hlýða vb. (ONP)

²hlýða vb.

(cf. hljóða vb.) hljóða vb. [58]

Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English

A.

1) [e-m/e-u] [um e-t] lytte (til ngn/ngt / efter ngt), høre (på ngn/ngt)

Abraham svaraþi. Hafa þeir Moisen oc spameɴ hlvþi þeir þeim Vulg Luc 16,29~ lat. audiant illos GregHom 1302⁵ Hóm677 37¹⁸
Fosto dag iɴ fyʀa i þingi scal þingscöp avallt up segia ef menn hafa tom til at hlyða GrgKonᴵ 217³
Svæinn enn lyddi æigi ordom hans. oc hvgði hann orar mæla GregDialFrg² 61¹⁶
allir hæiðengiar lyddu hanum KlmFrg 558¹⁷
bið ec at þer lyðit þui er ec segi. oc hyggit at vandliga ÓTOdd 139¹⁶
helldr lyði mer goðgiarnnliga miscunn yður. oc lofa mer at rǫða nockuot við lafddi mína ~ lat. auscultet me Pamphilus 234⁷ Pamph 105⁶
lyðit þui er ec mæli ~ lat. auscultet Pamphilus 246¹ Pamph 110²
Nu lyðo vit tomom orðum um stund. en oft koma stormæli af litlum lut ~ lat. deducimus Pamphilus 256⁸ Pamph 113¹⁹
Herra minn kuað hon. engi maðr er sa lifande þæssa hæims. ef hann hæyrir lœystik hinn litla fugl ... at hann ma æigi huggazt oc glæðiazt af sua fogrum songum sem hann syngr fyrir þui kuað hon gecc ec til glygsens. ok stænd ec þar lyða fogrum songum. hans ok sœtom Menota: 28vb²¹ Streng 104²
vil ec giarna lyða þvi er þu vilt spurt hafa Kgs 3⁶
þat er hann vill *enskis mannz mali lyða. þott storir hofðingiar segi honom sanynndi ÓH 224¹⁰
oc lyð einni dœme sagu. er þat sannar með mer Menota: 76va² BarlA 142¹⁰
gek S. (ɔ: Sigurðr) konvngr a lopt eitt oc villdi beiþa ser hlioþs ... oc kendo menn hann þegar. oc villdo eigi hlyþa honom Mork 457²³
var hann ecci sva mikillatr at eigi hlyddi hann monnom er scyllt attv við hann at røða ÓH 168⁸
konungr gaf ekci gꜹm orþum hans oc lyddi þeim er honom voro nęʀi ÓH 621¹²
huí lýðir þu þæim sæm sægia dauíd læitar illz mote þer Theol1056 146²¹
hann skal oss kænni menn fa. þa er hann uæit at kunnasto hafa til. born at skira oc scrifta malom uarom at lyða EiðKrA 385¹⁹
ek ⸢hlyddi [var. hlydda AM 227 fol “B”] þessa folks fortǫlvm StjC 457³⁶
ek hefi kuædi ort vm ydr ok villda ek at þier lyddit kuædinu Gunnl 22²
Þa mælti Gangleri: Her mvn ec standa ok hlyþa, ef nokqvor orlavstn *fæz þesa mals SnE 48²²
Jarlinn villdi eigi hlyða kuæðinu EgM(2001) 151¹⁷
tyna mun ek þa þeim fræðum er þu lez mer kenna. ef þu vill eigi hlyða quæðinu Hallfr 52⁴
Gæfufátt mun oss verða: hlýða orðum fjánda þessa, en þiggja eigi þetta boð Korm 233¹²
hafi þeir þock er hlyddu. enn sa gialldi æigi sem las edr skrifadi Gyð(1995) 220¹
Hann segir sinvm postolum qui uos audit, me audit, qui uos spernit, me spernit. Sa er yðr ⸢hlydir [var. heyrir GBpB 572⁶], hann hlydir mer, enn sa er yðr fyrir-litr, hann fyrir-litr mig StuᴵK 291²³
Sigvrðr konvngr ... vílldí beíða ser hlíoðs ... kendv menn hann ok villdv eigi hlyða honvm Huldaᴵᴵ 284⁴
Nu gefr hann stað, ef hlyda skal Jón⁴ 504³
þann er less eða hlýðir eða ritar ǪrvM 196¹⁸
Vær hofum þagat um stund, sagdu hann, ok hlytt med hoguerd Thom² 332⁸
‹i› fyrstu hlyddi hann athugliga ollu hans eyrindi Thom² 374¹⁹
Ver hofum hlytt og þagat, ef nockur ydar uilldi minnaz uigslu sinnar ok uernda frelsi kristninnar Thom² 402⁶
skaltv hlyda en ‹ek› skal heifia vpp einna *frasogn Gibb 21⁸
hlyttu mer seger hann Akafliga uerþv þetta mal KlmA1980 206⁵
bað konung Frankismanna lýða sér, ok fékkst þegar hljóð KlmA 383²⁶
þesse hlydir hvivetna þvi, er oss berr a goma VP 481¹²
Hlydit mer ... ridderar ok allir lydir Silv 250¹⁰
Hlyd þu mer, konungr ~ lat. Audi me rex VitSylv 512²⁰ Silv 252¹⁰
hlyttu, unz svarat er serhverium hlut Silv 267²⁶
Ef menn girnaz at heyra fornar frásagnir, þá er þat fyrst til at hlýða því, at flestar sǫgur eru af nǫkkuru efni FlórKon 121²
aungan bid eg at hlydi enn þeir er þat giora fȧi sæmd og pryde Adon 230¹⁰
kongs son hlydir uel rędu hans og brꜳ miog lit. þuijat hann uar miog reidr Hect 144¹¹
þat er bezt og frodligazt at hlyda medann fra er sagt SigÞǫgl 96¹¹
Umm alla stund þä er herra biskop talade hlydde herra Rafn og adrer kongs menn ÁBpˣ 108¹³
vilda ek, at þér ⸢hlýddið [var. ***hlýdduð Rask 28ˣ] kvæði því, er ek hefi ort um yðr BjH488ˣ 116¹³
Gieffum nu gaum ad glede og gödre fräsøgn, þui eff vier hlijdumm, þä høffnumm vier illumm hugrenningumm DínDrˣ 15³
hlýddu sǫng fǫgrum ok klukna-hljóði Hkrᴵˣ 404⁴
konungr gaf ekki gaum at orðum hans ok hlýddi þeim, er honum váru nærri Hkrᴵᴵᴵˣ 25¹³
kongurinn hlyddi þessari tølu og svarar einghu Þiðrᴵˣ 24⁴
hann ⸢hlýddi [var. hlẏddi til AM 446 4°ˣ 6v¹¹; hlustar til Eb447(2003)ˣ 30⁴], ef hann næmi nǫkkur orðaskil Ebˣ 19¹³

● hlýða messu gå til messe

● hlýða vitnum/váttum [um e-t]

2) [e-m/e-u] [um e-t / at e-u / í e-u] adlyde (ngn/ngt), følge (ngn/ngt), rette sig efter (ngn/ngt)

3)
**● ‖ impers.: hlýðir** [■] [e-m] (ngt) kræves (af ngn)

þier ⸢hlijder [var. hæfer GKS 2845 4° “B”] ad stirkia christnina ok läta kirkiur reÿsa Yngvˣ 45⁵

4) lykkes, gå (godt/ilde), være muligt, du, virke, hjælpe, nytte

**● ‖ impers.: hlýðir** [e-t] [e-m/e-u]

5)

● láta hlýða [e-t] [e-m] lade (ngn) slippe af sted med (ngt), tillade (ngn) (ngt), give (ngn) lov til (ngt)

**● ‖ impers.: hlýðir** [e-t] [e-m] det går an, (ngt) skal tillades

6)
**● ‖ impers.: hlýðir** [■] [e-m] (ngn) tør (ngt)

ok engum hlýðir um at tala Vatnˣ 43²

7)
**● ‖ impers.: hlýðir** [e-t] [e-m] (ngt) tåles (af ngn)

8) [um e-t / upp á ■] (om ordlyd ol.) lyde

**● ‖ præs. part.: svá hlýðandi**

9) kime, ringe

Þa lydde klvckan j anat sinne ~ nty. ludde LegAntPass 329rb²⁹ AntReyk 269¹⁹

*) (sands. err. for hlýðna; cf. hlýðinn adj. def. 1)

hann ... gerðe sér ⸢alla lýða [var. hlydna ViðrLaug696 284²³] ViðrLaug619 284⁶

B. hlýða + præp./adv.

á: hlýða (upp) á

1) [e-t] lytte til (ngt), høre på (ngt)

2) [e-t] rette sig efter (ngt), acceptere (ngt), gå med på (ngt)

3) [e-n/e-t] stemme overens med (ngn/ngt)

af: hlýða af

**● ‖ impers.: hlýðir af** [!] det lykkes, det går godt

Romalldus verðr þess varr, at eigi mátti svá búit vera, ‹ef nökkut skylldi af lýða› emend. Mar 146²⁵: AM 234 fol “A” emend. MarB 146²⁵: AM 234 fol “A”

at: hlýða at

**● ‖ impers.: er hlýtt at** [!] [með e-jum] ?det går godt (hos ngn)

má vera, at þá ⸢batni búsifjar várar [var. sé athlýtt með oss AM 396 folˣ “D”] var. Vatnˣ 44³: AM 396 folˣ “D”

með: hlýða með

[!] bekræfte, stemme overens med

synditz ecki adh þetta hionaband sagdra manna j milli þolleifs og jngvelldar hefde giort vered sem leyft og skipad war med þat fysta j þvi leyfesbʀefinv og bædi kongs-bʀefin med hlyddu DI VII (1499) 429⁹

til: hlýða til

1) [e-s] [e-u] lytte til/efter (ngt), høre på (ngt)

2) [e-s] rette sig efter (ngt), gå med på (ngt)

3) [!] [e-t] høre med til (ngt), tilhøre (ngt)

(hann) var so vel metenn yfer þad framm er hanz nafnböt tilhlijdde, ad var undrunarlega yferbærelegt, og athugavert, hvor sæmd og efterlæte heimsens ad honum laut j øllumm stødum, hanz nafn var Callinius ÆvCallˣ 80²⁸

um: hlýða um

[■] lytte til/efter (ngt), høre på (ngt)

út: hlýða út

1) [e-u] lytte til (ngt) i sin helhed

en efter þat at greinder kongar havfdv vt hlytt ordvm þeirra fiarhirdana. þa ... KonReyk 8²²

C. hlýðask

1) [e-m] lade gå for sig, tillades

2)
**● ‖ impers.: hlýðisk** [um e-n] der bliver stille (omkring ngn)

tekur nu ath kyrrazt um hann. og er Uernnacius heyrir þath [var. + at hlydizt vm hann Holm perg 7 fol] fer hann ofann af bitanum og gengr hliodliga þar til hann finnur suerdith var. Hect 97⁴ → Hect Holm perg 7 fol 41vb¹¹

D. hlýðask + præp./adv.

at: hlýðask at

[!] lade sig overtale

þar kemr og ath konungr at hlydizt MHFlat 277¹⁸

til: hlýðask til

**● ‖ impers.: hlýðisk til** [■] [e-m] (ngn) hører (ngt), (ngn) kommer under vejr med (ngt)

þeir ... komo avstan j vikina þeir hlẏdduz vm hvar firi væri vinir Magnus konungs sonar ... ⸢hlẏdiz þeim Karli sva til sem [var. hvgdizt þeim svo at AM 557 4°] fair væri þeim sveini vel viliader ok modur hans Karl AM 533 4° 62v¹⁷

um: hlýðask um

[e-t] lytte (opmærksomt) (til ngt)

við: hlýðask við

[!] rette sig efter, gå med på

hlyddiz hann vid um sidir sigradr af bæn þeira ~ lat. tandem acquievit 524²⁸ VP 524¹¹

II. (y. isl.)

III. (y. no.)

Form.: hlyda (33); lyða (27); hlýða (25); hlyða (22); lyda (13); hlyddi (11); hlýðir (9); hlýddi (9); hlydir (9); lyddi (9); hlytt (8); lyðir (7); hlydde (6); lýða (6); lyðer (5); hlyþa (5); lyð (4); lytt (4); hlydizt (4); hlyðir (4); hlydandi (4); hlyddu (4); hlydum (4); hlýtt (3); lydæ (3); hlydaz (3); hlydiz (3); lyðit (3); hlyder (3); hlẏddi (2); hlýddist (2); lẏða (2); hlijda (2); hlýddu (2); lydha (2); hlydande (2); hlyttu (2); lyder (2); lydde (2); hlvþa (2); hlydanda (2); hlýdduz (2); lẏðir (2); hlýþa (2); lyði (2); Hlyd (1); hlẏdduz (1); hlýddo (1); lyðet (1); hlijder (1); lvþir (1); hlýðumz (1); hlijdumm (1); lyt (1); lyðazt (1); lyðez (1); hlyddizt (1); hlvþi (1); Hlydit (1); hlvþe (1); hlýþeþer (1); lydda (1); Hlyð (1); Hlyddi (1); hlydizst (1); lyddiz (1); lyddu (1); hlider (1); hlyðer (1); lyddit (1); lyðo (1); lýðir (1); hlv̇ða (1); Hlyþir (1); hlýdda (1); lyðið (1); lyz (1); hlýddiz (1); hlyddiz (1); hlydi (1); hlýddið (1); hlýði (1); lýddi (1); hlýda (1); lydði (1); hlyddezt (1); hlẏdiz (1); hlýþer (1); hlýdde (1); Lyd (1); lyþa (1); hlyþir (1); hlyði (1); hlýdduð (1); hlijdde (1); hlydast (1); hlyðt (1);

Comp.: af- (1), á- (4)

Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb (lýða); HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN; AH lýða; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL

Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 117; Bjarni Guðnason 1977 [Rit 12] 110; Falk 1912 14; Haugen 2007 [MM 2007] 190, 192-193, 199; Nygaard 1917 19; Seip 1955 166; Veturliði Óskarsson 2003 [BA 43] 90, 104, 107, 256, 359; Walter 1976 60-61

Genre. (expected): religious works [rel]: 86 (87); historical works [his]: 67 (57); family sagas [isl]: 38 (39); romances [rom]: 32 (34); legal works [jur]: 28 (31); legendary sagas [fas]: 22 (14); charters [dip]: 19 (25); contemporary sagas [bis]: 17 (24); unclassified [ ]: 13 (1); þættir [tot]: 8 (7); learned works [div]: 4 (10);

JL (red.) — April 2024

ÞH (strukt.) — May 2011

External (non-ONP) resources:

...

IN PROGRESS

...

Lexicon Poeticum (2nd ed.)

This uses metadata and images from septentrionalia.net

hlutr - hlýða

hlýða - hlæja

...

Lexicon of Medieval Nordic Law

https://www.dhi.ac.uk/lmnl/nordicheadword/displayPage/2183

Cookies

ONP: Dictionary of Old Norse Prose

Word

2hlýða vb.

A.