grafa vb.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-t] [í e-u / undir e-u] [til e-s] grave (ngt), udgrave (ngt)
Siþan grofo þeir iorþ vnz þeir fyndo steinthro sva hvita sem snę́r
Nik655 517Farþu oc graf háugeɴ
Steph15(1993) 95r30þa melti Gvþs (maðr) at þeir scvldi grafa iorþ undir steininom
~ lat.terram foderent
Dialᴵᴵ 17025 GregDialA 14531Ef fe aɴara manna fær scaða i forvm þeim er hann grefr oc a hann at giallda þat
GrgKonᴵᴵ 9512er vatnit grof tva vega þa fello baccarnir
ÓH 388Eígí skulu oc jnriblæiðinar mænn grafa haga ytriblæiðínar manna
NoDipl (1293) 6448hans asiona bliknaðe eige epter sua stor hogg ok stor sár, eige þornaðe hon ok æige grofu þyckar ruckur hans ænne þi hælldr
Thom¹ 2729Nu brytr maðr haug eða grefr maðr iorð manz til fear at olꝍyfi þess er iorð a
Landsl 1026toko þæir so til bokar medr sornom æidi Biarne Gudþormsson ok Sighurdr Haluardr son at þar sem þæir stodo þa a grafueno mundu þæir alldri huus auera þæim hiauerandom en skoret hafde iordena ok hinum en grafuet hafde sem Þorgiuls het ok Olafver en skoret hafde
DN IV (1340) 20813iorðin uar grafen i hám fialltíndum ok spratt þar uatn upp ok þurftí þar æigi lengra at graua til uaz en i diupum dǫlum
SnEW¹ 124hon ... mælti. kol hefir ek her fundit. þau grofu þar sandinn ok fundu kistil einn fullan af silfri
Dpl 1435hann uar þar iardaðr at kirkiu þeiri er hann sealfr hafði latit gera. En þa er þar uar kirkiugarðr grafinn. uoru bein hans upp tekin ok færð ofan til þeirar kirkiu er nu er
EbWolf(2003) 3199eigi grofv þyckvar hruckvr hans enni
MarS 20125.íȷ́. menn geingv leyniliga vpp j Gavlar áss með graftol. ok tokv at grafa iǫrðína
Huldaᴵ 19528var þa upp tekin kirkian ꜳ Uo᷎llum. ok grafinn garðrinn ok aull bein færð i Hitar dal þau er þar ho᷎fðu io᷎rðut uerit
ÓH61 76623asakaði hann Abimelech fyrir brunn þann sem Abraham hafdi grafit ok gert
Stj¹ 12912graf þu haugin ok mantu *finna dyrr a honvm
ÓGeir1 72614géngu at kastala ok brutu upp dyrnar, en hverr var til dauða dœmdr er sverð Valver náði til, ok er þeir sá at þeir gátu eigi unnit, þá fóru þeir til ok grófu grundvöllinn ok vildu svá ná hánum
Parc 5027skille (!) og ... finbogi j fẏrsaugdu jardakaupi ath su sama landeign sem grafuid hafdi af leikskala jordu j haukadal skyllde hedan af fẏlgia leikskalum en jorfue skyllde eiga landareign ath grandanum fẏrir uestan nesid sem ꜳ̋ hefer ath fornu fallid
DI VI (1477) 1131huskarlinn gat keypta þvfuna ok grof siþan iordina ok hitti þar manns bein
LdnHb105ˣ 1429
● grafa grǫf
ef þau verða at þrotom. þa ero þat grafgangs menn. scal grava grof i kirkiugarðe. oc setia þau þar i. oc lata þar deyia
Gulᴵ 3326grof hann grof ner herbyrgium þeirra
Menota: 100va1 BarlA 1912þa grof Sigvrðr grof a veg Fafnis ok settiz þar i
SnE 12922grofu þeir þar grof ok settu Þorolf þar í með vapnum sínum ollum ok klæðum
EgM(2001) 8522vil ek mér láta grǫf grafa í eldhúsdyrum, ok skal mik niðr setja standanda þar í dyrunum
Laxd 4719Grofu þeir grof fyrir andlite minu
~ lat.Foderunt
11414 Seb238XII 11414(proverb.; cf. FJOrdspr 90) sier grefur (grǫf) þott grafi
Sams 3018gróf þrællinn þar grǫf mikla
Hkrᴵˣ 35112
● grafa torf [til e-s]
segir hann þeim, at þar var rétt at grafa torfit á vellinum til búðarinnar
Reykd 19619skilldi huor fyrer sig grafa edur lata grafa torf til hwsa og allra bwda
DI VI (*1465›Lskjs 94 IIIˣ) 5728hann var á mýri nǫkkurri ok gróf torf
GÞiðrˣ 19914
● ‖ impers.: grefr [e-t] ?(ngt) eroderer
2) [e-t] [í e-t] grave (ngt) ned (i ngt)
Ef maðr grefr fe sit i iorð til hirzlo gull eþa silfr oc varðar þat fiorbavgs garð
GrgKonᴵᴵ 7517með þvílíkum auðœfum skyldi hverr koma til Valhallar, sem hann hafði á bál; þess skyldi hann ok njóta, er hann sjálfr hafði í jǫrð grafit
Hkrᴵˣ 2012
3) [e-t] [á e-u] [í e-t / í e-u] [með e-u] udskære (ngt), udhugge (ngt), (ind)gravere (ngt)
fann hon þa fingrgullit. er um var bundit armlægg mœyiarennar ... ok þat sem gravet var a fingr gullino
Menota: 22vb32 Streng 5025konungr let grafa i eɴispaninn bæði fram oc aptr helga doma
Sv 8631hann hafði hialm af env sterkazta stali ok grafin a ein ormr með vndarlegvm hagleik
Bret 28822hann let filsleɢina grafa ok gvlli ræɴa þar i epter ok setia viða gimsteinvm
KonrA 8445Alla veggi mvsterissins innan vmhverfiss lęt hann grafa oc penta með vndarligvm hagleik
~ lat.sculpsit
Vulg 3Reg 6,29 StjC 56330Eru þar i vegginum grafit steinlikan til minningar
Mich 69919þetta læti hann allt grafa ok gulleggia með fra bęrvm hagleik
ClarA 98Annarr maðr dró gull af ‹fingri› honum ... dauckr steinn i, ok grafit aa inn-sigli
StuᴵK 5302ok grafit ꜳ sialfum steininum, hversu hun kom i hus Simonis
MMA 53925uanduirkt smidanna. þeirra er likneskin go᷎rdu ok pentadu edr grofu
Stj¹ 10216þeir drapu Sichimitas ok grofu murinn eptir sealfra sinna uilia
Stj¹ 23024aa þeirri so᷎mu coronu uar go᷎r edr grafin likneskia Hamonis
Stj¹ 25223hann grof þær .ii. myndir edr likneskiur aa .ii. gimsteinum
Stj¹ 25420skrifadi Moyses edr grof eitt hardla háleitt guds nafn tetragramaton aa einni gullspo᷎ng
Stj¹ 28415verðr honum litit niðr á gólfit, ok sér at þar var grafit mark hins helga kross
Æv⁷764 2529á lokinu var grafit, hversu þær Venus ok Pallas ok Júnó fundu gullepli eitt
FlórN 167Þá sá Flóres á kerit, hversu grafit var, svá sem Paris leiddi Elenam, unnustu sína
FlórN 433.ii. steina onichulus skaltu þar aa setia ok grafa aa þeim nofn sona Jsraels .vi. aa huerium steini
Stj² 30827Gera skaltu ok spaung af gulli. ok grafa skaltu aa henne sanctum domino
~ lat.in qua sculpes
Vulg Exod 28,36 Stj² 3096liet Laurencius hann bva Jons bolla Hola biskups hvern er hann hafdi til Roms ok diktad‹i› þau uers sem grafinn eru ꜳ honum
LBpB 9323biskvpen lagde likamman heilags Anthonij þar j graufina med allre verdogheith sem framazt matte hann og var sidan læst aftvr med .xij. jnsiglvm og grafner bokstafer vtan ꜳ med girszkv og jvdverskv male
AntReyk 28425skipast þä Vigfus ï þridia sköla til gullsmïdar, at grafa, steinsetia ok amalera
HákHárD(2009)ˣ 128skolu vér ... búa þá (ɔ: guði) alla með skærasta gulli, setja dýrastum gimsteinum, ok grafa með frábærum hagleik
KlmBˣ 13520
● ‖ præt. part.: grafinn [með e-t / með e-u] udskåret, indgraveret
sylfrbællti grauet
DN III (1331) 14832likneskia ... grafin ok fagrliga go᷎r af steini
~ lat.imago lapidea ... sculpta
SpecH 262a18 (VII 110) MarS 25223ofan ꜳ stein stolpunum skip grafuín
Gyð(1995) 957hann matti hitta hann j þuij fagra [var. + landtialldi sem wida eʀ gull skotit ok grafvnar knappar ꜳ meðr gull AM 596 4° “596”]
var. SigÞǫgl 16215: AM 596 4° “596”Gulliger knappar uoru uppi a þersum pilarum aller grafner med miklum hagleik
DínDr 9222hafanndi blomberanligan spro᷎ta ser i hendi grafinn ok fagrt fo᷎rmeradan medr heilugu kros‹s›marki
~onnur ker minne med vndarligum hagleik grafin
~Einn stol grafinn ok med gvll buinn lætr hvn fram settia firir sit hasæti a þann stol setiz herra Gibbon þo at obodit uæri af frvinni
Gibb 428hiolltin woru af gulli. og grafin oll med hinvm mesta hagleik
Adon 1233o᷎ll hiolltin woru fagurliga grafin med miklum hagleik
Adon 15518sa legstein, sem yfir var hans beinum, var allr grafin med undarligum meistaradomi
KirjA 2611hann (ɔ: rostungshaussinn) var grafinn allr og vida rent i gulli
Krók 2314Skemman var víða grafin ok gagnskorin ok rennt gulli í skurðina
Vígl 6411öll hans (ɔ: hjartarins) horn voru grafin ok gulli ísmelt skurðina
GHr 27323pílára stóðu í þessu húsi ... gørvir [var. + ok grafnir Holm papp 47 folˣ “f”] með miklum hagleik ok rent víða í skurðina rauðu gulli
var. Rém540ˣ 1910: Holm papp 47 folˣ “f”jungfrú Elína sat á einum stóli, gørum með brendu gulli ok grafinn með virðuligum hagleik
Rémˣ 1521setiandi sidann a̋ sitt ho᷎fud diasn af skyrasta gulle grafed og gimsteinum sett
SigrValˣ 14118
● gylltr ok grafinn udskåret og forgyldt
restv þeim vpp til tignar likneskiur. gylltar oc grafnar. huerr sem likazt sinum guði
Menota: 70va11 BarlA 13016af brendu silfri, gylldir ok grafnir, ok vira virkivm allt wnnit
ClarA 940.XXX. aura silfurs gyllt ok grafit
DI V (1474) 75013silfurker og gullker med fraberum hagleik gyllt og grafinn og gimsteinum sett
SigÞǫgl 1566
4) [?í e-t / ?í e-u] indfælde, dekupere
sua uar hann fagr alitum er hann kom með oðrum monnum sem þa er filsbæín er grafit i *eik
SnEW¹ 76grafa (ok) gimsteinum setia
~
● ‖ præt. part.: grafinn [með e-u] indlagt
ij efra hialltinu voru grafnir þeir steinar ath sa ‹hafdi› iafnnann sigr ij orrostom er þath suerd bar
Hect 8517annat ‹tafl› med silfur gert og grafit med mesta hagleic
SigÞǫgl 15614setti hann hialm ꜳ hofud honum hann uar allur speingdur ok grafinn med ravdv gvlli settur dyruztum gimsteinum
SigrVal 17016þat hús var hátt ok ramgert ok ramliga læst, ok grafinn lykill í dyri-gætti
StjǫrnODrˣ 11227
● gylltr ok grafinn indlagt og forgyldt
stýrði Beli dreka þeim, er átt hafði Slisa-Úfi; þat var góðr gripr, skornir svírarnir ok grafnir ok gyltir mjök
ÞorstVík 44222Tuttugo alner kemr ꜳ̋ at smida ur eyri silfurs. Ef med uirauirke er giortt. grafit og gyllt
Búal³ 3723
5) [e-n/e-t] [at e-u / í e-u etc.] begrave (ngn/ngt)
I staþ þeim es ebron heiter. þar es hann do siþan oc vas graveɴ
~ lat.sepultus est
4527 ●Eluc674(1989) 456do hann þegar ens iþra manz dauþa. oc la graueɴ i grof licams sins
●Eluc674(1989) 585Þa apnaþisc oc matti eigi grafa hann a þeim degi
~ lat.sepelire
Dialᴵᴵ 3381 GregDialA 9716fra oþgom maɴi es grauiɴ var í helviti
~ lat.sepultus
Dialᴵᴵᴵ 10020 GregDialA 13830þa er maðr andasc þa scal licam hans til kirkiu føra ok þar grafa
HómNo²¹ 9532annat er skogar manz lik. þess er ö æll er. oc öferiandi. þat scal oc eigi at kirkio grafa
GrgKonᴵ 124Siþan flvttu þeir Þorgils likit upp með aɴi oc grofo þat niðr a sandmel þeim er þar verþr
ÓH 5936hinn riki maðr var gravenn i helvití. oc brann þar i elldi oc vrsla
~ lat.sepultus est in inferno
JDamBarl 273 Menota: 15ra2 BarlA 2715mænn grofo likami manna
Kgs 2634voro þa allir rikismenn i hauga lagðir. en aull alðyða grafen i iorð
ÓH 45er þat barn æigi græft i kirkiu garðe. hylia skal oc grafa i iorð ouigða
EiðKrA 37518Lik hans var flutt inn til Osloar ok iarðaþr (!) at Hallvarðzkirkio. þar sem Sigvrþr konvngr Jorsalafari var grafinn
HákFris 5333Þa spyʀ Ulfr, ef hon uill, at hann se heíma grafinn
Mág¹A 3358grofv (þeir) hann i Ramatha
~ lat.sepelierunt eum
Vulg 1Reg 25,1 StjC 48130Jabesborgar menn ho᷎fðv grafit Saul
~ lat.sepellissent
Vulg 2Reg 2,4 StjC 49616Gyðingar flvttv Achab i Samariam oc grofv hann þar
~ lat.Sepelierunt
Vulg 3Reg 22,37 StjC 6052hræ hinnar illv Jezabel manv hvndar rifa a akri Jezrael oc engi man grafa hana
StjC 62531Kristin mann huærn skal at kirkiu grafa ... nema þan er ser banar sealfr at sinum vilia
FrostKrᴵ 13526þæssa skall æigi i kirkiu garðe grafa. hæiðna menn. oc uillu mænn
JKr 3506Hvarn kristinn man skall grafa i kirkiugardi er dœyr en æighi i kirkiu
BorgKrNᴵᴵ 29619er þeir komu vt i hollt þat er þar verðr. þa andaz sueinninn ok grofu þeir hann þar i holltið
EgM(2001) 1753Snorri var í Tungu grafinn
Laxd 28613Þeir, er secir voro, voro færdir i vrð oc lagv þar II manaði. Enn sina menn, þa er þar fellv an iðran oc lavsn, grofv þeir at kirkio, oc collvðvz þat allt licia eptir biskupi, er hann let seca menn i kirkio ganga
StuᴵK 28818Hann var fǽrðr til Hóla út ok grafinn fyrir kirkiu-dyrum hia Kolbeini Tuma syni
StuᴵᴵK 851Eyiolfr ... var før[ðr] [til] [M]unka-Þverár ok grafinn hia Sturlv Sighvats syni
StuᴵᴵK 24227fann Hallfreðr Auðgisl drepinn við bruɴinn. tok hann af honum knif ok belti ... Siþan grof hann Auðgisl
Hallfr61 8414munu rett truaðir menn koma ok grafa likama minn
~J þvi munklifi endi hann sitt líf ok er þar grafinn
ÞorvVÓTᴵ 30017eigi at eins til þess at grafa þar i sina husfru Saram. utan iafnuel þar medr alla sina fręndr
Stj¹ 1342Grofu synir hans ... hann i fyrr sogðum helli
~ lat.sepelierunt
Vulg Gen 25,9 Stj¹ 13934hinn riki madr eptir sitt andlát uar grafinn i heluiti
~ lat.sepultus est in inferno
Vulg Luc 16,22 Stj¹ 15512Andadiz Heinrekr keisari ok var grafinn i fialli einu
AnnFlat 50232þer skulut færa mik a hofda þann er mer þotti byggiligazst vera ... þar skulu þer mik grafa ok setia krossa at hofdum mer ok at fotum
Grǿn 54218þá mælti Áskell, at þar vildi hann vera grafinn, þá er hann andaðisk
Reykd 1989Villde ek giarna, at þu græfir mik, meistare minn, þa er ek em daudr, ok hnystir sva um mik, sem nu go᷎rir þu
VP 41419tok hann sott oc la eigi leingi adr hann *andadiz. uar hann oc grafinn at kirkiv
Eb445b(2003) 2527kongr vildi eigi lata grafa þau j jord sem annath follk. helldr lett hann giora eina steinþro af marmara. ok lagdi þau þar j ok ‹voru sidan› borinn til kirkiu ... ok voru nidr sett
BevB(2001) 36510Ko᷎studu þeir hræum þræla þinna, drottenn, umhverfis Hierusalem, ok var eingi til ath grafva
~ lat.non erat qui sepeliret
PassDionys 478 Dionys 31932Sophia lagdi i vagn likami þeira dætra sinna ... ok grof þær þar
FidA 37533Justinus prestr tok likama hans ... ok grof í akre þeim
Laur 42834kolbeinn ... uar grafin j fliotz huerfi enn hun færdi hann til rauda lækiar
Ljósv162 454veittu nu aller herra Ivent tígn ok lottníng enn gleymdu þeim er ⸢daudr [var. grafínn ÍvB 6915] var
var. ÍvA 698 → ÍvB 6915voru þau flutt ok grafin at þeirri höfuðkirkju, er mest var í landinu
Trist² 7628Lik Hakonar kongs var fært inn til Osloar, ok uar hann iardadr j Hallduardzkirkiu, þar sem Sygurdr kongr jorsalafari uar grafinn
Hák81 65517Hia honum er grafin ein kona
~ lat.sepulta est
HelChron 101552 MarE 65021þann stad kolludu þeir girndar grafar. þuiat þar grofu þeir þa menn. er þar do ok girnzt hofdu slatr at eta
Stj² 32418er Asgrimr for j viking þaa var kona hans vanheil ok villdi Asgrimr lata ut bera barnit Hun uard lettari um kuelldit er hann skylldi fara um morgunenn. Asgrimr kuaddi til þræl sinn ath grafa sueininn
ÞTjald 43238Kolr tók lík Þorfinns ok gróf í kirkjugarði
Flóamˣ 5926huer grefí
~ lat.Effuderunt sanguinem eorum tamquam aquam in circuitu (ierusalem): et non erat qui sepelliret
13220 (Vulg Psalm 78,3) GlossPsalt 13314hinn auðgi maðr var grafinn i helviti
Jón¹ˣ 42318let hann þar grafa likama hans j iord med miklum veg
KlmB1980ˣ 3197var hann fyrstr Danakonunga grafinn í vígða jǫrð
Knýtl1741ˣ 3218at hann skylldi vera grafinn fyrir vtan kirkiugard
~ lat.eum ... sepelire debere
MirMar1927 1825 MarD634ˣ 7629þar sem ... hun var grafin i iord
~ lat.in quo sepulta fuit
MirMar1731 3465 MarD635ˣ 103220Ok margir merkiligir hlutir urðu á þann dag, er biskup var grafinn, þótt hér sé eigi ritaðir, ok hugguðuz þeir, er hryggir váru
StuᴵK114ˣ 4917Síðan grófu þeir hann í skafl, áðr en þeir gengu frá
StuᴵR440ˣ 17115Menn Odds fluttu líkama hans upp til Seilu, ok grafinn þar síðan undir kirkjugarðinum, en þó var engi grǫptr at þeiri kirkju, ok svá langt inn undir kirkjugarðinn
StuᴵᴵR11127ˣ 23923áðr Ingólfr andaðiz, bað hann sik grafa í ǫðru holti en þeir váru grafnir frændr hans
Vatnˣ 9323
● grafa dauðan [e-n]
sex miscuɴar verc ... at féoþa hungraþan. oc veita húsrúm vistlꜹ́som oc klǽþa nøcþan. fága siúkan. vitia þeꜱ er i hoftom sitr. oc grafa dáuþan
HómÍsl¹⁰(1993) 13r1grafa dauþa
~ lat.mortuum sepelire
BenRegula1910 892 HómÍsl³⁸(1993) 65r18Witiaþú siúcra. Grafþu dauþa
~ lat.mortuum sepelire
BenRegula1910 892 HómÍsl⁵³(1993) 89r28var eigi tom til ad grafa dauþa menn
TrójS 10516Þat fe er drottinn var selldr með, for til andvirðis þeirar iarðar, er dauða menn skylldi grafa
Mthiasˣ 76831
● grafa lík [at e-u / í e-u]
cristner meɴ grófo líc hans. oc urþo hryggver epter
Steph15(1993) 80v17Fiogur ero lik þav er eigi scal at kirkio grafa
GrgKonᴵ 122Ef maþr grefr lik aþr kalt er. oc verþr hann sekr vm þat .iij. morkom
GrgKonᴵ 91engi maðr scylldi sva diarfr at líc þeira græfi
Sv 9231lik at grafa
TrójHb 10923Huern dagh ma oc lik graua uttan lauga friadagh oc paska dagh
GulKrNB 33030lik Hall[freðar var fært til k]irkiu ok v[ar] grafit virðul[iga]
Hallfr 1303beiddi Agamemnon konungr þa grida vm XXX dagha lik ad grafa oc sár manna ad bínnda
~ lat.funerare
ExidTroi 2821 TrójS 10915vinir þeirra ... fluttu lik þeirra hæim til Skufeyíar. ok grofu þar enn at fornnum sid
Fær 178Lik Magnuss konungs grafit
SvFlat 61930Lik Þorbiarnar ok Helga var flutt til kirkiu. En oll aunnr lik af lide þeirra voru þar grafinn, sem þeir fellu
Hák81 32828toku þeir gramunkar vid liki hans ok grofu i kirkiu sinni
Hák8B 19634werkfære ad grafa lyk med
DI III (*1375›AM 260ˣ) 30426
● dauðr/deyddr ok grafinn [í e-u]
krossfestr deyddr ok grafinn
ÁKrD 1621Hann talar þa oss var flvtt at her væri einn vngr madr Jon at nafni forvitri ok vinsæll huar er hann nv. Jarl seger at hann er davdr ok grafinn
DrJ 505hun sá son sinn ... dauðan ok grafinn
Hóm624³ 15739Sumir ero hinir, er suo ero daudir ok grafnir i þunga suefnsins, at þeir vita eigi, huat fram ferr hia þeim
~ lat.sepulti sunt
SpecH 261b53 (VII 109) MarD634ˣ 8864
6) [með e-u] blive betændt
● ‖ impers.: grefr [e-t] (ngt) bliver betændt
● ‖ præt. part.: grafinn betændt
7) [e-t] [með e-u] granske (ngt), analysere (ngt), undersøge (ngt)
grafa æigi með manlego hug-víti diup tꜵcn guðlegra iartæina
HómNo¹⁷ 8520Þat tregar mik mio᷎k at segia þer. Clemens tok þa at ⸢grafa [var. gruna SÁM 1] þat mal miok
~
● ‖ præt. part.: grafinn analyseret
8) [e-t] [í ■] proppe/fylde (ngt) (i ngt)
9) [e-t] gnave (ngt), spidde (ngt)
10)
● ‖ præt. part.: grafinn oprørt
11) [e-t] gennembore (ngt)
Davið segir sva um pining hans: ⸢Grovo [var. Negldo Jak¹Cod645 9610] þeir hendr minar oc fœtr
Jak² 53316þann tíma sem hann (ɔ: fiskrinn) leitar sér matfanga, ok yfir gín beituna, grefr oddhvast ok uppreitt járnit hans kjapt
GBpD 17913þeir hafa grafid
~ lat.Foderunt manus meas et pedes meos
201 (Vulg Psalm 21,17) GlossPsalt 211
B. grafa + præp./adv.
á: grafa á
● grafa grun á [■] så tvivl om (ngt), mistænke (ngt)
af: grafa af
[e-u] udskære (ngt), indgravere (ngt), afbilde (ngt)
at: grafa at
[e-u] [um e-n / við e-n] granske (ngt), undersøge (ngt), efterforske (ngt), spørge (ngn) ud
herodes ... grefr at siþan vaɴdvirclega hue nę́r þeir sęe stiornona
~ lat.didicit
Vulg Matth 2,7 HómÍsl¹⁹(1993) 27v22þa er maþr gengr til scripta. þa skal vandvirclega at grafa meþ hveriom hǽtte eþa af hveriom atburþ haɴ hever framet þat er ...
HómÍsl²⁰(1993) 29v24at þer svarit með sannendum þvi mali, sem ec vil at [var. + eptir AM 233 a fol “B”] grafa
KrossInventA 30411hann grof at vandliga ok bað hana segja ser
Dpl 1428er heilagr fadir Paphnucius finnr þat, grefr hann þvi fast at, segir ser sva vitrat af gudi, at hann se makligr munka medferdi
VP 4455þær kvadu allar þar vera. Þa grof hann at enn glo᷎ggligarr
VP 66316kemr þat til eyrna festarmanni Lucie. En sa grof at vit fostru Lucie, hvort þat væri. En hun svaradi med varud
~ lat.cœpit inquirere a nutrice sanctæ Luciæ
PassLuc 24812 Luc 4345Kongr leth ⸢ath grafa [var. eptir leita Sv 1919] wit þa menn ... hwar folgin woru skip þeiʀa
Sv81 223varð þá ⸢engi eptirleitan hǫfð [var. engi grynd at grafinn AM 37 folˣ “J1”] um Ástríði ... á þeim vetri
var. Hkrᴵˣ 2579: AM 37 folˣ “J1”
braut: grafa brott
[e-t] erodere (ngt) ned
eftir: grafa eftir
[e-u] granske (ngt), undersøge (ngt), efterforske (ngt)
grof hann vandliga eptir þes mannz at-ferþ
Sv 522grafa þeir gráðugir vargar fast eptir, hvar smjörkaup veri bezt í bygðinni
GBpD 1348þó at bróðirinn græfi eptir á allar lundir, at fá fremri kynníng þessa luta‹r›, fékk hann ei orði framarr en nú var sagt
GBpD 1478Paphnucius grefr þa eptir glo᷎gligar, ef hann hefdi no᷎ckut miskunnarverk framit
VP 44212gerdi (hann) gudi þackir ok grof sidan eptir, hverr sa madr væri
Nik2 235at eigi fiɴiz i Grickia velldi þer vitrari maðr, er þv skylldir a þaɴveg ⸢eptir geta lęítat [var. grafa eptir Holm perg 7 fol “B”] slikvm hlvtvm
var. KonrA 5341: Holm perg 7 fol “B”
fyrir: grafa fyrir
[!] udskære (ngt)
gegn: grafa (í/niðr í/út í) gegnum
1) [e-t] grave gennem (ngt)
2) [e-t] [e-u / með e-u] gennembore (ngt)
Grofu þeri igegnum segir hann hendr minar ok fætr
~at þeir (ɔ: hvelparnir) grafa kuiðinn niðr j gegnum ok deẏða sina moþur
~
● ‖ præt. part.: grafinn (í) gegnum
eigi ma iarðnesku hugskoti liost verða þat stormerki, sem i þvi leyniz, er maðrinn var gegnum grafinn sialfs sins handskotinu
Mich 69426tok lifandi gud þann sama likama er igegnum var grafinn med spiotlagi
~drotten gvd min ... bavd mier at stinga fingren j sidvna ꜳ sier er giegnvm grafen var med spiothenv
KonReyk 188
3) [e-t] gnave i (ngt)
4) [e-t] granske (ngt), studere (ngt)
inn: grafa inn
[e-u] bore i (ngt) ind, tvinge (ngt) ind
niðr: grafa niðr
1) [e-t] [í e-t / undir e-t] grave (ngt) ned
þa have sa er iorð a. oc bulute alla oc allt þat er rotfast er i korni eða hey. oc hvert tre er gravet er i iorð niðr
Járns 28132grof hann þetta allt iafnsaman nidr undir rætr þess tréss sem therebinthus heitir
Stj¹ 18830
2) [e-n/e-t] [í e-u] begrave (ngn/ngt)
veginn a crossi oc niþr gravinn
Niðrst¹ 612þa var komen likami hans upp or iarðu. En kænni menn gavo þat rað at niðr skilldi grava licamenn annat sinni
ÓHLeg 903Með a at fara fostodag enn langa enn eigi a iorð at opna til þess at grafa niðr lik
GrgKonᴵ 813scal huerr þeirra sem þess lic flytr eða niðr grefr i kirkio garþi. giallda byscopi iij aura. oc grafa upp oc casta or kirkio garþi
ÁKr 2924sva var lið hans dasat at .xx. meɴ varo dauþir niðr grafnir a einni litilli stundo
Sv 238sua skal menn niðr grafa at anner grafe æigi up. meðan liðum loðer saman. oc fylgir holld. eða har
EiðKrA 39123ef nockor værdr af þæim er nu ero upptalldir nidr grafnir i kirkiugardi fyr en þæir vilia læidretta sik þa ...
BorgKrNᴵᴵ 29633Sua skal man nidrgrafua. at æi grafue annan vp þen sem limum loder saman
EiðKrC 4054svara þeir frændr hans, at þess skyldi langt at bíða, at hann þyrfti niðr at grafa
Reykd 19812
3)
● ‖ præt. part.: grafinn niðr død og begravet
hann var kyr sem hann [v]æri gr[a]finn nidur
Hrafnkˣ 912stod hann þa sva kyr sem hann væri grafin nidr
KlmB1980ˣ 93
til: grafa til
1) [e-s] [e-t] grave efter (ngt), grave (ngt) op
Maðr á gera log garð vm hey sitt i aɴars lande oc grafa i sino engi marki torf til
GrgKonᴵᴵ 968Maðr a oc at göra stiflor i engi þvi er hann a i aɴars lande ef hann vill. oc grafa engi sitt til. oc veita sva vatn a enget
GrgStað 46410þa fann hann her oc huar vnndir steinum gras rœtr þar sem hann grof iorðina til
Menota: 98ra11 BarlA 18623ef hann grefr voll til innangardz. have a fræmæle sinn. En ef hann grefr til utangardz ...
Gulᴵ 3835Byscop oc Einar oc menn með þeim foro til þar er lic konungs var iarþat oc leto þar til grafa
ÓH 59914at hann villdi þa leita til leiþis Magnus iarls. Ok er til var grafit, var kistan up komin or iorþu
Orkn325I 13314ef hann grefr uoll til innangarðz hafe af fræmæle sinn. En ef hann grefr uttangardz oc gerðir vm hafi halfan
Landsl 11010iorðin uar grafen i hám fialltíndum ok spratt þar uatn upp ok þurftí þar æigi lengra at graua til uaz en i diupum dǫlum
SnEW¹ 125heyrðu menn .... mannz mál í gröfna (sic) ... Þá er konungr varð varr við þessi undr, þá bað hann menn grafa til ok vita, hvat væri
MarB 1418hefir byskup þat upphaf, meðan lið er næzst, at hann lętr ryðia staðinn ok grafa til grundvallar
Mich 70631Maðr má gera stíflur á engi ... ok grafa sitt engi til, ok veita svá vatni á engit
Jb 14918má hann báðum megin grafa torf til at frjálsu
Jb 1746Hirdit þier audæfi ydr a himni þar er eigi grandar rydr nie molr ok eigi grafa þiofar til ne stela
Alk685 8815þetta er ný dys ... hér skulu vit til grafa
Mág² 13823Konungr bað þar grafa til vatz; var svá gǫrt; funnu þar vatn
Hkrᴵᴵᴵˣ 15410þessi gratr er þar i iord nidr ... þickir ollum rad at grafa til i guds nafni
MarD635ˣ 10428
2) [e-s] [e-t] undergrave (ngt)
3) [!] [e-t] indfælde (ngt), dekupere (ngt)
um: grafa um
1) [!] ?omplante, ?omrokere
● ‖ impers.: grefr um [■] (ngt) graver/gnaver sig gennem (ngt)
2)
● ‖ impers.: er grafit um [!] (ngt) er betændt
3) [■] grave i (ngt)
4) [e-t] knuge (ngt), gnave (i ngt)
5) [e-n] vælte (ngn), få (ngn) til at gå af, spænde ben for (ngn)
6) [e-t] spekulere over (ngt), drøfte (ngt)
Hreþasc scolom ver ogn þeirra. en grafa eigi umb þat es ver megom eigi scilia
~ lat.discutere
Dialᴵᴵᴵ 9428 GregDialA 13723Avþsę́ er sia scvnsemi oc ma hugr eigi lengr ifa ne grafa um þetta mál
~ lat.de hac ulterius quaestione dubitare
Dialᴵᴵᴵ 10226 GregDialA 13916Vatn merkir manlega ok verald-lega speki í þesso mꜵle. J vatne syðr lambs hold sa er með mennzcre scynsemi vil graua umm tꜵcn mandó‹m›s Crist
HómNo¹⁷ 8516
undir: grafa undir
1) [e-m] undergrave (ngn)
grófu þær undir henni ok villdu koma henni frá forráðum
MarB 1224nu sueik hann mik annan tima ok gróf enn undir mer
~ lat.supplantavit enim me
Vulg Gen 27,36 Stj¹ 16727
2) [e-m] ved list lokke (ngt) ud af (ngn)
upp: grafa upp
1) [e-n/e-t] grave (ngn/ngt) op
hann scal sialfʀ fá hvþir til at bera bein i. oc eyki at føra. þa bva scal hann queþia er næstir ero. stað þeim er bein scal vpp grafa
GrgKonᴵ 136oc iam val let hann vpp grava grunduellina
BarlA 1657Nu ef marcsteinar ero uppgrafner oc setter eigi niðr. oc uunnit um. þa ...
Gulᴵ 4410scal huerr þeirra sem þess lic flytr eða niðr grefr i kirkio garþi. giallda byscopi .iij. aura oc grafa upp oc casta or kirkio garþi
ÁKr 2925ef maðr græfr lik i hauga eða i rꝍysar þa skal han þæt vppgrafa
SvKr 43119sua skal menn niðr grafa at anner grafe æigi up. meðan liðum loðer saman. oc fylgir holld. eða har
EiðKrA 39123ef hann er grafen. þa er hann misgrafen oc skal up grafa oc fꝍra or kirkiu garðe
EiðKrA 3926Þú skalt ... grafa upp ena dauðu ok nefna vátta at benjum
NjR1908 1447grófu (þeir) upp líkamina ok nefndu vátta at benjum
NjM 14014þa skal vp grafua iord. ok bera or kirkiu garde
EiðKrC 40218stefnir honum til óhelgi, er hann fell á hans eign, ok gróf Sigmund upp
Glúm 3221Þú skalt fara þangat sem þér bǫrðuzk, ok grafa upp ina dauðu
NjM 1611riðu þeir Njálssynir ok Gunnarr þangat til, sem líkin váru, ok grófu þá upp alla, sem jarðaðir váru
NjM 16114Þeir grofo upp lik þeira bre᷎ðra ok fluttv uestr i Vatz-fiørð ok iørðuþv þar
StuᴵK 44511segia nockurir menn at þersi saumu skurdgud ok þeirra glys. sem Jacob grof nidr. hafi Dauid konungr upp grafit ok flutt heim til Jorslaborgar
Stj¹ 18834Hann suaradi ... J þessum vi stodum ok j serhueria ætt er elldrinn kom vpp leyniz iardfolgit féé ... Nu er at liost bondi at þetta fee allt er þin eignn ok þui lagdi logann fyrst at þinum bæ en sidan vt j rikit beggia vegna at þv munt finna ok vpp grafa ok til þin heim flytia ok sidan dreifa sem þv ert vanr til beiggia handa suo at margr mun fullsæll af verda þinni eign
DrJ 4316Nu skalltu heim fara ... og lata ⸢vppgrafa [var. grafa upp EbWolf(2003) 12311] Vigfus bonda þinn
Eb447(2003)ˣ 12425
● ‖ impers.: grefr upp [■(e-t)]
2) [■] finde ud af (ngt), opdage (ngt)
út: grafa út
[e-t] foretage udgravning (af ngt)
þeir Olafr hofðo ut grafit fitna oc vatnit fell ut
ÓH 386hann let grafa v́t divp við Skeliastein sva at nv ma fara kvggvm enn aðr matti varla smaferiom
HákFris 58233hann let grafa vt diup vid skeliastein suo at nu ma kuggum fara er adur matti uarl[a] skipum eda smaferium
Hák8B 20929Sydann reid fyrr nefndur bondi ad siä huorsu forsokt vera mundi ad grafa vt osinn
ÞBpC³ˣ 12110
C. grafa sik + præp./adv.
niðr: grafa sik niðr
[í e-t] leve incognito, gå under jorden
D. grafask
1) brydes, udvindes, graves ud
2) [hjá e-m] blive begravet (ved siden af ngn)
3) (om hav) blive oprørt
4) [til e-s] kravle/krybe (hen til ngt)
en j þui hann heyrde at o᷎xin ræid at honum fek hann þat fangarad at hann grofz hit nedra til fotanna Aunundi
HallfrFlat 34212i þvi er hann heyrði at o᷎xin reið at honum feck hann þat fanga rað at hann ⸢greip [var. grofz GKS 1005 fol “F”] hit neðra til fotanna O᷎nundi
var. Hallfr61 8216: GKS 1005 fol “F”
E. grafask + præp./adv.
eftir: grafask eftir
[e-u / ! um e-t] granske
til huers at uær grafimz eptir greinum af þeim kuikendum sem huarki eru medr oss ne i moti segir Augustinus
Stj¹ 245Enn sem uxi þersi uar daudr ok folkit leitadi hans ok grofz eptir honum. þa ...
Stj¹ 25020Vlfr qvad þat vera hauga ælld. Þa grofzt Þorir æptir
GullÞ 910grófsk eptir um sakar við þingmenn Þóris, legorðs sakar ok hrossreiðir
Ljósv 207Wictor grefst þa epter ok verdr eigi vijs at helldr
Vikt 3425grafazt epter sumu þvi sem rangtt er vmfram skilningar vit manzins
Theol AM 672 4°¹ 81v1thok hann fyrer sigh at legiazt adrar meistarar bækvr þo helldr være þat heidet enn kristed er hann grofzt efter at vitha og at læra
JerReyk 2124
gegn: grafask gegnum
[e-u] gennembores (med ngt)
innan: grafask innan
[með e-u] plages (af ngt), ædes op indvendig
upp: grafask upp
afsløres, komme frem
Nu fæstir maðr ser kono oc grefrs upp skylda með þæim. þa ...
BorgKr¹ 35018ver ritadom til þin i haust sira Arnstein um festarmal þess manz er Þorer hæiter oc mœyar þeirrar er Þora hæiter at þu skilder hafa haft þar a lysing i hæilaghre kirkiu, ef þar grœfezt nokorer mæinbugher up sva at þeirra samganger mætte æighi værda saker þess
DN III (1315) 6615
II. (y. no.)
Form.: grafa (80); grafinn (35); grafit (27); grof (21); grefr (16); grafin (16); grofu (9); grafnir (7); gróf (6); grófu (6); grava (5); grofz (5); grafen (4); grofo (4); grofv (4); graua (3); grafner (3); grafazt (3); grafua (3); Grofu (3); græfi (2); grafuet (2); gravet (2); grófsk (2); grofzt (2); graf (2); grauet (1); grefí (1); grafed (1); grafva (1); grefst (1); grœfezt (1); grafimz (1); grafe (1); Graf (1); græfir (1); grafnar (1); grafuid (1); gravinn (1); grófo (1); grefrs (1); grafast (1); grafvnar (1); gröf (1); gr▹a◃finn (1); Grovo (1); gravenn (1); Grefz (1); grafuaszt (1); græfr (1); grafínn (1); grauiɴ (1); graveɴ (1); grafuín (1); grefur (1); grauazst (1); grafid (1); graueɴ (1);
Comp.: niðr- (1)
Gloss.: EJ (cf. corr.); ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med -fv-; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Andersson 1960 [KLNM 5] 420; Astås 1990 [MM 1990] 126; Bergman 1944 134; Falk 1913 5; Falk 1914 88, 157; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 90; Gering 1916 [ANF 32] 8; Polomé 1986 663
Genre. (expected): religious works [rel]: 109 (78); family sagas [isl]: 42 (36); romances [rom]: 40 (30); legal works [jur]: 36 (28); historical works [his]: 35 (51); contemporary sagas [bis]: 16 (22); charters [dip]: 11 (23); learned works [div]: 6 (9); unclassified [ ]: 3 (1); legendary sagas [fas]: 3 (13); þættir [tot]: 3 (6);
AS (red.) — January 2022
ÞH (strukt.) — February 2011
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net