gǽfa sb. f. [-u; -ur]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
[e-u(hum.) / við e-n] held/lykke, gunstig skæbne, ?success ⫽ good luck, good fortune, ?success
for a distinction between pagan and Christian concepts related to ‘gǽfa’, cf. Hermann Pálsson 1975 135-145
man þer til giævo snuazt ef þu fær minum raðom fram
Menota: 2r5 ●ÓHLeg 225var þat giæva Olafs þat sinni
Menota: 6v13 ●ÓHLeg 155er nu komet at ænnda giævo þinnar oc virðingar
Menota: 9r26 ●ÓHLeg 2123kveða þa munu værða hanns færð með mestre giævo ef þæir hittízc
Menota: 15r35 ●ÓHLeg 3624æinum kurtæisum konongi er guð leðe yvir oss vizku ok valld. gævo ok gnott margfallegs hins frægiazta goðlæiks
Menota: 17vb28 Streng 85Guð er vornn ok varnaðr gnog gæva ok urugg gæzla saklausra ok mæinlausra
Menota: 27va1 Streng 7829sua hævir guð iatt honom ok gævet honom mattoga gævo
Menota: 29rb12 Streng 10825varð hann firir þui luttakare himneskra giæva. með guðlegre miskunn
Menota: 37ra30 BarlA 19315Gefumaðr ertu mikill Sigvatr. er þat eigi undarlict at gefa fylgi vizco
ÓH 3195stundum kann verða at sv gefa fylgir uvizcom manni at uvitrlig rað snvaz til gefu
ÓH 3197mun þer at gefo verþa
ÞorstSMork 20030sua treystiz hann nu sinni gefu
~ lat.tanta est fiducia fati
Alexandreis 305 (I 443) Alex 152vant er þat at sia, hvárt gæfan ferr fyrir honum æþa eptir
“it’s hard to tell whether his luck will travel faster or slower than he does” Pálsson & Edwards 1978 145 Orkn325I 22614Oc ef þer endiz gefa til. þa mattv fa þer rike oc mikla semð
ÓTOddS 415vetti ek at gefa yþvr verþi drivgari en þeira sem eptir leita
ÓTOddS 1121þo at vit frendr ættim eigi ⸢gæfu [var. giptu SvFlat 6206] til samþyckis
Sv 10423Munuð þér ok mestri gæfu stýra ok mestum frama til leiðar koma
HG 3130er þar su fyrirsogn i ... at han mundi bædi spamadr vera oc lagdr til mikils þrifnadar oc gæfo Gydinga lyd
JBapt¹ 84411þó get ek, at þrotin sé nú þín en mesta gæfa
NjR1908 2739Gud gefue mer þatt at mæla till ydar biskupanna er mer se till gagns oc till gæfo. fridar oc till farsælo
RbHS (*1202) 44419en þurft vare mundi gegna ef gefua fylgdi
RbHS (*1202) 44422En þott þu ser vel buinn at hreysti. ok allri atgerui, þa hefer þu ecki til þess gæfu at hallda til iafns við Haralld konung
EgM(2001) 2719em ek ekki traustr til hólmgǫngu, nema ek njóta yðvarrar gæfu við
Turville-Petre 1960 123 (gloss.) foreslår ‘inborn force’ Glúm 1118sé ek, at þroski minn vill engi verða, en þat má vera, at ek hljóta gæfu af gǫfgum frændum mínum
Glúm 167sé ek, at þroski minn vill engi verða, en þat má vera at ek hljóta gæfu af gǫfgum frændum mínum
Turville-Petre 1960 123 (gloss.) foreslår ‘inborn force’ Glúm 167get ek, at þrotin sé nú þín in mesta gæfa
NjM 3002æigi hafdi hann sott skartt eda þessa heims skravt sem margr sá annar er minne fremd ok ⸢gæfu [var. giptu AM 383 IV 4° “C²”, etc.] sækir j sinne brottferd. enn hann hafdi sott
ÞBpA 18319ek treystvmz mínni hamíngívnní bezt ok giæfvnní
Huldaᴵ 11910uarð giæfa hans miok um fram aðra menn þegar um uanda mal uar at uera
ÓH61 75318sealfra þeirra sálum ... til ⸢gagns ok giefu [var. gæfu ok giptu AM 351 fol “C”, etc.]
~ lat.ad salutem
46314 Sættarg 46917gvðs miskvɴ hlífdi þeim ... mykclv framazst þo at gæfa ok rꜹkcsemð Garz konvngs. hlífdi þeim miog
EVíðB 5834fullr af guds andagipt ok gięfu
Stj¹ 20326Gaf gud þeim at þi sinni þa giæfu uid hina egiptzku at ...
Stj¹ 28212Mvn ok þinna vizmvna ok gefv ‹ath níota› ef ...
MHFrg¹ 14528eingir munu gæfu af þer hliota, þeir er nockut eigu vid þik
Orkn 20922trvdu menn þui at hanns gæfa mundi framazt uera ok for sia
Eir557 49a29er liklikt at þín gæfa se þar meirí enn ilzka ok mot ganngr landz manna
RR557 999●●● hamingja þeira, er sumir menn kalla gæfu, skipti brátt um sœmð þeira eptir sinni venju ok gerði þau nóg sorgfull
FlórM 633er engi svá óvitr, ok fylgir honum gæfan, at hann er eigi kallaðr vitr
FlórM 637Sé ek nú, Gautr frændi! at gæfan styðr þik, ok hefir þú nú fengit ágætt kvánfang
EgÁsm 7013kongr liet þat mikla gæfu ef hun fengi suo agætt giaford
Sams 720●●● at mier verdi þeirar ⸢gæfu [var. giptu AM 589 b 4° “B”] ecki audid
Sams 183enn gæfa þin mun rada huort þier verdr afturkuomu audit edur eigi
VSj 435ættlar hann sier hana ef hon er suo agæt sem sagt er. og er þat under gæfu hennar huersu honum hugnazt hon
VSj 7710Þorsteinn kuad hann likligan til giæfu
AuðFlat 4118eru þeir ok margir hlutir, at opt snúazt til gæfu, þóat háskasamliga sé stofnaðir
Bós 258þat er kuonfang er mest bæter huers mannz rꜳ̋d. ef gæfan uill med ganga
Jarlm¹ 710●●● satt er þat, sem mælt er, at sitt er hvárt, gæfa eða gørvigleikr
“success and ability don’t always go together” Faulkes 2001 34 (transl.) Gr 11718() betri er gaupner gæfu. en byrdur mannvitz
Not604² 15328(proverb.) gripur einginn gęfu þa sem guds son vill ei veita
Not604² 15334[var. bäru þeir Bẏrne allvel so᷎gu þar umm, og mẏklar giæfur hafde Biörn á umm o᷎ll vitne at honum gengu betur enn Þorde AM 71 folˣ]
var. BjHˣ 13226 → BjH AM 71 folˣ 70r10nu ... um vier ahætta huort meira ma Giæfa vor, eda Trollskapur þeirra
FriðBˣ 7228hefir sú mín gæfa mest verit, at ek hefi aldri á flótta komit
Hkrᴵᴵᴵˣ 4256bad Rafn tiltaka at stÿra. kuad mikit mega mundu gæfu hanz
HrafnAˣ 20616Ok suo geÿrdu þeir at þeir sigldu vmm nottina enn hann sagdi fyrer med miklu viti ok gæfu
HrafnAˣ 20712og setti (hann) hana ꜳ̋ seidhiall einn häfan. Kongur spurdi þꜳ̋ huad hun sægi til tydinda, þui eg veit seigir hann ad nu mun margt fyrir þig bera, og sie eg nu mikla giæfu ꜳ̋ þier
Hrólfˣ 102Sú var ǫnnur gæfa hans at hann átti at syni Gizur hinn hvíta, er með kristni kom til Íslands
Hungrvˣ 754mun þá skipta gæfa með oss hverr þá skal verða várr skilnaðr
StjǫrnODrˣ 11019hefði þat þeirra sigr ok gagn er meiri gæfu stýrði
StjǫrnODrˣ 11520Hafliði lét illa yfir fǫr þeira ok kvað þess ván, at Már mundi eigi hafa gæfu við Þorgils
StuᴵR440ˣ 1812Syniz mier ferdin omannhættlig huart sem til gefu vill snuaz
TrójO¹ˣ 427ad hann giefe oss ... gǫ᷎ngu og giæfu til gödra verka
ÞBpC⁴ 40616Giefe hann oss af äst heilagz anda ... Giæfu grandlausa gödrar adferdar, Vidurbuning vandvirkelegan vorrar frammfarar
ÞBpC⁴ 40622ek em hræddr, at meira muni mega gæfa þín en ógipta mín
ÞStangˣ 8320
● bera gǽfu [til e-s / til ! um e-t] [til e-rs / við e-n]
sagði ... at Biornn hefði gefv til borit at coma fram ęrindino i ufriði þessom
ÓH 17015þeir etlvðv at engi konungr myndi sva micla gefv til bera vm veiði sina
ÓH 19314hon biðr han hava firir mickla Gvðz þoc er han bar sua mickla gevo til at hæfna sins fœður. Nu tecr hon við honum all feginsamlega. samnar saman ollum sinum monnum oc let sægia þessi tiðændi hversv farit hævir. fær hon alldrian marga riddara til at han skal fa sitt riki
Þiðrᴵᴵ 37412Kuelld Vlfr sagði at þat var hans hugboð at ver feðgar munim ecki bera gæfu til þessa konungs ok mun ek ecki fara a fund hans
EgM(2001) 81baru þer konungr þar ⸢storligar gæfur [var. mikla giptu AM 453 4°ˣ] til er sua sneriz at þer komut i engan lifs haska
EgM(2001) 1626bar hann enga gæfu til at þiona þer konungr
EgM(2001) 3638Nu mætti v[era at] ver bærim [gæf]u til við konung sua at þer kæmi þat i frið við konung
EgM(2001) 11612vér frændr ok Laugamenn berim eigi alsendis gæfu til um vár skipti
Laxd 13917Þotti honum hinn mesti skaði eptir Sighvat bróður sinn, sem var, þo at þeir bǽri eigi giæfv til samþyckis stunndum sin aá milli
StuᴵK 53427eigi veit ek, hverja gæfu þú berr til at hrinda þessu máli af þér
Gr 1328þótti monnum Þorgils mikla gæfu til hafa borit, at stilla slíka ofstopamenn
Gr 16225ef þu ber suo giæfu til. at ...
KgsE 4627engi maðr er jafnvinsæll sem þú. Hertoginn svarar: Gæfu beru vér til þess, herra ... er þér hafið oss upp hafit með yðrum styrk
Knýtlˣ 20721
● bera gǽfu saman
war hun uęnn konna og uel kunnandi þo uid ho᷎fum eigi gęfu saman borit
Hect 1575þö ad vid bærum eï alla giæfu saman
SigrFrˣ 7618
● gifta/gift ok gǽfa
þessa heims til gipto ok gæfv, annars heims til fagnaðar
Bær 12331mæli ek þat um við þik, Grettir, at þú sér heillum horfinn, allri gipt ok gæfu ok allri vǫrn ok vizku
Gr 24733Mikil er gipta þijn og giæfa, er þu hefur unnid þann ovin, er hier hefur mestur verid ꜳ voru landi
Fljˣ 224alls valldandi Gud sem hans gifftt og gyæfu liet ävallt vaxa
PBpˣ 4173
● leggja gǽfu [e-rs] [á e-t]
legg ek á gæfu ins helga Petrs postula ok giptu Karlamagnus konungs á borg þessa
KlmA 38427Gæfu ins helga Sendinis legg ek á hornit, ok væri þat snildarbragð mikit, ef ek næða horni því
KlmA 42817
II. (proprial.)
(om ged ⫽ of a goat)
KAll atti einn grip er honum þottj betri enn allt annat. þat var ein geit. hana kalladi hann Giæfu
Vilm 1559eg leita at giæfu (ɔ: geitinni Gǽfu) seger Vilmundr. feingit hafa þeir giæfu seger kongr sem eigi ero mann uenligri en þu. edr ser þu hana no᷎ckut her
Vilm 16317hana (ɔ: geitina) kalladi hann Giæfu
Vilm577 1559
Form.: gæfu (25); gæfa (11); giæfu (7); gæfan (4); Giæfu (3); giævo (3); gefu (3); gefa (3); gefv (3); giæfa (2); gięfu (2); gævo (2); gęfu (2); Gæfu (2); gæfo (2); giæva (2); gæfur (1); giæfv (1); gyæfu (1); ▹gæf◃u (1); gefua (1); giefu (1); gevo (1); giæfur (1); gæva (1); gæfv (1); giæfvnní (1); Giæfa (1); gefo (1);
Comp.: far- (1), hǫfuð- (5), hǫfuð·ó- (1), jóla- (1), konungs- (5), ó- (32)
Gloss.: EJ ¹gæfa (cf. corr.); ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb item -gæfi; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin -gæfa; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl ¹gæfa, cf. corr.; WPA _;
Litt.: Ashurst 2009 [StudIsl 61] 84-86; Boyer 1986 68, 72-73; Einar Ól. Sveinsson 1962 [KLNM 7] 510; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 92; Gurevich 1971 [MSc 4] 43; Gurevich 1998 [CollMed 9] 60; Gurjewitsch 2000 [Mediaevistik 12] 240; Hallberg 1973 143-183; Hermann Pálsson 1974 [MSc 7] 69; Hermann Pálsson 1975 135-153; Kramarz-Bein 2000 173-179; Lal 2014 [VMS 10] 100, 115, 118, 123; Magnús M. Lárusson 1961 [KLNM 6] 378; Motz 1996 [ANF 111] 74; Sanders 1965 ; Schach 1972 499; Vilhjálmur Árnason 2009 [Gripla 20] 229; Ármann Jakobsson 1997 146
Genre. (expected): family sagas [isl]: 20 (11); romances [rom]: 20 (9); historical works [his]: 20 (15); contemporary sagas [bis]: 9 (6); legendary sagas [fas]: 7 (4); religious works [rel]: 5 (23); legal works [jur]: 3 (8); þættir [tot]: 3 (2); learned works [div]: 2 (3); unclassified [ ]: 0 (0); charters [dip]: 0 (7);
CS (red.) — September 2012
ER (omred.) — October 2020
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
gylðir - gæta
gátt - gørva
...
...