á·nauð sb. f. [-ar; -ir]
(cf. *ánauðr sb. m., ánauðr sb. f.) 1ánauðr sb. f. [1]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) ufri stilling, trældom ⫽ bondage, servitude
●●● Anꜹþ su es gþingar hǫ́fþo á Egípta lande. af Pharaó konunge. merker þrældom þan es diofǫll þrǽlcar allt mankɴ í heíþnomdome
VerC 8213●●● Hirta ec licam mín qvað hann. ok læiða (!) ec hann í á-nꜵuð
~ lat.in servitutem
Vulg 1Cor 9,27 HómNo²⁴ 10432●●● scal hann eigi meira fe sculld festa enn hans verð væri. ef hann væri i anavð
GrgStað 19322●●● verðr hann þa þræll hins. er féit átti at honom. sva sem hann væri ambáttar sonr. Eɴ sa er feit gallt fyrir hann scal varðveita barn hans oc ala up i anavð
GrgStað 1949●●● frelsti hann þat folk ... or anauð oc vfrelssi. er farao ... oc hans heʀ þrœngde þeim
~ lat.de seruitute ... & ... tyranni
JDamBarl 199 BarlA 1723●●● hann toc æina hærtæcna mœy af israels folki su er þar var þa i anauð i hans riki
Kgs 6913●●● hann var hertekin ok i anꜹð selldr ok var hann i þeiri a navð .vi. vetr
ÓTOddS 8926●●● munu þer vilja ... ganga með sialfuilia i anauð ok geraz þrælar Harallz
EgM(2001) 515●●● (hann tekr) striðu við bliðu, anauð við frelsi, motstaðliga luti við farsælu
JBapt²A 8689●●● heyrir mer at leggia yðr eigi i ꜳ nauð sem verð keypta þræla. helldr at skipa yðr sæmiliga þionosto
ÓTᴵ 3064●●● þa yrdi þar flestir ur ꜳnaudnum (!) leystir
ÓH235 18229÷ Ór eigiptalanz anaúþ leysomc ver at søcþom ǫvinom orom i et rauþa haf. þa er ver róþomc fra synþom i iþranar tǫ́rom, sva at þeir søcqve i helvitis diúp
HómÍsl¹⁰(1993) 12r29÷ betra mun þyckcia at vera laúss an buɴdiɴ. oc betra at verþa eige þʀǽll anauþigr. þót hann comisc ór ánauþinni of siþan eþa sva ór bꜵndonom
HómÍsl⁴³(1993) 73v15÷ Pꜹlinus ... levsti marga or ánꜹþ meþ ser. oc glicþi hann i þvi eptir drotni orom es þrels licam toc a sic til þeꜱ at hann levsti oꜱ or svnþa anꜹþ
~ lat.ne nos essemus serui peccati
Dialᴵᴵ 26410 GregDialA 884÷ þa stæig Cristr yfir diofull-enn ok løysti alt man-kyn ór anauð er hann do á crosseno‹m›
HómNo²⁴ 10317÷ comu at þeim rans menn oc tocu feit allt. en drapu suma mennina. oc leidu ser huern brot ymsa uega. oc siþan i anauþ oc þrelkan
ÓTOdd 228÷ þeir marger er i falla syndirnar ... gera sik sialfkrave at þrælom Oc leggiazt vndir þann lavarð ⸢er [var. ÷ AM 232 fol] til anauðar. er þeir ero með ollu engo vndir skyldir
Menota: 33vb10 BarlA 613÷ drapu suma. en sumum skiptu þeir með ser til ꜳ nauþar ... Klerkoni þotti Þorolfr of gamall til þrælkanar
ÓTᴵ 8210÷ Ek var þa selldr við verði sem aðrir mans menn. var ek .vi. vetr i þeiri ꜳ navð ꜳ Eist landi
ÓTᴵ 2425÷ Skrifadi hinn heilagi;iyses ... *⸢fullr af heilgas anda gipt [AM 227 fol “B”; non emend. ... allt Israels folk var þann tima i aanaud ok þrældomi ...]
Stj¹ 523n.÷ þo þeir vœri helldr nódger enn lostiger j anaud lxx uetra firir saker illzku sinnar
Mess⁵ 7629÷ hertóku þeir bæði menn ok fé, en drápu suma, en sumum skiptu þeir með sér til ánauðar
Hkrᴵˣ 26312
2) undertrykkelse, tvang (påført ngn ved brug af magt/vold), pålæg ⫽ oppression, coercion, imposition
●●● [°°°]gguvasc hiner í þrelslega anauþ
~ lat.anxia servitute
15734 ●Eluc674(1989) 1575●●● Maþr hverr, er til Íslanz fœri, skyldi gialda landaura ... ok helzk siá hlýþskyldi til þess, er Sigurþr konungr Iórsalafari gaf af ok brœþr hans flestar þessar ánauþir
Ágr 313●●● man anavð sv alldregi hverfa af landi þesso
cf.at ganga eigi her undir scattgiafar við ... konung. oc allar alavgor
3289-10 ÓH 3291●●● a þessare brv hevir legit tollr oc mikil anavð oc ofriðr bæði innlennzkom oc vtlennzkom mannom
Þiðrᴵ 1561●●● er þetta folk sett vndir ⸢mikla anꜹð [var. mikit vandræði ÓTOdd 7212]
ÓTOddS 7230●●● hann man frelsa folk yðart ... af allri anavð Philistinorvm
~ lat.de manu
Vulg Judic 13,5 StjC 40917●●● frelstu sva alt folk af v vína ꜳ nauð ok yfir gang
ÓTᴵᴵ 14211●●● vil ek bidia þik at þu flytir mik til þins landz vndan aanaud Gunnhilldar
SSlef 215●●● A daugum harallz hins harfagra bygdízt mest islannd þuiat menn þoldu eigi anaud hans ok of riki
Harð 1194÷ A þriþio tíþ veraldar leýste cristr allt maɴkun vndan anauþ ꜹ́mlegs dauþa
HómÍsl²⁴(1993) 35r33÷ su þióþ er guþs þiónosto gǽtte. oc gyþingar heíto. hꜵfþo veret i anauþ oc þrǽlcon út a egiptalande
HómÍsl³²(1993) 47v12÷ es alla þióþ meonde í siɴe píningo. fra diofols velde oc anaúþ leýsa. oc i siɴe upriso til fagnaþar fylgia
HómÍsl³⁷(1993) 61v17÷ at kaupa sér guþs miskunn ok vinsæld viþ alþyþo þá tóko þeir allir brœþr af áþiánar ok ánauþir ok illar álǫgor, er frekir konungar ... hǫfþo lagt á lýþinn
Ágr 5012÷ þa tok lanzfolket æftir fall konongsens með mikilli vesolld firir ⸢*anauð [non emend. anaud] Svæíns konongs
ÓHLeg 9030n.÷ Villt þu nu frendi at ec kaupa þek at lauarði þinum oc ser þu eigi lengr i anauð hans eða þionustu
ÓTOdd 258÷ þeir byscup oc konungr ...baro heilact vatn. oc frelstu folkit af diofulegum uelum. er aðr vurþu margir firir mikilli anauð
ÓTOdd 1795÷ rikra manna born leidda ec (ɔ: Saul) hingat til þæss at væita oss sœmiliga þionosto en þau sialf i þræl dom oc í ánauð
Kgs 11011÷ toco þeir brøþr af monnom aþianer oc marga anꜹþ oc illar frecor oc alꜹgor. er konvngar ... hofþo lagt a lyþiɴ
Mork 33732÷ segir at þeir mundo eigi comaz i betra føri at hefna harma siɴa oc frelsa sic fra þeirri anꜹð oc þręlkan er hann hafði þa undir lagt
ÓH 5661÷ yðr var heitit fridi oc rettarbót en nu hafit ier anꜹð oc þrelcon oc þar með stor clęki oc niþingscap
ÓH 5963÷ var anꜹð oc ofriðr
~ lat.iugum gentium
9729 Gyð655(1995) 9717÷ gvð drottinn ... sendi þeim domendr at frelsa þa af fianda yfirgang oc anavð
StjC 38128÷ vndir anavð Moabitarvm þioða
~ lat.in manu regis Moab
Vulg 1Reg 12,9 StjC 44819÷ drottinn ... sendi Jsraelitis hialparmann eftir davða Joachaz. þann er þa frelsti vndan anavð oc agangi Sirorvm
~ lat.de manu regis Syriae
Vulg 4Reg 13,5 StjC 63323÷ Fellr ok undir þa so᷎mu pinu hverr klerkr sem gengr vndir nokkura þiaɴ eða anauð leikmanna eða leggr sik vndir þeirra valld með no᷎kkurum hætti moti klerka priuilegijs
StatEi¹ 50022÷ heilagr Andreas ... gaf þeim fulla heilsu eftir þria daga liðna, leysandi þa sva or allri anauð [var. + og prisund AM 647 4° “B”], gefandi þeim frelsi
Andr²A 36921÷ uarum uær ... leystir ok frealsaðir af fiandans aanaud ok þrældom
~ lat.seruitute diaboli
DurRat 44319 Stj¹ 5212÷ ef þu leggr dætr minar þa i no᷎ckurar kualar eðr ⸢aanaud [var. aanauðer AM 227 fol “B”]
~ lat.si adflixeris filias meas
Vulg Gen 31,50 Stj¹ 18217÷ Blezadr uerdi gud drottinn. sa sem ydr frealsadi af Pharaonis ualldi ok hans folks aanaud ok ufridi
~ lat.de manu
Vulg Exod 18,10 Stj¹ 29720÷ anauð leikmanna
StatEi¹351a 24712÷ Þeim kom ordsending Heinreks biskups, at þeir kęmi nordr at frelsa hann af anavd þessi ok koma Oddi af heradi
StuᴵᴵR 2271÷ alla menn er eigi vildu við skírn taka, lét hann ... gefa í vald kristinna manna til þrældóms ok ánauðar
KlmA 26618÷ vogum vier nie meigum i onguann handa ma̋ta nockrar nyiar alo᷎gur eda þuijnganer ja̋ta edur vnder ganga ... oss og vorum epterkomendum fa̋tækum sem rijkum til æffenlegrar a̋naudar og oendanlegrar fiepijnu
DI VI (*[1482]›AM 381 5ˣ) 46325÷ hann hafði stokkit undan annars manns ánauð, þess er Þorgrímr inn grái hét
Svarfd(1966)ˣ 2813÷ at börn ... gæfist í slíkan þrældóm ok ánauð
Trist¹ˣ 507÷ guð ... frelsi yðr ór ánauð ok þrældómi
Trist¹ˣ 5112
3) nød, elendighed, lidelse ⫽ trial, tribulation, suffering
●●● þæir hꜵrmaðu at sꜵnnu ok greto bæðe hans mæin ok sína á-nꜵuð ok ó-gǽfo
~ lat.miseriam
PassOlav 862 ÓH619 12120●●● Sapor konvngr sté a bak honvm adr hann stigi a hest sin en Valerianvs skylldi standa vndir fotvm honvm a hondvm ok kniam ok i þeirri anavd do hann
VerA 577●●● ok sꜹgðu að þæira a nꜹð mvndi halldaz til þess að dꜹði læknaði þa
~ lat.miseriis suis remedium mortem exspectare
19330 Rómv595(2010) 1939●●● A dǫgum Dauid konungs uarð hallæri mikit ... Konungr bað guð giora ser uissv af huat uolldi þersi ánauð ok uhamingiu
StjB 5434●●● Nu ser judaꜱ huer á naud ok illzka yfir gengr folkit
~ lat.omnia mala
5326 Gyð(1995) 539●●● var þar nu sua mikil illzka ok á naud. at yfir israelꜱ folk. hafdi alldri fyrr komit iafn hardr dagr
~ lat.tribulatio magna
6528 Gyð(1995) 658●●● En alla þa þrœng. oc ⸢nauð [var. anauð AM 230 fol] er hann þollde ... þa glœymdi hann med allu
~ lat.omnia ... laboriosa et tristia
JDamBarl 1259 var. BarlA 1834 → Barl AM 230 fol 71v9●●● beið ... þess er allsvaldandi guð lét sér sóma at kalla hann til sín úr þessa heims ánauð
Trist² 7828●●● þeir fengu miog erfida ferd ok anaudír mycklar
Hák8B 1973●●● er þeim sumarit til iafnmikillar anaudar firi hita sakir. sem oss er veturinn firi kulda sakir
KgsE 1111●●● Dana konongr hafðe spurt anauð oc hallære af Norege
FskBˣ 6319●●● anndadist. og for þa til Gudz. og fra þessa heims anaud
JBpC(2003)ˣ 13910÷ Syngve þa eɴ .v. pater noster. i miɴing. .v. faldra meinlǽta þeira er guþ drótteɴ þolþe af þessa heims anauþ
HómÍsl³²(1993) 49v22÷ oc villdi hann heldr leggia á nauþina a heɴdr ser. heldr an maþriɴ misti til allzeɴdis dẏrþar eɴar. eþa fiáɴdiɴ scylldi þui avallt hǿlasc at hann hefþi ríkri orþit af illzco siɴi oc flǽrþ
HómÍsl⁴⁴(1993) 77r21÷ david gekc eiɴ a mót andscota gyþinga folks oc tók hann brixle oc anaúþ af guþs folke
Music(1993) 1r17÷ Virðum vér oc þa goðer brøðr hvesso mykin sigr os væitir craftr fꜵstunnar. eða hværia ánauð vér tocum af at-girninni
HómNo¹⁵ 7410÷ sa arme maðr ... cvíddi mioc við á-nꜵuð ok rǽdðisc bæðe sult ok pinslir
ÓH619 12027÷ Siþan er hinn fyrsti vár frendi Adam gerði imoti gvðs vilia var hann þa rekiɴ hingat i heim i þeꜱa verolld (sic) oc anꜹð
Sv 1063÷ iafnan hefir þat verit at sva mikil anꜹð hefir a os legit at miclo væri ver fusari. at sciliaz fra ef eigi sæi ver eymð a folki varo
Sv 10628÷ Birkibeinar lagu uti a morcum oc scogum væntu þeꜱ at Sverrir konungr myndi coma oc frelsa lið sitt af mikilli ⸢anꜹð [var. aneyd SvFlat 65817]
Sv 14633÷ huerr sa er þat bann eþa forboð hælldr ... se þegar uttan alla duol af rekner rikeno meðr ollum sinum frændum ok felagum snauðer i anauð
Thom¹ 15816÷ guð er mik leysti or huerri anauð ok ufriði
~ lat.de omni angustia
Vulg 3Reg 1,29 StjB 55021÷ hann harmaði ꜳnaud folksins ok ugiptu er yfir geck
Rómv226(2010) 2532÷ ocr hafa svmir lutir eigi vlikt at boriz i vtlegð ok ꜳ nauð
Fær61 712÷ ny kominn or utlegð ok mikilli ꜳ nauð
ÓTᴵ 1569÷ Her segir af aanauð ebreska manna
cap.÷ þat vitum ver ho᷎lldzti giorla. huersu miklar ⸢v naðir [var. anavdir AM 53 fol “B”, etc.] ok ill leikni hann hefir oss gert ... hefir hann drepit suma ... en suma ... vndan oss spanit ... en elt oss ꜳ brott af vórum eigin bygdum
var. ÓTᴵᴵ 13812: AM 53 fol “B”÷ verdr hann drektr j do᷎kkri diflizsu dalighra kuala med eymd ok anaud vtann ennda
ÞorlJ 2089÷ vilía ok marger skilia at gradvale jarteiner þetta heims líf er margfolld freístni ok anavd fylger svo sem drottíɴ þoldí j fostv síɴí
Mess¹238 416÷ þetta lif er sua fallit, at allt eftirlætid liggr undir anaud ok mædu
Thom² 3112÷ vér hǫfum lagt oss í mikla ánauð
Vatnˣ 3025
4) forhekselse ⫽ magic spell
●●● síðan fór hann til, ok dreipti (víni) á konuna, þar til at hún raknaði við, ok mælti: nú hefir hvorttveggja okkar vel; ek gaf þér líf fyrir öndverðu, en þú komt mér úr ánauðum
cf.hvar lá sá hinn ílliligi tröllkonuhamr, er Geiríðr ... hafði haft
15112-13 GrL 15119●●● at þú verðir at hinni ljótustu tröllkonu ... þú skalt ok ... í þessari ánauð vera alla þína æfi, ok aldrí úrkomast nema ...
GrL 1527●●● þú hefir komit mér úr álögum þeim, er Ógautan lagði á mik; heiti ek Íngibjörg ... en mér varð þat til undanlausnar um ánauð mína, ef nokkur velborinn maðr játar at eiga mik
ÞorstVík 4392÷ ok er hann mátti mæla spyrr hann, hverr honum hefði komit ór ánauðum
cf.Áli ... verðr at einum vargi, ok svá grimmum, at hann drepr bæði menn ok hesta ok fé
1001-3 ÁlaFl 1044÷ Þorgils þessi hefir verit í vesǫld ok ánauð, ok óvist er mér, hvárt hann er heldr karlmaðr eða kona
Flóamˣ 5316
cf. simplex nauð (82)
Form.: anauð (14); ánauð (11); anꜹð (8); anavð (8); anaud (6); anauþ (5); aanaud (5); ꜳ nauð (4); anavd (3); anaúþ (3); á-nꜵuð (3); aanauð (2); ánauðar (2); anꜹþ (2); á naud (2); ánauþir (2); ánauðum (2); ꜳnaudnum (1); a nꜹð (1); ꜳ nauþar (1); Anꜹþ (1); ꜳnaud (1); a̋naudar (1); ꜳ navð (1); anaudír (1); anaudar (1); ánauþinni (1); anavdir (1); á nauþina (1); anauðar (1);
Gloss.: EJ _; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 -nǫuð; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr _; Fr4 _; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Genre. (expected): religious works [rel]: 41 (25); historical works [his]: 31 (16); family sagas [isl]: 5 (11); legendary sagas [fas]: 5 (4); legal works [jur]: 4 (9); romances [rom]: 4 (10); contemporary sagas [bis]: 2 (7); þættir [tot]: 2 (2); charters [dip]: 1 (7); learned works [div]: 0 (3); unclassified [ ]: 0 (0);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net