gáta sb. f. [-u; -ur]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) gæt, formodning, mistanke ⫽ guess, assumption, suspicion
Ðer sagðut sva at þæssum þræm gatum at yðr þotti þat licazt væra at ...
●Kgs 3321●●● þú gefr henni ranga sök ok illa gátu
Parc 3533þat var at ⸢*ágætum [non emend. gätum] gǫrt, hversu fǫgr hon var
sense? Kjaln 813n.Allann tima hier til hefir ek markat þin lyti med ætlan ok gátu minne, enn hedann af þarf ek þess eigi, þuiat nu hefi ek sied, huersu bannsettligr þu ert
MarE 5579sagði Biorn at þetta hafði farit eptir ⸢getu [var. gátu AM 446 4°ˣ] hans
var. EbWolf(2003) 20320 → Eb AM 446 4°ˣ 43v19fóru menn at leita Grímanna bæði á sjó ok landi, ok funduz þeir hvergi, ok stóð þessi leit mánuð, ok var víða ⸢gátum [var. getfé AM 340 4°ˣ] til dreift
HálfdEystˣ 10516hvad mun kappinn Rolfr vilia hingad ä vorn fund drottníng mælti ⸢or [var. ꜳ̋ AM 152 fol] sliku ollu verdr gätu at giǫra so büed
~
Rafn 1830 7827 HG AM 590 b-c 4°ˣ 15r15(proverb.; cf. FJOrdspr 187) nv kom þar at þvi sem mælt er. at ⸢spꜳ er þat er spakir mæla [var. spá er spaks Gáíta AM 392 4°ˣ]
cf. item Foote 2003 [ÍF 15:2] 178 note 1 var. JBpA(2003) 45 → JBp AM 392 4°ˣ 4r14(proverb.; cf. FJOrdspr 187) spa er spaks ⸢geta [var. Gꜳ̈ta AM 392 4°ˣ “H²”]
var. JBpC(2003)ˣ 11115: AM 392 4°ˣ “H²”
2) gåde (der skal løses) ⫽ riddle (to be solved)
hann réð allar gátur hennar ok o᷎ll hennar vandmæli
KrossOrigA 912þa man ec gefa yðr .xxx. linklæða oc sva marga kyrtla. ef þer giętið æigi gatv mina læyst
StjC 41133●●● drap (Samson) þar .xxx. manna af hæiðingivm ... þeim at gialda er gatvna ho᷎fðv græiðt
~problema
Vulg Judic 14,19 StjC 41219þat er hamar sa, er hafdr er at gullsmíð ... ok þat er hans gata
HeiðrR 6010
● bera upp gátu [fyrir e-n]
bera máttu upp gátur; skaltu lauss, ef ek sé eigi
HeiðrH 5621aldri varð þat enn, at ek sá eigi gátur þær, er fyrir mik váru upp bornar
HeiðrH 5629hon fór at reýna vitrleik Salomons konungs. ok bar vpp firir hann gátur
KrossOrigA 912Ek man bera vpp fyrir yðr eina litils hattar gatv
~ lat.problema
Vulg Judic 14,12 StjC 41131Þeir baðv hann bera vpp gatvna
~ lat.problema
Vulg Judic 14,13 StjC 41134skal hann bera upp gator þær, er hann gętí eigi raþit
HeiðrR 5412Hann segir: er ecki fleiri undaɴ lꜹsnir? Konungr mællti: uera skolo fleíri, ef þu þickizt til fær at bera upp gatur
HeiðrR 569Þat kys ek ... at bera fyr upp gaturnar
HeiðrR 5612
3) mysterium, problem ⫽ enigma, puzzle
sua mæler gregorius pafwe ... j hínni xi sok ok hínní þritugtu gato vm stormæle er gor værda Sentencia pastoris
SvR 43●●● Videmus nunc þer speculum & in ænigmate, videbimus facie & ad faciem sicut est. Nú siam uer guð sua sem í skuggsjón ok með gatu, enn þa skulum vær sjá andliti til andlitz sua sem hann er
Hóm671² 18732flutti fram sitt erendi fyrst med spakligum gatvm ok viturligvm mals endvm til tekinna *dæma
KatB(2017) 1510ek mun vit hann mæla ... eigi um gatur ... helldr mun hann berliga sia drottin
~ lat.per aenigmata
Vulg Num 12,8 Stj² 32434‹hann var ok versificator svó fróðr með gátum ok ǫllum háttum, at enginn meistari var hans líki› emend. Kirj 10020: AM 532 4° “D”
emend. KirjB 10020: AM 532 4°ˣ “D”
4) (om kenning ⫽ of a ‘kenning’)
Form.: gátur (4); gátu (3); gátum (2); gatv (2); gatvna (2); gatur (2); gátv (1); gatu (1); gatvm (1); gätu (1); gätum (1); gatum (1); gato (1); gaturnar (1); gator (1); gata (1); Gáíta (1); Gꜳ̈ta (1);
Comp.: ráð- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb _; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr; Fr4 _; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 187; Foote 2003 [ÍF 15:2] 178 note 1
Genre. (expected): religious works [rel]: 11 (7); legendary sagas [fas]: 8 (1); family sagas [isl]: 2 (3); contemporary sagas [bis]: 2 (2); romances [rom]: 2 (3); historical works [his]: 2 (5); learned works [div]: 0 (1); legal works [jur]: 0 (3); unclassified [ ]: 0 (0); þættir [tot]: 0 (1); charters [dip]: 0 (2);
CS (red.) — June 2012
ER (omred.) — February 2020
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net