2gráta vb.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-u] [út af ! / fyrir e-u / við e-t] græde, klage, jamre
sǽler ero þeir es gráta þuiat þeir mono huggasc
~ lat.Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur
Vulg Matth 5,5 ●HómÍsl⁶⁰(1993) 99r26O hoꜱon yþr ér hleeþ. þuiat er monoþ sýta oc grata
~ lat.lugebitis et flebitis
GregHom 111411 ●HómÍsl¹⁹(1993) 29r19eitt hvert siɴ þa er hon hafþe mioc gratet a beon siɴi
●HómÍsl³⁶(1993) 58r13þar scolo áugon gráta
~ lat.defleant
GregHom 129020 ●HómÍsl⁴⁴(1993) 76v25hann greit acafliga
GregDialA 10419Grat eigi þu cona
~ lat.noli, mulier, flere
Dialᴵᴵᴵ 9616 GregDialA 13732hiv stoþo ývir honom oc margir aþrir oc greto
GregDialA 1408Costit ér oc gratit non. qvaþ. hann. heitom vér sed aeɴ sela. thorlac
ÞBpCod645 3317með vél gleðꜱ sæll. sa er vanr var at grata vesall
~ lat.flere
Pamphilus 2217 Pamph 1001riddarenn andvarpaðe gret ok harmaðe unnasto sina
Menota: 20rb26 Streng 3014I dag gœler hann. i morgon grœter hann
BarlA 4716en er ver tocom seglit af honom. þa gret hann
ÓH 29916Bornin grata er þꜹ sia misfarar mo᷎ðr siɴar
JBpAFrg(2003) 527fru sægir hann grat æigi
Þiðrᴵᴵ 1083hon sez i pallinn ꜹðrvmegin ok grætr
Heið 837Nv tekr merin at grata við þat
LaxdE 32728Þv grezt sva hatt at heyra matti vm alla Noregs bygð þin harm
ÓTOddS 3628Þyri greit sarliga
HkrFris 15436Hon sat i stofvnni ok greit miog
HkrFris 15530Hon tók at gráta ok svaraði engu
NjR 2226Hon ... mátti eigi stilla sik og grét hástǫfum
NjR 4825Yngvildr, móðir þeira, var hjá stǫdd, er þeir hétu alþingisreiðinni, ok grét. Þorkell mælti: Hví grætr þú, móðir?
NjR1908 32117hann geck ut oc grét beiskliga
~ lat.flevit amare
Vulg Matth 26,75 PP 2868runnu þeir a mot honum langa leið oc gretu firir fagnaði
PP 30311Hvi grętr þv
~ lat.cur fles
Vulg 1Reg 1,8 StjC 4288Egi scalltu grata
~ lat.Noli ... contristari
PassBlas 340b51 BlasA623 3727ef allir lvtir i heiminvm ... grata hann, þa skal hann fara til asa aptr, en haldaz með Heliv, ef nakqvaʀ mælir við eða vill eigi grata
SnE 6711þv mvnt set hafa, at þesir lvtir grata, þa er þeir koma or frvsti ok i hita
SnE 6719●●● Þat myndi mælt, ef ótiginn maðr væri, at grátit hefði
NjM 13515Skammkell sagði austr í Dal, at þú grétir, þá er þeir riðu á þik ofan
NjM 13610●●● Þá kom Hildigunnr í stofuna ok gekk fyrir Flosa ok greiddi hárit frá augum sér ok grét
NjM 29022●●● Hvárt grætr þú nú, Skarpheðinn? Eigi er þat, segir hann, en hitt er satt, at súrnar í augunum
NjM 33311hon grét, er hon heyrði, er þeir hétu alþingisferðinni
NjM 35123gretu allir
~ lat.fleverunt
Epistola 4611 AlexBr226 16521Jngí konvngr kvnní þessv sva jlla at hann griet sem barn
Huldaᴵᴵ 3044Grattv eigi frænkona‹.› Gvd mvn sia til med oss
GBpB(2018) 11611●●● hann hlo fyr enn hann greite, þa er hann var alinn
Encᴵ 4925suæinarnir satu a klettínum ok sa upp a þessi tidende ok gret Þorir en Sigmundr mællti gratum eigi frændi en munum læingr
Fær 174(proverb.; cf. FJOrdspr 91) suæinarnir satu a klettínum ok sa upp a þessi tidende ok gret Þorir en Sigmundr mællti gratum eigi frændi en munum læingr
Fær 175●●● fárr er fagr ef grætr
HálfdSv 5665gratum eigi sua sem deyendr
~ lat.non debemus ... plangere
11423 Seb238XII 1143skalltu grata med gratendum
~ lat.flebis cum flentibus
7327 Dugg681a 7310kysti hann dyrit og gretu bader hástaufum
VSj 611grét hann þá báðum augum með iðranda hjarta
Klma 28413grættut þer (ɔ: gyðingafolk) hann (ɔ: guð). ok gretut þer firir honum
~ lat.fleveritis coram eo
Vulg Num 11,20 Stj² 32328hversu berzt Audr af um brodurdaudann, hvort grætr hon miok?
Gísl 216hann telur ok tiꜳr fyrir henne. Gudridr fostra hennar tekr at grata
Gísl 624gret helga þꜳ̋ sarann
Harð 1719enn min husfru grætur og sorgar
ÆvMið³⁰ 9314og gretv vt af er [þeir sa]vgdv þetta
Andr667V(2015) 1437þa vpp vagthezt harmvr hans fyrer honvm so miogh at hann greth vt af fyrer þat at hann hafde verith thekinn
JerReyk 23636Eigi er þat lesit, at Dróttinn hafi optar grátit eðr tárfelt en þrysvar
Encᴵᴵᴵ731ˣ 82ok eckiur þeira eigi grętu
~ lat.et uidue eorum non plorabantur
1309 (Vulg Psalm 77,64) GlossPsalt 13110Svíar brendu hann ok grétu allmjǫk yfir leiði hans
Hkrᴵˣ 2220Þyri grét sárliga ok fór mjǫk nauðig
Hkrᴵˣ 42019hann kunni því svá illa, at hann grét sem barn
Hkrᴵᴵᴵˣ 4219er þessu tali er lokid fær Þorbyrnni so miog ad hann griet
Hrafnkˣ 2313grétu þeir þá báðir í sinni samvist, enn nú um skilnað
Trist¹ˣ 19212●●● er Þórólfr sá, at hann mundi eigi komaz undan, þá settiz hann niðr í mýrinni ok grét. Þar heitir síðan Grátsmýrr
Vatnˣ 7124Suo seiger af einum manne ad hann griet, og sorgade störlega firer sÿnar synder
~ eng.wayled
2524 ÆvMið¹⁵ˣ 252vier hliötum aller ad gräta firer vorar synder
~ eng.wepe
2533 ÆvMið¹⁵ˣ 2513
● gráta tárum græde (med (...)) tårer
Sveinn þessi liggr i vggv ok grtr bernsligum tárvm
MarS 18624vard Sighuatr allhryɢr sua at hann grét tꜳrum
ÓH73ˣ 83110
● ‖ præs. part.: grátandi grædende, klagende
Biþek yþr góð sýstken at ér þiggiþ vel a miɴing mína a hotíþ þesse at ... vę́tter (geta) lícnar grátaɴde
~ lat.veneam sperat compunctus
PsAugSerm 197724 ●HómÍsl¹⁷(1993) 24r27Fyrst sýndesc haɴ marie Maɢdalene. þa er hon stóþ grátande yþer (“ɔ: yfer”, ed. note) léiþe hans. oc syrgþe þui er hon matte eige fiɴa haɴ
●HómÍsl²⁴(1993) 34r33þeir høfþo þetta melt grataɴde
~ lat.flentes
PassBarth 14714 Barth²Cod645 10626hann fór grataɴde ór garþe
ÞBpCod645 2412er engi láun giæfi gratande drotni
~ lat.domino flenti
Pamphilus 2187 Pamph 9820at gyðia skyllddi vera horkona. oc syrgiannde oc gratannde stiga niðr til heluítis eptir sinum vnnandda
Menota: 69vb9 BarlA 12825bað þa til. Guðs með gratandum tarom. segiannde
Menota: 98ra26 BarlA 18632gengo menn þa ímoti lici hans. oc allir gratandi
Mork 29828stendr upp erka drotning gratande
Þiðrᴵᴵ 25317margir baðo guð gratande. at hann skyllde lata batna honum
GBpA 857nú munu þeir reyna, hvárt hann gengr grátandi undan þeim
NjM 13629gengu kenní menn i musteri Gudꜱ fyrir alltari. ok mælltu gratandi
~ lat.flentes
5531 Gyð(1995) 5516Stvrla qvað Þorleif hafa iafnan storæði (ɔ: stórrǽði, cf. ed. note) fyrir hendi, þott ecki mætti við þat iafnaz, er hann brenndi inni Magnus biskup i Hitar-dal, en var sialfr dregin gratandi or elldinvm
StuᴵK 9426Hon ... com þar gratandi oc qvaz þar vnna hvivetna af Simoni. Þorvarðr tok við henni, oc var hon þar lengi
StuᴵK 1675lagdiz hann nidr yfir hans likam ok hans aasianu ok kysti hann gratandi
~ lat.flens et deosculans
Vulg Gen 50,1 Stj¹ 23715hon skræid styniandi ok gratandi lengi adr bøia i milli
ÞBpC¹ 36718hann var fagnandi med fagnendum en gratandi med gratendum
~ lat.gaudens cum gaudentibus et flens cum flentibus
VitAmbr 2019 Ambr 4730mællti (sálin) til eingilsins med gratandi rodd
~ lat.flebili voce
3424 Dugg681a 342síðan grátandi ok vælandi er ek gefinn í útlegð þessarrar veralldar
~ lat.plorans
Medit 48751 BernhRitn 19038kyssti hann þá alla grátandum augum
Trist¹ˣ 4810setur Samson riddari jarlsdottur ꜳ sinn arm og ber hana vt af kastalanumm, enn epter eru allar hennar konur gratandi
Þiðrᴵˣ 1122
● ‖ præt. part.: grátinn forgrædt
bað þa til Guðs með ⸢gratandum [var. gratnvm AM 232 fol] tarom
var. BarlA 18632 → Barl AM 232 fol 50ra24hvn var longvm gratin ok sorga fvll sakir mikils van mattar
JBpA(2003) 457brudurin situr j einni hall med sinu kuendi. og er miog nidurleit og gratin
Saulus 494hún var grátin mjök
Bós 3015kom Hólmkell bóndi þar ok sá dóttur sína grátna mjök
Vígl 9912
2) [e-n/e-t] begræde (ngn/ngt), sørge (over ngn/ngt), græde (over ngt)
Nu éigom vér mioc at harma oꜱ of þat es vér gørom eige góþ verc þragiarnlega. oc gráta þat oc guþe iáta oc helgom mꜵɴom hans
●HómÍsl⁶⁰(1993) 99v29*Ðvǽsc sá ok er ræin er grætr liðna luti
~ lat.plangit
7334 Alk619 758oc hverfr hann til heims glvss eþa rangra verca. siom ver þa ef hann kuɴi grata þat er hann viltisc
Hóm677 247Hvat stoþar maɴi at maþr grati licams munoþ. en hann breɴi i rangri fegirni
~ lat.luxuriæ defleat
GregHom 125625 Hóm677 6614Gørom ver oc slica iþron ef ver viliom algoʀliga grata þat es ver gerþom
~ lat.deploramus
GregHom 12577 Hóm677 673Mildr lꜹsnari gret fall otrurar borgar
~ lat.Flevit
GregHom 129436 Hóm677 6930Rodd var høyrð í loft. grátr mykil ok ryglæicr þa er Rachel gret sono sina
~ lat.Rachel plorans filios suos
Vulg Matth 2,18 HómNo⁷ 5111Þa urþo aller hryggver oc oglaþer oc greto þat, er Paulus sagðisc eigi mundo aftr coma
Páll¹ 22530þetta hefi ec margan dag gratið
ÓTOdd 1869drottneng ... gret bæisklega frafall O. (ɔ: Óláfs) konongs
ÓTOddU 25726Hon gret konvngs mein meiʀ en siɴ harm
Mork 38829þeir haurmuðu oc greto hans mein oc sina nauð
ÓH 64413uerðr mikill romr um alla bern af konum oc bornum sumar grata sina menn sumar sonu
Þiðrᴵᴵ 17414●●● enga kono i. huna lande hafa flæiri menn gratið
Þiðrᴵᴵ 25718●●● þat grett hon margan dag hverss hon hafðe mist ok ihugaðe þetta miok iafnan
ÓTOddS 18625Þat var siðr forðvm at davða menn ok aðrar skapravnir skylldi grata i svortvm klæðnaði
ViðrǼHHauksb 3056hvgga vini sina er greto dꜹða hans
~ lat.qui de sua morte tristabantur
7519 Eluc675(1989) 754gretv (þeir) davða hans
StjC 48130konvngr græt sarliga son sinn davðan
StjC 5367ok ef allir lvtir i heiminvm kykvir ok dꜹþir grata hann, þa skal hann fara til asa aptr
SnE 679ok ⸢þat [var. þvi Holm perg 2 fol “B”, etc.] gret þessi guðs maðr, er þeira girnð gerðiz i þessu
AugA 13832ok grét sinn misverka
MarB 6818En þat segir hinn helgi Gregorius pávi sanna iðran, at gráta gerva luti, þá er í móti guði ero framdir, ok gera eigi síðan
MarS 1214þó er þat vel, er þú grætr góðan mann
NjM 2911Kári kvað annat karlmannligra en gráta þá dauða
NjM 33917hon ... gret lengi sem liklikt var hans dauða
StjB 51529Allt israels folk gret dauda hans
Gyð(1995) 204borgarlýðr grét í huggeði, at svá fagrt líf skyldi þannveg kveljast
GBpD 14925þviat sva sem ver eigvm at fagna yðrum fagnaði, sva eigvm mer oc at vfagna yðrum vfagnaði, eptir þvi segir Pall postoli gavdete cum gaudentibus, et flete cvm flentibus. Fagna þeira fagnaði, er fagnað gera gvþi, enn grati hina, er ‹við› hann gremiaz
StuᴵK 29119Hon husfreyia svarar: þat muntu e᷎tla, at ek grata fe þetta, er þeir reka her i brøtt
StuᴵᴵK 1212Hakon konungr var sva harmaðr. at bæði uinir hans ok v vinir gretu dauða hans
ÓTᴵ 469kiærði Þyri drottningh optliga fyrir konungi ok gret sárliga þat er eignir hennar voro miklar j Vínd landi. en hun hafði engan fiar lut þar i landi eptir þvi sem drotningu somði
ÓTᴵᴵ 19814Nv gret hann sarligha þat er honum hefdi verid huggan marga dagha lifs þat er dottir hans var
~ lat.flevit
IliasLat 114 TrójS 7522gretu sárliga þessor tiðindi
~idraduz margir af þeim ok gretu þat er þeir ho᷎fdu sua grimmir uerit
Stj¹ 28233allir eins ok hins sama eryndiss grata þann anndadan sem þeir elskudu lifanda
~um hann gerir hann langan pistil edr sendibref. I þeim pisli grætr byskup miog ok lofar konung
Ambr 4338Hyggid er at, hvilikr sa mun koma fyrir glogdæman domara, er eigi naer her at grata þat, er hann ‹hefir misgiort›
Greg 38814gretu allir Gydingar andlat Aarons .xxx. daga
Stj² 33226Lydrinn gret andlat Moysis
~ lat.Fleveruntque eum
Vulg Deut 34,8 Stj² 34835Grata mun ek Gisla brodur minn, segir Þordis, enn mun eigi vel fagnat Gisla bana, ef grautr er gio᷎rr ok gefinn?
Gísl 7121þá gret Jesús Kristr hana (ɔ: sálina), er hún kunni eigi at gráta sik sjálf
BernhRitn 19510hvat grætvr þv eða hvat harmar þv
Eluc238XVIII(1989) 1256Greth hann hardla miog davda Josafatz
BarlReyk 1303Þa hrygdizt hann ꜳkaflega og greth beisklega sina skomm
GregBpReyk 316hann sier eina konu gratande hlaupande vmm skoginn ... hann spyr huad hun grætur
ErAˣ 443Hákon konungr var svá mjǫk harmaðr, at bæði vinir ok ovinir grétu dauða hans
Hkrᴵˣ 21817hann stod nærr ok gret wesold þessa ... mannz
~ lat.deplorans
SpecH 251b77 (VII 84) MarD634ˣ 76821Huat grætr þu Stephane
~ lat.Quid ... Stephane, gemis
MirMar1898 2614 MarD635ˣ 106925aldri fekk hon síns angrs bót, en ekki græt ek þetta hót
Rémˣ 1149grét hón sinn skaða
Trist¹ˣ 187Hon kvazk gráta drauma sína
Vápnfˣ 4817Mun þér nú eigi uerða þeira kvenna dæmi, er þat gráta á annarri stundu, er eggja á annarri
ÞStangˣ 8120
● gráta ór helju [e-n] få (ngn) ud af Hel med gråd
●●● Þvi næst sendv æsir vm allan heim orindreka at biðia, at Balldr væri gratinn or Heliv
SnE 6717þeir biðia hana grata Baldr or heliv
SnE 6722
● gráta synd(ir) (sínar) angre sin synd/sine synder
Grótom vér synþer órar þuiat sæler mono þeir er nú grata ill verc sín
●HómÍsl¹⁶(1993) 23v20Maclegr avoxtr iþronar er at grata liþnar synþer oc gera eige siþan enar sꜵmo
●HómÍsl²⁰(1993) 30r4Snuum vér tꜵrom vórum i fꜵgnoþ oc grꜵtom nu synþer várar oc hꜵfom hug várn þangat er guþ er
●HómÍsl³⁹(1993) 69r18Maclegr ávꜵxtr iðranar er. at grata liðnar syndir
Alk619 755þat es iþron at grata liþnar svnþir
~ lat.perpetrata mala plangera
GregHom 125621 Hóm677 6611sa er sva greitr aþra svnd at hann gerir aþra slica þa veit sa eigi hott iþronar
Hóm677 6612fyrir þui stod huar j mot anari og uar oll bruin blodug af blodi ilia þeira Sem þær hofdu þar miog leingi stadit og gratid synder sinar
Dugg681a 458
● ‖ præt. part.: grátinn begrædt
B. gráta + præp./adv.
eftir: gráta eftir
[e-n] sørge over (ngn)
Oðr for i bravt langar leiþir, en Freyia grǽtr eptir eɴ tar hennar er gvll ravtt
SnE 3816fyrr so᷎gd ord. Circumdederunt me gemitus mortis. eru ord ok aakall o᷎nduerdrar kristninnar sytandi ok gratandi eptir guds frumuatt Abel
Stj¹ 5132Marga stollta fru rika mꜳtti þar siꜳ̈ gratandi eptir sina sonu. gefum þeim godan tima til at grata
GibbC 10224
gegn: gráta í gegn
[e-m] græde (bedende)
C. gráta sik
[e-n] græde over sig selv
En hinir cuɴo eigi sialfir grata sic er misgera
Hóm677 7030þá gret Jesús Kristr hana (ɔ: sálina), er hún kunni eigi at gráta sik sjálf
BernhRitn 19511
D. gráta sér
bryde grædende sammen
Form.: grata (23); gret (16); grét (13); gratandi (12); gráta (11); grætr (9); gretu (7); greto (4); grétu (3); gratande (3); griet (3); grátandi (3); greit (3); gratið (2); gratin (2); gretv (2); grataɴde (2); græt (2); grati (2); grétir (2); gratum (2); grátit (2); greth (2); grætur (2); gratet (1); gratit (1); gratannde (1); gratnvm (1); gratid (1); greite (1); grætvr (1); Greth (1); grœter (1); greitr (1); gräta (1); grǽtr (1); grꜵtom (1); Grótom (1); grátandum (1); gratandum (1); grat (1); grezt (1); gratnir (1); grtr (1); grętr (1); Grat (1); gretut (1); Grattv (1); gratinn (1); grátin (1); grátande (1); grętu (1); grę́t (1); grett (1); Grata (1); grátaɴde (1); grátna (1);
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 grátandi; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb _; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 48, 268; Finnur Jónsson 1896 [ANF 12] 379; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 91; Haugen 2007 [MM 2007] 194, 199-200, 203; Hesselman 1911 [ANF 27] 351; Nygaard 1917 16; Sverdrup 1911 [ANF 27] 19; Wadstein 1892 [ANF 8] 89
Genre. (expected): religious works [rel]: 76 (42); family sagas [isl]: 27 (19); historical works [his]: 20 (28); romances [rom]: 15 (16); contemporary sagas [bis]: 13 (12); learned works [div]: 7 (5); legendary sagas [fas]: 6 (7); þættir [tot]: 1 (3); legal works [jur]: 0 (15); unclassified [ ]: 0 (1); charters [dip]: 0 (12);
AS (red.) — December 2021
ÞH (strukt.) — February 2011
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net