heitr adj. [compar. -ari, superl. -astr]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) varm, hed
(proverb.; cf. Hermann Pálsson 1984 [Gripla 6] 43) Eigi þyᴋe mér mioc til réyɴt. hué þolinmóþliga haɴ myni bera. meþan haɴ es heill siálfr. sa þyᴋir elldr eɴ héitastr es a siólfom liggr
●HómÍsl²⁹(1993) 44v11●●● hvereɴ var bǿþi heítr oc div́pr
ÞBpCod645 1410Ef maðr ... rindr manne i eld. eða nokor þeꜱ er ván er at hinn breɴi. eða hellir hann a hiɴ þvi nökui er sva heitt er ... varðar þat allt scog gang
GrgStað 37822●●● Ðat (ɔ: Írland) liggr a þeiri heims siðu er sva væl er tæmprat saman hitti oc kuldi. at þar [v]ærðr aldri of heit ne of kalt
KgsFrgβ 13532En þo ætla ec oll þou lonnd er liggia ner hinum heita væghenom. hvart sem þou l[ig]gia firi sunnan hann. eða norðan. þa ættla ec oll þou heit vera. en hin ætla ec kolld vera londen er fiarre liggia a hvaretvægia siðunni
KgsFrgβ 13915með heitum tarom oc sarom sytingum. kallaðe hann a guð
Menota: 77vb5 BarlA 14440En hann (ɔ: skotvagn) skal sva bua at lass hans mægi væra hvart sæm vill af heitu grioti eða kalldu sva scal oc bua hann at tvæʀ fæstar mæghe a honum hafa sina mæðr hvaʀri siðu ramlegar oc stærcar
Kgs 632Einn dag er heítt skin var á foru menn a sunnd milli skipanna
Jvs7 523Vedrit var heitt af solu
Gunnl 316Fyrst var þo sa heimr i svðrhalfv, er Mvspell heitir: hann er lios ok heitr, sv átt er logandi ok breɴandi
SnE 1119Þa mælti Þriþi: Sva sem kallt stoð af Niflheimi ok allir lvtir grimmir, sva var ‹alt› þat, er visi namvnda Mvspelli, heitt ok liost
SnE 1217●●● Þa mælti Gangleri: Hvi skilr sva mikit, at svmar skal vera heitt, en vetr kalldr?
SnE 2625með þeiri vavkv, er gvð vill tempra solar hitann, at eigi verði ⸢of heitr [var. of heitt Holm perg 1 4° “E”]
MarA 39517●●● Verolldín uar greínd i þriar halfur fra suðri uestr ok inn að miðíarðar sía. sa lutr uar kallaðr Affrika enn hinn syðri lutr þeirar dæilldar er hæítr ok brunnínn af solu
SnEW¹ 338hann líet taka siment ok heíta i katli. Siðan liet hann fara til skogaríns. ok riða þvi heítv á limar ok kvistv viðarins. þar sem fvglarnir vorv vanir at sítia
Huldaᴵ 1106þa var veðr forkvnnar gott ok skín heítt
Huldaᴵᴵ 8514eínn dag var veðr heítt. ok forv menn a svnd af skipvnvm
Huldaᴵᴵ 22720en nu rænir hann (ɔ: Júdas) sialfan sik líotu lífi. kẏrkiandi sinn boluadan barka med stirdum knut ok virgli sno᷎ruɴar. ok kastadr ok niðrsteẏptr j o᷎rvæntingar forat. þvi heitara sem hann fell hæra þvi meiʀ loganda sem hann for niðr lengra
~
PS 5591 JJ SÁM 1 44vb9Einn dag var skin heítt. ok foro menn ꜳ sund milli skipanna
ÓTᴵ 1304oc hellti ut heítum dreyra
TrójS 14427Hann (ɔ: Scitalis) er ok sua heitrar natturu moti þi sem adrir eitrormar. at hann teer sinn ham ok yztu luti af sinum likam uti aa uetrar tima
Stj¹ 9725hardar hridir sno᷎ruz i blitt logn. Grimt frost i hæitan þæy
JBpBFrg(2003) 1074ok brott reknum grimmum nordan vindum komu i stadinn hæitir sunnan vinndar
JBpBFrg(2003) 1075Veðr var furðu heitt
ǪrvA 12822(proverb.; cf. Hermann Pálsson 1984 [Gripla 6] 43) Sá er eldrinn heitastr, er á sjálfum liggr, ok er illt at fásk við heljarmanninn
Gr 19210●●● Þvi vallda ymsir hlutir, at akrar verda o-friovir, stundum velldur korn edur iord, stundum vedr edur vangeymsla, sva verdr ok o-heitt (ɔ: ofheitt) ok of-kallt, svo ok of-vott
Med434 3630eg spyr þat sunnann af londum at þar verda onguar vetrar naudir og sol verdur þar jafnan heit wm vetur sem hier med oss a sumrum. og vex þar vm vetur allt þat er sol hefur minna megin bædi korn og allir adrir iardar auextir
KgsE 118ef þu tekur eitt epli og heingir vid logann sialfan. suo nær at eplit verdi heitt. þá mun þat náliga skyggia annann helming husinz edur þann meira ... ef þu heingir þat vid vegginn sialfan þa verdur þui ecki heitt. ok lysir þá kiertid allt husid jnnan
KgsE 1124bollottur er iardar hrijngur og ber eigi ollum stodum iafnnær solu. Enn þar sem huassast huel hans kemr næst veg solarinnar. þá verdur þar miklu heitast
KgsE 1129má þau lond vel byggia enn þo eru þau sum heitari en sum
KgsE 1131●●● en með því at grautrinn var heitr, þá brann Þorleifr á hálsinum
Ebˣ 1064þar verdur og huorki of heitt nie of kallt og ei vetur
ErAˣ 2610Ketill bakaðiz við eldinn ok kendi ekki heitt af eldinum ok kvaz þat undarligt þykkja
GÞiðrˣ 19929Konungr spurði Ketil, hversu hónum þætti at fara. Hann kvez heldr erfitt þickja ok seinliga ganga ⸢*þicki mér konungr þeirra Svíanna heldr heitu míga [AM 590 b-c 4°ˣ “A”, etc.; non emend. þicki mér konungr þeirra Svíanna heldr mega heita konungr en kona]
emend. HG 2316: AM 590 b-c 4°ˣ “A”Þat var einn fagran veðrdag - var heitt skin - fóru menn á sund
Hkrᴵᴵᴵˣ 30420Vakna þeir BlundKetill eigi, fyrr en húsin loguðu yfir þeim. Blund-Ketill spurði, hverir þar kveikti svá heitan eld
Hǿnsˣ 246einginn elldur er so heitur J verólldu sem þad
~ eng.No so hote fyre
3722 ÆvMið¹⁹ˣ 376
● þola bǽði (til) heitt ok kalt, þola heitt eða kalt [fyrir sakir/... e-rs]
brennr þar vpp allt þat fe er þeir hofðu lenge saman dreget. oc þolat beðe til heítt oc kallt. at þeir mette fa
Alex 11812Morgv sinne hafit er þolat heitt eða kallt firir mínar sakir
Alex 15110maðr skal mikil vandræði þola fyrir sakir dróttins síns bæði heitt ok kalt
Klma 50724fyrer þuiat þar þolde ek fyrer þina skulld bæde heitt ok kallt
Jarlm¹ 361
● heitt (n. sg. = adv.)
lios ... sceín sua heít sem of sumar
Ridd623 304lios ... sceín sua heít sem of sumar
~ lat.in æstate calidus
Milit 21a23 Ridd623 304tóku þeir eld ok gerðu bál mikit fyrir dyrunum. Þá mælti Skarpheðinn: Eld kveykvið þér nú, sveinar! Hvárt skal nú búa til seyðis? Grani svaraði: Svá skal þat vera, ok skaltú eigi þurfa heitara at baka
NjM 32810hon (ɔ: sólin) skin ⸌eigi⸍ iamheitt um uerolldina
Æv AM 764 4° 22r36enginn vætta mun svá heitt eitri spýa eðr eldi, at þeim granda kunni
SǫrlaStˣ 41915
2) med skarp smag, stærk, ?aromatisk
Ciperus hæitt ok þurt i annan stet
Med696I 73þesser kiarnar eru hierter (ɔ: heitir) oh (sic) voter j sinne natturu
MedMisc 873
3) (om person) som er varm, med varm hud
lagðe hon þa hond sina a briost honom ok kændi at hann var hæitr ok at hiarta hans barðe undir siðunni
~ fr.Chaut
LaisMar 1429 Menota: 19ra32 Streng 2029●●● kvlði nalgaðiz ho᷎rvnd hans sva at af klæða yl matti hann æigi hæitr verða ęða varmr
StjC 54813at hann mętta fa verma af blavtv ⸢oc hennar hæitv ho᷎rvndi [var. ok heitu hennar hǫrundi AM 227 fol “B”; hennar ho᷎rundi ok heitu AM 227 fol “A”]
StjC 54816
● verðr heitt [e-m]
Biorn spretti fra ser panzaranum, er honum var vorðit heitt
StuᴵK 3459þottizst Sighuatr finna at konunginum sualade miog þuiat honum hafde ordit akafliga hæitt vm daginn
ÓH1005 6996taka þeir fostbrædur nu at glijma. og uerdr þeim skiott heitt
SigÞǫgl 1879Geck hann nu i kꜳpunni nockura stund. þar til at honum vard miok hæitt
ÓH73ˣ 6974[var. iamskiott sem ek leit þik uard mer bædi heitt ok kallt AM 573 a 4°]
var. Bret 23217 → Bret AM 573 a 4° 25r24
4) [af e-u] [til e-rs/e-s] hidsig, ivrig, entusiastisk
sumír ero oc bæðe skioter oc akaver. oc miok heítir i fullri ras. til rettrar truar
Menota: 35ra30 BarlA 6324sva hæitr er hann nu til at hæyra hælghar ritningar, at ...
Thom¹ 3116Hæitr var hann ok æ ornande af rettletiss vandlǽte
~ lat.fervens
4236 Thom¹ 4219þæir ero nu ecke minnr af sinum agirndar hug oc þorsta frammluter a fearlute, en þæir voru aðr hæiter til þessa hins meinlausa bloðs, er þæir hofðu nu ut steypt
Thom¹ 2675Ef þer hafvið sanna ok heita trv til gvðs
Ant 11212med heitari iðn ok meira erfiði
~
PS 61310 JJ SÁM 1 57va5En postular drottins heitir af vandlæti truar. þoldu eigi at einn talaði fẏrir þa alla
~
PS 3025 Pétr SÁM 1 7ra32Hafði Sallinus byskup heita góðfýsi at lýsa andir kristinna manna með sínu predicanarembætti
KlmBˣ 54920Var hann langan tima miog heitr af gudligri ast
~ lat.valde fervens
HelChron 106046 MarD634ˣ 116229heitr í vandlæti ok iðinn í guðsþjónostu
Æv⁴²ˣ 14012
5) hed, inderlig, lidenskabelig, brændende
●●● Þat es svnt at a øsco aldre es heitost ꜹll licams frestni en hon colnar fra enom fimtogonda vet‹ri›
GregDialA 10820su ast. er maðr ann. firir guðs saker hon drypr oc dreivizt i alla líðv oc limi mannzens myklu heitare. oc styrkare. en veraldleg ast
Menota: 98rb30 BarlA 18711a þeim alldre sem asten kann heitast verða með manne
Alex 5730þottu mer þau mest tidendi er ek mista hofðingia mins. er heit lánar drottins ást
Hallfr 1184fellir hvart þeira sva heita ast ok mikla til annars
Mar655XXXII 58016var hans bænahald svá heitt ok iðuligt, at hann var í kirkju löngum nátta
GBpD 1329veit sa einn er missir sins lanar drottins. hversu heit uerða kann ho᷎fðingia astin
Hallfr61 11816Romarik ... fannzt micit um þessa mey, ok lagdi á hana heita elsku
KirjA 731Sva ero mennernir misfriovir konur sem karllar, sumir hafꜳ nogt þessarꜳ hlutꜳ, enn sumir lited. Sumir hafꜳ friovann losta med sier til barnn-getnnadar ... Sumir verdꜳ of-heitir i edli ok leysa fyr enn til kome fyrir ætladr stadur iardar, sumir of-friovir ok sꜳ þratth i somu iordu
Med434 373rendi hugar lios hennar heitu astar gervalla til Þormoðar, með varmri bliðu
Fbrˣ 7310Vid þennann mann leggur Þorvalldur heitt vinfeinngi og so huor vid annann
Fljˣ 2718Aller hietu godu umm þetta, enn þeir þo mestu, er Þorkell atti heitast vin-feingi vid
Fljˣ 9720ek veit engan af váru liði heitari ást ok meiri hafa til frelsis heilagri kristni en yðr, heilagr faðir
KlmBˣ 21938untust þau kongur og drottning heitri ast sem best somdi allt til elledaga
SigrValˣ 19316leit hana einn ungr maðr ok tók þegar at elska hana meðr heitri ást
Æv⁶⁷ˣ 18116
● heitt (n. sg. = adv.)
móðirin elskaði hana heitt ok hjartaliga ei því síðr
GBpD 17124þau unnust alla æfi svá heitt, meðan þau lifðu bæði
Vígl 8224
6) nær
7) [fyrir e-t] rasende, ophidset
● gera sik heitan [í mót e-m] [um ■]
Fyrir huern minn glæp edr afgerd gerdir þu þik sua heitan mer i mot. at þu rannsakaðir allan minn uarnað
Stj¹ 18128Eindride gio᷎rer sig heytann her umm, og stefner þeim badum utann þegar j stad
ÁBpˣ 752
● verða (mjǫk) heitr [við e-t]
Simon magus uerðr nu miok ⸢heítr [var. reiðr Holm perg 19 4° “B¹/B”] vid þetta
~ lat.excitatus
PassPP 1311 Pétr SÁM 1 20rb6Herra Lodenn vard vid þetta mio᷎g heytur ad *bukarlar gio᷎rdu sig so dygra
ÁBpˣ 796Þá verðr konungr bæði ⸢heitr [var. hryggr AM 574 4° “C”, etc.] ok reiðr
Rémˣ 464
8) ?farlig
9) intens, ?voldsom, ?feberhed
II. (cogn.)
Form.: heitt (23); heítt (6); heitr (6); heit (6); heitari (4); heytur (4); heita (4); hæitr (3); hæitt (3); heitu (3); heitast (3); hæitir (2); heitri (2); heitan (2); heít (2); hæitv (2); heitir (2); heítr (2); heitum (2); heitara (2); heytann (2); heitastr (1); hierter (1); heitur (1); heítum (1); heitost (1); hæítr (1); héitastr (1); heitazta (1); hæiter (1); heitrar (1); Hæitr (1); heítv (1); heitare (1); hæitan (1); heítir (1);
Comp.: bráð- (1), brenn- (2), eld- (1), glóð- (1), lang- (1), sár- (1), stór- (1), vell- (2)
Gloss.: EJ; ClV item (jafn) jafnheitr; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 ofheitr; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím → brenn-; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4 item ofheitr; NO item ofheitr; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Ashurst 2002 [SB 26] 88; Bandle 1956 [BA 17] 324, 431, 444; Heidermanns 1993 271-272; Sävborg 2007 [Alvíssm 11] 81
Genre. (expected): religious works [rel]: 33 (25); historical works [his]: 17 (16); romances [rom]: 16 (10); family sagas [isl]: 13 (11); contemporary sagas [bis]: 12 (7); learned works [div]: 4 (3); legendary sagas [fas]: 3 (4); legal works [jur]: 1 (9); charters [dip]: 1 (7); unclassified [ ]: 0 (0); þættir [tot]: 0 (2);
AS (red.) — January 2017
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
heit - hel
...
...