hefnd sb. f. [-ar; -ir]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) [e-s / eftir e-n/e-t / við e-n] hævn, gengældelse, oprejsning
Haltu hogvęreɴe. þuiat þu frestaþer hefndeɴe
~ lat.suspendisti gladium ultionis
PsAugSerm 197758 ●HómÍsl¹⁷(1993) 24v14Eigi veri allfull hefnd þess er hann fvrleit valaþan ef hann kendi hann eigi i dvrþ
~ lat.Perfecta quippe ei ultio de paupere non esset, si hunc in retributione non recognosceret
GregHom 130845 Hóm677 449Hann hafðe fastat .íx. drotens daga. En matazk iamnan fastu daga At hann næðe þa hælldr en aðr hæmd at drepa þoraran trolla
ÓHLeg 7632veit ec enga þa hemnd þo gere margir er maðr fremi miɴr sialvan sic á en hann deili illom orðum uið aɴan
Kgs 1306late þa taka þvilika hefnd sem þeim dugir er drepr foður sinn
Alex 1096Nv er þeir hittaz allir fꜹrunꜹtar. Þa mæltv þeir er efri voro i setvnni at uist eigi hefði þeir farit ef sva skylldi a bravt leyfaz at eigi skylldi meiri hefnd eptir þilikan harm sem þeim hafði geʀ verit
Heið 875●●● uerðr hemden meiri en til uar gort
Landsl 668værdær hæmden æi mæíri en hin hafde til gort adr. þa skal sa vera saklaus er hæmdizst sin
RbHM (*1293) 217Þo at þer misliki nokor lutr þa ver æighi braðr hælld‹r› forseall huat hæfnd er þu at ad væita
Hirð 4186Er ok vgganda, at einshver komi yðr mikil hefnd i siðarstv fyrir yðra skipan
ClarA 1534●●● þat er karlmannligt bragð at skiljask við þetta mál, er maðr veit hefndar ván
NjM 31919Var þat makligt at svivirþing kvæmi svivirðing i mot. En þat er fyrir hendi at auka en hefnd siðaʀ ef syniz
ǪgmÓT 69þessi hefnd mun af gudi gefin fyrir þiofnat vorn frænda
Orkn 1899allar þęr skriptir i Englandi, sem uarr herra tok eigi til sin med bradri hefnd, skipa kardinales upp i syslur byskupanna
Thom² 45414Allir undruduzt sua skiota guds hefnd
~ lat.Mirati sunt omnes tam celerem tuam vindictam
HelChron 10177 MarE 65326þottuzt þuij margir eiga eptir hefnndum ath leita uith hann
Hect 10820●●● fengu flestir hans mótgangsmenn skjóta hefnd af guði
GBpDˣ 18535he̋fndir
~ lat.Deus qui das uindictas michi
107 (Vulg Psalt 17,48) GlossPsalt 118j hefndir
~ lat.Misit in eos ... et tribulacionem immissiones per angelos malos
1284 (Vulg Psalm 77,49) GlossPsalt 1294hefnd
~ lat.Vlcio sanguinis seruorum tuorum qui effusus est
1343 (Vulg Psalm 78,10) GlossPsalt 1353hefnda
~ lat.(Deus) ulcionum dominus (deus ulcionum) libere elegit
1702 (Vulg Psalm 93.1) GlossPsalt 1711Þu guð, er niðr brauzt velar tveggia fio᷎lkunnigra manna a Egiptalandi Jamnes ok Mambres, ok gaft þeim skemd ok sar a likomum þeira, sva komi nu hefnd þin yfir þessa menn Zaroen ok Arfaxath
SJ¹ˣ 78418ad gud läte ej sÿna störu hefnd Jfer oss koma
~ eng.veniaunce
924 ÆvMið⁵ˣ 91
● guðlig hefnd [fyrir e-t]
hann ottadizt miug gudliga hefnd fyrer sina glæpi fꜳ́ heyrda
ÓH1008 85014þeir kenna yfir sik komna vera gudliga hefnd
~ lat.diuinam super se sentientes ultionem
MirMar1927 342 MarD635ˣ 9393
● í hefnd [e-rs/e-s / fyrir e-n / eftir e-n]
Eysteiɴ konvngr þottisc þessa ferþ hafa gort i hefnd þess er Haralldr konvngr S. s. (ɔ: Sigurðar son) for vestr oc fell þar
Mork 44517hafði Biorn ... dregít mann noʀǫnan ur kirkiu i Miðfirði ok latið dræpa i hefnd Orms Ions sonar
HákEirsp 50311hafði Biorn ... dregit mann norrænan or kirkio i Miðfirði ok latið drepa. þottiz hann þat gera i hefnd Orms
HákFris 41920þú telr helga hafa komit í hefnd fyrir Bolla
Laxd 2622hafdi Biorn ... dregit mann norænan or kirkiu j Midfirde ok latid drepa hann. Þottiz hann þat lata giora j hefnd Orms
Hák81 34721●●● epter eíngann einn mann ꜳ islannde hafa iafn marger menn uerit j hefnd drepner
Harð 17817Marteirn hafde j vopna skipte veiged j Dolum Tanna fodur Gudlaugs, enn j hefnd hans var þegar veigenn Pall *broder Marteins
ÁBpˣ 396
● hefnd er/verðr/... [í e-u/e-m]
Þá mælti Guðmundr: verið kvirrir!, ekki man svá mikil hefnð í manninum, sem þér ætlið
HeiðrH 3331●●● mun oss verða í því engi hefnd né frami
NjR 6726þú lætr þá menn sitja hjá kyrra, er mér þykkir, sem í meira lagi sé hefnd í
Laxd 22013þa er ok all-ill ferðin vár ... vit Oddr sarir baðir, enn sa gange undan, er hellz er nøckur hefnd i
StuᴵᴵK 2204er so menntur ad hefnnd væri j honum
Hrafnkˣ 5210
● leita (til) hefnda
Valent ... ser at eigi er þar gott til hemda at leita
Þiðrᴵ 8012þeir hafa verit ungir til hefnda at leita ok forystulausir
Laxd 22219eingi uissi fyrst, huerír þetta hofdu gert eda huertt hefnda skylldí leíta
HeiðrR 8412
● til hefndar [eftir e-n/sik] [við e-n]
at evddri borg verþr eigi eptir latiɴ steiɴ ýfir stein þvi at allar hvgreɴingar andar dreifasc fra heɴe þa es hon er leið til hefndar
~ lat.ad ultionem suam anima ducitur
GregHom 12975 Hóm677 7211Velent ... hyggr nv til hemda
Þiðrᴵ 11213er þetta spvrþi Gvðrvn, þa eɢiaþi hon sonv sina til hefndar eptir Svanhildi
SnE 1337er nú þat ætlan þeira brœðra at venda til hefnda við Helga Harðbeinsson, því at hann veitti Bolla banasár
Laxd 22519þa ma eg ei þa skamm þola at hennar blod renne yfer min bord. suo sem þat kalle a mig til hefndar epter sig
Vilm 18112lagðizt þat til hemfndar við Hacon af guðe. eftir þat er hann hafði blotat. at ...
FskAˣ 3211
● vinna hefnd [á e-m] [eftir e-n]
2) straf
cf. Seip 1943 [MM 1943] 130
þuiat þyngre hefnder kómo fyrer illífe i flóþe oc fyr ofmetnoþ i stopols smíþ a þeim heims[alldre] helldr en síþaʀ yrþe
●Music(1993) 1r2En secundus noe tonus hefer lǽgst ráustar lag fyr þui at sa toɴ iarteiner [noa] ǽfe. En þa varþ su hefnd vaɴdrar atferþar es mest lǽging var héimstoþoɴar es ꜵllo vas drect nema átta mꝏɴom
●Music(1993) 1r22En æptir dauðan. þa man vera tið hæmndar
~ lat.tempus ... vindictæ
7223 Alk619 731Nv reiþisc af þvi helst gvðs gotska at hann scyli eigi reiþasc oc hefr við scamma harðyðgi til þess at egi scyli hann afella eilifa hefnd
~ lat.ne æternam juste inferat ultionem
Epigram 50037 Prosper677 325●●● hefndar frestin auca hefndina
Prosper677 114Þa er eɴ rangi vili naer þvi er hann girnisc a þa comr þat af gvðsdomi rettom. en þat eptir leti er hefnd illz vilia. þvi at vex hefndin iafnt sem secþin ef eigi stendr gvð fyrir framfor olofaðra vercaɴa
~ lat.Crescit enim occulte com longo pœna reatu
Epigram 51245 Prosper677 1211Eɴgi bana scal illan etla þaɴ er gott lif feʀ fyrir þvi at ekci gorir illan dauða nema illz lifs hefnd comi eptir davðaɴ
Prosper677 1227ver flyðum eigi firir þvi at ver ræddemzt dauðam. nema firir þui. at þin pinsl oc hefnd. er æ þui meiri er þv drepr fleiri kristna menn
~ lat.ne abundatiori condemnatione tibi causa efficamur
JDamBarl 103 Menota: 1vb28 BarlA 57þa skal ec þer hermslir. oc hemdir. gera a þer
BarlA 10527●●● Nv þorir engi at raða; en flestir venta, at hann mani he‹f›nd ⸢fa [var. taka AM 567 II 4° “B”] fyrir sin rangendi
Bær 871Sva er hann ok lofadr i hemd v milldra
cf. Salvesen 1968 41~ lat.in perditione impiorum per omnia laudatur
9132 Eluc675(1989) 9111●●● En ef nokorer vilia talma logleght samband með illvilia. oc ronghu uploste. þa skulu þæir æighi missa hæmfðar hæilaghrar kirkiu
JKr 3712●●● þa se hann svo harðliga hirtr af sinum domara. at seinna gangi or minni pina hefndarinnar. enn tilgerð glæpsins
StatJón350 1865firirbiodom ver fulkomlegha huerium manne þessa vara giærd ok skipan at hindra æder talma firir þæim j nokorom lut nema huar sæm þæt gerer vili suara oss fullu brefua brote ok aa ofan sæta vare kononghlæghre hæmnd
DN II (1365) 30535ef yfir gnæfdi af gudi hefnd eda hirting
~ lat.plaga aliqua et correptio
34525 VP 34511siꜳndi med sinum augum otta ok kærleik hefndar ok myskunnar guds
~ lat.haurire oculis timorem et amorem severitatis et misericordiæ
HFars 17787 MarD635ˣ 65424●●● Dæmi ek þier þa hefnd, at þu skalt fara nidr til heluitis
~ lat.te hac plector sententia
LegAur 51422 MarD635ˣ 118712
II. (y. no.)
Form.: hefnd (31); hefndar (5); hefnda (4); hemdir (2); hemda (2); hefnnd (1); hefnder (1); hæmnd (1); hefndina (1); hemden (1); hefnndum (1); hæmden (1); hefndarinnar (1); (1); hefnd (1); hefndeɴe (1); hemnd (1); hæmd (1); hefnð (1); he̋fndir (1); hefndir (1); hefndin (1); hemd (1); hæmndar (1); hemfndar (1); hæmfðar (1); hæfnd (1);
Comp.: andar- (1), bróður- (4), brǿðra- (1), fǫður- (9), guðs- (1), líkams- (1), manna- (1), mann- (18), skapnaðar- (1), sonar- (1), synða- (5)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 hemd; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím _; LP -nð; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (hefna); Fr4; NO; Walter _; ÁBlM _; Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 93; Lundahl 1940 [ANF 55] 60; Salvesen 1968 41; Seip 1943 [MM 1943] 130; Seip 1955 164
Genre. (expected): religious works [rel]: 21 (17); family sagas [isl]: 9 (8); historical works [his]: 9 (11); legal works [jur]: 6 (6); romances [rom]: 6 (7); learned works [div]: 5 (2); legendary sagas [fas]: 4 (3); contemporary sagas [bis]: 3 (5); unclassified [ ]: 1 (0); þættir [tot]: 1 (1); charters [dip]: 1 (5);
SB (red.) — October 2011
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
hefna - heiðir
...