka ok svelgr allstorvm ok hyggr, at eigi skal ‹hann› þvrfa at lvta * optaʀ i hornit
SnE 565Þa mælti Vtgarþaloki: Avðset er nv, at mattr þiɴ er ecki sva mikill, sem ver hvgþvm, en villtv freista vm fleiri leika?
SnE 576en eigi mvndag kvɴa at mæla þvilikt við Asaþor, ef ec hefþa eigi *set, at þv ert myklv miɴi firir þer, en ec hvgþa
SnE 5714ok segia menn, at hann lysti af honvm hꜹfvþit við hronnvnvm, en ec hyɢ hitt vera þer satt at segia, at Miðgarþzormr lifir enn ok liggr i vmsia
SnE 638En þat hyɢia menn, at Tyrkir hafi sagt fra Vlixes ok hafi þeir hann kallat Loka, þviat Tyrkir voro hans hinir mestv vvinir
SnE 776er oss naudsẏn at leida þau vitni fram af hælgom bokom er þat sẏní allum till at skẏllda ok guds bodord leida till þa at hallda trunad vidr konong sín ok gæta hans so᷎mdar j alla stade þui at ver hẏggium þa openbærlega j villu vera stadda er ganga mote kononge ædr kononglegre tíghn
SvR 715þeir sogðv at hans fylgia var drekin en biornin risa fylgia ok konvngr mvndi sigra risan. [var. + en Artus quaz hyggia at vera mundi firer sameign þeira Julíȷ́ AM 573 4°]
var. Bret 2925 → Bret AM 573 4°² 57r23ek hyɢ at a ecki kaupskip hafi komit iammikit fe a varum daugum
EgM(2001) 2416verðr þetta annan veg en ek hugða a[t] vera mundi. ef ek skal eigi koma til Islandz. ok nema þar land
EgM(2001) 411⸢hugði hann vndarliga at hann mundi fa þess manz hofuð er [var. ætlaði hann sér ofdul, ef hann hugðist fá héðan mann ef AM 510 4° “B”] ek villdi hallda
Finnb 3921hygg ek vera munu utanheraðsmenn
Laxd 23118þat hygg ek, at þar hafi verit Bolli Bollason
Laxd 23310Senniliga lofvm ver ok þakkir gervm gvðligri milldi firir þat frelsi, er ver vvnnvm, þot þakklæti takim ver nv at sinni minna þar firir, en ver hvgðvm [var. + til Holm perg 1 4° “E”]
Mar655XXXII 45912þat er flestra manna eða allra trúa náliga, at drótning allra hluta hafi af dauða risit ok siti á himni með allri prýði andar ok líkama myklu meiri en líkamlig óstyrcþ megi hyggia eða ætlun á koma
MarS 6029Þeir ... to᷎ludu þo sin i milli. sua at hann heyrdi upp aa. enn ⸢hugsadu [var. hugðu AM 227 fol “B”] at hann mundi eigi undirstanda ebreska tungu
var. Stj¹ 21330: AM 227 fol “B”Þui trui ek ok þat hyggr ek. at guð yðarr er drottinn be᷎di vppi a himni ok nidre a iorðu
StjB 35211hugda ek at þeir mundu gabba mik
~ lat.existimans
Epistola 398 AlexBr226 1646hyggr domandinn. at modirín muní þessum mest unna
Gyð(1995) 131sua er ef eínn ber vítní meðr manne sem engi berí. en íȷ́. sem. x. ef maðr ⸢hygger [var. uggir Landsl 17434] eigi anduítní motí koma
Landsl1154 17433Enn ec ræd þann dravm sva, at vegr þinn mvni verða sva mikil, at oll cristni man eigi hvggia mega sva micla virþing þina, sem verða mvn
StuᴵK 2596Ok hiyggiom ver sannara vera
StuᴵK 4005Enn er Biorn hugði, at flockrinn mundi vm riðinn, sneri hann v́r fiallinu ok ætlaði til skips, er hann vissi, at flaut undir bauckunum niðri
StuᴵᴵK 526hann sa mann ganga til kirkiu, ok var leiddr, ok qvaz hyggia, at Gizurr ve᷎re
StuᴵᴵK 2047Þat hugþum ver bændrnir ... at ver hefðim þa ho᷎ndum himin tekit
ÓTᴵ 3216þat hugði ek segir hann at ek mundi hafa valld til at gera þann tíginn mann her i landi sem ek vil
RRÓT 32414skift fiarhlut þinum ok gef hann suo sem þu hyggr salu þinne hialpuænligaz þuiat þu munt æigi lifa halfum manade læingr sidan þu kemr heim til bus þins
HalldSn¹Flat 51019ef hann er suo mikill manndomsmadr sem ek hygg ok aller kalla
ÓHFlat 3816eg ⸢hyggr [var. hygg Holm perg 7 fol “B”] at þv geymir hiord fedr þins
Gibb 197nu hygg eg, at þetta se hestr, en ecki trys (!)
ElisD 2431þottu þessir kostir hardari, er jarl hafdi giort þeim, enn þeir hugdu
Hák81 3753no᷎ckurir menn ho᷎fdv rided af Hadalande, ok hugde þui hestvo᷎rdrenn vfrid
Hák81 40024hyggr þu at ek munda vilia briotazt j uonarlausri dul
Vikt 201sua haurmuligt er hier af. at seigia, minn godi herra, at ek hyggr, at þeir sie miok fair i. huerium .c. flocki
MarE 42610‹eg› hyggur þann tijma koma skulu at heipt ockar j millum skule duijna enn ke᷎rleikur kuiknna
SigÞǫgl 2163ver hafum ... hught æ dagh fra dæghi at han mindi a bætri læid snuazst
DN I (*1328›DonVar 1ˣ) 16228þat hugðum ver at nu værem ver með vinum comner
FskBˣ 2458var þá fótrinn svá blásinn, at ekki studdi við, ok hugðu menn, at hófinn mundi af reka
GBpDˣ 18429en hann hugþi alla menn aþra sofa
Íslbˣ 201en hann hugþi þá alla aþra vacna
Íslbˣ 202þui hyggr munkrinn, at þessi stadr mvn vera helviti
~ lat.putavit
HelChron 106239 MarD634ˣ 11665Sannliga erut þer heimskir, ef þier hyggit þetta vera sock sællar Marie
~ lat.putatis
HFars 178619 MarD635ˣ 66632Þessi helga skript var eigi ritin med manna hondum, helldr af einglonum eda af sialfum gudi, eptir þui sem ek hygg
~ lat.ut opinor
MirMar1896 25a26 MarD635ˣ 83819En þeir truðu Simoni, er sa sionhverfingar hans, ok hugðu þat takn vera
Pétr²Aˣ 18523hann er maðr at vaskari, þótt hann vildi hefna svívirðu sinnar, er hann hugði honum væri ger, þótt hér væri eigi þau efni í
StuᴵᴵR11127ˣ 1794Þessi maðr er Sturla skáld Þórðarson, ok er nú kominn á yðra miskunn; ok hygg ek vera, herra, vitran mann
StuᴵᴵR11127ˣ 32430
‖ [e-n] [e-t(adj.)] :
mun hann hyggja mik svá ragan, at ek þora eigi at bíða hans
HG 5717(Obiit) Jon erkebyskup j Skaurum j Gautlande. hyggia menn hann helgan
AnnL 26016hann hugði hann lǫngu dauðan
EgÁsm 781⸢nu hugðu ver engan annan arva [var. Eþa hveʀ er rettr erfingi Mork 2646] Magnus konongs alenn
FskAˣ 28110
● hyggja hugum forestille sig
þat kann engi hugum at hyggia, hverr fagnaðr mér er at, hvert sinn er ek heyri
MarB 10819pryddi hann *j hujuetna þui er *hugum máttj hyggia
PBpˣ 41615
● hyggja vel [■] synes om, kunne lide, holde af
Nu er sa maðr fallinn er ek hugða bezt
Dpl 16314Nu er sá madur fallenn, er eg hugda best
DplFljˣ 12117þættumz ek láta þann mann annan, er ek hugða bezt, ef þetta óhæfuverk færi fram
StuᴵᴵR11127ˣ 16217
5)
● hyggja illa/vel [e-u] være utilfreds/tilfreds
Eptir þat dó Hildibrandr Húnakappi ok gerði Ásmundr virðuliga leizlu hans ok hugði þá illa sínu verki
ÁsmS 9918hvgdi hann þa illa meðferþinni, þeiri sem vorþit hafði
Nik69 4621munu þau vel hyggja, er þau hafa akrinn, er vér ættim, ef at réttu fœri
Glúm 2615
6) [e-m] [e-t] tiltænke (ngn) (ngt), give (ngn) (ngt)
at eige hefteþ ér miskvɴ þa es goþ hever yþr hugþa
FV15²(1993) 16r12oc hverso sǽll sa maþr vę́re er nęþe þeirra návisto alra. oc mǽtte réyna siálfr fullsælo þa er goþ hyɢʀ sínom ástvinom
HómÍsl⁸(1993) 9v22Siþan. het. hann a enn. sela. thorlac. biscop. At hann scylde þeim necqeria miscvnn hyɢia framaʀ en hann cyɴe til męla
ÞBpCod645 527[₀₀]fir (ɔ: hefir?) hon nv þaɴ̇ soma er ec hvgþa heɴ̇e
Jvs291 226þottiz hann þat vita at honom mvndi slikr kostr hvgaðr. ef hann gylldi eigi varhvga við
HkrFris 265þér eru tveir kostir ⸢hugðir [var. ætlaðir ÍB 225 4°ˣ “V”, etc.]
Laxd 27824Werda má seiger biǫrn ad hun hygge þier *hærra enn nu er
FriðAˣ 135
7) [e-t] regne med (ngt), forvente, formode
hugða ec Ꜷnundr at þu myɴdir þat uita at ec hefi halldit retto mali fyrir þeim monnoᴍ er stǫʀi bockar hafa uerit en sua sem þit feðgar eroð
Eg162θ(2001) 1701komsk hann þa með myklo angre sarsins a scipet ok hugði hann at menn være a skipino þæir er gætte skipsens
Menota: 18va14 Streng 1613hyɢr Darius konungr þat at fyr sakir mikels vapna bunaðar. oc vtalligs hers mone enge þora við honom rønd at reisa
Alex 2014Nu raða þeir eigi sva skiott a sunnan menn sem þeir hvgðo. ok meira lið var firir en þeir vættv
Heið 9012hann kvaz þat hyggia iarllinn at sa mvnde betr hafa er mart ætti við hann
ÓTOddS 4727hvgðo at þeir (ɔ: Ribbungar) villdi beriaz þvi at þeir hofðo skip myclu stærri enn Birkibeinar
HákFris 4667Enn er þeir sa fylking Sighvats, leitz þeim liþit meira enn þeir hugðu, ok varð þeim bilt vm arasina
StuᴵK 4595hann hyggr, hón muni hann hafa fyrirlátit
Trist¹ˣ 14624
8) [e-t] [sér] tilegne sig (ngt)
9) [e-t] [af e-m] tage imod, få
10) [e-t] [e-m] sørge for (ngt)
Andres bað Vegarð ganga til hvs þess at finnskattr var i ok hyggia at eigi spilltiz
HákFris 4263þeim er hann badv eigi ok hann sa miog þvrfandi þa hvgði hann þeim sialfr þat er þeir þvrfttv
GBpB(2018) 12324Gregorius gio᷎rdizt sva milldr ok miskunnsamr i pafvadomi sinum, at hann hugdi hverium manni hialp, sem þurfti at honum at þiggia
Greg 39022
● hyggja ráð [fyrir e-m] udtænke en plan (for ngn)
11) [e-m] [e-t] (som hjælpeverbum) ville
B. hyggja + præp./adv.
á: hyggja á
1) [e-t/e-n] tænke på (ngn/ngt)
þa gengv vinir imille ok *baðu þa eigi þat gera (ɔ: at berjask). ok hyggia a sáma sín oc konungs tign ok frensymi
ÓTOddS 41Hyɢ ecki a mik. helldr ꜳ̋ þann er þik skóp
Gyð(1995) 136hyggium ecki á annat en vær munum sigren vinna
KirjA 3015
2) [e-t] [við e-n] have i sinde, pønse på (ngt)
Er þat ætlan mín, at þessi konungr hyggi á ⸢hefndir [var. hefndum AM 152 fol “C”] við oss
HG 1826Ekki skulv minir menn ⸢hyɢia [var. leggia Holm perg 1 fol “C²”] ꜳ flotta
ÓTᴵᴵ 25918þá hyggr hon á litlar dvalir, ok líðr ekki laung stund, áðr hon ferr til skipa með Valltara
Trist² 248láti ofan seglit, ekki skolu mínir menn hyggja á flótta
Hkrᴵˣ 4399
3)
● hyggja á hendr [e-m] [e-t] mistænke (ngn) for (ngt)
Ecki er þvi at levna hverr minn ahvgi er vm verc þetta at ec hyɢ a hendr þeim Fęreyingom
FærÓH 3656um kono þa for oc flaut ferlict orðtac. oc er þat var a malreið komit þa hugðu þat allir menn a hendr prestinom
ÓH 65012ecki er þvi at leyna hveʀ miɴ ahugi er vm verc þetta. at ec hyɢ a hendr þeim Færeyingom
FærKˣ 1005er þat var á málreið komit, þá hugðu þat allir menn á hendr prestinum ok svá brœðr hennar
Hkrᴵᴵᴵˣ 38219
af: hyggja af
1) [e-u] tænke på (ngt)
2) [e-u/e-m / ! um e-t] opgive (ngt), lade være med at tænke på (ngt), slå (ngt) ud af hovedet, glemme
letz honom mindo vinr vera ef hann hygþi af þeso
Mork 1998hann hafþi haft micla ast viþ Hacon konvng. oc matti trꜹtt hyɢia ‹af› (cf. ed. note) andlati hans
Mork 30627þar er hǫgast af at hyggia sinne farsølld
Alex 923konvngr mvn seint af hyggía vm leítína
OddHulda 6215drotningin Haralldz konungs tok sott ok andadiz. þat þotti konungi mikill skadi ... hirdmenn ok raduneyti konungs segia honom rad at bidia honom drotningar ok muni hann þa afhygg‹i›a liflati fruinnar en þra ei lengr eptir hana
StSt335 934Etlit þer mer flotta? Nei, segir hann, hyggit af þui
Thom² 43834Tristram hyggr seint af Ísodd hinni fögru, ok þikkist Ísodd svarta ekki fá ást hans
Trist² 702Hallbjörn bað Ketil biðja sér konu, ok hyggja svá af Hrafnhildi
Ket 12320Hygg af þui, segir hann, at uier þiggim af ydr nockura þionustu
MarE 53022Hygg af því ok gakk í brott
KlmBˣ 21115tekur hann nv ad glediazt og hyggur af þeirre godo kono
MírmA179(1997)ˣ 1097
● hyggja af heimsku komme til fornuft
Seig hon svá í ǫsko, en konungr steig til vitzko ok hugþi af heimsko
Ágr 58Seig hon svá í ǫsku, en konungrinn steig til vizku ok hugði af heimsku
Hkrᴵˣ 1355
3) [e-u] finde trøst, komme sig over (ngt)
eigi at siðr þa ma hann eigi af þessu hyggia
ÓTOdd 369Þottiz hann ⸢sva hellz mvndv af hyɢia [var. þan veg helðz hyggia af StuᴵK 12818] lif lati hans at lata frægð hans koma i kvæði þat er boret er viða
GBpB(2018) 106ætladi hann þa, ad Helgi mundi skiotara ‹af›-higgia (ms. higgia), enn þad vard þo ecki
Fljˣ 3413 → ms. 34v19
● hyggja af harmi (sínum) komme sig over sin sorg / sit tab, finde trøst, glemme
Hon sægir at Jngigiærðr sændi hanum goða quæðiu ok riki hans. Oc mællte hærra at þer skillduð hyggia af harme
ÓHLeg 4033vænti hann at þa myndi hann skiotara af hyggia harmi þeim er hann hafþi fengit
ÓTOdd 3611bio O. (ɔ: Óláfr) lið sit fra Vinlande ok villde ecke þar vera. ok vetti ok at þa myndi hann skiotast af hyɢia sinom harmi
ÓTOddS 3633Lattiz þa Dauid konvngr at sækia eftir honvm sva sem hann hvgði af harmi oc gladdiz eptir Ammon svn sinn
~ lat.Cessavitque rex David persequi Absalom, eo quod consolatus esset super Amnon interitu
Vulg 2Reg 13,38 StjC 52223fystiz Finnbogi vtan ok hugðiz sua mundu hellz af hyggia þeim harmi er hann hafðe beðit
Finnb 537Geck hann (ɔ: bóndi) of siðir við morðínv. ok líet konvngr festa hann á galga. En hínn var með konvngí. ok hvgði af harmi þaðan i fra
Huldaᴵᴵ 6814kongur bÿr ferd sijn vr landi og ætlar so ad hyggia af harmi sijnum
Hrólfˣ 3318
4) [e-u] forsage, afsværge, fornægte
at: hyggja at
1) [e-m/e-u / ! um e-t] [fyrir sér / með sér / við sik] tænke (nøje) efter/over/på (ngt), overveje (ngt)
Ec biþ yþr bréoþr at ér hyggeþ at þessom orþom reokelega
~ lat.diligenter adtendite
CaesASerm 8537 HómÍsl⁵⁴(1993) 90r15þa hyɢeþér gorla at meþ huilicom clǽþnaþe vér scolom scrýþder vera
HómÍsl⁶¹(1993) 101r30hyɢr haɴ eɴ méiʀ at því hve þeir skína i dýrþ himnaríkis
HómÍsl⁸(1993) 9v20þa es ec lit a petar postola. eþa ec hyɢ at þiofenom es leiþrettesc a crossenom. eþa þa es ec se zakevm eþa mario. þa fiɴ ec þar sétt døme vilnaþar oc iþranar fyr augo hugar vars
~ lat.considero latronem
GregHom 119623 HómÍsl²⁴(1993) 36r9En hon hugþi at queþio engilseɴz. oc fek heɴe ǫgnir
HómÍsl³⁸(1993) 63r5Oc kaɴ sva verþa at maþr hyɢɢr at hordóme. þótt haɴ gere eige
HómÍsl³¹(1993) 47r28Ef heilagr maþr vildi lengr vera þar viþ vandreþi þeirra es sva oglikir voro honom at þeir vildo raða bana hans. þa mę́tti verþa at þvi. at hann tvndi kvrleic hugar sins ... og hvgþi miþr at sino lifi ef hann beri ahvɢio hvern dag fvr þeirra vandreþom
GregDialA 10925En ef þu hvɢr at. þa mattu óngva hluti of sia af osvniligo óþli
~ lat.reducam ad te
Dialᴵᴵᴵ 3611 GregDialA 13126þat er ver scolom vandliga at hvɢia
~ lat.considerare
GregHom 121536 Hóm677 2421Aller sculum vér at þvi hyggia hversu vér varum borner í hæim þenna. ok þat vita at hvi ver sculum verða. er vér heðan hverfum
HómNo²³ 10115líti hværr sem æín á líf sít ... ok hyggi át ef hann finni í sinu lífi noccon lut þenna er nu er her tíndr
HómNo³⁰ 13928hvgg at þv vandliga þessom hlutom
Mar655II xxxvii12leitaðe við hann hæilla raða. Hann ⸢ok hugði at þegar hvat ... [var. huglæiddi skiot ÓH619 10232] guðs orð sæía í guðspialle
ÓH619 12331æigi hyggr þu at, huat er þessi matr eða dryckr kostaði, er vær havom næytt
ElisA 622ec hævi æigi at hugt þesso hino fyrsta sinni ne rað mitt tækit
Streng 7027hyggr at fyrir ser, ok æigi ma hann finna at helldr
Jón¹FrgA 44116hyɢ ec at þvi hveria stvnd. hverso ec mac þina sømþ mesta gøra
Mork 1159hvgþi þa at fyrir ser hvat af scyllde taka
ÓH 5116vacþi lengi vm nottina oc hvgþi at raþagiorþvm sinom
ÓH 51511se þat vpptalt er Alexander konungr vann. oc at hugt hvessu mikit hann tok í fang ser á unga alldre
Alex 8331attila konungr hyɢr ⸢lengi ser at hverivm lvt. [var. nv ath þessu fe. AM 178 folˣ “A”; hier leinge ad sier i hvørjumm stad. AM 177 folˣ “B”]. en alldrian gengr nu innan um bergit. biðr ænn attila konung þar koma. Þar synir hann honum þat fe er att hafði Sigurðr suein
Þiðrᴵᴵ 3728En hyɢiom þo at allir saman hvat aftækiligazt er
Sv 1532þegar ek ⸢hygg at ok geymi til [var. geymí ath mijnum ordum þꜳ AM 152 fol], vil ek vel svara yðru máli
HG 1615hygg at min frv hvat þv skalt gera
StjC 4832oc hvgþi at viþ sik oc kom ege hvg a at sua mętti of vera
Jón³ 1328at þetta er þui þurftuligra sem gior uerðr at ⸢rꝍynt [var. hugt AM 71 4° “fl.”] i allum domum
var. Landsl 632: AM 71 4° “fl.” → ms. 15r(29)a8oc hvgþi hann at fyrir ser oc .ᴍ. (ɔ: mǽlti) hverio mon þetta gegna
~ lat.cogitabat intra se
Milit 21a33 Ridd623 3013þvi skal þeim biorvm brꜹt kasta sa maðr, er at þvi vill hyɢia, at koma asvnvm at liþi
SnE 731at hefe ek nu ⸢hugt [var. hugat GKS 1005 fol “Flat.”, etc.] nockut. ok finnz mer sua at þu segir engan lut framaʀ eɴ þu þickiz uíta
Rauð4 6603Þeir æigu oc sealfer vandlega at at (!) hyggia til hueria luta þæir ero sender
Hirð 43919Hvggivm at ok, bræðr, hverssv mikils hattar þat er orðit
Ant 1209Vér skulum nú ... hyggja at nǫkkut, hvat oss hœfir
Glúm 824þetta er þuí þarleghare þem betr verði at ⸢hught [var. rœynt Landsl 632] i ollum domum
Landsl1154 1143Þa hvgþa ec at, hvat mer hafði at boriz
StuᴵK 432⸢hyɢ [var. hugsadv KatB(2017) 512] at þu þui. at eigi kaullum ver þik til o nytra orða
KatA(2017) 506Hygg at þv, hvar vęr ervm komnir, at þetta skal vera settar-fvndr vid gvd, er vęr ho᷎fvm a kirkiohelgi sott ok bidivm oss miskvnnar
StuᴵR 2723meirr hugdu ‹þeir› at frægd ok frama þessa heims en dyrd annars heims fagnnadar
FbrFlat 936Hygg at þu, nu hefir husfru þin alit þer dottur
~ lat.Ecce
50731 VP 50711þa komu þeir allir samt ok hugdu at hverr med ser, hvat hann hafdi aflat a þeiri enni helgu tid
MEg¹ 48411Því fórtu svá óskapfelliliga, bróðir! ok allt öðruvís, enn ek hugða. Án sagði: ek hugða at, hver hefnd mér þótti í konúngsmönnum
Án 33511skal ek einn veg hrinda af mér ǫllum þeim greinum, sem þú hefir til mín at tala; en hygg at, hvar niðr skal koma
Gr 2814Þá er menn hugðu at eiðstaf hennar, þótti mǫnnum, sem grunr hefði í verit, ok ætluðu, at vitrir menn myndi hafa diktat fyrir henni þessi atkvæði
Gr 28430fostra sveinsins ⸢var jhiꜳ og hvgde at ef þessi flvgan mvnde giora barnenv jllth [var. ugdi, at þat mundi sveininum granda Ambr 2913]
AmbrReyk 5827hygg ek at því fyrst, at lúka svá hvers mannz máli, at þeim mætti bezt þykkja
Hkrᴵᴵᴵˣ 2936Byskup ... hyggr at fyrir ser, at þat var ekki Jons at fara með neina flærð ne lygi, at þat eitt mun hann heimta, er rett mun vera; hyggr at fyrir ser ok eigi ma hann finna at helldr
Jón¹ˣ 42835Síðan hugði Oddi at um draum sinn, ok mundi gersamliga drauminn allan
StjǫrnODrˣ 1202‹Man hér lesit vera konungsbréf. Bið ek, at› ‹me›nn gefi her til ‹gott hljóð ok hyggi síðan at svǫrum› emend. Stu 15113: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵᴵR 15113: BLAdd 11127ˣ “IIp”
● hyggja at ráði/ráðum tænke over en løsning/udvej
hugði dróttning at enu bezta ráði, hversu hon mætti bæði frjálsa Blankiflúr frá dauða ok ...
FlórN 1115hugde at radum huort hann skyllde aftr huerfa edr æigi
ÓH1 75421
● hyggja at (sjalfum) sér [með sér] tænke ved sig selv, overveje, tænke sig om
Ekke hefe ec at mér hugt hingat til. oc ámat ei ꜵþrom. þars of mik hever horvetna veʀ veret en aþra. nu vilec béota ok hafa tungo minna til gagns mér heþan fra. meþan goþ lér mér máls
~ lat.me non inspexi
PsAugSerm 197930 HómÍsl¹⁷(1993) 25v3Hreþizc er þat goþer bróþr af ollom hug oc hvɢiþ at ýþr meþ staðfostom athuga
Hóm677 205Hvɢit at er med ýþr goþer brøþr at þessom fvrerheitom Gvþs
~ lat.Illa ergo vobiscum ... cogitate
GregHom 120436 Hóm677 2129þvi at sa maþr. er brꜹt fór fra fꜹþor sinom oc evddi ꜹrom sinom þa toc hann at ser at hýɢia er hann hungraþi
~ lat.In se autem reversus
Vulg Luc 15,17 Hóm677 525ec hevi at hugt mer, at bæizlit er vert XX punda silfrs
ElisA 6214hyɢiþ at er at er velit þat er yþr gegnir
~ lat.Cogitate
Milit 19b29 Ridd623 262Bettra er þæim sem æigi uil uæl at ser hyggia at standa i þæirri nafnbot sem lit er gaumr at honum gefin
Hirð 4131Gefum vær honum frest nockura daga, at hann hyggi at siolfum ser ok snuizt til þess, er honum gegnir
Theod 3114
● ‖ præs. part.: er hyggjanda at [e-u] [e-m/e-u]
Sva sem at þvi er hyɢianda hvat þu scallt fǫra oc hveriom þv scal fǫra þa er iafnscylt at hyɢia fyr þvi
~ lat.videndum est
Epigram 50325 Prosper677 517Frankis menn svara at at þui væri hyggianda
KlmFrg 5567En at þvi er yðr hyggianda at ver eigom allir eiɴ gvð oc collum hann varn foður. þa er þat mikil navðsyn oc vár scyllda at hverʀ vár hafi friþ við annan oc geti hverʀ annars sem sialfs sins
Sv 2721Þvi er allri kristni at hyggianda, hversu miukliga henni er kriupanda til sva virduligs herra fauður ok stiornara paradisar
Mich 69231
2)
● ‖ impers.: er hugt at [■] det antages, det menes
3) [e-m/e-u] være opmærksom på, være optaget af, følge med i
sa hinn goðe ácr er upp ran af þæirri hinni goðo iorðu. iartægnir þæirra manna briost er ælsca guð ok at-færð hafa goða. sǿkia væl kirkiu ... hyggia at gorla meðan þæir hæyra talt fyrir sér
HómNo¹³ 7031hon var ávalt í guðs þionasto annat-tvæggia á bønum. eða hon hugði at spa-manna bocum. eða var í noccoro góðo verke
HómNo²⁸ 12932hygg at huat þu scallt gera
~ lat.prospice
Pamphilus 2703 Pamph 11817hyɢit at þvi at þer snvizc eigi a flotta firi brøclingom
Mork 33412Hyggit at goðir ho᷎fðingiar hverso mikit ofbelldi oc viafnað Syrlandz konvngr synir oss
~ lat.Animadvertite
Vulg 3Reg 20,7 StjC 59622hvi scalldv leika viþ sc[y]nlꜹst kykvendi þar er þv scylldir at gvþi einom hiɢia
Jón³ 1531Hann toc geru, er þar la, ok skavt unndir Hall, þa er þeir Einarr gingu fra honum; hann kippte øllo saman Halle ok gerunne a leið til kirkiunnar, þa er þeir hugðu eigi at
StuᴵᴵK 20120helldr hvgda ek at fleira en at hiali ockro
StuᴵR 2736Ingjaldr fór til at vega ull ok klippinga ok hugði ekki at, hvernig var
Ljósv 224kalladi hann þangat diakn sinn ok spurdi, ef hann heyrdi rodd þessa. Diakninn svaradi ok letz eigi heyra. Þa mællti byskup, at hann skylldi vandliga at hyggia
Martin² 6066þa standi kongur hia seiger Hemingur ok ⸢*hyggi [non emend. hyggia] ath huortt ek hæfi hnotina
Hem1005 1633n.þui hann uar adr fyrir utan gardinn meir hyggiandi at sinne skemtan enn heilogum tidum
ÆvMið³¹ 973
● hyggja at (sjalfum) sér være opmærksom
Hyggið át þer at æigi gere þer retlæte yðart fyrir monnum. at þer værðið séner at þæim
~ lat.Attendite
11029 Alk619 1112hugðe (hon) at ser uel um messuna. sem iafnan var hon uøn
GBpA 699Þar var a vist goð cona oc skynsom ... Hon stoþ hia messo Gvdmundar prestz ok hvgdi at ser vel, sem iafnan var hon vo᷎n, oc horfði iafnan a hann vm messuna. Enn er lesit var gvþsp‹i›all oc hann sneriz vtar oc sagði dominus vobiscum, þa sa hon elld fara af mvnni honom i lopt vpp, biartara miclo enn hon hæfdi fyrr slican sęd
StuᴵK 15316Med allri geymslu skulo prestar ⸢at sea [var. at ser hyggia i messum AM 351 fol “B”, etc.]. at engin vʀeinindi meghi koma i kaleck
var. StatEi² 52519: AM 351 fol “B”
4) [e-u/e-m] [um e-t] undersøge, tage i øjesyn, se efter, betragte, holde øje med, lægge mærke til
var hon biort iafnt sem sól at engi mátti ne eiɴ maþr lengi at heɴi hyɢɢia eþa asióno heɴar
HómÍsl³⁶(1993) 59r18reið vm mannhringin ... ok hyggr at ser hveriom at yfir bragðe ok vmbvð ok hon reið ii. sinom at hyɢia at monnum
ÓTOdd 5822allir ... hugðo at þeim vannlega ok kvaðoz alldre fyrr hafa iamfriðar seett
Menota: 40ra31 Streng 2224Einn maðr atte hundrað sauða. Oc sem hann hugði at. þa var einn brott horvenn
Menota: 21rb29 BarlA 3915Hyggið at gorssamlega. með huerssu mykylli akefð. elldrenn œyðir. þessom auðœvom
Menota: 45ra19 BarlA 8126ec hæfi seet margha þa mænn koma ok konongs forunœyti er ec hæfi gorla athugt þeiʀa siðum oc hafa mer synnz þeir flæster aller þvi nær kurteisir eða varla sva sæm hinir er alldri komo til hirðar
Kgs 399værðr þa vanndliga at hugt hovæsku eða siðum allra þeiʀa
Kgs 4419er ec hafþa vp tekit þetta hꜹfoþit ... þa hellt ec á oc hvgþa ec at oc keɴ̇da ec hꜹfvþit
Jvs291 4115gengr velent firir hvern mann er a var þingino. oc hyggr at ef hann kenni þann mann er tekit hefir tol hans
Þiðrᴵ 945Nv hyggr Barði at hve margir menn væri at slættinvm
Heið 857Sveinn var allra manna skygnaztr, ok er hann hugþi at, sa hann, at skip varo XIIII saman
Orkn325I 27710litaz um, ok hyggr at, ef hann siai Þormoð nokkut, ok fer eigi set hann
FbrHb 18715konungr hugði vandliga at manninum, er vel var búinn, ok spurði hann at nafni
NjR 1323Víðfǫrull seiliz til ok hyggr at; er þar vǫnduð mjǫk smíð á
ǪrvS 1414Sva er rað oc boð Nikulass goða cardinala er paue uarð siðan oc Jons erkibiskups at hyggia at rettarbotom
FrostKrᴵ 1533En frendr hyggi at a huerium .xij. manadom huersu með er faret
Landsl 8713Þat giorðiz til tiðenda vm messvna at gvlldvfan tok at hristaz þrim sinnvm. er heck yfir hofði basilio hann hvgði at hvi sæta mindi
Bas 2829Hreiðmaʀ leit til ok hvgþi at vandliga ok sa eítt grana hár ok bað þat hylia
SnE 12813ok bað hann virða bokina. Enn byskvp hyggʀ at bokinni ok lofvaði miok
JBpA(2003) 2735Vandliga hyɢr þu at skipinu konungs son eða huersu liz þer a
EgM(2001) 5215Hǫskuldur hyggr at vandliga at konum þessum. Hann sá, at kona sat út við tjaldskǫrina
Laxd 2722er ek hugða at brotunum eptir, þá þóttumk ek sjá fleiri brestina á
Laxd 11019sátu (þeir) á hamrinum ok hugðu at mannaferðum um heraðit
Laxd 2194hugðir þú nǫkkut at klæðabúnaði þeira eða yfirlitum
Laxd 23120hugði at mǫnnum ok vápnaafla ok skipti þar um, er honum þótti þurfa
NjM 19917Flosi gekk í lǫgréttu at hyggja at fénu
NjM 31316hann séʀ ferd ockra. þegar hann hyggr at himintunglum i heiðriku veðri. þuiat hann kann sua algiorla astronomiam ... at hann kennir huers manz stiornu þess er hann serr ok hyggr at vm sinn
JBpB(2003) 7411Þa gengr Ingimundr prestr eptir Guðmundi fostra sinvm oc mælti við hann: far þv til tiþa oc kirkio-vigslo oc hvgg at vannliga, þviat eigi veit, hverr til slics þarf at taca. Enn ec hygg, sa er nema þarf, at eigi mvni færi a gefa at nema at betra manni enn þeim sem þetta emmbætti skal her fremia
StuᴵK 14213Þann dag, er biskup satt þar, vrðv kynligleicar þeir, ‹þá er konur gengu um beina um dagverð›, at Otkatla þotiz sia Teit bonða sinn sitia milli manna noccorum sinnvm. Enn er hon hvgði at, þa sa hon engan honom lican, oc mætti hon eigi ganga vm beina fyrir þvi
StuᴵK 15614Genggv hofþingiar vm bęin oc hvgðv ‹at›, hvar avd-velligaz væri ‹at› at sækia
StuᴵK 28622Ok hugðu þeir at uandliga, hue marga menn þeir ho᷎fðu laatið i þessum bardaga, ok ho᷎fðu aa atta tigi allz laatiz, með þeim er siðarr létuz af saárum
StuᴵᴵK 7715Þa bað Þorðr, at tueir menn skylldu ganga fram aa fiallit ifir Aárnes ok hyggia at, ef þeir sǽi nackuat til ferða Kolbeins
StuᴵᴵK 7825er Olafr konungr sa skiolldinn hugði hann at vandliga huat þar var ꜳ markat
ÓTᴵ 14914þeir geingv með vollvm ... ok hvgdv at ef þeir sæi nockvr hvs
EVíðB 7632sem þeir at hyggia þersum gler knetti syniz þeim hann allr loga innan ok j midium þeim loga syniz þeim þuilik mynd sem Anachorita hafdi a ser
DínDr 8934stod iarl uti ok mart manna hia honum, ok hugdu at skipinu
Orkn 19421hugde hann at uandliga at husinu ok sa þat suo sæmiliga innan buit
ÓTFlat 40724Ef þu girntiz sva miok at sia yfirlit min, þa hygg nu at sem gio᷎rst
VP 5661Sidan kannadi hann o᷎ll munkahuss ok hugdi at, hversu honum þotti smidat vera, ok leitz vel ꜳ
Maurus 67039bað jarl leita ok at ⸢hyggja [var. héyggiá var. Njála 4361: AM 466 4° “E”]
var. NjM 2182 → var. Njála 4361: AM 466 4° “E”Hygg at vandlega þui sem þu sier
~ lat.Aspice diligenter
HelChron 106141 MarE 5373hyggr at manninum ok þikizt kenna
Gísl 179Ef þu villt vita, hvadan tungl hlaup kemur, þa skaltu hygia at solar gongo ok tungls
Encᴵᴵ624 1476Þa skaltu at hygia, hve gamallt er tungllit
Encᴵᴵ624 1547Grettir hugði jafnan at mannaferðum
Gr 18313nidri vnder stettinne utan hus heyrdizt krytur nokkur. Hann lætur j stad athyggia þar finnzt barnn
Æv238XXI² 31712þa scal at söcum hyggia. oc bere sá fyrre jarn er arfi vill
Frostˣ 15918þá scal at söcum hyggia. þeir vactu víg er verra lut áttu áðr
Frostˣ 16530Eɴ er þeir kvomu yfer ana hugdu þeir at elldinumm ok var þa horfinn ellduriɴ
HrafnAˣ 22826Lagðiz Þórðr þá niðr opinn ok bað þá hyggja at, hvárt honum blǫskraði nǫkkut. Ormr fekk þá mann til at hǫggva hann
StuᴵᴵR11127ˣ 428Þórðr gekk út ok inn, hugði at, ef veðr minkaði
StuᴵᴵR11127ˣ 32811
5) [!] se ud, lade til at være
6) [e-u/e-m] sørge for, tage sig af
þa er hann vilde at hyɢva. at non felli margsteiɴen. þa stoþ þar sleɢian viþ steinen
ÞBpCod645 1929ko᷎m ec skiott aptr. en þu hygg at þui at þu gangir eigi lengra fram
ÓTOdd 15220þv hyɢ at þvi vaɴɴliga attv mæl til hverꜱvetna jlla þeꜱ er þv́ beiþir haɴ
Jvs291 495ef biskup ... kennr þæt manne at han hafe æin huern þæn lut misgort i kristins doms brote þæim er biskup a at at hyggia. en han kueðr viðr þui næi þa ...
SvKr 43320Andʀes bað Vegarð ganga til þar sem finnskattr var oc hyɢia ⸢at [var. ÷ HákFlat 4429] at æigi spilliz
HákEirsp 50810Andres bad Vegard ganga til hus þess, er Finnskattr var j, ok bad hann at hyggia, at eigi spilltizt
Hák81 36114
eftir: hyggja eftir
1) [e-u] genoverveje, ændre mening
2) [!] forestille sig
3) [e-u] savne, undvære
fyrir: hyggja fyrir
1) [e-u] tænke på (ngt), overveje
2) [e-m] [e-t] tiltænke (ngn) (ngt)
huat er eigi þarnaz gudliga forsea ok fagrligar greinir af honum fẏrir ⸢hugðar [var. hugadar AM 236 fol]
~
PS 54630 JJ SÁM 1 42ra24hefði hann uppgengit með oss, væri hann verðr sæmdar, en fyrir launvíg væri hann verðr bana. Þórir kveðst ætla, at jöfn laun mundi hann honum fyrirhyggja
Án 3404hefði hann uppgengit með oss, væri hann verðr sæmdar, en fyrir launvíg væri hann verðr bana. Þórir kveðst ætla, at jöfn laun mundi hann honum ⸢fyrirhyggja [var. (ms.) fyrirhuga AM 340 4°ˣ 86v(172)4; (ms.) fyrir ætla AM 173 folˣ 71v5]
Án 3404
3) [e-u] udtænke, finde ud af (ngt)
4) [e-u] forstå, have forstand på (ngt)
● hyggja fyrir orði ok eiði svare for (eget) udsagn og (egen) ed (ɔ: være myndig)
Søkiandi scal nefna xii. menn i dom þa er vist fastir se. oc kuɴi at hyɢia fyrir orði oc eiðe
GrgStað 2628Þæn mann skal senda æftir preste i nauðsyn er hyggia kan firer orðe oc æiði
BorgKr¹ 3475þæir þrir er firer orðe oc æiði kunnu at hyggia a vara tungu
SvKr 42522tva logseandr a meðal sin. þa er fyri orði ok eiði kunni hyggia
Grg347Kon 24820Sa skal boð fo᷎r bo᷎ia í míllum er hyggía kann firir orðe ok eiði
Landsl1154 16610Sá skal boð bera bœja í milli er hyggja kann fyrir orði ok eiði
Jb 11012
5) [e-u] sørge for, ordne, tage sig af (ngt)
at sva vas adáme boþet at haɴ scyllde fyr bóþom þéim hyɢia. sem nu es oc hveriom hióm su skipon boþen
HómÍsl³³(1993) 52v4hvi scyldir þv eigi hyɢia fire þvi aðr þu heitir þessi ferð at þu hefir ecki riki til þess at mela i mot Olafi
ÓH 16413Flouent hugði firir fe þessu ok gaf fokit (!) Hermet, husbonda sinum
Flóv² 18718Gestr hugdi suo fyrer, ath duergrin yrdi eigi o᷎drum mo᷎nnum fyrer augum
ÞJ 114
6) [e-m] forsørge (ngn), tage sig af (ngn)
Ef maðr hefir eigi stað þeim monnom er hann scal fyrir hyɢia eɴ efsta fardag oc varðar þat utlegð
GrgKonᴵ 1299konungr gaf heimleyvi morgvn monnvm sinvm þeim er bu atto oc bꜹrn fyrir at hyɢia
ÓH 4983ambottar barn huært er eigi gengr faðer uiðr þa skal drotten hyggia firir þar til er faðr gengr uiðr
FrostKrᴵ 1335ver hyggjum huorke firir konum ne bo᷎rnnum
FbrFlat 997siä j syfellu hrygd ä bornum synum, og ollum þeim er hann ätti fyrer ad hyggia
PBpˣ 42524
● ‖ præs. part.: hyggjandi fyrir [!]
í: hyggja í
[e-t] tænke, overveje
Segir nv siþan konungi ... hve hꜹrmoliga hann letz hyɢia i at Tryɢvi konungr mindi latiz hava
Mork 25020⸢i þessa rꝍðo hugðe Haraldr konongr [var. Oc þessa røþv ihvgar Haralldr konvngr Mork 26411] vandlegha
FskAˣ 28113
● hyggja í hug sér tænke ved sig selv
til: hyggja til
1) [e-s / ! e-t] tænke over/på (ngt), overveje (ngt), gruble over (ngt), pønse på (ngt)
Sa hann þa ser ecci annat fyrir liggia at sva bvnv nema vá oc vesolld, oc kviddi hann þvi mioc, sem eigi var kynligt, þviat hart er at hyggia til en verra at reyna
Nik69 4625haf þó þǫkk fyrir, er þú hefir ráðit draumana, en mikit er til at hyggja, ef þetta alt skal eptir ganga
Laxd 11310Ok hefir þat mælt verit siþan, at hann hygði þa til magsemða, þeira er siþan komo fram, við Oddaveria
StuᴵK 3505eigi skal bæðí biða þvngan banann. ok hyggía leingí tíl
HrafnG 831af slikri glæðe oc gamne mætte hans hugr eikke til annars hæims hyggia
BarlC 20818Ef eg vissa ath henne væri þetta j hug. þa villda eg vist ath þú færer. Enn vm hitt er eg hræddur ath hun hyggi til annars
MírmB(1997) 4513
2) [■] have i sinde, påtænke, pønse på
Velent likar nv allilla fengit nv konongs reiði oc sialfr er hann friðlavss hyggr nv til hemda
Þiðrᴵ 11212Nærr i miðiu plazi stendr einn klettr, er guð hugði til eptirkomandi hluta
Mich 70414ef cona drepr búanda sinn eða ræðr hann fyrer illzcu sacar þeirrar at hon hefer legit með manni eða hyggr til
Frostˣ 16830
3) [e-s / ! um] tro på, regne med, håbe på, forvente, se frem til
betra er at hafa biðlunnd en rapa til uvissar vanar með skunnda. ok missa sva þess er til hyggr
Menota: 35rb37 Streng 17019oc braztt honom þa su von. er hann hafðe aðr til ⸢hugtt [var. hugat AM 232 fol]
Menota: 73vb23 BarlA 13621Vel er þetta gefit heʀa. en til meira hvgða ec a Hlyrscogs heiþi
Mork 10118þotti þeim þessi kostr harðari enn þeir hvgðo til
HákFris 43235Finnbogi bra þa suerði ok varðiz vel ok drengiliga. varð hann nockut sceinusamari en þeir hugðu til
Finnb 8821er ek hugde bezst til at vid mundím inn ganga i þenna hꜳleita fagnat. veik leidtogí minn aftr till þers fagra stadar
ÆvÓd 15123þar sem þu ræder at ek sie eckí fe mikíll þar hygíum uæ̋r nu bratt til aɴars
BandK 4329virdir so fyrir sier. ath huorke se forkunnligt ordafar hennar ne vizska og ecke so frid synum sem hann hugde til og honum var fra sagt
MHFlat 27617ek þóttumk gera vel við þik, ok hugða ek til ǫlmusu af þér
Gr 28321til annars hugða ek af yðr, konungr, en þér munduð gera mik lǫgræning, þá er ek settumk í Kvalðinsey
Hkrᴵᴵᴵˣ 25712vist hugda eg til meira um
SigrFrˣ 578váru þeir allir glaðir ok kátir ok hugðu nú til annars, enn fram kvam
Trist¹ˣ 19510
● hyggja gott til [e-rs/sín/■] glæde sig over/til (ngt), se frem til (ngt), tro det bedste, være fuld af håb, være tilfreds (med ngt), være glad (for ngt)
glꜹddvz þeir fꜹrvnavtar Barða ok hyggia gott til at þa mundi verða nockvt sꜹgvlict i vm ferðina
Heið 8830retti hann til min ho᷎ndina ok til hornsens ok hvgða ek þa gott til
ÓTOddS 17722hugðu menn gótt til at heyra þar vitrleg orð
HeiðrH 5631Birkibeinar hvgðo þa gott til at fvndr þeirra Ribbvnga mvndi þa verða bratt
HákFris 45228Nv endr nyiaz gleði ok glomr manna, ok hyɢia gott til
KonrA 8140hon spyrr, hvárt hann hyggi gott til. Hví skal eigi svá þó? segir Kormákr
Korm 2829Vnnu þau konungr ok drottning þeim sueíni mikit ok hugðu gott til at hann mundi ... taka arf or riki eptir fo᷎ður sinn
ÓTᴵᴵ 17520Birkibeinar hugdu þa gott til, at þeir mundu finna Ribbunga
Hák81 4151Gott hyggr þú nú til, Áli! segir hann, at sofa hjá meykonungi
ÁlaFl 995látum þá nú búazt við brúðlaupi sínu, þvíat þeir hyggja nú gott til sín
Bós 3712snua þangat ok hyggia allgott til sin
Gísl 506Sóti ok hans menn vakna snemma um morguninn, ok hugðu gott til konúngsdóttur
HálfdBr 56527stendr Áki snemma upp, ok hyggr gott til at reyna sundit við Hálfdán
HálfdBr 58112þꜳ uoru vngir menn gladir hyggiandi gott til þessarar skemtanar stockuanndi ꜳ sijna hesta
Hect 876Jökull vaknar snemma um morgininn, ok hugði gott til at taka bandíngjan ok drepa, en er þeir komu þar var bandínginn burtu
ÞorstVík 45723mislikadi Rafni vid Lopt vmm landz kaupid ok bvgeÿrd. þviat Loptr var havada madur mikill ok odæll, enn þingmenn Rafns voru nabuar Loptz, ok hugdu ei gott til
HrafnAˣ 21222þvï hugdi Sigrgardr gott til sïn
SigrFrˣ 568Gengu menn undir þetta vel ok hugðu gott til, at Þorgils kæmi til Staðar
StuᴵᴵR11127ˣ 17525
4) [e-s] synes, mene
spvrþe hverso haɴ hygþe til bana sins
Jvs291 12418hugða ek til þess verst at beriaz við þessa menn
Jvs7 2913huersu hyggr þu til at deýia. Gott hygg ek til bana míns
Jvs7 329
● hyggja illt til [e-s/■] være bange, frygte (ngt/det værste), synes dårligt om (ngt)
Hvspreyia heitr henni þꜳ annarri lotv. Hvn hyggr þꜳ illt til, þvi at henni var horvndið sartt miok
MarA 15417Jlt hygg ek til haust boðs þessa er her skal vera
ÞÞÓT 14614Æigi man ek lo᷎g uor Jomsvikinga ef ek hygg illt til eda kuida ek vid bana minum ... þuiat æitt sinn skal huerr deyia
JvsFlat 19728váru þar komnir ‹þeir› brœðr, berserkirnir Hrœrekr ok Siggeir, ok hugðu allir illt til þess
EgÁsm 3516Hon lét sem hon hugði allillt til, at hann bæri hana, en þó fór hon á bak honum
Gr 2834
● hyggja illt til ráða [við e-n] være utilfreds med / synes dårligt om et arrangement (med ngn)
● hyggja illt til ráða/ráðahags være utilfreds med / synes dårligt om ægteskabsaftale
5) [e-s] [■(e-n)] være beregnet for (ngn), tiltænke (ngn) (ngt)
● hyggja til handa [e-m]
6) [!] undersøge (ngt), se på (ngt)
um: hyggja um
1) [e-n] bekymre sig om, tage sig af
2) [!] [með e-m] drøfte, rådslå
við: hyggja við
● hyggja við sjalfan sik tænke ved sig selv
C. hyggja sér + præp./adv.
til: hyggja sér til
[e-s] regne med (ngt), forestille sig (ngt), håbe på (ngt)
hann misti þar bæðe. vinarens oc annarrar hialppar er hann hugði ser til
BarlA 505haufðv þangat fluz .iii. siukir menn til hans helgu grafar oc hugðv ser ‹til› miscvnnar oc heilso
ÓH 64015truande truliga ok hugðu sér huersdaliga ok fystus til dauða þess er þa skyllðe til æilifs fagnadar læða
BarlC 20121hugdi ser til nockurs bata peninga edr metnnadar
ÓH1005 7939
● hyggja sér gott til ráða [við e-n] se frem til at indgå ægteskab (med ngn)
D. hyggjask
1) [■(inf.)] tænke sig, ville
ok hugþosk þeir Sveinn at sitia honum vatn
Ágr 4018Stændr upp siðan oc hẏgst braut ganga
ÓHLeg 4130En fyrir þat er þu Steinaʀ hugðiz ręna myɴdo Þorstein land eign ... þar scalltu lꜷst láta þitt land þar at Ana brecko
Eg162θ(2001) 1685hestrinn ... lypti hatt fǫti sinum, oc hugðiz myndo liosta hann. Sem æinn gæzlu manna hans ... stoð upp, þa varð hann firir haugguinu
ElisA 972*gek hann at hestinum oc hugðiz taca hann, en hestrinn bæit hann
ElisA 977oc hugðiz hann þa aftr riða
ElisA 1115En vvinir þeira komo með gny ok með kalli. ok hugðuz þa mvndo taka ho᷎ndum er þeir sa litlo aþr
ÓTOddS 3821hann hugðiz taca scylldo noccora meɴ af þeim er síðaʀ færi
Sv 3628þa var bvit, at hann mvndi þegar lata hamariɴ skialla honvm, en hann let þat við beraz, þviat hann hvgþiz þa at reyna afl sitt i ꜹðrvm stað
SnE 6124hon misgerdi medr ofmetnaði. þa er hon hugdiz ok uilldi uerda sua uitr sem guð
Stj¹ 3740Rollant brá þá sverði sínu ok hugðist skyldu drepa risann
KlmA 2783vard hann sua vel læ᷎rdr i godum guds vinar skola at alldre sidan ⸢dirfdiz [var. hugdiz AM 643 4°] do᷎full hann at gripa
~
HMSᴵᴵ 9513 var. Nik Holm perg 16 4° 25v20 → Nik AM 643 4° 1517bræðr hugðuz at fara til svefns
Æv¹⁹624 738ætlaði at verja þeim vigi vǫllinn, ef þeir ⸢hygðisk [var. ætladi Eb309(2003) 2522] at saurga hann
Ebˣ 1521inir auðgu hugðusk mundu leysa sín óðul, þegar er þeir vildu
Hkrᴵˣ 1443Þá gerði Ingimundr skeið at durunum ok hugðiz mundu sæta áverkum við Jón, því at hann var beint fyrir durunum, ok hljóp hann út síðan; en Jón vá hann í því er hann kom út
StuᴵR440ˣ 17113
2) [■] tro, mene, antage, synes, forestille sig
þau ... ⸢hugþosc [var. hvgðvs Eluc675(1989) 5016] ei møndo [l]iu[a]
●Eluc674(1989) 507hann hvgþisc eigi mundo lifa nema hann legþisc niþr oc somnaþi oc gorþi hann sva
Nik655 331hugþisc hann a iorþo fara þa es hann gek a vatni
~ lat.per terram se ire exisimans
Dialᴵᴵ 1588 GregDialA 1438Þeir Þórir hugþosk hafa fengit meginland, en þat var ey
Ágr 4618Ef maðr er quaddr þes vættis er hann hygz eigi i vera. hann scal þo fara til þings oc beraz or at domi oc viɴa eið aðr
GrgKonᴵ 5732Ef manne verðr misfangi oc merkir hann lamb aɴars manz i steck. oc varðar þat eigi við lavg ef quiþr beʀ at hann hugðiz eiga
GrgStað 22920Hvargi sem maðr hefir comit vápni sino oc skeiniz aɴaʀ maðr á. enda hafi hann eigi sialfr a halldit. oc abyrgiz hann eigi ef þat berr quiðr at hann hygðiz þar hafa latið vápn sitt er hann vænti engom manne scaða af
GrgStað 33412Ec hævi her i dag fundit unnasto mina. er ec hugðomc hava tapat
~ fr.Que jeo quidoue aveir perdue
LaisMar 319 Menota: 21va5 Streng 389hon fann dottor sina. er hugðizc hava tynt. þa fell hon til iarðar i ovit
Streng 6023dotter okkor er ec hugðumc hava tynt
Streng 624þat var miok vndarlleg. at iamvitr maðr. sem. konongrenn. hugðizt skylldu. fa lœynt sveininn iamvitran
Menota: 2rb16 BarlA 532hugðizt hann vist. at hann skyldi firir koma. þvi. at engi maðr nyti þess fagnaðar
~ lat.inquirebat
JDamBarl 1734 Menota: 7vb1 BarlA 1437þvi likazt sem maðr gange. sa er sia hygzt. oc ser þo ekki. þriflande vm sik allavega
Menota: 61vb27 BarlA 11330þa hygz hann þægar væra goðr klærcr
Kgs 3921ganga þeir nv i pellz cleþom oc hyggiaz vmfram margan vascan dreng
Mork 38222mæler Osanctrix konongr til þæssa raðs mæðr drambe ok hygs hann munu skælva oss mæð hær sinum
Þiðrᴵ 5022þæir hyggiaz hann mega véla epter sinum vilia
Thom¹ 987Atthalia settiz i rikit oc hvgðiz hafa æyðt allri konvnga ętt
StjC 63026Stæingarðr suaraðe sua at han hugdiz hæimolt kaupa saker þes at han sagdiz eighi vita at Haluarðr atte skilgetna dottor eftir sik þa er han fœll fra
DN III (1323) 13029en þat er sa ꜹgnaɴa, þa hvgþiz hann falla mvndv firir sioniɴi eiɴi samt
SnE 4921með þi at sumir hyggiz veita j þi guði þionostu enn ser so᷎md oc sinum yfirmo᷎nnum hlẏðni. oc dyggleik
DI II (*1326›AM 671) 5838Nú skal segja þér draum minn: Ek hugðumk ganga hér ór garði einn saman ok slyppr
Glúm 705Bæði ertú at þessu lítilvirkr ok óhagvirkr. Þorvaldr mælti: Hyggsktú betr gera munu?
NjK 352Ár ferð var þa i Danmo᷎rk til nockurrar hlitar. hugðuz menn þaðan mundo faung fa ef Haralldr grafelldr hefði þar lien ok yfirsokn
ÓTᴵ 9312þat sem wer hugðumz gera til friðar ok samþẏkkis. með stundar þo᷎gn hefir monnum vorðit til greina ok sundrþẏckis oforsyniu
DI II (*1326›AM 351) 61324Eda var hitt helldr, at þu hygz hælaz af syn Arsenij fyrir odrum konum, er þu kemr heim i Rom, at hafit verdi gagnfleygt konum higat koma a minn fund?
VP 5667ok hugdumz ek taka wpp likama bonda mins, en ek tok helgan dom Stephani
Steph 30521Oddr sagði at þeir skyti úfimliga. Hyggstu munu skjóta betr
ǪrvA 18917ver hugdumzt megha sighra þæirra olydni oc rangendi med þolenmœde
DN VII (*1320›DonVar 1ˣ) 1008oll vaar framfærð er kallat gorð konunge til oæro. sem ver hyggiumzst .j. ængo likendi til teett
DN IX (*[1326]›apogrˣ) 11717Haɴ draymþi þat at hann hygþisc vesa at lǫgbergi
Íslbˣ 1941en síþan hugþisc hann sofna
Íslbˣ 202idrazt hann ok hygst vera skaddr
~ lat.se æstimans
HFars 178233 MarD635ˣ 6639þau hugðust þar óhætt búa
~ fr.Bien quidoient estre aseor
Tristan 634 Trist¹ˣ 14212konungr kvam þar gangandi ... ok hugðist hann þá finna þau (ɔ: Tristram ok Ísǫnd) í syndum bæði
~ fr.Prendre les cuidoit
Tristan 637 Trist¹ˣ 14214
● ‖ impers.: hyggsk (svá) [e-m] [■] (ngn) synes (ngt), (ngn) mener (ngt), (ngt) forekommer (ngn) at være
⸢hvgðiz þeim [var. syndiz honum EgM(2001) 4135] sva at þar myndi goðan bolstað gera mega
~
Eg 905 Eg162δ(2005) 13213þeim hugðiz sua ... at þat folk mundi þeim ekci stauðugt
SvEirsp 39029þanneg hyɢz mer segir Egill. ef vnder oss beʀr feet Odds. at þa muni fátt skorta
BandM 438hvgdizt honum svo at skamt þadann mundi vera bolstadr gódr
LdnStˣ 13913⸢hvggi menn [var. hyggz mér BLAdd 11127ˣ “IIp”] sva, at ef fe þetta geldz vpp, at ...
var. StuᴵK 11518: BLAdd 11127ˣ “IIp”
3) [■] tiltænke
4)
● hyggjask vel komme godt ud af det med hinanden, kunne lide hinanden
E. hyggjask + præp./adv.
á: hyggjask á
[!] [um e-t] være optaget af (ngt), interessere sig for (ngt)
af: hyggjask af
[!] lade være med at tænke på (ngt), glemme
miklo er meiri harmr minn en ek mega af hyggiaz
ÓTOddS 23823miklu eru nú stærri atburðir orðnir en vér megim láta afhyggjaz
ÁsmS 9712
at: hyggjask at
1)
● ‖ impers.: hyggsk at [■] [e-m] (ngn) tror (ngt), (ngn) mener (ngt)
hyggz honum sua at sem þat muni fleira vera ok meira hꜳttar sem herra Ion Elegtus hafui til at taka byskupliga tign enn hitt sem honum hryndi fra af laganna vandlæte
JBpB(2003) 8016Svá hugðiz Oddi at, at þat mundi vera eyland
ǪrvM 401hyggst henni svo at, sem þau sár þurfi ekki at binda
Trist² 2413Þeim kuadst so ad-higgiast, ad eigi mundi annar makligri ad niota þessarar konu enn þessi madur
Fljˣ 2426hann lagdi ey minni fie til stopul smydar, ad þui er honum hugdist sialfum ad enn fiogur hundrud hundrada
PBpˣ 41610
2)
● ‖ impers.: hyggsk at [e-m] [e-m] (ngn) er optaget af (ngn), (ngn) synes om (ngn)
fyrir: hyggjask fyrir
[!] være opmærksom på, gøre sig klart
til: hyggjask til
[e-s] planlægge, have i sinde
um: hyggjask um
[!] tænke (ngt) om (ngt), mene (ngt) om (ngt)
II. (y. no.)
Form.: hyggia (46); hugði (33); hyggr (31); hyɢia (23); hygg (21); hugðu (21); hyggja (20); hugt (16); hyɢr (12); hyɢ (11); hugða (10); hugðiz (9); hyggi (8); hugdu (7); hugde (7); hvgþi (7); hvgði (6); hugdi (6); hugþi (6); Hygg (5); hvgðv (4); hugðuz (4); hvgðo (4); hvgþa (4); hygz (4); hyggianda (3); hugdiz (3); hyggiaz (3); hugda (3); hygr (3); hugþa (3); hvgða (3); hyggía (3); hugðir (3); hvgðiz (3); hugðumk (2); hvgdi (2); hyggz (2); hyggiandi (2); hyggia (2); hyggur (2); hyggium (2); hygia (2); hugðe (2); hvgg (2); hugþisc (2); hvgþiz (2); hyggit (2); Hyggið (2); hyɢivm (2); Hyggit (2); hugðizt (2); hugðist (2); hugþosk (2); hught (2); hugþer (2); hugdj (1); hvgðvm (1); hygger (1); Hygge (1); hvɢiþ (1); hyggjum (1); hyggiumzst (1); hugdust (1); hygstv (1); hvggi (1); hvgþvm (1); hvgdv (1); Hyɢr (1); hvɢþi (1); hugðizc (1); hugðumc (1); Hyggstu (1); hyɢz (1); hogði (1); hvgaðr (1); hvgde (1); hyɢe (1); hiɢia (1); hẏgst (1); hvgþisc (1); hugðomc (1); hyggiasc (1); hyɢeþ (1); hiyggiom (1); hygge (1); Hvɢit (1); hyɢɢia (1); hugðo (1); hygði (1); hygþe (1); hygðisk (1); hygðiz (1); hygst (1); hyggst (1); higía (1); hvgðra (1); hvgðe (1); higgia (1); Hvggivm (1); hyɢiþ (1); hyɢianda (1); hyɢva (1); Hyɢðv (1); hyɢiande (1); hugtt (1); hyggiz (1); hugdumzt (1); hugdumz (1); hygs (1); higgiast (1); hugdra (1); hẏggium (1); hvɢia (1); hyɢiom (1); héyggiá (1); hugðar (1); hugðusk (1); Hyggsk (1); hugðust (1); hugdist (1); hugþum (1); hyɢʀ (1); Hyɢ (1); hygþi (1); hyggeþ (1); hyɢɢr (1); hyɢit (1); hvgda (1); hyggʀ (1); hugðv (1); hygzt (1); hugþosc (1); hvgdizt (1); hyɢi (1); hugðum (1); hyg (1); hvggia (1); hvɢr (1); hýɢia (1); hygíum (1); hugðumz (1); hygþisc (1); hyggjaz (1); hugþisk (1);
Comp.: af- (2), á- (11), at- (2), fyrir- (1), í- (1), mis- (1)
Gloss.: EJ ²hyggja; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 hyggjanda; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO item hyggjandi; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Andersen 1936 [ANF 52] 66-67; Bandle 1956 [BA 17] 416; Gering 1916 [ANF 32] 21; Hamre 1958 [KLNM 3] 495; Lund 1997 [MM 1997] 69; Mezger 1939 [ANF 54] 232-233; Nygaard 1917 35; Salvesen 1968 41, 53; Seip 1943 [MM 1943] 132; Seip 1952 [APS 21] 26; Seip 1955 138; Wadstein 1893 [PBB 17] 418
Genre. (expected): religious works [rel]: 120 (125); historical works [his]: 102 (81); family sagas [isl]: 61 (57); romances [rom]: 59 (48); legendary sagas [fas]: 43 (20); contemporary sagas [bis]: 42 (34); legal works [jur]: 27 (45); learned works [div]: 15 (14); þættir [tot]: 10 (10); charters [dip]: 6 (36); unclassified [ ]: 0 (2);
AS (red.) — February 2023
ÞH (strukt.) — June 2011
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
hyggindi - hyggja
hyggja - hyrbrjótr
hýða - hætta
...
...