hals sb. m. [hals, dat. -i; -ar]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) hals, nakke ⫽ neck
rettu uer glaþir halsa ora uɴdir uapn ouina uaʀa
Eras 215sparn vigmaþriɴ føti til hans oc baþ hann up risa oc lia hals
GregDialA 1216Hon (ɔ: Alfíva) svaraʀ. digr er þínn hals æinar sægir hon. En sett hævi ek slica fiska laupa i netet
ÓHLeg 9016ei er digr miɴ hals
ÓHFrgα 3511I dagh gefr hann einum hverium. a hals oc herðar. gafuglegan bvnað. með sœmelegre asyn
Menota: 25vb24 BarlA 4713bar a halse skreppo eina ... fulla af heilagra manna beinum
BarlA 949Sva er sagt um þat skrimsl er mænn kalla hafstramba at þat se í gœnalannz hafi. Þat skrimsl er mikit væxti ... þat hæfir sva synnz sæm þat hafi haft mannz hærðar hals oc hafuð augu oc munn oc næf oc haku
Kgs 278hann sa at digrt mén var a halsi honum
ÓH 3527‹‹M›ær sv› er Sigri[ð] het toc kuerka mein sva mykit at viða þrutnaði af høfuð oc háls
JBpAFrg(2003) 4119Barði uar mikill maðr ok sterkr at afli. digr uar hals hans. ok spennir hon hꜹndom sinvm um hals honum
Heið 7712Barði uar mikill maðr ok sterkr at afli. digr uar hals hans. ok spennir hon hꜹndom sinvm um hals honum
Heið 7713spennir hon hꜹndom sinvm um hals honum. ok tekr yr serk ser steina seyrui mikit er hon atti ok dregr a hals honum. ok dregr yfir skyrtvna
Heið 7715Hann hafði tygil knif a halsinvm ok let hon hann þar vera. ok bað hann vel fara
Heið 7716Barði tekr uið harþstei[ni]nvm ok ekr tygil knif af halsi ser. ok þokaz þa nockvt steina seyrvit er hon hafðe latið a halꜱ honum kerlingin ok þeꜱ uerðr getið siðarr
Heið 8111Barði tekr uið harþstei[ni]nvm ok ekr tygil knif af halsi ser. ok þokaz þa nockvt steina seyrvit er hon hafðe latið a halꜱ honum kerlingin ok þeꜱ uerðr getið siðarr
Heið 8113Þorbiorn leypr at Barða ok hꜹggr a halꜱinn. ok brast við furðo hatt
Heið 9112to᷎k hann einn knif ok skar iarlinn a hals ok siðan sneið hann af honum ho᷎fvðit
ÓTOddS 8323toc þeꜱi gamli maðr horn or screppu er hann hafði a halsi ser
Sv 1022Buandi hafði bolꜹxi i hendi. oc hio til hans þar sem mættiz halsinn oc hnaccinn
Sv 3215fecc hann slag utan undir kinnina oc a halsiɴ
Sv 1805●●● at gefa sinn hals oc hofuð fuslega under þæirra suerþ
Thom¹ 2478●●● skal hon syna þat .ij. kalmannum at þa se barn huarke blat ne bloðegt oc eigi drægill at halse dregen oc æi se hænnar hannda uærk a
EiðKrA 3762hio Flovent til Gamalfins; ok tok hofvt af halsinvm
Flóv¹ 14852Arnbiorn feck sár var hann lagðr i halsinn fyrir neðan eyrat
HákFris 4097þa bað Skialf gta mensins er hann hafdi a halsi
HkrFris 1331●●● var hann halsi oc ho᷎fði hæri enn hverr manna annarra
StjC 44517Þess bið ec drottinn minn at þetta sverð snvizt mier a hals oc ræiði drottins mins seðiz helldr a mer
StjC 54636Styrkar borgir manv hrapa a halsa oc herðar hermonnvm
StjC 64413láta reip á háls hueriom þeira
Ridd623 2825Þa vildi dvergriɴ havɢva af *hofvð hans, en Loki sagþi, at hann atti *hofvðit en eigi halsiɴ
SnE 12419þꜳ var likami hans at siꜳ allʀ millvm hals ok hæls sem blaðra væri við blauðrv
JBpA(2003) 3421likamrinn var i lvsvgv harklæði vafviðr millvm hals ok hæls
Thom³G 5358hann tok hellustein vel mikinn ok skaut niðr vnder halsana
EgM(2001) 5421Gunnbiorn hafði einn tygilkníf a halsi
Finnb 6819hon ... hefir eitt sꝍmiligt men a halsi
MarS 25226... at Karkr þræll skar hann á háls á Rimul
NjM 2558þeir réttu halsana med þrikvisladri tungu. ok eitr töndrudum augum
AlexBr226 16012at ei fyrir háls né höfut sinna manna skal hann svá djarfr, at hann ríði á héruð
GBpD 13934Var Sveinn þa limaðr oc savng meðann Ave Maria. Siþan retti hann halsinn vndir hoggit, oc var all-miok lofvd hans hræysti, sem gvð hialpi honum
StuᴵK 2888Lagdiz Rafn þa niðr aa ǫlbogana ok lagdi halsinn aa eitt reka-tre. Enn Bardr hio af honum haufudit við trenv
StuᴵK 3153Þorvardr renn‹ari hjó› aa halsinn, sua at sa mænona
StuᴵK 38823Kolbeinn lagði til Sighvats með spioti, þar er mǽttiz haalsinn ok herðarnar
StuᴵK 52720Gizur hafðe skyrtuna vm hals ser, ok var eigi i ermunum, er hann liop upp
StuᴵᴵK 19515man Olafr lata hring bloðrauðan vm hals þer ef þu kemr til hans ... hann man lata af ho᷎fða þik
ÓTᴵ 23614þessi maðr var ho᷎fði ok halsi hæʀi en hverr maðr aɴar sa er þar var
ÓTᴵᴵ 3461Polixena var huit oc hrvnndlios oc vel eygþ vel i vexti langr halsínn
TrójS 6713hinn uinstra ueg aa halsinn
~ lat.in ceruice sinistra
SpecH 44b51 (I 124) Stj¹ 2278Þin ho᷎nd man standa ok starfa upp aa þinna uuina hááls ok suira
~ lat.in cervicibus
HistSchol 1057 Stj¹ 23129skulu prestar þa bera þat ꜳ hꜳlsi ser i reinum pungi eða skioðu
StatJǫr¹ 27618kongr af Peiturs dubbadi hann til riddara ... ok hengdi skiold blan ꜳ hals honum
KlmA1980 384Eim heingdi skiolld a ⸢hals [var. hlid KlmB1980ˣ 599] honum
KlmA1980 5617Rollant tok þa suerd af halsi ser ok bra
KlmA1980 766a batinvm var riddari eiɴ velvapnadr ok hafdi rit eitt a halsi ser
KlmA1980 931þat (ɔ: hrossit) er beislaust ok saudullaust, nema hefir sila nockurn um hꜳlsinn
Thom² 35921hann snidr sundr skautann ok bindr sinn hlut upp um hals huorum pilltinum
Thom² 4641hondin djo᷎rf til ho᷎kunnar siglir linliga upp um svirann ok halsinn
VP 3584Tak hendinni upp a hals þer
VP 3856ok hina eigi sidr, er halsinn raka eda hitt eitt go᷎ra, er fyrir manna augum megi metaz til hozanar
VP 4056Digr er hals þinn Einar. enn sed hefi ek slika fiska hlꜹpa j nettit
ÓH1 8334Hann tok um hals henne ok kyste hana
Vǫls 5930dyr eit ... þat hafdi tuo fætur og tuo uængi med longum halsi
~ lat.longissimum ... collum
5826 Dugg681a 588Arnbiorn feck sar; var hann lagdr j halsinn fyrir nedan eyra
Hák81 32817hun tok þrad ok bindur vm hals hundinum
Sams 92ꜳ halsi hestinum hieck ein geit
MarE 53919Hennar rot er god ath binda ꜳ þess manz hals er brott fallz sott hefir
MedMisc 8619Tekur madur rot hennar (ɔ: columbinae). ok bindur a hals þeim manni er sull hefir
MedMisc 969Tak gras ... ok bit um hals hinum siuka
MedMisc 11926er hafdi þat gras heingt um hals ser
MedMisc 1206Tak lungu. Ciders ok heing um hals manni
MedMisc 12020sv en sama snarann sem fyrer hann var bvenn af avdrvm til. þa fiell hvn sialfvm (honum) ꜳ halsenn sem gior‹a› liet
AmbrReyk 6418fer hann og sker sueininn ꜳ hals
Jvs510 7930Hákon jarl var skorinn á háls af þræli sínum, þeim sem Þormóðr karkr hét
ÞorstBm 17518aðrer sveinar ef bœta konunge. þá sculo þeir taca haullds rétt ef þeir hafa öldúc á hálse
Frostˣ 17513en scapdróttinn hans scal taca hálslausn af hálse honum (ɔ: veðrinum)
ritual omkring træls indtræden i de frie mænds stand, cf. Hertzb halslausn Frostˣ 2129þa lagdizt Rafn nidur a kne ok olboga ok lagde hꜳlsenn a eitt reka tre ok Bardur hio af honum haufud þar vid trenu
HrafnAˣ 23426ek vil helldr vera hǫgguinn a hals með hvosu suerdi enn ek vilia annan mann eiga en þik
KlmB1980ˣ 22315setr Víðfǫrull upp á kerruna gullig hǫfuð með silfrligum hálsum, ok ljómar víða af í burt
Rémˣ 639Bjǫrn hjó til hans í annat sinn, ok kom hǫggit fyrir ofan eyra á hálsinn, ok varð þat mikit sár ok banvænt
StuᴵᴵR11127ˣ 4411konungr ... laust á háls hánum mikit högg
Trist¹ˣ 4311bjó svá um, at (menit) var fest á háls honum
Vápnfˣ 5910heyrdu þa a margir hiner bestu menn sogu þessa, og sau orid sem vitnid bar vm särsins vydleika, og hruckur a skinninu þær sem ordid hofdu, a saumenum a halse þessa sama Biarnar
ÞBpC³ˣ 35416tekur Heimir sinn hest Rispa og byr med sodli og brynnio. hann tekur sinar brýnhosur og brynnio og hialm setur hann sier a hofud og gyrder sigh med Naglhring. fester skiolld ꜳ sinn hꜳlss, og tekur sitt gladil og hleypur ꜳ sinn hest fyrer vtann jstig
Þiðrᴵᴵˣ 38213bar hann svá örðugan sinn háls umfram hóf, at mikinn hlut sinna sæmða eignaði hann sjálfs síns frama
Æv⁴²ˣ 1404Ber meðr þér á þínum hálsi þann mann er þú drepit hefir
~ lat.Fer tecum mortuum super collum tuum
DiscCler 324 Æv⁵⁰ˣ 1659hann stóð nær á hǫfði á hálsi griðunginum
Ebˣ 17524
● beygja hals [fyrir e-m]
hino oðro scal oc iata at ec gera þat lostigr at beyɢia halsinn fire þer Olafr konungr
ÓH 2886fyrir ongvm manni ætla ek hals at beygia i Noregi nema Hakoni konvngi
HákFris 48721æru æigi þui sidr margir bunir at beygia halsinn fyrir skurgodinu Bꜳal
Thom² 39823fyrir ongum manni ætla ek hals at beygia, nema fyrir Hakoni kongi
Hák81 49018
● beygja hals [á e-m]
● brjóta á hals [e-n/sik]
Nv er Heinrekr brotinn a hals, ok lætr hann sva lif sit
Bær 12240briota þeir þa Skiallduo᷎r kellingu a hals
ÞUxaf 26022hleypur hesturinn j tꜳlgrauf eina ok braut hann sik a hꜳls
Sams 1922fundu þeir sauðamann, ok var hann brotinn á hals, ok lamit sundr hvert bein í honum
Gr 11428alla drap hun þa og braut ꜳ̋ hals
ÆvMið²⁷ 632so kom at þꜹ gatu .iij. sonu huern eptir annann. og alla drap hun þa og braut ꜳ̋ hals
ÆvMið²⁷ 632hann kollvarpar ser af fram ok brytr sik ꜳ hals
MarD635ˣ 105811
● leggja hendr/... (upp) um/yfir hals [e-m]
þa skundaðe hann a. honom ok lagðe hendr um hals honom ok kysti hann morgum sinnumt
Menota: 28rb25 Streng 9629þa lagðe hann henndr um hals honum
Menota: 35va8 Streng 1723Fra ærp og ortvin. Nv kallar hon til sin fostra Þether oc lagði um hans hals baða sina arma oc kyssir hann oc mœlti. Min liufe fostre Þether se her nu mina tva syni erp oc ortvin er ek hæfi buna til vigs at fylgia Þiðreki konungi oc þer er þit skulut bœriaz til yckars rikis
Þiðrᴵᴵ 2259lagði Þvriðr hendr ⸢vm [var. yfir Ebˣ 1436] hals Þroddi oc bað at hann skyldi eigi brenna rekio bvnaðin
Eb162E(2003) 24315gekk hon til máls við Glúm ok lagði hendr upp um háls honum
NjR 4718hon ... lagði báðar hendr um háls honum
Trist² 1416hun leggur sina miuku fingur um hans breida hals
Rém 14334
● leggja á hals [e-t] [e-m]
● liggja á halsi [e-m] [um e-t]
Hann var ængi iamnaðar maðr ... Lago menn miok a halse hanum
ÓHLeg 4433Menn lágu mjök á hálsi Þorkeli Eyjólfssyni, er hann rak eigi þessa réttar
Þórð¹ 24310Mjǫk ⸢lǫgðu menn til orðs [var. lágu menn á hálsi AM 309 4° “C”, etc.] Þorkatli Eyjólfssyni, er hann rak eigi þessa réttar
var. Laxd 2139: AM 309 4° “C”Munu menn ok ⸢mér mest til ámælis leggja þetta [var. segir þorsteinn um þetta mier mest aa halsi liggia AM 309 4° “C”] fyrir sakir tengða með okkr Helga
var. Laxd 22715: AM 309 4° “C”hann var kærr Níkulási konungi, frænda sínum, ok Magnúsi, syni hans, ok lágu margir á hálsi honum um þat
Knýtlˣ 2183
● renna/hleypa á hals [e-m]
þegar er þau hittosc ioakím oc anna. þa raɴ hon a háls buanda sínom oc kyste haɴ
HómÍsl³⁶(1993) 58v1Hofðengiarnir renna nu a hals Philippo lęcne hveʀ at oðrum oc þacka honom heilsu konungsens
Alex 2632er Rollant sá bróður sinn kominn, þá rann hann á háls honum ok varð feginn mjök kvámu hans
KlmA 40231ok hleypr a hals helgum fedr
VP 52721Þær konur runno ꜳ̋ hals Gest, ok vard þar fagna fundr mikil med þeim
ÞJ 1426sꜳ Terri ꜳ hann ok þekti ath þar var hans fader ok [var. + rann a᷎ ha̋ls honum og BevC(2001) 17722] mintizst nu vid hann
var. BevB(2001) 2777 → BevC(2001) 17722rennur a halz Erex og fagnar honum blijdliga
ErAˣ 4214
● standa upp yfir hals [á e-m]
● stíga/ganga á hals [e-m]
Farit nv til oc fottroþit þessa konvnga oc gangit a þeirra halsa þeim til haðvngar
StjC 37020Leidit vt hofdingia or hellinum. ok leggit þa nidr ok stigit aa haals þeim
Stj³ 35930tok sęl Margareta i hár dioflinum ok varp honum a iordina ok ste enum hęgra fęti sinum a hals honum
MargA 47828
● upp á/yfir hals [e-rs]
sva sem þæir sæi skæken sverþ með hatre upp a sialfs hans hals
Thom¹ 7019gerir hann sitt valld ok greiðir með órskurdi upp ifir háls Sarraceni utan alla dvol, nema brodir Jon fari frials af hans herleiðzlu
Jón⁴ 49839Herra seger hann. ef eg skal g[rein]a þann litla æfintyr bidr eg at þer gefit mer valld yfer eins manz lifi. Keisarinn suaradi þv ert skylldbunndinn vpp a þinn hals at segia satt þott vær kavpim þat ecki at þer
DrJ 516●●● segiaz (þeir) æigi þora upp ꜳ sinn hals at dueliaz leingr i kuria
Thom² 37015bjóðandi honum án dvöl at pína eptir stríðu laganna svá fallna útlegðarsök rétt upp á þers háls sem þat vann
Æv²³624 8928
2) (pars pro toto i forb. m. henrettelse, straf, underkastelse) ⫽ (pars pro toto in connection with execution, punishment, submission)
ver byskuparner fallem oc æigi i várs hals fyrdœmeng
~ lat.ipsi capitis damnationem incurrerent
6838 Thom¹ 691En huer sem stigr plaunkur ... missi halsins
RbHM (*1299-1319)² 1451En huer sem sendir boð til ovina ... hafi tapat halsinum
RbHM (*1299-1319)² 1453þetta yðart nafn skvlo þer lꜳta lysa yfir ǫll yðr skip, leggiandi við hꜳlsins pinv, ef nǫkkvʀ bregðr af
ClarA 115skyrandi einardliga sina gerd moti guds lo᷎gum ok reglunnar, biodandi sinn hals undir alla þa skript, sem fru abbadis vill ꜳ leggia
Mar233 52616●●● þeir er sekir kallast af hans fylgð, munu utan alla miskunn láta sinn háls
GBpD 675Þeim blædzudum dro᷎tnj gaf hann sinn hals audmiukan
~
HMSᴵᴵ 7516 Nik Holm perg 16 4° 14v10gioraz þeir uisir um, at eigi mun halsinn borga, þott enn ræni þeir kirkiuna
Thom² 4257ok bydr undir halsins pinu, at sa heidni madr lati Johannem lidugan fara
MarE 4414
3) (om strube, svælg) ⫽ (of the throat)
Ef noccorom stendr bæin i halse eða hæuir han noccor ó hœgende i qværccum
●BlasApp 27036●●● suénínom stóþ fiscbeín í ⸢halsi [var. kuerkum var. HMSᴵ 25827: BlasB 25827] þa er hann scylldi matasc
BlasA623 3613b[ei]n þat er fast er í hálsi honom
BlasA623 377Ef nꜹcqvriom stendr bein í halsi eþa hefir hann nocqvert mein í qverkom
BlasA623 463þeir átu af ser belltin ok skoklęðin ok huat annat er nidr gekk ihalsinn
~
PS 6053 JJ SÁM 1 55va7eigi er ravdd i ⸢hꜳlsi [var. barka Barb429(2000) 13913] þeim ne andi j munní þeím
Barb2(2000) 13815Hann sagdist eigi kiorit hafa audru vis suor ur hans hꜳlsi enn þessi
Jarlm² 216hrøkðisk þá ormrinn í munn Rauð ok síðan í hálsinn ok skar út um síðuna
Hkrᴵˣ 4015hennar helgazta miolk rann i hans munn ok hals
MarD634ˣ 7699
4) højderyg, ås, bjergpas ⫽ ridge, mountain pass
hann veitte siaenn í gognum hava halsa
Alex 9031at hann skyldi koma til móts við hann á Þríhyrningshálsa ... hann ríðr ⸢*upp á hálsinn [AM 468 4° “X”; non emend. á Þríhyrningshálsa]
emend. NjM 1702: AM 468 4° “X”þeir Ósvífr riðu á hálsinn ok menn hans
NjR 385at hann skyldi koma til móts við hann á Þríhyrningshálsa ... hann ríðr upp á hálsinn
NjR1908 1535þeir mættv spamanna flockinvm þar sem hæitir hals æða hæiðr drottins
StjC 44426a hverri hæð oc halsi
~ lat.collem excelsum
Vulg 3Reg 14,23 StjC 5849Hann efldi blot a hverri hęð oc halsi
~ lat.in excelsis et in collibus
Vulg 4Reg 16,4 StjC 6383Af miðiv fiallinu gengr fram hals *miꜹg hꜳ̋r. hann er uaxinn smauiði oleastro ok nurteis
~ lat.collis
6022 Rómv595(2010) 5915er hann kemr a slettuna nam hann stað ok ætlar að þæir muni a þa lꜹpa or halsinum
Rómv595(2010) 626Siðan færði Metellus sinar herbuðir undir halsa þa uið fiallið er leið Cateline la af fiallinu
Rómv595(2010) 21412þar var næʀʀ skogar hals einn. þa mælltu þeir vi[ð] [E]g[i]l. Nu skiliaz her vegar. en her fram vnd[an] halsinum byr bondi ... þer skolut fara her vpp a halsinn
EgM(2001) 13527en þo komuz [þeir] af halsinum
EgM(2001) 1368er þeir foro at halsinum
EgM(2001) 1435Hverr dalr man fyllaz, en fioll oc halsar munu lægiaz
JBapt²A 86934Sá fjǫrðr skersk í land norðr frá Steingrímsfirði, ok gengr þar fram háls í milli
Laxd 201Riðu þeir Reykjardal ok svá yfir hálsinn til Skorradals
Laxd 2291Metellus ser at hálsinn er vndarliga vordínn. ok getr at lita huar hestarnir gengu i runninum
Rómv226(2010) 6120gengr Juɢurtha konungr ofan af halsínum. ok tekr milli þeira ok fiallzíns
Rómv226(2010) 6315‹fór› a halsa millum Havrgar-dals oc Kræclinga-hlidar
StuᴵK 1609Þorbergr bað Þorarinn hestana, en hann sagði vera vpp aa hals
StuᴵK 32223Þeir riðv snemma or Miofa-firði vm halsinn til Vatz-fiardar, helgan dag. Aa halsinvm var aa hest-verði Þorfinnr kvmli
StuᴵK 36226Þeir riðv snemma or Miofa-firði vm halsinn til Vatz-fiardar, helgan dag. Aa halsinvm var aa hest-verði Þorfinnr kvmli
StuᴵK 36227Enn er þeir kómu aa háalsinn hia Svina-vatni, reið þar maðr aa móti þeim, saa hét Ion ok var kallaðr liðs-maðr
StuᴵᴵK 48var þat (munklífi) smidat ꜳ einum háfum halsi ok storliga brottum
MMA 54727þær ⸢heidar [var. hęðir AM 227 fol “B”] ok haalsar sem framm ganga af ... fio᷎llum Alpibus
Stj¹ 894girnd æuinligra halsa
cf. konteksten fra Segir hann - 235²⁵~ lat.desiderium collium æternorum
HistSchol 10819 Stj¹ 23521sua fo᷎gnudu fiollin ok glo᷎dduz sem ueðrar. enn haalsarnir sem færsauda lo᷎mb
Stj¹ 23524Upp i þann háls nalægan herbuðum, er stendr fyrir ofan láglendit
Jón⁴ 50216hefir fordum brunnr verít a halsi einum
~
114.20 HMSᴵᴵ 11420 Nik Holm perg 16 4° 36r14segiandi leid vpp a halsinn
~
114.27 HMSᴵᴵ 11427 Nik Holm perg 16 4° 36r20Þorgils villdi rida nordr yfir halsa it efra
StuᴵᴵR 16615þeir snúa nú leið sína á hálsinn til Mosdals
Ar 62533far þú hit efra um hálsa ok kom þeim á úvart, en vér skulum fara hit neðra um dalinn
Bárð489 352finzt steinninn i stadarins iordu ꜳ halsi nockurum
MarE 6364af eplum eilifra halsa
~ lat.de pomis collium aeternorum
Vulg Deut 33,15 Stj² 34735þordur ko᷎ttur sat ꜳ́ halsí ok hellt uo᷎rd
Harð 15825Snorri gode reid upp um hals til Hrisa
Eb309(2003) 9521Hꜳlz lꜳgur var ꜳ baki fylkingum heidingia audru meigin
Jarlm² 2135uar ei meire ⸢halsinn [var. hiallinn Hem1005 2216] en mann mati rida jam fram
Hem1010 221Theden oc wp i Grastein er ligger y halssen medall Ffladkaa och Clepstade
BlAppˣ 28925ur Borginne j stein þann er stendur aa halsinum. en af halsinum eigu þad huorir er votn falla ad til merkegils botnz
DI III (*[c1360]›AM 264ˣ) 13715enn þyckuiskogur ætti landeign alla nedan med vatni vpp ad prestagile og suo hatt vpp a halsin sem vatnvm(!) draga nordur ad votnvnvm
DI VII (*1494›apogrˣ) 2212stefndi Aulvidi til vorþinngs til Kidiafells - þessi þinngstod er ꜳ halsinum milli Skridudals og Fliotzdals
Fljˣ 620Sunnann unnder halsinum stendur bær, er heiter ꜳ Backa
Fljˣ 804halsar
~ lat.et exultacione colles accingentur
848 (Vulg Psalm 64,13) GlossPsalt 859halsar
“Bjergene skal bære fred for folket, og højene retfærdighed”, BibelDa1992~ lat.Suscipiant montes pacem populo: et colles iusticiam
10416 (Vulg Psalm 71,3) GlossPsalt 10517j halsum sínum
~ lat.In ira concitauerunt eum in collibus suis
12827 (Vulg Psalm 77,58) GlossPsalt 12928þá er hann kom upp á hálsinn fyrir ofan bergit
Hkrᴵˣ 20412Vǫllr sléttr er austan af hálsinum ok vestr á bergit, ok þá hamrar brattir vestr af
Hkrᴵˣ 2055reid hann þa austur yfer halsa
Hrafnkˣ 109rijdur hann austur yfer Fliotzdalshierad, og so fyrer vatz⸢brunn [var. -botninn AM 156 folˣ “B”], og vmm þuerann hals til Skridudals
Hrafnkˣ 208Ingimundar synir roktu spor hans nordann vm hálsa til Vatsdals
LdnHb105ˣ 6111smalamaðr ... sér fundinn af hálsinum
Þórð²ˣ 20615
‖ (propr. comp.) :
Aðra skóggangssǫk sel ek þér á hendr Starkaði, er hann hefir hǫggvit í skógi mínum á Þríhyrningshálsum
NjM 16028hann hefir hǫggvit í skógi mínum á Þríhyrningshálsum
NjM 16028laágu v́ti vm nóttina aá Hrvta-fiarðar-háalsi
StuᴵᴵK 838sunnan Hrutafiardarhals
HrHalt 41011
5) ende (på aflang buet genstand), buespids (hvor buestrengen er fæstnet), rebende ⫽ end (of long curved object), bow tip (where the bow string is attached), rope end
legur (hann) avr ꜳ̋ streing ok dregur suo bogan ath saman ⸢þotti bera halsana [var. þottu ganga halsarner Hem1010 162]
Hem1005 1619þann tíma sem jörðin lægiz millum hálsanna, leitar vaðrinn at jörðinni
Æv¹⁹624 717dregur kongur so bogann ad saman þottu ganga halsarner
Hem1010 163
6) forreste og bagerste del af skibssiden hvor plankerne bøjes mod hinanden og mødes i stævnene ⫽ furthest forward and aft parts of ship side where strakes are curved towards each other and meet in the stem-posts
cf. Falk 1912 51-52
Nu skipta þeir tilfongum sin a milli. þeir er liota at fa kiol. æða stafna. húf. æða halsa
Gulᴵ 10026ef sax brotnar bꝍte .ij. ertogar oc sua firir hals huern oc sua .ij. ertogar ef borð brestr
BlFar 2837þá kom áfall so mykid ad frá laust vijginn og halsana bada, og sló vtbirdiz iij monnum
FriðAˣ 1527
7) rum forrest i skib ⫽ forward quarters of ship, space in bow
cf. Falk 1912 84-85
●●● Þorkell reri i halsi, Þorðr i midiv skipi, Falgeirr i avstrvmi
FbrHb 17017Hymir (!) reri i halsinvm fram, ok sottiz skiott roðriɴ
SnE 625Hallr reri í hálsi fram. Hann hleypr fyrir borð ok ætlar at taka við skipinu
Laxd 362reri Þormóðr í hálsi, en Þorgeirr í fyrirrúmi, en Grettir í skut
Gr 16016so var Fridþiofur sterkur, ad hann reri tueim árum j halse á Ellida, enn huǫr ár var 13. alna lǫng enn ij menn toku *huǫria ár annarstadar
FriðAˣ 219tok fridþiofur enn ij árar j hálse, og rere þeim helldur sterklega
FriðAˣ 1818Koflmaðr sat í hálsi ok andœfði
Orkn702ˣ 22016
8) mand, mandsperson, fyr, karl ⫽ man, guy, fellow
Hinn forni mannzins úvin er forðum villdi jafnaz viðr guð harmar hina ungu menn, at þeir skulu fóttroða hreistrliga hálsa
Æv⁴⁵ 14922svá dygðarlauss háls fannz alldri um alldr í váru kynferði
Æv⁸⁷ 26230einn gilldr þiofr leyndizt til nott ath locka upp allar lokr ok hurder, er geymdi kirkiuna, ok mꜳ likligt synazt, ath sꜳ baulvadr hals hafi of miog heima alin verit i gardinum, suo kunnliga sem hann for
Thom²y 47829Þú vándr níðingr, segir hann, þú lýgr á mína frú sem leiðr háls
KlmBˣ 5815mælti sá útryggi háls Milon
KlmBˣ 6035druckenn madur er Jllur hälz, þuiat sialldan er þad ad hann sie öfalskur
ÆvMið¹⁰ˣ 1718
● góðir halsar
monda ec helldr þegia goðir halsar yvir þvi er męlanda vere. en dvelia dagenn af tomom orðom
Alex 948sigrat havet ér Serke goðer halsar. en tamet enn eigi
Alex 11429Seð nu goþir halsar at gott er at eiga tva kosti
Sv 506Gangi nu vel fram goðir halsar oc gęti guð til
Sv 517hlꜹpit fram nu goþir halsar
Sv 15330Gæfið til gott rað goðir halsar
StjC 4377Hvgsit vm goðir halsar hvar þenna mann kann fa sem þer talið til
StjC 46023hafiz uel við goðir halsar
SvEirsp 37022Heyrít nu godir halꜱar. er reyndir erot. at dáð ok drengskap
Rómv226(2010) 21517Heyrít nu ⸢godir halꜱar [var. goðir riddarar Rómv595(2010) 2155]. er reyndir erot. at dáð ok drengskap
Rómv226(2010) 21517latum nu at þui godir halsar hamíngíuna eínn dag allra manna forlo᷎gum rada
Rómv226(2010) 32510Vil ek nu biðia yðr góðir haalsar, at þer leggit til huerr, þat er ráaðligaz þickir upp at taka
StuᴵᴵK 7520
9*) (for hasl?, cf. Stefán Karlsson 1980 [Gripla 4] 135-137; for balc?, cf. McDougall 1995 [Alvíssm 5] 108-109)
II. (cogn.)
son Jo᷎rundar hals
Hallfr61 2112dottur Márs Jorunda‹r›sonar hals
HrHalt 4102hann er nu kallaðr Hallvarðr ⸢haʀ [var. Hare AM 325 IX 1 b 4°ˣ “C⁸”; hals ǪgmFlat 3365; harz AM 62 fol “D¹”]. þviat hann var í Íomsuikinga bardaga ... ok fekk þar sár mikit ꜳ halsinn fyrir aptan eyrat
var. ǪgmÓT 109 → ǪgmFlat 3365þau Iorundr ⸢*hals [non emend. halfs] voru frillu *born hans
LdnHb105ˣ 5918n.Iorundr háls
LdnHb105ˣ 5926Jǫrundr háls
Vatnˣ 3825
III. (propr. topogr.)
Form.: hals (68); háls (23); halsi (21); halsinn (18); halsar (12); halsa (11); hálsi (10); hálsinn (10); halsinum (8); halse (7); halsana (5); halsinvm (4); hꜳlsi (3); hálse (3); hálsum (3); hálsa (3); hálsinum (2); haalsar (2); halssen (2); halꜱar (2); halsiɴ (2); halsins (2); haalsinn (1); hꜳlsinn (1); halsenn (1); Hálsi (1); halfs (1); hälz (1); halsarner (1); halsínum (1); halsínn (1); hálsanna (1); halsum (1); halz (1); ha̋ls (1); háalsi (1); háalsinn (1); halsí (1); hꜳlsenn (1); haalsarnir (1); halsin (1); haals (1); hꜳls (1); hááls (1); Hꜳlz (1); hꜳlss (1); hꜳlsins (1);
Comp.: barns- (1), bjarn- (1), boga- (2), bog- (1), digr- (1), dramb·semis- (1), dreka- (1), fjalls- (4), flóðar- (1), flóð- (1), gull- (7), hest- (1), hests- (2), lang- (9), leðr- (5), metnaðar- (1), mós- (3), nets- (3), skamm- (1), skógar- (2), vatn·veitu- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin item -háls; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Andersen & Andersen 1989 61, 77-79, 164, 346, 349; Bandle 1956 [BA 17] 191; Bandle 1977 [Rit 12] 54; Christensen 1970 [KLNM 15] 566; Falk 1912 51-52, 64, 84-85; Falk 1914 91; Finnur Jónsson 1932-1933 [NB 20] 32-33; Finnur Jónsson 1933-1934 [APS 8] 271; Heinrichs 1994 [Alvíssm 3] 53; Jakobsen 1901 [ANOH 1901] 102; Kålund 1877 510; Kölbing 1894 [PBB 19] 110-111; Marwick 1952 139; McDougall 1995 [Alvíssm 5] 109; Páll Vídalín 1854 213 f.; Stefán Karlsson 1980 [Gripla 4] 135-137; Thors 1962 [KLNM 7] 232; Vinner 1995 (Rundt) 89
Genre. (expected): religious works [rel]: 83 (64); family sagas [isl]: 43 (29); historical works [his]: 33 (42); romances [rom]: 32 (25); contemporary sagas [bis]: 22 (18); legal works [jur]: 10 (23); þættir [tot]: 9 (5); legendary sagas [fas]: 7 (10); learned works [div]: 5 (7); charters [dip]: 2 (18); unclassified [ ]: 0 (1);
ER (red.) — December 2010
TW (eng. def.) — February 2024
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
hallr - hals
hála - hár
...