helmingr sb. m. [-s, dat. -i; -ar]
(cf. helfning sb. f., helfningr sb. m., helming sb. f., helmningr sb. m.) helfning sb. f. [2] helfningr sb. m. [19] helming sb. f. [5] helmningr sb. m. [1]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) [e-s / af e-u] [við e-n] (den ene) halvdel (af ngt)
(Hirtacus) lezk gefa mvndo honom helming rikis siɴs
Mth²Cod645 11720þat var at sætt at hvar þæirra skilldi haua hælming lannz við annan. En sa þærra er længr lifði skilldi æignazt allt ængland
ÓHLeg 925En þeir eigo helming at døma aðilia en hælming fiorðvngs monnom
GrgKonᴵ 1157at þeir scylldo hafa helming scullda oc scatta við hann
ÓH 175hin skuld Aslaks er j fyrra vætr var eitt pund ok xxx. a hans hælming. lukizst sem fyrst
DN III (1303) 6524ef þv vill helming af taka. þa rita slika tolv. sem. þv vill ok tak af helming enni fyrstv. figvrv
Algor 41915konungr hafði latið ut bioða leiðangri um sumarit aðr i huarumtueggia helmingi Egðafylkis
HákEirsp 51210Aki ... byðr at gefa honum helming eígu sinnar
Mág¹A 1546Skulu vér gjalda upp helminginn
NjR1908 28511●●● barðiz hann við þa þioð er het Moab oc tviskipti þeim lyð. sva at hann drap helming enn lęt lifa annan hęlming
StjC 50727Þar var allr lyðr Juda oc hælmingr af Jsrael
StjC 5402Þo at þv gefir mer helming rikis þins. þa
~ lat.mediam partem domus tuae
Vulg 3Reg 13,8 StjC 5814hann var ho᷎fðingi yfir helmingi riddaraliðs Jsraels
StjC 58716●●● Orizon er hvers manz hringr, sa er manni syniz i svndr ske᷎ra helming himins, ok sia eða iorð, ef ei banna leiti
Encᴵᴵ1812I-II 11118Skulu vér gjalda upp helminginn gerðarmenn, ok skal hér allt goldit á þinginu
NjM 3124hann bauð henni at uera þar vm vetriɴ með helming liðs sins
ÓTᴵ 2719skal helmingr sektarinnar fyrir þilika luti leggiaz til konungs en helmingr til erchibyskups
~ lat.medietas
4665 Sættarg 47317hefir sua einsaman Asia helming heimsbygdarinnar. enn annan helming Europa ok Affrica
~ lat.medium
SpecH 24a62 (I 62) Stj¹ 6415Jacob flytti ok helming hiardarinnar at uuitanda Laban
~ lat.medietatem gregis
HistSchol 8222 Stj¹ 18011ok þann annan hans (ɔ: vandarins) helming nidr hafa sett i brunninn
Stj¹ 29022til ⸢*helmingar [non emend. helmings]
Jb 20211n.Seem son Noa hlꜹ́t ath byggia þann hlut iardar, er Asia heitir, þat er kalladr helmingr veralldar
Encᴵ 720helming
~
HMSᴵᴵ 11431 Nik Holm perg 16 4° 36r23ef hann þyrfti at sækia til (fjárins) þa uillde hann hafa firir starf sitt þat er til soknar þyrfti en bonde j sinn hlut helming
Fær 12819skal helmingr lids vera vit skala heima en annarr helmingr skal kanna landit
Grǿn 53933gafu fyrr nefnd hion þorkell ok olof huort audru fiordungs giof ok kior grip um fram helming huort annat lifer leingur
IslDipl (1449) 40113helming allra kuikvenda skylldu hafa lærdir menn
Stj² 34035einge ofklæder sig med einvm ‹kyrtli›. en ef þeim (kyrtli) er svndrskipt j midiv. þa er j helminge kyrtils(!) verdr nocktvr sa er þiggvr ‹ok ha›nn er gefvr
~ lat. in textuin dimidia
4330 Hóm238XVIII 4312J Späkonuarfi ä stadurinn ä hoskulldstodum fimtungi minna. enn helming
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 47113hæilmingr værdzenss allra kirkna tiundanna liggi hæill ok oskærder
DN III (*1313›DonVar 1ˣ) 10122skal hann sik sua i frið kaupa við konong sem konongs er miskunn til oc bæta þann helming bota er efter stoð
FrostÁMˣ 2031hann baud henni þar med helmingi lids sins
LdnHb105ˣ 3714
● at helmingi [e-s] [við e-n]
‹tecr hann› at hælmingi við þa
GrgKonᴵ 2202Ef sa geʀ eigi nefna dom er quaddr var at hælmingi. Þa scal sa nefna allan er quadde oc er þat þa iafn rétt sem þeir nefnde baðir
GrgKonᴵᴵ 11623Eɴ ef fe vinnr a fe þa abyrgiz at helmingi huaʀ. sa er fe þat á er a vinnr. oc hiɴ er þat a sem firir verðr. et davða eða et lamða fe
GrgStað 37417gaf konungr Erlingi halfar landscylldir við sec oc at helmingi allar konungs tekior við sec milli Liðendisnes oc Sogns
ÓH 5816veri hann ho᷎fðvnge yfir þriðivnge liþsens ef hann hefðe x skip til. en herfang allt at helminge þat er þeir fenge af vikingvm
ÓTOddS 426Ek mun gefa þér til Guðrúnu, dóttur mína, ok féit allt [at helmingi við mik]
NjM 1608n.Enn Þorðr qvaz eigi nenna at bæta Rafn fe, ‹nema› Gvdrvn bætti at helmingi. Þordr qvad hana rað-bana Rafn‹s›. Enn Guðrun villði þat ecci ofraz lata
StuᴵK 1694skylldi Þiostarr þat giallda at helmenge
StuᴵK 3863skvlvm við eíga lavsafe allt at helmíngí. jǫfnvm hondvm. sva sem við eígvm riki halft hváʀʀ við annan
Huldaᴵ 1327eigu hjón félag saman, ok deyr annat tveggja þeira, þá skal at helmingi hvárt þeira skuldum gegna
Jb 902þeir ... skylldu allt æiga at helminge
Sǫrla 27913hversu sem er, þá höfum at helmíngi
GrL 14826ok ala þadan lamb at helmingi
DI V (1467) 47127herf[angi] skulu ver skipta at helmingi vor i millum
KirjA 5225Bauð Þorgils, at þeir skyldi hafa at helmingi þann hvalinn, er óskorinn var
Gr 8819ath allir peningar ... voro dæmder fallner vnder domkirkivna ath helminge
DI IX (1522) 9120þá skulu bꝍarmenn hlutast til at helmingi. en gialdakyri at helmingi
BjarkÁMˣ 30526hun ä ... veẏdar allar og afrett ad helmingi vid þorhalls stadi
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 4771skal Gyrðr hafa jafnmǫrg skip ok at helmingi alt hlutskipti
Flóamˣ 249þu munt eiga buid at helmingi edur meir
Svarfd(1966)ˣ 6732
● til helmings [e-s]
ma hann eigi meira gefa en til helmings allz þess sem hann a
ÁKr 2824kann ok siðar mæir mæd skilriki finnazst at capitulum atte j þenn tima mæira i Loe en þriggia spannalæigu skal þat ok inn vera lagt vid mina jord mæd fyrra skilorðe til hælmings
DN III (1342) 18612lo᷎gdu þau til helminghs sin amillum
IslDipl (1388) 9115
2) (pl. helmingar) halvdele, (to) lige store dele
Sauðar krof scal hoggua i helminnga eða fiorðonga oc giællda i bꝍar giælld
Bl 20417þat er matuliga gott moti þeim hofuth verck er j helmingum eda fjordungum. deila hofut. ok j einum stad standa
MedMisc 1014
● skifta í helminga [e-u/e-jum] [með e-jum/sér / sín í millum]
skipta þeir liþi sino i helminga
ÓTOdd 1212þa skipti þeir konongr oc biscop. sin i millom i helminga
GulKrᴵ 2012þa scipti þeir konvngr oc byscop með ser i helminga
ÁKr 2516þa skal fyrst skipta i ⸢helninga [var. hælfninga AM 304 fol “B”; (ms.) hælminga AM 322 fol “de Övr.” 14ra25]
var. Hirð 43311: AM 322 fol “de Övr.”þeir ... skiptu riki meþ ser i helminga
Orkn325I 12311skipti konungr liðe sinu i helminga oc hafði hann sialfr .c. manna. en annat .c. sendi hann ...
Sv 1735Fra hinni hęgri hendi. skalltv af taka ok vid leɢia ok skipta i helminga enn fra. vinstri hendi skaltv tvefallda
Algor 41816sumir uilldu at landi væri skipt i helminga
HákEirsp 6449nú skal skipta liði váru í helminga
ǪrvS 617En þat hiuna er meira lagðe til felags skal meira upp taka eða þers erfingiar. siðan se skipt i helminga þo at ꝍyzt hafe
Landsl 7613skipta ... i ⸢hælninga [var. hælmengha NKS 1642 4°]
var. Hirð 41014 → Hirð NKS 1642 4° 152v10beiddiz Reginn, at Fafnir skyldi skipta gvllinv i helminga með þeim
SnE 1294þa skipti konongr oc byscupr i hælminnga
BorgKrNᴵᴵ 29617Fyrst var skipt af staðar eign, enn þa siþan i helminga með þeim hionum
StuᴵᴵK 12014sé síðan skipt í helminga, þó at eyðz hafi
Jb 743Nu skal skipta lidi i helminga
Fljˣ 7621Skiptu þeir þá mǫnnum í helminga, gengu þeir norðan ór kirkjugarði Þórðr ok hans menn, en Bergr sunnan frá laugu at suðrdurum
StuᴵᴵR11127ˣ 18034
3) del (af to landsdele)
af syðra ⸢helminginum [var. (ms.) hælfningínum AM 304 fol]
Hirð 42819●●● af Rauma riki .xij. men. af syðra ⸢helminginum [var. (ms.) hlutanum LundUB Mh 15 “E”]
Hirð 42819●●● af Haðalande af yttra helminginum .x. men. en af nꝍrðra .xij. af Guðbranzdolum .viij. men af huarom lutanom
Hirð 42820
4) dobbelt (så tidligt/lidt/meget)
þꜳ atte hvn hafa vte stavdvr j .xl. daga. reiknazt þat þꜳ vera helmingen minna
AnnaReyk 35226At helmingenvm fyr kemvr lijfit til barnsens ef qvinan geingr med meybarn en sveinbarn
AnnaReyk 35227
● aukask/vaxa (at) helmingi
lét guþ aukasc þa oc helmingi eigo hans alla. sva at þa átti haɴ allt hólfo fléira an fyʀ þa er flest var
●HómÍsl⁴³(1993) 70v30ef menn verða særðir a logðingi eða fa einnhuern annan olut af manna uoldum oc uilia. þa uegs rettr þeirra at hælmingi
Landsl 1615rettr þeirra ꝍykzt at hælmingi er firir skemðom eða sarsaukum uerða a þessum tiðum
Landsl 6319þa o᷎ykzt rett þeirra at helmíngí
Landsl1154 11429þá eykz at helmingi réttr þeira er fyrir sársaukum ok skemdum verða
Jb 584Viti oll þau er sanlega ero sott þa skolu aukast helmingi ef vorn er mote boþen
Gild¹ˣ 1033
5) (spec.) strofehalvdel
Þott iiii. menn yrke hælming oc varðar scog gang hveriom þeirra oc scal søkia sem vm aɴan scaldscap
GrgKonᴵᴵ 18315Siaunda at hafua eitt mꜳ̋ls orð ⸢um alla uisu í bꜳðum helmingum [var. i baþvm visv helmingvm SnE 21916]
SnEW¹ 8918Enn þat uers byriar hann sua i fyrstu: Hac sunt in fossa Hier uilldi hann vid fꜳ annann helminginn samhliodanda med þessum ordum, ef hann kynne fꜳ Bede sancti ossa. Enn hann skilur, at i versinu mꜳ eigi sua standa
MarE 65131
6*) ?tofarvet (cf. Falk 1919 81; cf. item cit. ǪgmÓT 10² afd. II. ndf.)
II. (cogn.)
Ek heíti Guɴaʀ helmingr. En ek er þvi sva kallaðr at mer þickir gaman at hafa halflit klæði
ǪgmÓT 102Freyr er Gunnar helmíngr drap í Svíaríki
GHrC 237 n. 119Freyr j Suijariki er Gunnar helmingr drap
SigÞǫgl 968Gunnar helmingr
SigÞǫgl 968
III. (y. no.)
Form.: helmingi (19); helming (18); helminga (14); helmingr (6); hælmingi (4); helmingum (4); hælming (4); helminge (4); helminginn (3); helminginum (3); helmings (2); helminghs (2); hælminga (2); helmíngí (2); hælmings (1); helmíngi (1); helmíngr (1); hælminnga (1); hælmengha (1); helmingenvm (1); helminnga (1); hæilmingr (1); hælmingr (1); helmenge (1); helmingen (1);
Comp.: jarðar- (2), kirkju- (1), vísu- (4)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin; Rím _; LP; Med helmingum dat. pl.; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 344; Falk 1919 81; Harris 1975 [ANF 90] 166, 166-167 n; Heinrichs 1994 [Alvíssm 3] 53; Hægstad 1916 62; Magnús M. Lárusson 1961 [KLNM 6] 669
Genre. (expected): legal works [jur]: 28 (9); religious works [rel]: 20 (25); historical works [his]: 14 (17); charters [dip]: 12 (7); family sagas [isl]: 8 (11); contemporary sagas [bis]: 4 (7); romances [rom]: 4 (10); legendary sagas [fas]: 3 (4); learned works [div]: 2 (3); þættir [tot]: 2 (2); unclassified [ ]: 1 (0);
ER (red.) — August 2011
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
hellir - hengivákr
...