hvessa vb.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-t] [til ■] hvæsse, skærpe
þeir vorv at hvęssa ęða sla o᷎xar sinar æða gref ęða avnnvr verkferi
StjC 45122hvesta eg spiot, ok fram egiadi eg at legia a sidu honum
Niðrst⁴ 199med hrædiligu gine ok laungum taunnum sua huosum, sem þa hefdi þær nyliga uerit hvestar til at drepa hann
~ lat.exacutis
SpecH 262b64 (VII 112) MarE 88710
● hvessa augun [á e-n/e-t / í mót(i) e-m] se olmt (på ngn), se med gennemborende blik (på ngn)
en þat ma segia, at engi hefir sa sét ogvrligar sionir, er eigi matti þat sia, er Þoʀ hvesti avgvn á ormiɴ
SnE 631litaðiz konungr vm ok sa hann firer ofan hofuð monnum huar Egill stod ok huesti augun a hann
EgM(2001) 11433Eirikr konungr sat vpp rettr meðan Egill quað kuæðit. ok huesti augun a hann
EgM(2001) 1182sva syndíz honvm konvngrinn ogvrligr er hann reíddí sverðít ok hvestí avgvn á byskvp meðan hann talaðí
Huldaᴵᴵ 23220var engin (hundr) sva grimmr at þyrði ꜳ hann at raða er hann ⸢huesti [var. herdi AM 54 fol “C¹”, etc.] ꜹgun í mot þeim
ÓTᴵᴵ 1265Þorfinnr hvessti á Gretti augun, er hann kom í drykkjustofuna
Gr 593hinn huesti augun j moti og þotti heilsunenn ey vera so fogr, sem hinn ætladi
LBpÞˣ 1811
● hvessa tǫlu sína [upp á e-n] [með e-u] skærpe tonen (over for ngn)
● hvessa tungu sína skærpe tonen
þui at þeir hafðu hertt hug sinn oc huest tungu sina
Menota: 65rb11 BarlA 11932theodas. er huest hafðe tvngu sina til illz
Menota: 76rb7 BarlA 14127túngur sínar hvessa þeir sem tvíeggjat sverð
GBpD 6719huęst ... tungur sínar
~ lat.Quia exacuerunt tamquam gladium linguas suas intenderunt arcum rem amaram
8021 (Vulg Psalm 63,4) GlossPsalt 8119
2) [e-t] klare, skærpe
Lögr grass þess er chelidonia heitir - þat hreinsar ok hvessir sýn
Menota: 4r4 Med655 4747gængr hann sofa litla rið, at huæssa oc skyra sin skilningarvit
~ lat.sensus reparandos
3131 Thom¹ 3011Gerir madur af henni augna smyrsl. þa hversser þat syn
MedMisc 592þat bætir minni manz ok hvessir vit ok ahyggiu
MedMisc 10223Laugr þeꜱ gras, er celidonia heitir ... þat hreinsar ok hvesir syn
Med434 2912
● hvessa augun se sig grundigt omkring
3) [e-t/e-n] [með e-u] [til e-s] [móti e-u] opildne, ægge, anspore
hyɢɢiandin oc hvasleikriɴ scal hvessa éinfaldléikiɴ til neɴingariɴar. en einfalldleikriɴ oc gǿtscan scal stilla hyɢiandiɴi
●HómÍsl⁴³(1993) 72v17Þa somu œseng ok sina illzko œsa þæir enn ok huersa meðr udœmelegre folsko
Thom¹ 1733Sva huesser ærkibyskupenn af Jork ok framm œser byskupana
Thom¹ 2262harmrinn hvessir, at hvn æpi, skemðin sliofar, at hvn þegi, ok hversv illt sem hvn þolir, berr hvn þat allt firir sinn kinnroða þegiandi
Mar655XXXII 44725at slikir menn. mvní ... eyða riettlætí ok miskvnn ... hofðingíanna. en hvetía þa ok hvessa til grimdar ok glæpa
GíslIll 13828Þennann tima gio᷎rdust og þeir titlar fyrer nordann land, er helldur hvestu skinsama menn mote kyrkiunne
ÁBpˣ 1266Sa hlutur hveste og helldur hiarta Arna biskops til þess ad refsa kyrkiunar vanrette
ÁBpˣ 1399
4) [e-n] opmuntre, trøste
5)
● ‖ impers.: hvessir [e-t] det blæser op
þa hvesti sva at varla var vaðhæft a konvngsskipino
HákFris 46228er þeir höfðu siglt um stund, þá tók [var. + vedret AM 590 b-c 4°ˣ] at hvessa, geck drekinn þá skjótt eptir skipunum, gerði þá veðrit mikit
HG 3227gekk ueðrit til land suðrs ok a austr ok ⸢huesti miok [var. giordi storm mikinn Eb445b(2003) 1449]
EbWolf(2003) 1459tok at ⸢styrma [var. hvessa AM 62 fol “D¹”] sva sem nattaði
var. ÓTᴵ 1429: AM 62 fol “D¹”minkade uedrit ok tok af byrinn. ok er nattade tok at huessa j annan tima
ǪgmFlat 33228þa hveste svo, at varla var vadhæpt ꜳ kongsskipeno
Hák81 4341
● hvessir veðrit
er þeir droguz ut of eyiarnar, toc at hversa veþrit
Orkn325I 2261huesti vedrit oc suipttu þa til eins rífs
BǫglEirsp 45014veðrit tók at hvessa mjǫk
Laxd 28116veðrit tók at hvessa ok frysta, ok tók Áka at kólna, svá hann skalf af kulda
HálfdBr 58327Hvesti þá svá veðrit, sem á leið nóttina; ok þat veðr gerði mánadag, svá at skipit leysir undir þeim
StuᴵᴵR11127ˣ 11825
B. hvessa + præp./adv.
fram: hvessa fram
[móti e-m] ?indskærpe, ?formane
upp: hvessa upp
● hvessa upp prettvísa tungu skærpe sin lumske tale ɔ: smede rænker
C. hvessask
1) [á e-u] hvæsses, slibes
2) blive opildnet, blive ansporet
Form.: hvessa (8); huesti (8); hveste (3); hvessir (3); huest (2); huesser (2); hvestu (2); hvesti (2); hvessti (1); huęst (1); huessir (1); hvestí (1); hvesir (1); hversser (1); huæsser (1); huersa (1); Hvessir (1); huessaz (1); hvesta (1); hvęssa (1); hveꜱesc (1); Hvesti (1); huessa (1); hversa (1); hvestar (1); huæssa (1);
Comp.: upp- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr item hversa; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb _; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med item hversa; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr; Fr4 item hversa; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Faulkes 1964 [ÍT 5] 128; Kroesen 1985 [ANF 100] 47; Lassen 2001 [MM 2001] 115; Seip 1951 [MM 1951] 20
Genre. (expected): religious works [rel]: 19 (12); contemporary sagas [bis]: 7 (3); historical works [his]: 7 (8); family sagas [isl]: 5 (5); romances [rom]: 3 (5); legendary sagas [fas]: 3 (2); learned works [div]: 2 (1); þættir [tot]: 2 (1); legal works [jur]: 0 (4); unclassified [ ]: 0 (0); charters [dip]: 0 (3);
AS (red.) — April 2023
ÞH (strukt.) — June 2011
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net