gǽzla sb. f. [-u; -ur]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) [e-rs/e-s / með e-n / með e-jum] [e-rs/e-s / á e-m/sér/e-u / eftir ! / fyrir e-u / við e-n / við e-u / yfir e-m/sér/e-u] [e-m/e-u] forvaring, beskyttelse, omsorg, varetægt (af ngn) (for ngn) ⫽ safekeeping, care, protection, solicitude (by/with sby) (of/for sby/sth.)
Þar er menn selia hros sin til gøzlo a alþingi at lögmale. scal sa er við hefir tekit at engo neyta
GrgKonᴵ 12411Ef griþ maðr liɢr af vercom sinom. oc scal boandenn hafa hann hálfan manað ef hann þarf eigi gǿzlo
GrgKonᴵ 1346landeigande scal fa husrum oc gæzlo enda abyrgiaz við mægre oc van gæzlo
GrgKonᴵᴵ 1398⸢ver megum eigi einn mol taca, þann er i gezlu þinni er [var. Vér megom eki þeꜱ taca es i þiɴe varþveizlo er Jak¹Cod645 935]
Jak² 53128ok felr honum a hendi ꜹstr lꜹnd ꜹll til geizlo(!)
AmbrApp 5322oc varðveit mik iafnan i þinni giæzlo
Menota: 49vb9 BarlA 9023mítt galœysi. hevir ofmykyt veret vm giæzlo sunar yðarss
Menota: 50va22 BarlA 924ser þu eigi. huersv mykla ahyggiv eða starf. oc nauðir er ec þole a sialfum mer. mote minum vuínum. firir vernndar saker. oc giæzlo mins rikiss
Menota: 60ra28 BarlA 1108oc veiti vorð ku sva sem sinum nautum. oc þiggi af nýt oc have þat firi gras oc gæzlo
Gulᴵ 2435fęr M. konvngr þar valld ifir. oc setr þar ifir sina menn til gezlo
Mork 33317vetti ec oc hans asia. oc hann moni sina gezlo lata ifir mer vera meþ guþs miscvɴ
Mork 35913Til gezlo við born oc konor oc konungs fehirzlor var settr fiolðe bogmanna
Alex 234for hann sem nest honom sialvum með lið sitt til gezlo við hann
Alex 9910er þat mitt rað at ver latim standa kastala þenna oc siti her eptir til gæzlo kastalans þessir .ij. ocrer felagar
Þiðrᴵ 1557riki þetta oc allar gersimar oc yður varðveizla er nu i minni gezlu
Þiðrᴵᴵ 2906Einn rikr maðr atti dyr þat ær uer kollum rabuck oc fæddi með goðri gæzlu heima i garþi sinom
BarlB 21422hiuɢu strengina oc hrundu ut ifra bryɢionum. flutu scipin ut a Vaginn. þvi at engir menn varo til gæzlunnar
Sv 8314vil ec oc þes biðia at hin helga mær Maria se vorn oc gæzla fyrir þeso scipi
Sv 8626setti lið til gezlu i borginni
Sv 15926heilog gezla er sva yfir þer, at fiandinn a ekki þig sua heimila til illra hluta, sem þv villdir gert hafa
FbrHb 1859Skolu þeir er eftir sitia iamfnhœymilir vera j annara manna syslum til gætlo sem sialfra sinna
HirðB 3945hann var i gæzlu a Uinlandi ok halldinn þar i turn einum
BǫglEirsp 44025Þætti mer sem þat væri mest sæmð varom hofðingia at hann hefði sina gæzlo yfir hvarotveggia rikino ok konvnginom
HákFris 39214dreifðoz bændr miog ok hofðo ongar gæzlur a bygðom sinom
HákFris 4289Ver sculom oc veita ⸢gropt [var. gæzlu SvEirsp 34413] licum þeim ollum er ver megum na eptir sið cristinna manna
var. Sv 10110 → SvEirsp 34413Vm skips uppsat oc gezlo segls oc reiða
cap.
Landsl 451Nu krefr maðr skulldar sinnar þann oreiga er eigi er slik tilfelli a. uarðueiti i ⸢gætzlo [var. gꝍymslu] ... oc bioðe frendum hans at þeir lꝍysi hann vndan þeirri skulld er hann a at luka honum
Landsl 15310Þa mælti Gangleri: Almikit þycki mer goþin eiga vndir gæzlv eða trvnaþi Iþvɴar
SnE 3219Xii. (ásynja er) Hlín, hon er sett til gæzlv yfir þeim monnvm, er Friɢ vill forþa við haska nokqvorvm; þaþan af er þat orðtak, at sa, er forþaz, hlæinir
SnE 399Flytr Svttvngr mioþiɴ heim ok hirþir, þar sem heita Hnitbiorg, setr þar til gæzlv dottvr sina Gvɴlꜹþv
SnE 8310eigu konongar vald ok gætslo heilagrar kirkiu
SvR 739Nu mædr þuí at skyllda drægr till suor at veíta ok skẏsæmd ( ) gudí sealfuum firir vorn ok gíætslo heilagrar kirkiu sua sæm fẏr var leset j rítníngh, ædr drægr ok skẏllda till þionostuman heilagrar kirkiu at vera kononge lẏdín ok fulla tighn ok flærdlausan trunad at veíta, þa megom ver þat eígí skilía mædr huerrí skẏnsæmd er varer lærder menn vilia fra bægia þeire forsío
SvR 112konongr skall her stíorna till retlætes biskupi ædr Erchibiskupi æf þeir vilía eigí sealfuer gæta retlætes ok er þo þetta vm stíorn ok gætslo heilagrar kirkiu en eígí vm þau loghbrot annur er till kunnu at falla er till veralldar luta horfua ok er þat nu markande at huorsu mykít valld er konongr man hafua af þeim lutum ær till veralldar luta horfwa
SvR 1210scal oc byskup huer oc syslumen ætla men til hægnaðar oc giæzlu eftir með bondum. at giæta landz firir þiofum oc ilþyði
Bl 1964‹Vm skips upsat ok gezlu segls›
cap.
Bl 20821Ef maðr gengr i æpla garð. eða hu‹a›nna garð. lauka garð eða næpna ræit. ærtra eða bauna oc allt þat aldin er men hægna með gorðum eða með giæzlo. tvigilldi skaða þæim er atte oc .ij. aura i þokka bot
Bl 27210kononge til urugrar ⸢giæzlu [var. gætlo AM 304 fol]
Hirð 4245Myckla ⸢giæzlu [var. gætlo AM 304 fol] hꝍver þæim ... at hafa
Hirð 42417bruðr hans er heilog kristni, hana skipar hann i gæzlu sinna vina her a iorðu
JBapt²A 89714Ek fekk havfutmerki mitt i giæzlv tveggia konvnga ok .X. þvsvnda riddara
ɔ: ‘in the safekeeping of ...’ KlmAFrg 5599skilr biskupinn, at miskunn guðs ok gjæzla hins helga Andreæ hefir sét ráð hans
Æv²⁴ 9931tekr Alexandr konungr at briotaz ꜳ̋ þa fylking er sett var til giętzlu med Darium konung sealfan
mistranslation?: ‘the consorts’ are under the care of Darius~ lat.iamque irrumpebat in ipsos Consortes lateris funestae turbo procellae
Alexandreis 13217 (V 282) Alex226 7827Aðr Þorðr sigldi v́r Uestfio᷎rdum, senndi hann orð Sturlu Þorðar syni, at hann skylldi vera fyrir-maðr til giǽzlu sueitanna uestr þar, ef nauckvrr ofriðr væri gio᷎r af Nordlendingum
StuᴵᴵK 6219let konungr þa taka Ro᷎gnvalld ho᷎ndum ok hafdi hann i sinni giætzlu
RRÓT 3274saa gud medr sinni signadu miskunn sua fyrir. at hann (ɔ: guð) setti honum tuifallda gętzlu ok geymslu
~ lat.duplicem custodiam
SpecH 6a26 (I 13) Stj¹ 834menn ⸢er a þvi hava hugh sinn [var. þuiat þar sem giazla er fiar þins þa hugr þinn AM 230 fol “c”] oc hiartta
var. BarlA 369: AM 230 fol “c”nu munu vit hafa gætzllu a er menn eru a brottu fra skemunni
Hallfr1005 1527Ek gef mik guði ok undir yðra gæzlu
KlmA 3103skickíuna logdo þau til gæzlo j eitt munklifí
Mǫtt 694Án setr nú njósnir allavega frá sér. Íngjaldr konúngr frétti þetta, ok hafði hann gæzlur á sér, ok svaf í skála hjá hirð sinni
Án 35712Þótti mier, sem þat væri varum hofdingia mest sæmd, at hann hefdi sina gæzlu yfir huortueggia, rikinu ok kongdominum
Hák81 30024Eptir þetta slag dreifduzt bændr miog ok hofdo aunguar gæzlur ꜳ bygdum sinum
Hák81 36614ad ver hliotim þadan af huers dags synnda lausn ok huerrar nœtur gœzlu
Mess²625 3710er oss sett til gœzlu ok til heilsu til helgonar ok hreinsonar vígt vatn
Mess²625 3723gæzla ꜳ nott ok ꜳ deghi bædí oss ok fe voro
Mess²625 3822Fridarens, er hin meste styrker traust oc gœt‹s›la skylldi vera all‹r›a rikianna
DN VII (*1323›DonVar 1ˣ) 11721Sat þar um vetrinn fjǫlmennr ok hafði gæzlu á skipum sínum
Hkrᴵᴵᴵˣ 5115en þat er hann setti krossinn austr við landz-enda, hugði hann þat vera mundu allz gæzlu
Hkrᴵᴵᴵˣ 2899hafa heldr gæzlu yfir sér ok ætla ráð sín ok gæta sín við ǫllu því, er við mætti komask
Hkrᴵᴵᴵˣ 33014hvert sinn með spurningunni þa fal hann honum a hendi gæzlu guðligrar hiarðar
Jón¹ˣ 41614þat er ríkra manna siðr víða í lǫndum, at læsa hafnir fyrir landi sínu ... en þat er þó mikil gæzla ríkisins við ófriði
Knýtlˣ 19912Hafði nú Knútr konungr sett sína gæzlu og forsjá yfir alt Vinðland
Knýtlˣ 29414Kom þar Guðmundr inn dýri ok Ǫnundr, ok váru hross manna færð til gæzlu, en Ǫnundr lét hafa hesta sína í hǫptum at bæ heima
StuᴵR440ˣ 17211
● guðs gǽzla [yfir e-m]
fel þik allan vnndir guðs giæzlo
Menota: 42rb24 BarlA 7621Þiðrekr konungr biðr Attila konung oc hans riki væra i guðs gezlu
Þiðrᴵᴵ 3349firir guds gæzlu ok hinv æztv hofdingia er nv giæta med hanvm þessarar landzbygdar ok i þeim fiordvngi byggia
LdnMb 2353ek vænti at guds ⸢gæzla [var. gętla Eir544 54b30] mun yfir mer stannda
Eir557 54a30munu þeir þa auduelldliga mega yfir stigazt. ef eigi væri guds gætzla yfir þeim
Stj² 33819
● kaupa gǽzlu [á e-t]
Ef maðr gætir nav́ta oc scal öln cavpa gøzlo á ku eða oxa iiii. vetra gamlan
GrgKonᴵ 12927Eɴ hann scal cavpa gæzlo a x. kýr eða ku gillde vi. alnom vaðmals þess er hæft se til klæða
GrgKonᴵᴵ 1396Hann scal kavpa gæzlo eyre á .x. kyr. eða kugilde. en land eigande scal fa husrum. til fiarens
GrgStað 5036Alin skal kaupa gæzlu á hross hvert á alþingi
Jb 1683
● taka í gǽzlu sína [e-n/e-t]
tok Dvggall broðvr sinn i sina gæzlu
HákFris 47726ek tok þik lítinn sueín. í mína hird ok giętzlu fodur lausan ok eignar lꜹsan
Rómv226(2010) 93skaut hann ꜳ brutt Dungade, brodr sinum. En Dugal, brodr sin, tok hann j sina gæzlo
Hák81 46515at þú takir þetta fé í þína gjæzlu
Æv⁶⁹ˣ 18712
2) [á e-m] bevogtning, fangenskab ⫽ custody, imprisonment
um nætr var sun boandans i iarne með hanum til giæzlo at hann lꝍpezk æigi
●ÓHLeg 9926*at hafa grunsemd ok gæzlu a henni
Menota: 41ra9 Streng 23015hafa grunsemd oc gæzlu a henni
~ fr.Pur li tenir mieux en justise
LaisMar 10311 Menota: 41ra9 Streng 23015oc hefir enn ionathas með ser i gęzlv
~ lat.in custodia
9326 Gyð655(1995) 9312ber giæzlu syslu a at hafa. þa skulu men lutazt til giæzlu
Hirð 43818lét konungr hann í járn setja ok hafa á gæzlu
Hkrᴵᴵᴵˣ 24615konungr bað svá segja Baldvina, at hann hefði Óláf í varðhaldi ok gæzlu ok léti hann aldregi koma út af því járni, er hann var í settr
Knýtl1741ˣ 10419
3) [e-s] overholdelse (af ngt) ⫽ observance
þeir drygðu lyðni við hofðingia sinn oc gezlo hæilagra lagha i værki sinu
Kgs 10637konongr reinsar sec i bloðe ranglatra æf hann dræpr þa i rettri ræfsing oc gezlo heilagra laga
Kgs 1071
*) (for gǿði sb. f.)
Form.: gæzlu (20); gæzlo (8); gezlo (7); giæzlo (6); gezlu (5); gæzla (4); giæzlu (4); gæzlur (3); gæzlv (3); giętzlu (2); gætslo (2); gœzlu (2); gøzlo (2); gætlo (1); gætzlo (1); gjæzlu (1); gætzla (1); gíætslo (1); gæzlunnar (1); gętzlu (1); gjæzla (1); giazla (1); giæzlv (1); gætzllu (1); gǿzlo (1); gœtsla (1); geizlo (1); giætzlu (1); gęzlv (1); gezla (1); giǽzlu (1);
Comp.: af- (1), fang- (1), fjár- (7), friðar- (1), hjarðar- (1), laga- (4), land- (10), lands- (25), lífs- (3), nauta- (1), ríkis- (4), siðar- (2), skipa- (5), svína- (1), van- (26)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím _; LP _; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr (gæzka); Fr4; NO; Walter _; ÁBlM ¹gæzla; Bl -s-; WPA _; ; LMNL
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 176; Grøtvedt 1939 105; Guðbrandur Jónsson 1932-1934 118; Reinton 1956 [KLNM 1] 422; Seip 1955 149, 289
Genre. (expected): historical works [his]: 28 (15); religious works [rel]: 19 (23); legal works [jur]: 17 (8); romances [rom]: 9 (9); legendary sagas [fas]: 4 (4); learned works [div]: 3 (3); family sagas [isl]: 2 (10); contemporary sagas [bis]: 2 (6); þættir [tot]: 1 (2); charters [dip]: 1 (7); unclassified [ ]: 0 (0);
CS (red.) — September 2012
ER (omred.) — October 2020
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
...
...