gestr sb. m. [-s, dat. -i; -ir/-ar]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) gæst ⫽ guest
En er hann qvad a gistina oc sva hvat þeir hofþo at verþi. Þa fello ‹þeir til fota Benedictus›
●GregDialA 1471En sa er þar bio. áᴛi vón til sín margra gesta oc vaɴda manna
ÞBpCod645 28hann oc hueʀ annarra. er her gestr. oc heimilis laus i þessom heími
Menota: 88va12 BarlA 16728J auðro andvgi gegnt honom sat stallari hans ... oc þar nęst gestir ef gaufgir menn komo til hans
ÓH 10310Bondi scal hallda kirkio dag þann at iafnlengd hverri of sinn a .xij. manoðom. oc hiv hans oc gestir þeir sem þar erv fyrir vm nottina
ÁKr 2323Fꝍðer bonde geste æigi sua marga oc gefr han suida at eta þa er han sæckr .iij. morkum firer huern þæirra
BorgKr¹ 34111Niall er uti vm kvelldit ok kona hans. ok bva vistir gesta sinna
Heið 814Allir menn lofuðu smíði þeirra nema gestir
ÁsmS 8117Um gesta
cap.
EiðKrA 3804Ef gestar koma a hænndr manne .iiij. eða fiorom flæiri
EiðKrA 3805spvrði (konungr) hann margra luta. Gestrinn feck orlꜹsn til allra luta
HkrFris 13917þú, kerling, skalt sœma við gestinn
ǪrvS 13916þꜹ toco við ⸢gestom [var. gestinom AM 68 fol “68”]
var. ÓH 40413: AM 68 fol “68”Olafuer ok Hunæfuer varo til gæst hia Jone iambr
cf. the phrase registered in nynorsk ‘til gjestes’, NorskOrdb 4 203 DN III (1344) 19633Ef gestrinn kveðr dura þa skylldí æigi bondinn dúra
Gramm¹ 2226eigi er nu miok avð uelltt vm aulmusv giordir ... þuiat nu eru margir gestir til garðz komnir
JBpB(2003) 9429her man at þi koma sem mællt er at gud elr gesti
JBpB(2003) 957Guðmundr sa mennina oc kendi eigi, þviat hann var vskyngn, oc spurdi hverir þar væri. Falki svarar: gestir erv her. Guðmundr svarar: oc mvno eigi avfvsv-gestir
StuᴵK 2159Loth sat við borgarinnar port. bidandi þar godra gesta ef at bæri
Stj¹ 12037Gestr sía var diarfr j ordvm
NornÓT 163Konungr suarar. gestr muntu her uera huersu sem þu hæitir
NornFlat 3465Einn herbergissuæinn skæinkti utar a bekkinn gestanna
NornFlat 34732vtan gesti hinum nykomna
NornFlat 34733Herbergissuæinninn gengr innar firir konung ok segir honum ... þessi hinn komni gestr
NornFlat 34737Nu talazst þeir uit gestirnir utar a bekkinn
NornFlat 3483lęt ek mer lika ... huort þu uill geallda þig sealfan edr gestinn
ÓH1005 77417Fra vidtali konungs ok gestz
cap.
ÓTFlat 37522spurde konungr hann margra hluta en gestrinn fek ór aullu leyst
ÓTFlat 37528kallar hann til sin kerling sina ok talar vit hana launmæli, huert efni her mun i vera um gestinn þenna
Thom² 3602Gestr var ek, ok toku þer vid mer
VP 40316gestur uar eg og olut þer mig
Dugg681a 954þikizt Vilhialmur nu uita at dyrit veit gesta uon huersu goder sem eru
VSj 474at fagna gestinum
Theol AM 672 4°¹ 88r6ol hann gest gangannda
Harð 1522Meykonungrinn játar því, ok skipar honum hjá gestum á enn óœðra bekk
ÁlaFlˣ 9511Vitum ollum gegna gester iamvell sem gildbrꝍþer
Gild¹ˣ 920Ver skolum abyrgiast hus gilda vars þat er han fꝍþer i hiun ok gesta ok flor hans
Gild¹ˣ 921Bonde mællte vid þennann mann, vid skulum vel samann kaupa, ek skal vel giera vid þig, enn þu skalltt vinna mÿkit. Gesturinn suarar. Ecke mun ek vinna
Hem1006ˣ 3339þu skalltt vinna mÿkit. Gesturinn suarar. Ecke mun ek vinna
Hem1006ˣ 3339gestinum
Hkrᴵˣ 37817
2) udenlandsk købmand ⫽ (of a foreign trader)
the implication of these citations is that the royal court seeks to control trade between foreigners in Norwegian harbours
[var. + aller gæstir sæm heghet siglæ j landet ok ekki koma þer vm aret. en eptir jolen skulu lidugher væræ firi leidangs gærd þet aret Holm perg 35 4° “D”]
an editorial note suggests that this addition is misplaced var. RbHM (*1316)⁴b 12620: Holm perg 35 4° “D”at eingi gæstr kaupi uidr
RbME (*1346)(ˣ) 16613Þat vilium ver at þer vitid at engir gester kaupe med gæstkomne menn
RbHMy (*1358)¹b 1771fꝍrbiodande allom vtlenskom mannum til Tunsbergs komandom nokor kaup eder solur vider vtlenskra gesta eder inlenska at hafua
RbMEHM (*1362) 1837
3) kongelig soldat/spion, hirdmand af lavere status end hirðmaðr sb. m.) ⫽ a royal retainer, spy or member of an attack group (of different and lower status than a hirðmaðr sb. m.)
cf. Hollander 1921-23 [SS 7] 63
●●● Enn ero þeir huscarlar konongs ínnan hirðar mæð konongi er auk næfni eigo mæð huscarla nafni. oc heita þeir gestir oc fa þeir þat nafn af fiolskylldri syslo þviat þeir gista margra manna hibyli oc þo æigi allra mæð vinatto en þæsser mænn eru þo mala mænn konongs oc taca halvvan hirð manna mala
Kgs 415forɴ lꜹg voro til þess at konvngr scylldi hafa .lx. hirdmanna. hann hafþi oc lx. gesta. en aþr hofðo konvngar haft xxx
Mork 29017hann hafði með ser .lx. hirðmanna. oc xxx. gesta. oc setti hann þeim mala oc lavg
ÓH 10313þa sendi hann gestina ut eptir þeim. þeir hittv þa ut a Nęsi ... toco þa haundum oc bundv oc leiddv inn a Gaularnes
ÓH 1101Ec mvn lata fara merki mitt fram i miðio liði oc scal þar fylgia hirþ min oc gestir
ÓH 53713ver hafum væít vidare geste varom oc ragnilldi ... tupptir norðr uiðr lidv
NoDipl (1289) 5530gengo .lxx. manna. til handa Sverʀi. oc gerþuz sumir hirðmenn æn sumir gestir. sumir huscarlar
Sv 934er fram for merki Sverris konungs fylgði oll hirð hans oc gestir
Sv 5114hann veitti hirð-monnuᴍ sinum i hirðstofu hinni miclo. En gestum i Sunnefostofu
Sv 7221En er gestirnir comu allir saman. þa fleygþi Þorolfr rympill sverþinu ut a scipit
Sv 1109Gestirnir liopu oc ut eptir honom. varð þar mikil oʀosta
Sv 11011siðan soru lendir menn þa hirðstíorar þa handgengnir menn þa gestir þa bo᷎ndr
HákEirsp 48930var konungi sakt. at Iarl hefði sent eptir honum gesti ⸢sina [var. ÷ HákFlat 11716] ok latið drepa hann
HákEirsp 57025nefndi hann fram lenda menn sina oc lét sueria sér trunuðar eiða. þa skutilsueina þa hirðmenn og gesti siðarst bo᷎ndr
HákEirsp 5785Sa maðr for með brefin er Josteinn þꜹmb het. hann var gestr
HákFris 40213gerðiz þar hark nokkot i bænom með hirðinni ok gestom ok hvskorlum
HákFris 44031(konungr) kvað a at gefa skylldi mork brenda hveriom hirðmanni. enn halfa mork gestum ok kertisveinom
HákFris 58017Sit þar, sem mę́tiz hirð min ok gestir
Mág¹A 2755fyrir riddara hverium preste ok hirðmanne skolu skerða þriv nef en fyrir gest ok kertissueini .ij. nef i abælum þeirra
RbHM (*1311)¹ 9022●●● Saul ... sendir þęgar gesti sina at gripa hann
~ lat.lictores
Vulg 1Reg 19,20 StjC 47025gestir nokcurir foro honum næstir af Birkibeinum
SvEirsp 3107Sittu þar, segir konungr, sem mœtaz hirð vár ok gestir
ǪrvS 14319slikt hit sama eru oc skylldir hirðmen oc gester oc kiærtisvæinar oc aller konongs men
Hirð 40821þat er forn siðr oc hæit Birkibæina at gera tiund af mala sinum bæðe hirðmanna oc gesta oc skipta i þriðiunga
Hirð 41016Hans skyllda er oc þat at vera a ollum stæfnum hirðar oc gesta oc sætta þa um oll þau mal sem þa skil a
Hirð 41112Hans skyllda er þat at vera a ollum stæfnum milli hirðar oc gesta oc allra konongs manna með stallarom oc sætta þa um oll þau mal er þa skil a
Hirð 4128skulu huare‹r›tvæggiu hallda með slikum *vapnum sem hafa hirðmen gestir eða kertisvæinar
Hirð 42816giælldr hirðmaðr mork en gestr halfa
Hirð 4349Þat skulu men oc uita oc varazt at eigi gange þæir inn sem æigi eru næfndir. eigi þa hirðmen er gestum oc kertisvæinum er blaset. oc æigi þa gestir eða kertisvæinar er hirðmonnum er blaset
Hirð 43720er þat kunnikt i konongs hirð at gestir ero nester hirðmonnum at sꝍmdum oc at nafnbotom oc ollu rettar fare
Hirð 4392Þui hæita þæir gestir at þæir hafa þar morgum stoðum gisting sem þæim værðr engi þok firir kunnað
Hirð 43911Gestir eru oc skylldir ... at væita liðsinni lendum monnum oc syslumonnum til allra rettra konongs mala þar þæir værða til krafðer
Hirð 44011Allar þær þyrmslur sem hirðmonnum byriar at hafa þær innan hirðar sem til þæirra forunꝍytis ‹byriar› æigu gestir at halda oc hafa
Hirð 44019Þar sem men ero sva til varðhallz i svæitum at bæðe ero gestir oc þæir men aðrer sem æcki ero handgengnir. þa skal sva till skipta at æ se gestir með oðrum monnum a værði þui at þæir ero kononge truskylldir
Hirð 44120gíǫr til gestí ok annat folk með þeim. lát fara heím at lendvm mǫnnvm. ok drepa þa sem nv vílía eigi við skipaz navðsyn þína
Huldaᴵᴵ 23922þar firir var Sigvrðí gefín davðasǫk. ok með raðí lendra manna var þat framgeingt. sva at eítt kvelld siðarla geingv til gestir nǫckvrir. þar er Sigvrðr var. ok kǫllvðv hann með ser
Huldaᴵᴵ 25313Hann hafði áttján-sessu, skipaða hirðmönnum ok gestum ok kerti-sveinum
MLag 3622hirðin ok herbergis sueinar .ij. merkr. en gestir kertisueinar ok sueinar er fyrir borðum þiona mork forna fyrir huern þeirra
RbHM (*1308) 793[var. + sendi hann til hennar sína þręla ok gesti ok þrifv þeir gvnhilld ... [ok dreck]tv þeirri daligv drottningv j eítt fvrdvliga divpt fen AM 62 fol “D¹”]
var. ÓTᴵ 17116: AM 62 fol “D¹”er Æirekr konungr spyrr þetta sendir hann til gesti sína ok lætr drepa þessa xíȷ́ menn
Fær 427hann nefnndizst Gestr ok bæiddizst at dueliazst med hirdinne en konungr hafde þar fátt um en skipade honum at sitia utar fra gestum
ÓH1005 7722Sa madr for med brefunum, er Josteinn het ... hann var gestr
Hák81 31712giordizt hark mikit j bænum med hirdenne ok gestum ok huskollum
Hák81 39015hann hafðe auc .lx. gesta en faðer hans hafðe .xxx.
FskBˣ 30717gereð til geste oc lateð drepa einn lendan mann eða tva þa er nu sitia hæima
FskBˣ 33721Óláfr konungr hafði c. hirðmanna ok lx. gesta og lx. húskarla
Hkrᴵᴵᴵˣ 22810fekk Þórðr Ásbirni níu menn ok kallaði þá alla saman gesti
StuᴵᴵR11127ˣ 158Margt var annarra manna handgenginna með honum í bænum, bæði hirðmenn ok gestir
StuᴵᴵR11127ˣ 14615Um vetrinn Allra-heilagra-messu gerðuz menn handgengnir Gizuri jarli, þrír tigir manna, sumir hirðmenn, sumir gestir
StuᴵᴵR11127ˣ 3047
II. (cogn.)
Øystein gestr
NoDipl ([a1300]) 11043æirikr gestr
NoDipl ([a1300]) 11046jtem gæf æk Eirike gest frenda minom suffragia sanctorum
DN II (1305) 6811Hallbirni gæst
DN I (1317) 13317Jon gestær
DN I (1318) 13722Þronde gest
DN I (1320) 14034Kolbæin gest
DN III (1321) 11814Kiæitil kiæipti halfræ mærker boll a Þiostoue gest oc Æilinu mœdr sinnni
DN II (1326) 13618Hallbiorn gestr
DN I (1340) 21331Þorsstein gesster
DN I (1342) 2246Olafr er siþan var kallaðr gestr
StuᴵᴵK 2043Gudbrandir gestir
DN XII (*1323›AM 902 a) 4625Jǫrundr gestr
StuᴵᴵR11127ˣ 25232
III. (propr. pers.) (cf. Kaplan 2004 [Gripla 15])
*konvngr spvrdi hvat hann het. hann qvaz Gestr heita
NornÓT 1513Konungr tok honum uel ok spurde huerr hann væri. en hann sagdiz Gestr hæita
NornFlat 3465kom æinn madr okunnr til hans ok gek fyrer konung ok kuadde hann konungr tok honum ok spurde hann at nafni en hann nefnndizst Gestr
ÓH1005 7721vm sidir spurde konungr huat manna Augualldr hefde verit ... Gestr sagdi. Augualldr uar konungr ...
ÓTFlat 37530Kongr tok honum vel, ok spyr, huer hann væri. Hann svarar: Kallith mik Gest Gunnolfsson
ÞJ 310Gack til Gestz þersa, ok seg honum, ath hann fari til minn
ÞJ 322Gestr [var. + Oddleifsson NKS 1181 folˣ “S”] ferr vestan af Bardastraunnd
Gísl 5419Grettir ... kom atfangadag jóla til Sandhauga. Hann dulðisk ok nefnðisk Gestr ... hann beiddisk þar gistingar
Gr 21020Þá mælti Þorbjǫrn: ... hverr er þessi maðr? Hann svarar: Gestr heiti ek. Þorbjǫrn mælti: Þú munt vilja skemmta nǫkkuru, ok ertu aufúsugestr
Gr 2314Sa maðr qvaddi Skuf. Hann tok qveðiu hans ok spurði hann at nafni, hann ⸢qvez Gestr heita [var. nefndizst Gestr FbrFlat 20414]
Fbrˣ 14018Gester Sweinsson
DNᴵᴵᴵ 3847
Form.: gestir (23); gesta (14); gestr (11); Gestr (10); gesti (8); gestum (7); gest (6); gester (3); gestinn (3); geste (3); gestrinn (2); gestinum (2); gæst (2); gestirnir (2); Gesturinn (2); gæstr (1); Gestz (1); gestanna (1); gestz (1); gestar (1); Gest (1); Gestir (1); Gester (1); gesster (1); gestom (1); gestur (1); gestina (1); gæstir (1); gestinom (1); Gestirnir (1); gestí (1); gestær (1); gistina (1); Gestrinn (1);
Comp.: and·vara- (3), au·fúsu- (5), nǽtr- (3), skemmðar- (2), vá- (3), vetr- (9)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin item -gestr; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (cf. corr.); Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 226, 229; Blom 1960 [KLNM 5] 696 ff.; Breisch 1994 68, 100; Bugge 1905 70-75; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 89; Gering 1916 [ANF 32] 20; Hamre 1961 [KLNM 6] 573; Hoffmeyer 1956 [KLNM 1] 400; Hollander 1921-1923 [SS 7] 176; Holtsmark 1961 [KLNM 6] 256; Jón Jóhannesson 1948 119; Kaplan 2004 [Gripla 15] ; Mawer 1932-1933 [APS 7] 27; Seip 1955 24, 28, 149; Seip 1960 [KLNM 5] 336 ff.; Seip 1961 [KLNM 6] 581
Genre. (expected): historical works [his]: 37 (20); legal works [jur]: 24 (11); charters [dip]: 13 (9); þættir [tot]: 10 (3); religious works [rel]: 9 (31); contemporary sagas [bis]: 9 (8); family sagas [isl]: 6 (14); romances [rom]: 4 (12); legendary sagas [fas]: 4 (5); unclassified [ ]: 1 (0); learned works [div]: 0 (4);
CS (red.) — January 2012
ER (omred.) — September 2020
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
gerðr - geta
gátt - gørva
...
...