hvass adj. [-an; -ari, -astr]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) spids, skarp ⫽ sharp, pointed
mælti af þui drottiɴ váʀ þat viþ postolana at þeir scylldi vera hygnir eþa hvassir sem hogɢormar. at hyɢɢiandin oc hvasleikriɴ scal hvessa éinfaldléikiɴ til neɴingariɴar. en einfalldleikriɴ oc gǿtscan scal stilla hyɢiandiɴi at hon snuisc eigi til sléogþar eþa til suika
●HómÍsl⁴³(1993) 72v16●●● rósan vex upp amiþli clungra oc þyrna. oc hilmir hon. en þeir þreyngva heɴi er þeir vaxa upp hia oc sǽra hana af þui at þeir ero snarper oc hvaꜱir
●HómÍsl⁴⁴(1993) 75v25eigi má huast verþa iárnit elligar. nema til eɢiar se hvaᴛ eþa sorfit. sva má oc eigi verþa ꜵnd ór hvǫss nema hon sé til eggiar hvǫᴛ meþ þrøngvingar þeliɴi. eþa hegningar harþstéini
●HómÍsl⁴⁴(1993) 76r25eigi má huast verþa iárnit elligar. nema til eɢiar se hvaᴛ eþa sorfit. sva má oc eigi verþa ꜵnd ór hvǫss nema hon sé til eggiar hvǫᴛ meþ þrøngvingar þeliɴi. eþa hegningar harþstéini
●HómÍsl⁴⁴(1993) 76r25fꜵstur ero en hvꜵssasto vꜵpn í gægn diofli. oc en trvaste lifscioldr við scotum hans
HómNo¹⁵ 7415hon fór i fiøro. oc tóc steina hvaꜱa oc barþi þeim i aɴdlit sér. svát hon varþ øll blá. oc bloþog of aɴdlit
ClemCod645 382fœtr og henndr. hiuggu þeir af með huarssum œxom
BarlA 9819lœys mik. oc frialsa salo mina af huarsu tvieggiaðu suerði fiandans
Menota: 77vb16 BarlA 1455Þat skrimsl (ɔ: hafstramba) er mikit væxti ... þat hæfir sva synnz sæm þat hafi haft mannz hærðar hals oc hafuð augu oc munn oc næf oc haku. En upp ifra augum oc brunum þa hæfir værit þvi licazt sæm maðr hafi haft a hofðe hvassan hialm
Kgs 2710sva hæfir þat (ɔ: hafstrambi) synnz sæm þægar hafi þat svængz fra oxlum ofan ... þat hæfir ængi seð hværso hinn næðre ænnder er skapaðr a þvi hvart hælldr er at sporðr hæfir a værit sæm a fiski eða hæfir hvast niðr værit sæm hæll
Kgs 2714Þat skrimsl hæfir oc synnz miket oc ræðilect í anndliti mæð hvorsu ænni oc bræiðum augum mioc mynnt oc mæð rocnum kinnum
Kgs 2733Hialm goðan þarf hann a hofðe at hafa ... En goðan skiolld oc þiuccan a halse. oc þo buinn mæð grelighum skialldar fætli en siðan goða glaviu oc hvassa af goðu stali oc væl skepta
Kgs 6125æf grafsvin eða æin hvæʀ annur vel er drægin at kastala ... þa er gott at gera til vapns þar amoti asa þa er væl ero skvaðer næðan mæð iarni en siðan gera til bæðe hvors oc stor gloannda plogiarn
Kgs 6320kononginom. þotti vndarlect hvi þetta iarn matti sva hvast verða
Þiðrᴵ 879hvervitna sem klœr hans taca iorðina þa var sem með hino hvassasta iarni væri hogvit
Þiðrᴵ 19613●●● segir en ungi tristram oc lætr þat æcki mark at haua slæ sverð oc kveðz vilia hava hvoss suerð
Þiðrᴵᴵ 447Oc er þesse ferð er bven. hever Gunnarr konungr .x. hvndrad manna. goðra drengia. oc vel bvenna. með hvitvm bryniom oc biartvm hialmvm oc skarpvm sverðvm oc hvossvm spiotom. oc skiotvm hestvm
Þiðrᴵᴵ 28417gleymðo þi huassa sverþe
Thom¹ 1023þat er hin hæðiligsta hyðing með þeim hvassasta þyrni er til fær
StjC 39611en ꜹngvl sa enn hvarsi er leynisc í agnino er í gilldro var lagt oc vaþr sa en sterki verþi folginn
Niðrst² 318hringreɴ syndiz þer huass upp ok níðr. sua feʀ ok e᷎fe þín. huꜹs voro upphøfin letuð fauður þíɴ ... hørð muno ok verða ende mork rikis þins
Rauð4 6741hꜹfðu sumer spiot en svmer stengr eða staura huassa miꜹg
Rómv595(2010) 21215bað hann (Antoníus) nv einn af þeim, er ꜳ hans fvnd kom, færa ser hvast graftol ok nockvt hveitikornn
Ant 8517med hinum hvassuzstum skaalmum
Mich 68419Enn Sighvatr segir, at Snorri hefði avxi reidda vm ǫxl, sva hvassa, at hann ætlaði, at hvetvetna munði bita, þa er þeir fvnðvz
StuᴵK 34814●●● tenn hans voru hvassar sem sverdzoddar ... hvass kam‹b›r gekk eptir baki hans
MMA 53327hvass kam‹b›r gekk eptir baki hans sem breid o᷎xaregg
MMA 53328Sephora ... tok einn hardla huassan stein
~ lat.acutissimam petram
Vulg Exod 4,25 Stj¹ 2628sa hinn agiæti auoxtur ... smidadi med huossu iarni sinna predicanar orda hrokuisar meinsemdir saʀanna
~
HMSᴵᴵ 1562 Nik Holm perg 16 4° 59r15ok uæit þat gud at sa gullhringr er mer suo skędr sem hinn huassazsti ho᷎ggormr
ÓTFlat 51437æigi lætr hann frammi þat huassa suerd at sinni, sem Gilibert ognadi
Thom² 34937orrostulig vapn ok hvo᷎ss skeyte
VP 64115Þa er menn koma til vigs, þa er manni betra gott hiarta enn haust sverd
Vǫls 4520meira er at þola þann harm, er her liggr ꜳ, enn ⸢*hvauss [non emend. hvass] vopn
Vǫls 6010n.Þa let Quincianus dreifa hvossu grioti a glædr
Agat¹ 514þionn þeira ... fell af baki ok a hvassan stein
Maurus 66222vægia fyrir hvo᷎ssum flugna broddum
PErem 18326let iarllinn byrgia hann i enum myrkvastzta stad, þeim er hvossu grioti var allr innan þildr
Vinc 32412hala huassan og langan
~ lat.asperrimam et longam
7530 Dugg681a 7511Ynguar liet reisa stôr hiol ok aull sett utan med huossum tindum ok broddum
Yngv 2510●●● hvortveggi þeirra hafde miog huast og biturligt spiȯt
Adon 1011Griffonet ... hefir klær svo hvassar sem himir haussuztu iarn-gaddar
KirjA 7021karbunkulus var suo meistarlega saminn i midiv briosti ꜳ skrininv, sem havfvdsmidrinn hafdi hann þar i upphafi sett, þuiat suo var hann læstr, ath gullstaupit bar vmbergis vpp yfer huassazta hiolit
Thom²y 49911þesse brw uar sett oll stꜳlgauddum suo huossum att einge fꝏtur mꜳtti þadan komaz
~ lat.acutissimis
4023 Dugg624 4013hid huassazta stalnef
Dugg624 609fór Grettir upp á bak henni; hann hafði hvassan kníf í hendi ok rekr á um þverar herðar Kengálu
Gr 4016tók hann øxi, er hann átti; þat var allhvasst vápn
Gr 20214bollottur er iardar hrijngur og ber eigi ollum stodum iafnnær solu. Enn þar sem huassast huel hans kemr næst veg solarinnar. þá verdur þar miklu heitast
Finnur Jónsson 1926 “dens ubuede ring kommer solens vej nærmest” KgsE 1128Sidan tok Sephora huassan stein og sneid vmm sueinenn
Stj12 v27wor herra liet upp stinga sitt hiarta med huerrsu spioti fyrir þann kærleik sem hann hafdi til vor
ChrP² 25212skeytí ... huo᷎ss
~ lat.Sagitte tue acute: populi sub te cadent in corda inimicorum regis
521 (Vulg Psalm 44,6) GlossPsalt 531skeytí huoss
~ lat.sicut nouacula acuta fecisti dolum
6816 (Vulg Psalm 51,4) GlossPsalt 6913suerd huast
~ lat.et lingua eorum gladius acutus
7827 (Vulg Psalm 56,5) GlossPsalt 7927●●● skyldi hverr maðr ... bera til kastalans v. vápnsteina eða aðra v. staura, ok skyldi þá gera hvassa í annan enda
Hkrᴵᴵᴵˣ 3136settr innan med huossum goddum
~ lat.clauis acutis
MirMar1927 266 MarD635ˣ 94211alldrei sa egh iafnhvast jarn
Þiðrᴵˣ 8820og stenndur (hann) vpp skiott og tekur sina stong og hleypur j giegn honum. Þidrek kongur bregdur nv sinu swerdi hinu hvassa Ekkisax. Risinn reidir nv stongina bꜳdumm hondumm af ollu afli
Þiðrᴵᴵˣ 3921
2) grov, ru (i materiale) ⫽ coarse, rough (of material)
3) stejl ⫽ steep
4) (om ansigtstræk) skarpskåret, markeret ⫽ (of facial features) sharply formed, marked
5) (om øjne/syn/blik) hvas, skarp, klar, intens, gennemtrængende ⫽ (of eyes/sight/glance) sharp, clear, intense, penetrating
nu er guð vart komet er þau veðr ma gera at æigi mege guð ẏðat komazt til þingsens. En nu ser guð varr a ẏðr hvassum augum
ÓHLeg 3319●●● nv er guð vaʀ cominn ... oc ser a yðr með hvossom avgom
ÓH 27914Hellt hann ok til endalycktar hvavssvm skygnnleik avgna
Ant 1203með hinni hvassuztu syn
AugA 14414þeir sem nv vilia með nyiv kveða, hafi smasmvgvl og hvoꜱ ok skygn hvgsvnar avgvn, að sia, hvað yðr er nv synt i þessvm frasǫgnvm
GrammProl 15515siandi vpp i moti þeim hvossvm ꜹgvm
Mar655XXXII 45724hann sa þau inn haussu augu, er hann bar i haufde
Vǫls 3112ef siukur madur hefir saman fallnar naser. hvoss augunn ok hola þunnvangana ...
MedMisc 11614●●● þessi sveinn er allmikilfengligr ok hefir hvassar sjónir
Vatnˣ 3214hans augu er ... ⸢sniøll [var. hvøss AM 177 folˣ “B”]
var. Þiðrᴵˣ 34517: AM 177 folˣ “B”
6) (om solens stråler) stikkende, brændende ⫽ (of the sun’s rays) stinging, burning
7) [at e-u] skarpsindig, intelligent, kvik ⫽ (of mental faculties) sharp, intelligent, astute
timotheus var ríclyndr. oc hvaꜱ i hugscoti
●HómÍsl³⁸(1993) 64v30skiot skilning oc hvass næmleikr er þin giof
AugApp 14914Ok af þui at hann hefer sek nv allan til uisdoms, þa uærðr hann skiott sua huass i sino skyra skilningaruite, at ...
Thom¹ 35sua huast vit oc miket minne er i þæim manne
Thom¹ 310hann hafði sua huast næmi. at þa er hann ... heyrði at klerkvm var kend gramatika ... Lodðe honum þat sua I eyrum at hann varð hinn mesti Iþrottar maðr i sagðri list
JBpB(2003) 8211Mustardur gerir manni hvast vit. ok leyser buk
MedMisc 8829af sva huo᷎ssum hug
~
Rafn 1830 10124 HG AM 152 fol 146va26●●● mier virdizt sem þv siert miog vng at alldre. en hardla miog hvoss og skavrp at vitzmvnum og ollvm skilningi
AnnaReyk 30812●●● ‹prófandi sér klerkadómligar listir ... ok prófaðist svó at í ollum þessum listum er *Kvinatus hvassastr› emend. Kirj 10019: AM 532 4° “D”
emend. KirjB 10019: AM 532 4°ˣ “D”
● hvass í hugviti
hann var enn hvassazti i avllv hvgviti
Ant 10117hvass i hvgviti
MarS 20214grannuaxinn madr ok lioslitadr ... blidr i yfirbragdi, huass i huguiti, inndæll ok astudigr i allri uidrædu ...
Thom² 30216Heilagr Augustinus var hvass i hugviti
AugB 14323
● hvass í skilningi
var hann hvass i skilningi ok storliga glꜹggr, at hann greiddi vitrliga vandar spvrningar
MarS 20216hann sa þennann mann mikinn atgio᷎rfe-mann j hag leik og rite, og hvassann j skilninge til boknams
ÁBpˣ 612adrir (voru) huassir i skilning heilagra ritninga
MarD634ˣ 81632
8) ivrig, modig, tapper ⫽ keen, brave
T[aki keisari i mor]gin hinn huassazta riddara i hirð si[nni]
KlmAFrg1980 26421●●● ertu eigi jafnhvass í liðveizlunni, sem þú lézk fyrir lítlu?
Laxd 26121hann uill æigi spilla gessimum sinum suo at læida fa menn þott þeir se ⸢huasser [var. hrꜹstir ÓH 6349] j moti suo myklum her
ÓHFlat 38030
9) hurtig ⫽ quick
●●● kvezk mundu fá honum annan hest, ef nǫkkurir væri hvassari en sjá
Reykd 22118ber firi þui þat samann iafnan at prima tijma eru straumar sem huassastir og fiorur sem mestar
KgsE 1014
● hvasst (n. sg. = adv.)
Þeir stiga nv a hesta sina ok riðaz hvast at moti
KonrA 818hann hlæypti hvast vm skoginn
StjC 53412
10) (om voldsomt vejr) blæsende, kraftig, bidende ⫽ (of violent weather) windy, strong, biting
hafþi þat (ɔ: skipit) iamt farit igegn hvøꜱo veþri
ÞBpCod645 83veþr var á hváꜱt. oc miøc kalt
ÞBpCod645 3125þa er byrlett var gecc meira scip þeirra ... en þa er hvassara var
ÓH 3491var þa allgoþr byʀ oc helldr hvaꜱ
ÓH 4793a var svɴɴan vindr hvaꜱ oc þvrt veþr oc stoþ at virkino
Jvs291 2919●●● gerþiz þa sva hvast, at þeir urþu at svipta seglunum a inum smerum skipunum
Orkn325I 2261fengo hvast veðr. oc hofðu raskott firir stalino
Sv 8722raɴ a hvas landnyrþingr
Sv 16514ueðr var a húast
BǫglEirsp 46225Vm myrgininn var landsynningr hvass er þeir toko til segls
HákEirsp 54214gerði veðr hvast ok regn mikit i moti þeim
HákFris 42522Svnnanveðr var a hvast
HákFris 5105●●● vetr sa kemr, er kallaðr er fimbvlvetr; þa drifr snær or ꜹllvm attvm; frost erv þa mikil ok vindar hvasir, ecki nytr solar
SnE 7010veðr var huast en brim a landit ok ecki hafnligt
EgM(2001) 3326þeir sigldu austan at Hialltlandi huast veðr
EgM(2001) 4831veðrit var miclu huassara en þeir fengi nockut at gort
EgM(2001) 5814var hvast veðrit, þá er rauf, en vindlítit þess í milli
Laxd 501Þa gerði at þeim hvassan storm
ÞBpB 32310Þá gerisk á vindr hvass
Ǫlk 8414●●● kom eínn dag víndr sua huaꜱ at þeim. at hialmana sleít af ho᷎fdi þeim
Rómv226(2010) 3637sidann kom ꜳ huast uedr
ÞBpA 23724þá lǫgðvz á svnnanveðr hvǫss
Huldaᴵᴵ 33016gerði ꜳ suɴan vínd huassan ok þurran
ÓTᴵ 1429Þeir ho᷎fðo huassan byr ok gengu skipin geyst
ÓTᴵ 18210þa let hann koma sua huassan uind. at hann bles aullum locustis rétt ok slétt sua giorsamliga i brott
Stj¹ 27612Honum gaf byri haussa
Ragn 15623sva sem hvo᷎ssum vindi lysti i moti þvi
Martin³ 6131hiner huosuzstu uindar
Dugg681a 282med ‹sua› huossum *uindi og odum stormi
Dugg681a 397midwikodaginn war ꜳllhuast a nordan
Bǫgl81 26928giordi miog huast ok regn moti þeim
Hák81 36017og þa þȯtti henne sem vpp hæfizt af vesturætt vindr hvass j loptinv
Adon 12620Þa kom huass uindur framann j segl þeirra med akaufum ‹stormi ok straumi›
Trist¹Frg1964 5315huast er nv ꜳ ho᷎mrunum suo feyker uinndurinn fio᷎drunum
SigrFr 8718hœgðisk veðrit, svá at ‹þeim› þótti aldri of hvasst
Gr 2581Víglundr sat á bunka; var þá veðr allhvasst
Vígl 1062þꜳ toku sky ath ruglazt. og gerdizt huass uinndur og kalldr
SigÞǫgl 2015Laust þesse hvass hvirfilvindur, fyrst hio᷎rtu þeirra manna sem Noreg bygdu
ÁBpˣ 871þad dualdist þuiad vedur var huast so ad þeim var uid bana buid og þui var eckj radrum til ad kasta knutunni og bar þa skiott inn yfer flöann
GBpB204(2018)ˣ 2486var hvast mjǫk á firðinum ok fengu mjǫk framanvátt
Hávˣ 291Veðr var hvasst
LjósvLˣ 725
11) barsk, hård ⫽ rough, hard
12) (gramm.) (om accent aigu) trykstærk ⫽ (of accent in a syllable) acute
Samstǫfvr hafa hæð i lioðs grein enn breidd i anda, længd i tima, þviat hver sam stafa ær annat hvart hvǫss æða þvng æða vmbeygilig
~ lat.Tenor (accidit syllabae) acutus vel gravis vel circumflexus
5531 Gramm³748 393hvǫss lioðs grein ær sv ær skiotliga er fram færð með vpphǫlldnv lioði, sæm þæssi samstafa: *hvát
Gramm³748 394þa þikcir betr lioða þessar samstǫfvr i kviðu hætti, at þer hafi vm-beygiliga lioðs grein helldr ænn hvassa, ær .iij. ærv samstǫfvr i visv orði
Gramm³748 6317●●● hver samstafa hefer, sem priscianvs seger, anat hvart (ed. corr. p. 337) hvassa hlioðs græín ęðr þvnga ęðr vmbæygiliga
Gramm³W 106hafa þeir þi fleiri hlioðs greíner með hverivm raddar staf sem þessi er tvngan *fastafaðrí, sva at þat ma vnderstanða með hlioði vmbæygiligv, hvossv ok slíofv
GrammProl 1551
13) præcis, akkurat ⫽ precise, accurate
● hvasst (n. sg. = adv.)
þat verðr hvast tveir lutir atiando alnar
Gulᴵ 7828þat ero hvast .v. alnar
Gulᴵ 791þa taca hvárer eigi hvast .vii. penninga oc .viii. ærtogar
Gulᴵ 10716
II. (cogn.)
Drap Helga hins huassa
cap.
Fornk 63Harekr hvassi
ÓTOddS 21619Arngeiʀ enn hvassi
LdnHauksb 718Ormr avðgi svn Vlfs hins hvassa
LdnHauksb 11233Helgi hvassi
RagnSon 4669Helgi hvassi
RagnSon 46620Helgi hvassi
HákFris 39330Hælgi huasse
DN I (1321) 14222Arne huas
DN I (1329) 1688Orm huassa
DN IV (1347) 25813Harekr huassi
ÓTᴵᴵ 20613Helgi huasse
Hák81 30310hiet annar Hraungudr hinn hugumstori. en annar Helgi hinn huassi
Vikt 503Helgi inn hvassi
Hkrᴵ37ˣ 9013son Vlfs hvasa
LdnStˣ 22216
Form.: hvast (18); huast (13); hvass (11); hvassa (7); hvassi (6); huassan (6); hvassan (5); huass (5); huassa (5); hvasst (5); huossum (4); hvǫss (4); hvoss (3); hvaꜱ (3); hvassar (3); huassazta (3); hvossu (2); hvassasta (2); hvo᷎ssum (2); hvossvm (2); huasse (2); (2); hvors (2); hvassann (2); huassi (2); huossu (1); huas (1); huaꜱ (1); hvas (1); huo᷎ss (1); hvorsu (1); hvassuzstum (1); hvossom (1); hvassazti (1); huarsu (1); huassast (1); hvassuztu (1); huosuzstu (1); hvossv (1); hvꜵssasto (1); haussuztu (1); huassazsti (1); hvoꜱ (1); huassara (1); hvasir (1); hvøꜱo (1); hvasa (1); hvaꜱa (1); hvassir (1); hvøss (1); hvassastr (1); húast (1); hvassara (1); huarssum (1); huoss (1); hvassastur (1); hvavssvm (1); ho᷎rsum (1); huerrsu (1); hvaꜱir (1); hvassum (1); haussu (1); huassir (1); hváꜱt (1); hvarsi (1); hvo᷎ss (1); haust (1); huasser (1); huassastir (1); hvassari (1); haussa (1); huo᷎ssum (1);
Comp.: bráð- (1), egg- (1), fram- (3), hár- (3), odd- (3), orð- (5), snið- (2), tungu- (1)
Gloss.: EJ; ClV item (all-) allhvass, (jafn) jafnhvass; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr item allhvass; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb hvast adv.; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin item Hvassi; Rím; LP item allhvass; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4 item hvast adv., jafnhvass; NO item hvast adv.; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 299, 325; Faulkes 1966 [StudIsl 25] 24; Heidermanns 1993 315-316; Kroesen 1985 [ANF 100] 47; Lassen 2001 [MM 2001] 115; Seip 1951 [MM 1951] 30; Seip 1955 76, 113, 175, 292
Genre. (expected): religious works [rel]: 62 (43); historical works [his]: 39 (28); legendary sagas [fas]: 15 (7); family sagas [isl]: 14 (20); romances [rom]: 11 (17); contemporary sagas [bis]: 10 (12); learned works [div]: 4 (5); charters [dip]: 4 (12); legal works [jur]: 3 (15); unclassified [ ]: 2 (1); þættir [tot]: 2 (4);
EÞJ (red.) — September 2016
TW (eng. def.) — February 2021
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
hvarbrigðr - hvassoddaðr
...
...