hali sb. m. [-a; -ar]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) hale på (oftest firbenet) dyr (hest, ko, løve, ræv, etc.)
cf. skelnen ml. ‘tagl’ og ‘hali’ Konr 72⁴⁷ & ml. ‘sporðr’ og ‘hali’ Stj 71¹⁸
Simía hefer licneske diofols ... sva sem api hefer hofoþ en engi hala ... sua hefer oc diofoll hofoþ en eigi hala
~ lat.caudam
26824 ●PhysFrg² 2685setti hann kappann a hest oc let hann horva aptr til hala
ÓTOdd 5917þo at horn brotne æða hale slitni
Gulᴵ 2431Nu hꝍggr maðr hala af heste mannz
Gulᴵ 4619Nu scal giallda kýr allar heilar at hornom oc at hala
Gulᴵ 7518en ef lester ero a orðner. þo at hale slitne. eða horn brotni þa skal hann þa lostu bæta
Járns 2961oc eru þeir i malum mestir. sem refr i halanum
Sv 15326nefner ... Robert klærk hans frænda ... ær halann hio af rosseno
Thom¹ 23317●●● Þat dyʀ hafði hala helðr en tagl ... ok var knvtr mikil a miðivm hala þess
KonrA 7247tok þar .ccc. refa ... hann batt saman halana
~ lat.caudas
Vulg Judic 15,4 StjC 41237ꝍyrir liggr uið auga a nauti sua uið horn oc sua uið hala
Landsl 12722ef maðr hꝍggr hala af rosse sua at af rofo fylgir. hann er sekr ...
Landsl 12723●●● ef maðr hꝍggr hala af rosse firir neðan rofu eða sker tagl af nautum bꝍte .ij. aura
Landsl 12727Glumr hafði vm kuelldit knytt saman hala a ollum nautum i fiosi
Dpl 1684ef maðr ho᷎ggr hala af rosse sua at af rofu fylgír
Landsl1154 15830Farueg sinn ok fotspor hylr hann (ɔ: leóninn) ok slædir medr halanum. þa er hann gengr
Stj¹ 7118●●● hann hefir sua storar tenn sem uilligo᷎lltr. ok hlyckiuttan huart er kalla uill sporð eðr hala
om flodhest Stj¹ 7813ef maðr høggr hala af hrossi svá at rófa fylgir
Jb 1702ef lestir eru á orðnir, þó at hali slitni eða horn brotni, þá skal hann þá lǫstu bœta
Jb 2263●●● Hali er ok endir ꜳ hueriu kuikuendi
Thom² 35635Krvnu bar hann ꜳ hofdi samsetta refaholum ... þui uoru halar, at refsins slægd liggr i halanum
om rævehale som symbol på snuhed, cf. Reflig kruna ꜳ konungs hofdi uoru suik ok slægligar fortꜹlur 356³³⁻³⁴ Thom² 35635(leónin) kostudu ser nidr hia fotum honum ok blodrodu holunum
~ lat.caudis
VitPaul 2812 PErem 19116(leónin) bendu med ho᷎lonum ok eyrunum
PErem 19122Hyl oll kyckvænndi har eða *hali [non emend. hari hali AM 243 a fol 30v(60)b38] ... en vit tvau æin stanndum mæðr skamnoctum limum
var. Kgs 7615 → Kgs AM 243 a fol 30v(60)b38vill dyrit (ɔ: ljónit) liosta hann med halanum
Vikt 3118taktu feitina af hrutinum. hala ok hiartmor
~ lat.caudam
Vulg Exod 29,22 Stj² 3109hann knytir saman halana i nautunum
Gísl 268hit oarga dyr, þat er grimara aptur fra midiu ok vegr med halanum
om stjernebilledet Løven Encᴵᴵ624 12213leonit er miuct sem einn ko᷎ttur. og ef hann gyrdir sic med halanum. þꜳ er nær alldrei suo hatt berg ath hann skade þo hann hlaupe af fram
SigÞǫgl 1458enn Glúmur hafde umm kvöllded knytt saman hala á öllum nautunum i fiósenu
DplFljˣ 12526ef hala höggr af. þá scal meta ross
Frostˣ 2282ef hala höggr af nauti manns. þá ...
Frostˣ 22814Hamur fær sier eitt ötamid tryppi ad rijda ... hleipir nu eptir lidinu og horfir aptur til hala og liet sier alla vega heimskliga
Hrólfˣ 810snérist leónit þá brátt í móti Högna, ok laust sínum hala á hest hans
SǫrlaStˣ 44017
● leggja halann á bak sér, leggja halann milli fóta sér
Hundrin lagði halan milli fóta ser ok lióp ofan til skipa
Orkn325IIIα 10418lagde (Dofri) halann a bak ser ok setti j burtu
HálfdSv 56518Hundarnir ... lögðu þegar á flótta, ok lögðu ⸢halana á bak sér [var. halan milli fóta ser Orkn325IIIα 10419] ok runnu
Magn¹ˣ 24820
2) (fig.) (om hale som udtryk for sindstilstand: mismod, frejdighed, etc.)
● bera halann bratt
● draga halann [eftir sér]
dregr Þorðr melracki eptir ser lia orf sitt. Barði mælti. dregr melracki eptir ser halann sinn nv
Heið 6823Sva er segir hann Þorðr at ek dreg eptir mer halann minn ok ber ek litt vpp eða ecki
Heið 6824En þeꜱ varir mik at þv dragir þinn hala miok leingi aðr þv hefnir Hallz broður þinꜱ
Heið 6825
● veifask um lausum hala
3) (dræbende/frygtindgydende) hale på drage, slangehale (≠ sporðr sb. m.)
halar þeira sem orma þeira sem skorpiones heita þessir ormar hafa ogurligt eitur og hogga med holum en adrir ormar med tungum
~ lat.caudas
7333 Dugg681a 7316halar þeira sem orma þeira sem skorpiones heita þessir ormar hafa ogurligt eitur og hogga med holum en adrir ormar med tungum
~ lat.caudas
7333 Dugg681a 741er hon ... dýr niðri, ok hefir furðuliga stórar klœr ok geysistóran hala, svá at þar með drepr hon bæði menn ok fénað, dýr ok dreka
ǪrvA 12728verdur einn hringur gerr af þessu grase ... um hoggorma þa þora þeir hvergi at fara yfir þann hring. helldur hoggaz þeir (hǫggormar) ok beriaz med holum (ɔ: hǫlum) þar til er þeir deyia
MedMisc 6320enn halar þessara dyra voro þrikuijslader ok aller med ormshaufdum
~ lat.caudis
6020 Dugg624 6010Hann (ɔ: drekinn) ... hafdi spent j sijnum clom eitt leonn og bundit hann med sijnum hala
SigÞǫgl 1419Nu sem hinn mikli dreki er fullur rietter hann sinn hala. nu werþur Þidrek kongur lauss. ok er þar suo myrkt ath ekki sier hann. hann hleypur sem huatast þar til er hann wænter dyranna og nv hleypur hann ofann þar er vnder woru klædi nockur
Þiðrᴵᴵˣ 3631
4) hale/række af mennesker
5) (om placering nederst i hieraki modsat førerposition)
Drottinn mun þik setia i hofut enn eigi i hala. ok iafnan muntu yfir odrum vera en eigi undir
~ lat.caudam
Vulg Deut 28,13 Stj² 34332hann mun uera i hofud en þu i hala
~ lat.in caudam
Vulg Deut 28,44 Stj² 34510
6) spids ende på genstand (spyd, spillebrik)
skaut (hon) a halann a hneftoflunní
~
Vilm 18915 Vilm AM 343 a 4° 106v13þeir er fremztir standa hafe og sina spiozodda fyrir briostum hesta þeirra er ath rida en hala j jordu nidri
MHFlat 39310Gudifreyr geck þa til. og sette eina hnet tauflu upp á eplit ... og skaut á halan á hnettauflunj suo at hun hraut ofan
Vilm 18915Hon greip þá upp tǫflina ok setti halann á kinnbein Þorbirni
Gr 2272hann setur spiot eitt nidur j uollinn ad oddinum og stod upp halin
Hem1010 144
7*) ?
II. (cogn.)
var þeim skipat yfir Haðaland Gvnnbirni ... ok Þorgeiri ... enn i Gvðbrandzdꜹlvm ... Barð hala
HákFris 41718hallbiorn hali
Skáldatal² 43b14þetta er sognn Hallbíarnar hala híns fyrra
Fær 6813Saudamadr hans het Hallbiornn ok var kalladr hali
ÞorlJ 21430Bardr hali
Hák81 34314
III. (y. isl.)
ad þeirra ræda huiki edur huarfle eckj hijngat og þangat og hafi huorki haufudit nie halann
DI 1767
IV. (poet.)
V. (propr. topogr.)
Form.: hala (31); halann (8); halanum (8); hali (7); hale (4); halana (3); halin (2); halan (2); holum (2); halar (2); Hali (1); ho᷎lonum (1); holunum (1);
Comp.: dáss- (1), hesta- (1), hest- (1), hests- (3), hross- (3), hunds- (1), orms- (1), refa- (2), skauf- (2), snǽldu- (2), spjóts- (13), spjót(s)·skafts- (2), stand- (6)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm; Bin item -hali; Rím _; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Alver 1960 [KLNM 5] 649; Bjorvand 2002 [MM 2002] 171, 175; Bjorvand 2002 [MM 2002] 97; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 92; Jakobsen 1922-1923 [NB 10] 29; Janzén 1940-1941 [NB 28] 134; Marstrander 1932 (Man) 111; Stech 1966 [ANF 81] 120
Genre. (expected): religious works [rel]: 17 (18); legal works [jur]: 13 (6); historical works [his]: 13 (12); family sagas [isl]: 8 (8); romances [rom]: 7 (7); legendary sagas [fas]: 5 (3); þættir [tot]: 5 (1); contemporary sagas [bis]: 3 (5); unclassified [ ]: 1 (0); learned works [div]: 0 (2); charters [dip]: 0 (5);
ER (red.) — February 2011
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
halfr - hallr
hála - hár
...