garðr sb. m. [-s, dat. -i; -ar]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) [um e-t] (afgrænsning af ejendoms grænser) hegn, indhegning, vold (af tørv/sten, etc.) ⫽ (marking of border of a property), fence, wall (of turf and stones, etc.)
for detaljeret beskrivelse ⫽ for detailed presentation, cf. Hertzb
Garþr of kirkio merker varþvę́itcslo þessa allra goþra hlúta es nu ero her talþer
●Hóm237¹ 1022þa scolo þeir gialda scaða þann allan er þar er gorr. er eigi villdu garðe upp hallda
Gulᴵᴵ 49822Nu er kirkia gorr. nu skal garð um gera aller fẏlkis menn
GulKr315f 612Þorsteinn let gerða garð um þuera Grisar tungo milli Langa vatz oc Gliufr ár
Eg162θ(2001) 1717Sa a cost at leɢia lengra garðiɴ ef hann vill er quaddi
GrgKonᴵᴵ 9014eɴ þat er tungarðr er töðo völlr gengr vt at garðe (‘boundary wall’ Dennis, Foote & Perkins 2000 110)
GrgKonᴵᴵ 9025Ef þar er garðr er vm þioð bravt þvera. þa scal hlið vera a garði alnar oc faðms micit
GrgKonᴵᴵ 916hann scal láta þar hlið a garðe
GrgKonᴵᴵ 9522Þeir scolo hálfan garð leɢia er afrett eigo en sá hálfan er quadde
GrgKonᴵᴵ 12014Ef hann á hey eptir þar a landeno i husom eða hey gorðom. oc scal hann abrott hafa ført fyrir mitt sumar nema þeim viɴiz baðom garðriɴ
GrgKonᴵᴵ 1391þess er gialda á i orscotz hælge við ⸢garð [var. tún garð hans GrgStað 2246]
GrgKonᴵᴵ 14724Ef maðr byr a kirkio bóle. þa scal hann þar halda husom oc görðom sva at land spilliz eigi
GrgKonᴵᴵ 21719foru þau með þessum hetti til garðz liðs ... Oc er þau comu ut um garðiɴ. þa heilsaði hann Astriþi
ÓTOdd 920kømr hann at þar er lög hlið er aptr bött. oc a hann at briota upp þott heilact se. Sa er utlagr er hlið bötti en eigi hinn er bravt garðinn
GrgStað 3022Nu er kirkia gor ... Nu scal garð um gera aller fylkismenn
GulKrᴵ 85Garðr er granna sætter
Gulᴵ 4028Nu bua menn tveir a bꝍ einum ... þa scolu þeir sva hallda garðe upp. sem þeir hava iarðar megin til ... oc hava gꝍrvan at fardogum ꝍfstum
Gulᴵ 4029scolu þeir ... abyrgiasc til vetr natta hverr sinn garð. þann er um andvirki stendr
Gulᴵ 4031scolu þeir ... abyrgiasc til vetr natta hverr sinn garð. þann er um andvirki stendr. en sa er eigi gerir sinn garð. þa scal hann abyrgiasc skaða þann allan er hinum er gorr
Gulᴵ 4031þa scolu þeir giallda skaða þann allan. er þar er gorr. er eigi villdu garðe upphallda
Gulᴵ 4111ef bygð gerizt i almenningi. þa a konongr. ef þar er acr. oc eng. oc garðe um loket
Gulᴵ 5817inni a hann dom at festa. en ef hann út rennr ... þa scal efter hanom renna. oc bioða hanom domfestu uti i garðe. En ef hann ór gengr garðe aðr hanom se domr festr. þa ...
Gulᴵ 8627Hann scal biðia hann heima væra meðan hann rꝍr firi utan marreins (sic) bacca æða gengr firi utan garð
Gulᴵ 8930Þorir geck at sciðgarðinom oc krøcði upp a xinne. las sec upp eptir for sva inn um garðinn auðrom megin hliðsens
ÓH 3512toco (þeir) þa fra slagbranda oc lvkv upp hurðina. Gengu menn þa inn i gardinn
ÓH 3515fe þat er leypr garð hans eða gingr þar inn sem hinn skyllde gert hava ma hann setia i suelltikui oc lata hvern leysa sitt landnami i brot
Járns 29014allt þat alldin er menn ⸢veria með gorðum eða gezlo [var. verpa garðe vm eða lata gæta NKS 1640 4° “Ec”]
var. Landsl 17210: NKS 1640 4° “Ec”Garðr skall vera vm kirkiu hueria
BorgKr¹ 34426Nv koma þeir heim at garðinvm bro᷎ðr verðr Ketill skiotari ok stiklar yfir inn
Heið 869ok þa er Gisli leypr a garðinn þa fellr torfa yr garðinvm ok skriðnar hann
Heið 8611●●● ok þa er Gisli leypr a garðinn þa fellr torfa yr garðinvm ok skriðnar hann
Heið 8611Ketill kippir honum Gisla inn af garðinvm ok kastar honum a bak ser. Ecki sia þeir at honum yrði mikill þungi at honum
Heið 8621sua þo at vegr gange firir vtan hus þæiʀa oc garð, er ver letom sættía vm husen
NoDipl (1300) 11818settu þeir .dcc. manna. undir garðinn
Sv 1527til þeꜱ garðz er gerþr er við brvar-sporðinn milli oc bøiarins
Sv 3631Nv er kirkia gor. Nu skal garð vm gera. aller fylkis menn
SvKr 41518●●● slikt er vm griot las sem vm tre ef garð skal af griote gera
SvKr 41523Norheimr virðist bættri. at husum ok gorðum akre ok æingh. ok ollum vm botom
DN II (1306) 6928se nu er ek hleypi hesti minum yfir garðinn
BǫglEirsp 4709skilriki þæt sæm han hafdæ firi gardæ þæim er han hafdæ vtfœrdæ firi nordæn myklæ gæirdæ
DN I (1312) 11930●●● var niðr felldr skiðgarðrinn oc i þi er garðrinn fell æpttu Birkibeinar
HákEirsp 60623Hafa fáir várir frændr legit óbœttir hjá garði várum
NjR1908 2872●●● (i kenning for havet ⫽ in a kenning for the sea) Sjó má kalla garð landa ok men, band ok belti, lás ok fjǫtur, hring ok boga
SnEApp 25610Nv ef leiglendingr fer af iorðu oc hefir slitið vpp stoðu garðe. v. fadmum lengra. geri garð slikan sem aðr uar
om ‘traðagarðr’ Landsl 1128Sa er hinn þriði garðr er heitir skiðna garðr
Landsl 12210En sa er annar garðr er heitir rima garðr
Landsl 1228Nu gerðir um eignir manna fæn eð forað. þat skal firir garð hafa meðan þat ma
Landsl 12214●●● Nv ef þioðuegir renna at garðe. þa skal lið auera oc grind firir
Landsl 12218gera skal garð or enda annars garðz ef uil
Landsl 1465Hon a þar mikla bolstaþi ok erv garþar hennar forkvɴar hafir ok grindr storar
SnE 354(i kenning for skjold ⫽ in a kenning for a shield) Skildir erv kallaþir ok kendir við herskip sol eþa tvngl eða lꜹf eða blik eða ⸢garðr (sic) [var. gard AM 748 II 4° “C”] skipsins
SnE 14923(i kenning for skjold ⫽ in a kenning for a shield) Garðr skips
SnE 15115konungr sa þar garða háfa ok uel lucða
Rauð4 65610Gardr skall vera vm kirkiu huæria
BorgKrNᴵᴵ 29511Arnkell let síðan leggia garð um þueran hofðann [var. + firer ofan dysiuna, ső ha̋fan ad eckj komst yfer nema fugl fliugande Eb447(2003)ˣ 1706]
EbWolf(2003) 1715engir heima menn Arnkels liggia hia gardi hans ogilldir. sua at Snorri hafi drepit. sem Haukr liggr fylg[ð]ar maðr hans hia garði Snorra er Arnkell hefir drepit
EbWolf(2003) 17511●●● Garðrinn uar haarr utan en uaxinn upp miok jnnan [ok] uar þat gott uigi
EbWolf(2003) 17730þikiz ek garð leggia eigi verr en annarr maðr. hefi ek ok þat miog gortt. ok hefir enn engi fallit. helldr setna þeir i iorð niðr
Finnb 7722Þá sá hann, at fœrðr var garðrinn ok gengit á hans hlut
Glúm 207ef ⸢garðr [var. garð (!) GKS 3270 4° “e”] verðr brotinn, þá ...
var. Jb 16013: GKS 3270 4° “e”Traðir váru fyrir ofan garðinn at Hlíðarenda
NjM 18519Starkaðr ok Þorgeirr ... fóru út ok hljópu upp um garðinn
NjM 19514Skarpheðinn høggr hann við garðinum
NjM 19516Þeir fóru þar til, er þeir kómu í Ossabœ, ok biðu þar hjá garði nǫkkurum
NjM 28013Hafa fáir várir frændr legit óbœttir hjá garði, svá at vér hafim eigi hefnt
NjM 3149fýsaz þeir at komaz inn yfir garðinn
cf.skíðgarði
21818 Æv⁸¹ 2192heyrir konan sagt, at herra Guðmundr Hólabiskup ríði þar um garð
GBpD 13519●●● Þar var settr garðr með grjót til hlífðar túninu
GBpD 14422Þa leiddv þeir hann vpp vm garð ok drapv hann þar
StuᴵK 3245Hann sa III menn riða vtan at garþi alvopnaða, ok kennði at þar var Hafr
StuᴵK 35414vavrðo þann lut garðz, er *til fjalls⸣ *horfðe
StuᴵK 4356Var þat ok vviþa garðzins, er vapnum me᷎tte se᷎kia
StuᴵK 43621hvn þottiz v́ti stannda ok komin i eyði-trauð eina; hun þottiz sia Þorgrim vr Gvnnars-hollti sitia aa traðar-garðinum, ok horfði aa mannz-haufut, er laa aa garðinum
StuᴵK 5146Sauða-hús stod i gerðinu, enn garðrinn var laágr, sua at þat var ‹með› aullu ecki vigi. Sturla nam stað, er hann kom suðr vm húsit aa milli ok garðzins
StuᴵK 5248var garðrinn vtan eigi allhár. en firir ínnan var gravftr dívpr
SneglHulda 5310Nú er garðr granna sættir
“A wall makes for peace between neighbours”, Schulman 2010 219 (transl.) Jb 15914at soknarmenn giore gard um kirkiu innan manadar sidan þeir uerda ꜳ mintir
DI II (*1345›AM 354) 79510ath sia. skoda ok meta fyrr nefndann stad mel. herbergi [ok] vthysi. taudur ok garda
IslDipl (1415) 1914vorum vær til nefnder ... ath ... meta fyrr nefndann stad mel. herbergi [ok] vthysi. taudur ok garda
IslDipl (1415) 1914gardaʀ [var. flakar BǫglEirsp 4553] woru giorfir þaʀ, sem miste husanna. War þar mikit lið fyrir jnnan
?forsvarsvold ⫽ ?rampart Bǫgl81 27618var nidr felldr skidgardrinn. Ok þa gardrin fell, vard op micit j lidi Birkibeina
Hák81 56619steypizt nu huer yfer þuerann annann so at ualkesterner liggia storum gaurdum, so at uarla ma rida fyrir
Saulus 4311garðrinn var ólæstr, ok svá hofit
Kjaln 1415er hann kemr heim ath tungardi sinum hefr hann kalfen vpp ꜳ gardin
SneglFlat 42136Gera skaltu ok gard um budina af bisso ofnu
~ lat.atrium
Vulg Exod 27,9 Stj² 3086●●● ok ligga þar saman gardar ꜳ Holi ok Sæbole
Gísl 614Gisli geingr med honum ok allt at garde
Gísl 254og er *þvi var lokid var kistann sett a gardenn fyrer sunnann kyrkiu
ÁBpˣ 646var kistann sett a gardenn fyrer sunnann kyrkiu og stod ‹svo›
ÁBpˣ 646Ef maðr brýtr garð manns. gialldi .ix. ertogar eða haldi upp settareiði ok fangavitni
BjarkÁMˣ 31011kirkia a nitian mæla acrlond i gorþom vt
DI I (*[1180]›Bps A II 1ˣ) 26816uestur j gnnup ok ur þeim garde j þann gard er geingur upp ur markklett fyrir uestan gnnup. er sidan mark gata su er geingr fyrir uestan gnnupsenda
DI VI (*1397›apogrˣ) 3423umm morgunenn effter var haugur giördur ut vid gard á Evindará
DplFljˣ 12232villda eg ... ad þu færer ad honum og værer firer honum under gardenum ad Ulfarzfelle
Eb447(2003)ˣ 16011situr hann fyrer utan gardinn þar hia husinu
Fljˣ 815vid gardinn ꜳ hlassinu var Þorgrijmur tordijfill ... enn nauta-madurinn var i gardinumm uppi
Fljˣ 4211hafdi lagid garda umm twn manna, og so merki-garda
Fljˣ 6016Asbiornn var so mikill meistari ꜳ gardlag, ad þad er til marks, ad þeir gardar stannda enn ... er hann hefur reista
Fljˣ 6019Ey skal mier þad verda sem flestumm, ad eg renna þar ꜳ gardinn, sem lægstur er
“I’m not going to be like most people and attack at the weakest point”, Young 1990 73 (transl.) Fljˣ 11011En ef lýstr ross við garð bundit. gialldi eyri þeim er á
Frostˣ 22711ef menn brenna andvirci manna. vönd eða staura. eða þann garð er sá scal upphallde. eða sætrs innan stafs ...
Frostˣ 24410ef hinn vill *cviðia haga sinn. þá seti hann garð meðal. oc gerði á sinni iörðu
Frostˣ 24528hinn er tekr scal verpa garði um fyrstu .xij. mánaði oc eiga engan kost at þoca optar
Frostˣ 25119hinn ... scal ... hafa sniðilsverp í frá garði allstaðar til garðs ser
Frostˣ 25120Bera (ɔ: Gera?, cf. ed. note) scal or annars garði ef hann vill
Frostˣ 2524●●● ... garda
~ lat.Destruxisti omnes sepes eius
15824 (Vulg Psalm 88,41) GlossPsalt 15925hann sér þar garð háan, gjörðan með múrsteina ... hann gengr með garðinum nokkra stund, ok berr allstaðar jafnhátt ... tekr hann kaðal, ok bindr um einn stein stóran, ok kastar inn yfir garðinn, ok les sik svá upp á garðinn
HjǪˣ 4994Búrizláfr komz nauðuliga undan, hann kastaði sér af hests baki yfir einn garð ok komz svá í borgina
Knýtlˣ 29121eingi kom þeli i jørd, menn húsudu og løgdu Garda vmm þorra
LdnHb281ˣ 50123er féit var rekit með túngarðinum, hlupu geldingarnir inn yfir garðinn í tún
LjósvLˣ 344er féit var rekit með túngarðinum, hlupu geldingarnir inn yfir garðinn í tún
LjósvLˣ 345eigi nenni ek, at hann deyi undir gǫrðum mínum
LjósvLˣ 5027j gardi lytlum
PlacA(1998)ˣ 418Þeir tala vm við stackgarðinn, hvart manna-favr ve᷎re ‹upp með fjallinu›. Þorolfr bonde or Hunda-dal var þar ‹við gar›ðinn (ms. vid gardinn) ok svarar emend. Stu 43216: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵK 43216: BLAdd 11127ˣ “IIp” → ms. 108v17Hann geinngur epter henne þar til ad fyrir vard gardur mikill og grind i hlidinu
Vilm1006ˣ 15711er Þorsteinn kom at garþi, þa stigu þeir af baki oc qvað Þorsteinn ecki skylldi spilla tuni Hauks
ÞSHˣ 1694
● gildr/(ógildr) garðr
Nv ef þeim lizc garðr sa gilldr. þa scal hann gialda er garðbriot a. slict allt sem at scaða vęrðr
Gulᴵᴵ 49812þa skal sa giallda skaða þann allan er gorr er er eigi vill garðe upphallda at garðr er ugilldr
Járns 29012●●● ef a liggr lið. þa skal biscups armaðr. gera til fimt. at huær gere sin garð gilldan
EiðKrA 38810●●● sa garðr er gilldr er alen er millum huers staurs oc hia staur hin þriði huer oc ⸢iaðraðr allr oc [var. laden NKS 1642 4° “Ba”; lagðr allr AM 315 i fol “Bi”] sua þiuckr at eigi megi kasta bulꝍxi i gegnum
Landsl 1224sua oc ef fenaðr manz gengr i akr eða eng at garðum gilldum
Landsl 13016ef maðr leggr troð sina uiðr akr eða eng annars manz þa skal hann huerfa garðe vm gilldum
Landsl 13017En at ⸢gildum garðum [var. gorfum garðum Landsl 12316]. þa skal fenade allum oc suinum heim stefna. oc leggia laga sect uiðr
LandslBorg 139b22Svá oc ef fénaðr manns gengr í acr eða eng at görðum gilldum
Frostˣ 2464sá garðr er gilldr er öln er ámeðal staurs hvers
Frostˣ 2466Nú er höggvit naut eða fénaðr manns oc er eigi boðit heim at úgilldum görðum. þá sculu uppi holf giölld ef þræll hefir drepit
Frostˣ 24613Ef maðr leggr tröð sína við acr eða engi annars manns. þá scal hann hverfa garði gilldum um
Frostˣ 24621
● garðr eða/ok grind
at hann gerer þeím nokot spial virkj ... a gaurðum eða grindum
NoDipl ([1207-1217]) 2927ef nokor maðr verðr sua djaʀfr at hann gerer þeím nokot spial virkj ... a gaurðum eða grindum eða a þuȷ́ er til heivir leghet ... þa skall hann engo fyrir koma nema liví eða límum
NoDipl ([1207-1217]) 2927til þarfynda garðz oc grínndar
NoDipl (1277) 445þæir sem bua a læiru ... skulu hafva alla i næyslu til þarfynda garðz oc grínndar. husa ok annnars vidar. or blikum sua hæímílega sem honom er a blikum byr
NoDipl (1277) 445þa skildi þen [dag]er uera sua sæm stæmt uære vm grind ok garda þa sem siræ Ion a. Holom uildi ampæ vp. a. iord Þoro j. Hælgæ lande
DN XI (1330) 2337med gaurdum og grindumm. holltum oc haugum. vo᷎tnum oc veidesto᷎dum
DI V (*1470›1704ˣ) 5865
● hegna/verja með gǫrðum eða (með) gǽzlu
allt þat alldin er menn ⸢veria með gorðum eða gezlo [var. verpa garðe vm eða lata gæta NKS 1640 4° “Ec”]
Landsl 17210Ef maðr gengr i æpla garð. eða hu‹a›nna garð. lauka garð eða næpna ræit. ærtra eða bauna oc allt þat aldin er men hægna með gorðum eða með giæzlo. tvigilldi skaða þæim er atte oc .ij. aura i þokka bot
Bl 27210
● innan garðs
En ef hann grefr voll til innangarðz. have þa fræmæle sinn. En ef hann grefr til utangarðz. have halvan hvárr sa er til ferr iarðar. oc sa er sere. ef hann gerðir um
Gulᴵ 3835gengr þar smale innan garðz. oc etr þar ácr oc eng
Gulᴵ 4110þat a konongr halft ef maðr er veginn. En .vi. aura ef innangardz er. oc adrer .vi. ef hofuð berr ór stað
Gulᴵ 817sua hit sama firir bioðom ver huerium manne, at taka aevanga híns hælga Olafs þa sæm pilagrimum æro skipaðer til nytsæmda, æða jnnan garðz læggia
NoDipl (1297) 8822ef hann grefr uoll til innangarðz hafe af fræmæle sinn
Landsl 11010ef maðr logfestir iorð sina innangarðz eða vttan
Landsl 11611En tioðrhesta eða tioðrkyr oc allt þat bu er bꝍndr setia ⸢sialfir innan garðz [var. in oc gerda sialfer vm LandslBorg 140b10] oc uerðr þat laust oc gerir skaða seti inn til ausla giallda
Landsl 12411ef maðr fꝍrir huss sin af fornom tuftum oc a þær tuftir sinar er honum haga bætr innan garðz. þa skal til þeirra husa boð bera oc fatꝍka menn flytia
Landsl 13920●●● Þat er ubota mal at uega man innan stoks eðr i garde uti. eðr innan ⸢garðz [var. gerðis Landsl 516]
LandslBorg 72a3beita edr allungís innan gardz læggia aeuanga þa sem þeim æro skipader
~
DNᴵᴵ 14036 NoDiplom (1328) BLAdd chart 26050 1r5ef eigi verða ⸢innan garðs [var. innangarða GKS 3271 4° “i²”] beituteigar hins .v. aura verðir
var. Jb 1508: GKS 3271 4° “i²”Æirikker ... sældi Þoralde ... tuægia aura bool fornt. j Læirix tunum ... med allum lunnyndum sæm til liggia. ok til haua leghet fra forno ok nyiu jnnan gardzs ok vttan firir atta mærker gangs pæninga
DN XI (1334) 2530þat er vbota mal ef maðr veger mann ínnan stoks eða í garðe vte. eða ínnan garðz þers er huerfir vm aker æða eng at heímíle sealfs hans
Landsl1154 1052innangarðs á bæ mínum stendr einn hamarr stórr
GBpD 11039Með skapti eða taugu má jǫrðu skipta innan garðs, en sjónhendingum utan garðs
Jb 1209ef eigi verða innan garðs beituteigar hins .v. aura verðir
Jb 1508Ef elldr kemr i hus mannz, oc er so micill, at lóge verde liórum hærre, þa er hann sekr ꝍrtogum ix. þo at menn slꝍckvi innan gards
BjarkExcYaˣ 84b31hann geingur til hrwta-huss sijns, þess er innann gardz var
Fljˣ 811síðan scírscoti tryggva vátta ábyrgð hvárt sem (jǫrðin) er innan garðz eða utan
Frostˣ 23521at hann hafi brent hús hans eða loð er innangarðs er
Frostˣ 25416
● skipta gǫrðum
Nv skal gorðum skipta eptir iarðar hofn
Landsl 1222fimt skal gera til garðum at skipta oc luta
Landsl 12314Nú skal gǫrðum skipta eptir jarðar hǫfn ok ǫllum áverka
Jb 15914
● útan garðs
Dom þaɴ scal nefna vtan garðz þar er hvarki se acr ne engi. oc eigi fiʀ garðe eɴ i örscotz hælgi við garðiɴ
GrgKonᴵ 8421a sa maðr cost þess er land a þar et næsta at veria land hans lyrite ef hann vill þriþiung utan garða þess lutar er til hans landz liɢr
GrgKonᴵᴵ 8312a sa cost er völl á at gerþa eiɴ ef hann vill. oc taca þa utan garðz garð virkit
GrgKonᴵᴵ 9026scolo þeir allir þa til dura ganga er aðr voro utan garðz
GrgKonᴵᴵ 1673þar scal sócnare fara oc marka dom stað i örvar scótz hælge utan garz þess manz er hann vill søkia
GrgKonᴵᴵ 17418Þingmeɴ eigo at æia i engiom utan garþa þa er þeir fara til þings
GrgStað 4326Nu kveðr maðr fiar sins en hanom vill engi maðr dom festa. þa scal hann ganga utangarz. æða fara út um marreins bacca. oc fara aptr til hús siðan. oc kveðia i annat sinn
Gulᴵ 2317En ef hann grefr voll til innangarðz. have þa fræmæle sinn. En ef hann grefr til utangarðz. have halvan hvárr sa er til ferr iarðar. oc sa er sere. ef hann gerðir um
Gulᴵ 3836Hvervitna þess er menn skilr a um sætr. æða a marcteig. æða a marcreinu utangarðz. þa hever sa sitt mál er vitni berr til
Gulᴵ 4215Nu a leysingi at landname. ef hann a iorð. skatzvaran eyri innangarðz. en sun hans eyri ... Innangarðz a hverr sem nu hevi ec talt. holfu minna eigu menn utan garðz
Gulᴵ 4431●●● hval a iorð mannz. innan garðz. þann hval a sa er iorð a. Recr hval a iorð mannz utangarðz ... þa a konongr halvan. en sa halvan er iorð a
Gulᴵ 5919þa scolo þeir sitia utan garðz. oc gera einn til hus oc segia til ærendes
Gulᴵ 8333þa scolo þeir meta iorð aura fullra. meta iorð oc sia bæðe utangarðz oc innan garðz. þa er þeir hava iorð metna
Gulᴵ 926Hvervitna þess sem menn skil a um sætr eða landamerke utangarðz eða innan. þa
Járns 2911allt þat goz. sem þæír. æíga eða æigande verða j lannde eða lausum ꝍyri. vttan garðz oc jnnnan loghlega
NoDipl (1292) 6222Nu liggia haglendj saman utan garðs
SkipSauð¹ 4728þessa menn scal grafa utan garðz eigi nǽrr en i orscotz helgi við tvngarþ þar er hvarki se akr né eng
ÁKr 299huart sem þæir bríota vtan garðz eða innan vtan i konongs garðe skipi eða nauíst
NoDipl (1300) 11825ef hann grefr uttangarðz oc gerðir vm hafi halfan huar sa er saðe oc hinn er til fer iarðar
Landsl 11010Nu liggr þioðgata vm bꝍ manz þa ma hann af fꝍra bꝍ sinum með þeim koste at gera aðra iamgoða vttan garðz at fara i þurru oc uato
Landsl 1314vttæn gars ok innæn
DN I (1345) 23415bioða þeir bræðr faurunautum sinum, at þeir taki af hestum sinum vtan garz, ok lata eigi hrossin ganga i tunit
Fbr 4611fim aura boll jærder i sudra gardenom j Narfuabœle ... vtten garsz ok innen
DN IX (1354) 16111þa skulu þeir sitia vttan garðz. ok eínn mann gera til huss
Landsl1154 18817Enn floccar ‹stigu› af baci vtan garðz, oc gengo siþan til bæiar allir ‹ok skiptu flokkinum, ok gengu› svmir a bac hvssvm, oc ættloþo tveim megin at at ganga, ef þeir verdiz vtti
StuᴵK 19113sua skulo ok allir prestar innan Agdaness gera penitenciario i Nidarosi tiund af ꜹllu sinu sádi bædi utan gardz ok innan
StatEi²C 54421Jtem kuikfe. vtan gards j skaghafirde firir jnnan hofda hola
IslDipl (1374) 5333Með skapti eða taugu má jǫrðu skipta innan garðs, en sjónhendingum utan garðs
Jb 1209þá eigniz sá er jǫrð á, nema hinn hafi fœrt í fjǫru eða á berg utan garðs, þar er hvárki sé at flytja þaðan yfir akr né eng
Jb 1383●●● þá skulu þeir sitja utan garðs eða túnvallar, ef eigi er garðr um, ok einn gera til húss ok segja til eyrendis
Jb 2689kuikfee hæima ok at wtbwm ... En vttan gardz kwgilldi millum hofða hóla hrauns a skagha oc vodlahæidar med miklagarde .vi. kwgilldum fátt j .vi. hundrat kwgillda
IslDipl (1396) 12625hey hæima ok vttan gardz nærri fiorumtighum faðma tauðu
IslDipl (1396) 12631j landskylldir ath heimta halft sionda hvndrath. þijlikth vtangardz at heimta
IslDipl (1408) 1679tækr prestr j læigu hæima a Culo halfua fimtto mork æn vtan gardz iij merkr
DI IV (1432: Bps B II 3) 51222Jtem Standa svo vardna skulder vttangardz
DI V (1449: Bps B II 1) 417med leigubvrde af þessvm peningvm sem bligur hafde adr ꜳt ok vtan gardz stodo
DI V (1460) 2223Tekur prestur j leigu vtan gardz halfa fimtu mork. enn annar heima. iiij. Merkur
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 43520Þar skal prestur vera. tekur hann heima j leygu. cc. enn vtangardz half[a] fimtu mork
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 45630tekr heimaprestur vtangardz af. iiij. bænhusum. ij. merkur
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 46520Þar er prest skylld vpp j land. tekur hann heima j leigu iiij. Merkr vtangardz iij. merckur oc. xij. alnar
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 47431takast heima j leẏgu. vj. merckur. og hafui aulmusufolck þar aff mork. þui hann (ɔ: djákni) skal fær vera ad sẏngia Mariumesso og salumessu. tekst vtann gardz half fimta mork
DI III (*p1394›Bps B III 3ˣ) 5246þa̋ reiknadest til iiij marka tijund til prestskaups liggia enn slijkt vtangards sem tiltekst og ma̋ldagar tilseigia. Tijdakaup presta ad fornu til viij marka edur ix. trautt meira edur ecke a̋ tolff ma̋nudum huorium vtangards og heima
DI VI (*[1482]›AM 381 5ˣ) 4657þuiat hann drap bæde menn og fienad, og Allt þad sem hann fann vtangardz
ÆvMið¹⁸ˣ 302
2) (om indhegning om høstak (cf. stakkgarðr sb. m.) ⫽ of a hey-yard)
hann scal hirt hafa hey sítt. or garðenom oc upp lokit garðiɴ er .iiii. vicor lifa sumars
GrgKonᴵᴵ 9524Maðr á gera log garð um hey sitt i aɴars lande oc grafa i sino engi marki torf til. Ef garðr sa fellr þa ...
GrgKonᴵᴵ 968Þeir Aron voro hinn nivnda dag iola i stakkgarði einvm; enn þaþan skamt var annarr ⸢gardr [var. staccgarðr GBpA 23117], er Sigmunðr færði hey or ok annarr ‹maðr› með honum
StuᴵK 37812Vti j garde segir Dufþakr standa .ij. heykleggiar
cf.heygardinum
52323 OStór 52312●●● ekr hann nu heyi til garðs
Ket 1106●●● Þeir ... kómust upp á heyit, er í garðinum var
cf.þeir kómu at stakkgarðinum
9216 Vígl 9218at raka efter vj monnum at vteingi. þurka og sæta og koma j gard þa bundit er
Búal²A 21a31●●● Garðr stóð í túninu ok meir út á vǫllinn; stóð þar í heykleggi einn
Hávˣ 4612at þeir mundi færa hey ór görðum innan þriggja nátta
Þórð²ˣ 20830
3) indretning/fælde til fiskefangst (cf. fiskigarðr sb. m.) ⫽ device/trap for catching fish
Garðr eða net er oheilact ef vm þuera á er lagt eða gert
GrgKonᴵᴵ 12313gardr var vm þvera gliufr a sa er ei geingu fiskar vm j teina i þeim gardi er firi nedan var
DI II (*1325›apogrˣ) 57823skipshøfn vmm vertyd j Ellidahøfn oc garda skipverium oc naustgiaurd
DI IV (*1397›AM 260ˣ) 5416Krosskirkia j kalladarnesi a ... skipshofnn j vertijd j ellida hofnn oc garda skipverium oc naustgard
DI VII (*[1491-1518]›Bps A II 1ˣ) 4524framliiðande stund rufu munkanner dom Narfa biskups. ok settu ænn sem fyrr garð vm þuera ꜳna
DN VIII (*1328›apogrˣ) 10322staðfestum ver hans dom ok framferð með varo opno brefe. ok fimtaðom or takazst garðenom so mikit sem ranglegha var .j. sætt
DN VIII (*1328›apogrˣ) 10334Leeto munkarner þæghar litlu siðar sætia garðenn aftr .j. ꜳna. með somo þriotsko ok rangendom. sem þæir hafa ænn halldet til þessa
DN VIII (*1328›apogrˣ) 10434
4) fanghegn/fælde for dyr (cf. dýrgarðr sb. m.) ⫽ enclosure for trapping animals
ok sua ef i garðum eða gilldrum veiða
Landsl1154 16931Eigi scal nærmeir gera (dýrgarð) en eigi megi heyra högg til garðs þess er stendr
Frostˣ 2523
5) menneskemur (cf. manngarðr sb. m.) ⫽ row of men
sækia at honum allir. þeir sla gard vm Nichanorem. ok nu mædiz hann af langri sokn ok snarpri
~ lat.uallo
Alexandreis 1274 (V 169) Alex226 783hann bidur þa alla nidur-setiast og skipar þeim i garda, enn hlid i midiu sem i husgardi
Fljˣ 7412Þa voru þeir komner ofann hia skalanum ꜳ vollinn. Þeir giora gard ofann ad sionum
Fljˣ 7728
6) indhegnet område, gårdsplads ⫽ enclosure, yard, courtyard (‘garth’)
Of þeɴa eɴ sama dominusdag mælte salma skaldet. Betre es ęiɴ dagr i gorþom þínom drótteɴ en margar þusunder aɴaʀa
~ lat.in atriis tuis
Vulg Psalm 83,11 HómÍsl¹⁰(1993) 13r13sa ec þic i garþe meþ honom
Theol15²(1993) 78v5Farþu út a gotor oc garþa oc ne᷎vþ meɴ iɴ at ganga at hus mitt fvllisc
~ lat.in vias et sepes
Vulg Luc 14,23 Hóm677 4810nekquer cristen cona ... grof lic hans i garþi sinom
~ lat.in suo hortulo
VitSylv 50840 SilvFrgV 2314hann fór grataɴde ór garþe
ÞBpCod645 2412þeir lax menn scolo ganga at garðe þar er þeir vilia raɴsaca. þeir scolo iii. einir i garð ganga oc til hvss
GrgKonᴵᴵ 16611hann reið upp i garðinn fire stofuna
ÓH 7010Micill camaʀ var i garðinom oc stoð a staufum en rið upp at ganga til *dyranna
ÓH 17613Gengu menn þa inn i gardinn. Þorir męlti J garði þessom er havgr hrrt allt saman gull oc silfr oc molld
ÓH 3515gengr hann vt i garðinn oc tecr hinn bezta hest er faðir hans atti með sœðli oc leypr a bac
Þiðrᴵ 21410ver hafum gefet korsbrœðrom j stawangre tuft ser tíll gardz austr þar sem stoua þæira stenðr
NoDipl (1297) 8229ver uílíum at þu vítir at ver hafum gefet korsbrꝍðrom j stawangre tuft ser tíll gardz austr þar sem stoua þæiʀa stenðr
NoDipl (1297) 8229þar voro .ij. hestar bunir firir dyrvm er Barði kom i garð
Heið 7617Ok stiga þeir undan borðenv ok ganga til hesta sinna. ok stiga a bak ok riða yr garði
Heið 8317Rvth gengr nv i garðinn oc gerir alla hlvti sem svęra hennar hefir fyrir sagt
om ‘láfagarðr’ StjC 4245Ruth gengr nv i garðinn
om ‘láfagarðr’~ lat.in aream
Vulg Ruth 3,6 StjC 4245þar var brvnnr i garðinvm
om ‘láfagarðr’~ lat.in vestibulo
Vulg 2Reg 17,18 StjC 5329Þvi næst gerði hann garðinn vm mvsterið
~ lat.atrium
Vulg 3Reg 6,36 StjC 5644helgaði konvngr halfan garðinn þann hlvtan sem fram var fyrir mvsterino
StjC 56827Þat er oc ubota mal ef maðr uegr mann innan stoks eða i garðe vti eða innan ⸢gerðis [var. garðs] þess er huerfr vm akr eða eng at heimili sealfs hans
Landsl 515Har segir: Hvern dag, þa er þeir hafa klætz, þa hervæþa þeir sik ok ganga vt i garþiɴ ok beriaz ok fell‹i›r hverr *aɴan
SnE 4420er æsir sa, hvar Oþinn flꜹg, þa settv þeir vt i garþiɴ ker sin
SnE 855er konungr ok lið hans reið i hliðit. þa stoð firi innan i garðinum Ravðvlfr bonde
Rauð4 6571Er þetta kirkía et fagra hus. er ek se her i garðenum
Rauð4 6576konungr var genginn til borða. þeir Grimr hittu menn at mali vti í garðinum ... maðr geck inn i stofuna ok þar til er Auluer sat
EgM(2001) 3610Garðrinn var svá fallinn með mikilli virkt, at í miðju var einn brunnr til döggvar ávextinum
om ‘grasgarðr’ Æv²⁷ 10821Þat var háttr í því heraði til viðrværis mönnum, at hverr bóndi er meira átti plantaði garð til ýmisligra grasa í sínu þorpi
Æv⁹ 2923þat er vbota mal ef maðr veger mann ínnan stoks eða í garðe vte. eða ínnan garðz þers er huerfir vm aker æða eng at heímíle sealfs hans
Landsl1154 1052Enn siþan gengv þeir bræðr a Breccv til Þorsteins, enn hann leiddi ross sitt or garði, oc fvnðvz þar. Ræddv vm siþan, at hann hefði meyna skyndiliga brot rekit. En Þorsteinn qvað ecki þat oc qvað ærna haga annars feno enn i *tvni, þar er hann atti hey
StuᴵK 18122riðo þeir et efra með fiallino fyrir neðan Bygg-hol ok ofan fra fiallino i garþ a Flugu-myre
StuᴵᴵK 19416Er her meíʀʀ en .c. mínna manna vtí j garðínvm
Huldaᴵᴵ 2831her er merkí mítt vtí j garðínvm
Huldaᴵᴵ 28315atti Olafr konungr þing vti j garðinum. stoð konungr vpp ꜳ stein þann hin mikla er þar var hia svína bælinu
ÓTᴵ 2354A þeim tima stoðu margir þíonostu menn kennimanna vid þann elld sem i garðinum var giorr. sakir þess at ueðr var kallt ok vermðu sik
~
PS 145 Pétr SÁM 1 3vb19Oftar en um sinn repeterar herra Johannes þessor ord, aðr hann riðr af garði
Jón⁴ 4866er hann ferr i gard, rida fylgdar-menn Kolbeins or gardi
StuᴵR 45412stod hann þegar upp ok bad hirdina uopnna sig ok gengu vt j gardinn þegar
HálfdSv 56227æigi at æins at mer fraveranda helldr j namunda ok næstum gordum hea mer hafi þer berlliga blotat
ÓTFlat 40429Spurde konungr bonda ef þat væri kirkia hit fagra hus er þar stod j gardinum
RauðFlat 2937Konungr sa þar j gardinum mo᷎rg hus
RauðFlat 29311Þat uilium (vér) ok at huar sæm fyrnæmst sakar þryosdko at halda vord af garde sinum æda husum gialde fiora mærkr
RbME (*1346)(ˣ) 16627Atli konungr skipar lidi sinu til orrostu, ok sva vikuzt fylkingar, at gardr nockurr vard i millum þeirra
Vǫls 9617Valentina ... geingr vt j gardinn ok sier hun kerruna
Sams 235geingu j gardinn wt
Vikt 399konungr uar stad[dur þar uti] j gardinum ok nam stadar uid skemmuna ok heyrdi nu huert ord er þeir toludu
HÍ 3119Geingr féid heim i túnit og brytr ofan sætid hennar ... Hon kemr v́t og sier nautin standa vm allann gardinn
Krók 514Nockurn tima geck ein kona til kꜳlgardz þess erendis at hreinsa gardinn
MarE 6322J einum garde var hof micit og goda blot og skídgardur um hofit
FriðB 4116Ef madur gengr i gard mannz, oc stelr kále eda hvꝍnn eda laukum ...
BjarkExcYaˣ 82b28Erex og hanz fru buast af hollunni, sijna hesta j gardinum skiott finnandi
ErAˣ 582Þeir rꜳdast til ferdar og ganga upp wr gardi og upp hia gerdi þui, er heiter ad Uppsolumm
Fljˣ 4025En ef maðr reiðir fararlass it fyrsta í garð. þá hafi með ser vátta .ij. oc segi þeim til er á iörðu býr
Frostˣ 2405hér er meirr en c. manna út í garðinum
Hkrᴵᴵᴵˣ 3886Gera mun ek þér þann kost, at fá þér jafnmikinn kost í heyjum í sumar, ok þó at engu verri, ok fœra í garða þína
Hǿnsˣ 1517hestinn tók sundr í miðju, svá at fremri hlutr fylgdi Jamund inn í garðinn, en eptri féll út á völlinn
KlmBˣ 16116Nú er mikit um sólskin ok sunnanvind, ok ríðr Sǫrli í garð
LjósvLˣ 1108um leynidyrr nökkurar þær er horfðu til eplagarðsins, gengu síðan um þann mjóva stíg, er lá frá garðinum ok út á völluna
Trist¹ˣ 7728Einn maðr fór ok villdi hreinsa ⸢*víngarð [non emend. um garð] sinn
Æv⁶³ˣ 1774n.
7) kirkegård ⫽ graveyard
⸢*Vm þat ef maðr lystr mann j kirkiu eða garði [GKS 3270 4° “B”; non emend. Af frosto þ[°°°°]]
cap.
emend. ÁKr 2619: GKS 3270 4° “B”Kirkio-gardrinn var bæði godr oc micill, oc eigi sva ner husvm, at þadan mætti sækia. Siþan vigyrdloðo þeir kirkio-garðinn með ropptvm oc bioggvz *þadan til við-nams. Siþan skipptv þeir gardinom með ser til varnar, ef þyrfti
StuᴵK 2244er þa likaminn ... settr i garðinum fẏrir durum kirkiuɴar
~
PS 7064 JJ SÁM 1 80rb13var þa upp tekin kirkian ꜳ Uo᷎llum. ok grafinn garðrinn ok aull bein færð i Hitar dal
ÓH61 76623og þar med sofnoduz saman bein daudra manna ut af gardinum kirkiunnar
ÆvMið³¹ 961
‖ (propr. comp.) :
var hann iarðaðr i Hallvarz kirkiu garði
HákEirsp 49425[var. uidar nedra gardslidi a Olafs kirkiu garde NKS 1642 4° “Ta”]
var. Bl 24115: NKS 1642 4° “Ta”sutarar aller skulu æigi vera lengra ut i bꝍ með varnað sin en til Halwarðz kirkiu garðz uttan værðz
Bl 24513fra Aula almenningi oc ut til Martæins kirkiu garðz uttan værðz skulu vera skinnarar með sin varnað
Bl 24516þaðan oc ut till Mariu kirkiu garðz skulu vera bryniu mæistarar oc sværðz sliparar. oc platomæistarar
Bl 2466uæstar at Peterskirkiu garde
DN XI (1343) 3519j Lafranzkirkiu garðe
DN XI (1366) 5328lik hans var flutt til Osloar ok jardat j Halluarzkirkiugarde
Hák81 33022vpp eptir strętinu til Haluardszkirkivgardz
Hák81 55517Mariu kyrkiu garde
ÁBpˣ 948[var. ofan um klemetz kirkiu garð GKS 3262 4° “Na”]
var. Bl 24115: GKS 3262 4° “Na”
8) gård, hjemsted, hjem, ejendom, husstand ⫽ farm, homestead, home, estate, household
Hann scal huergi føra þat fe á brott or þeim garðe aðr allt er virt
GrgKonᴵ 23813sa gestr var her til garðz komenn: er sva mykyll kraptr oc mattr fylgði. at ...
Menota: 31vb15 BarlA 5711nema menn bui samtynis i einum garðe
GulKrᴵ 118ef hann vill eigi nemna (heimili sitt). þa scal skirskota undir vatta. oc stefna hanom hverium i garð sem þu villt. nema þer siolfum
cf. “any homestead you wish”, Larson 1935 70 (transl.) Gulᴵ 266Nu er þar umaga eyrir i garðe. oc male kono
Gulᴵ 5116Nu roa menn skipi skipaðo at boanda. æða gengr floccr manna at garðe ...
Gulᴵ 5731æsta þa liðrs til efter farar oc spyria til garðz manne. þa scolo þeir sitia utan garðz
Gulᴵ 8333●●● s. (ɔ: sagði) Einriþa at menn riþo þar at ⸢garþi [var. bænum MHFlat 3209]
Mork 11319bryn syðri garðrenn allr ííȷ́. marka. bol i nꝍrðra garðenom
NoDipl (1279) 4432þa scal ‹hann› giallda ... tivnd af þvi fé sem hann hefir út með ser haft ... þo at hann eigi garþa eþa æignir utan landz
ÁKr 349létt þa ok þa sem hann mvnde liosta þau oc fylgþe þeim maloþe vt af garðinom
ÓTOddS 932er Þorsteinn kom heim oc geck vm garþinn vm syslor. þa kom Hácon ok heilsaðe Þorstein honum
ÓTOddS 1127Þorsteinn melti. þau mvno komiz hafa i skoginn er skamt er fra garþi
ÓTOddS 1220ef maðr ettr kiot i langa fastu eða i imbru dagum oc kom kross at garðe honum. þa er hann sæckr .iij. morkum við biscup
EiðKrA 3847i þann garð ęða bæ er hæitir Sarepta
StjC 58934mældom ver j sundr j þriðiunga allar tuftir garðsens ok varð huær þriðiungr garðsens ok tuftanna vmfram loð hus ok fios iiii faðma langr ok .xx. en. v. faðma breiðr
DN VI (1314) 798þegar er maðr hefir lest lasse sinu eða klyuiar vpp lagt oc er hann or garðe sinum komenn fyr en ringi til hællgar. þa skal hann fara til nesta bꝍar at orseckiu
BjarkKrᴵ 3046Petr bonde krafðe bæðe follaugu ok goz þat sem Ingigærdr atte j garde Arna bonda
DN II ([c1320]) 12217En sa er þa etr tuimæles er hann skilldi fasta eða vinnr a hælgum tiðum oc kom eigi kross til garðz honum þa ...
FrostKrᴵ 14022Hveruitna þar sem menn kaupa iarðir eða garða eða skiptazt uið husum eða skipum eða aðrum goðum gripum. þa ...
Landsl 15520Nv er maðr stolin fe sinu oc ser hann manna farueg liggia fra garðe. þa ...
Landsl 1701virdum þætta godz som hær sæghir er fru Margreta hafde hæiman j gard Þorst‹æ›ins mitu
DN II (1328) 14132festi herra Hafþore pund malz af huarom gardenom a Odens hofue
DN I (1331) 1741ek hansælde þer þet aden heimæ j gardenum
DN I (1334) 18335En sa læiðangr er gerezt af gorðom frealsar þæim garðlæigur er garð a
Bl 20225þa a sa at ... næfna sik a nafn oc natstað sin oc garð þan sem han er or
Bl 2168Eigi scal uigande fara sva um þrea garða at æigi se uigi lyst fra þæim er uig var veget
Bl 21616Ef maðr fær abrot með husa læigu bonda oc læigir hus i oðrum garði. þa ...
Bl 24914Nu sætr maðr man i feartak oc uil engi ganga i fear tak firir han ... þa læiði han þan man um þrea garða með uitnum oc bæiði ef nockur uil ganga i feartak firir han
Bl 2594skall ek honom þessa peninga vall luka ok ærlegha þat fyrsta er nockot kœmr jn j garden
DN III (*1343›vid 1343) 18827Sighurðr ... viðr gek ... at kirkian aa Ase aa frialst ok hæimolt œrtogha boll jarðr j œystra gardenom j Austby
DN I (1345) 23622Ketil skal wp lukæ Jngu Þorstæins kono ok Jngu Œygiærs dottor sin fiarfulnad sæm þær hofdu j gard fyrnæmdæ Þorstæins ok Æiriks
DN V (1349) 16834Ospakr ‹leiddi› hann or garði ok fretti margs fra Oddi
BandM 217er varaði. ok stefnudagar komu. þa ferr Oddr ... þar til er hann kom miog at garði a Suolustoðum
BandM 259mællti hann hitt ... at hann mundi finna bé þinn. ok mætti þa kiosa ser kuanfong or þínum garðe
BandM 5310kemr engi sa til garðz at viti huat i er nema þu einn
BandM 669Þorgils vann at sauðfe vm vetrinn a gerði firir sunnan garð ok var góðr uerkmaðr
Dpl 15429hann geck or garði. ok hitti eykhest einn er Skalla Grimr atti
EgM(2001) 4620Siðan greiddi Þorer af hendi fe þat er Þora atti i hans garði
EgM(2001) 5121sa þeir ‹at› Egill huarflaði a holltinu firer [au]stan garð ok leiddi epter ser hestinn
EgM(2001) 1832hann þóttisk ganga ór garði á mót henni ok bauð henni til sín
Glúm 3016Þær systr leiða hann ór garði
Glúm 6317Óláfr reið ór garði af Goddastǫðum
Laxd 8510●●● hvǫrf þau, er hér hafa orðit, er vér hyggjum at í yðvarn garð hafi runnit
Laxd 1782Einsetumaðr þottiz vita, at nøckvrr okvnnigr gestr man til garðz koma
of a heremitage MarS 32929hon sér mann ríða at garði svǫrtum hesti
NjM 9513lá leið hans um garð á Sámsstǫðum
NjM 24815han hafde sælt þer adernæmpdar iarder er Margret Hermunda dotter kona hans hafde haft j gard till Gautha ok næmpdar ero j hæiman fylgdar brefwe hennær
DN XI (1355) 468þa skal arfer standa vírðr i þess ⸢garde [var. heimili Landsl 8521] er maðr er andaðr i
Landsl1154 1304þa skal hann ... o᷎sta ser liðs til eptir ferðar ok spyria til garðz mannz
Landsl1154 18816einn klerkr, akolitus at vígslu úsiðsamr í vápnaburð, lifnaði ok klæðaskurð, ráðspellaði konu nökkura í vernd ok garði bræðra sinna
GBpD 652eigi dregr mér stórt um, þvíat ek em ríkr maðr, en hugsa mætti héðan af hvat honum líðr smábóndanum, þar þér komit til garðs
GBpD 14325nu eru margir gestir til garðz komnir
JBpB(2003) 9429han hafde gefuet Ansteine ... Ringini badæ gardænæ
DN IV (1358) 30828Gælldr korntiund tolf laupa. En sma tiund sex. oc ligger til. gardszens
JarðKálf 563Eitt sinn atti Ogmundr for vt i Havfða-hverfi, oc la leid hans of garð i *Lavfasi
StuᴵK 1789Þeir gengo vm garð at Lvndi. Þa com inn savða-maðr Hamundar, er Finnbogi het, oc segir, at þeir Guðmundr ‹þrír› gengo vm garð
StuᴵK 23617Þeir foro norþan Havka-dals-skarð, ok dualdiz firir neþan garð i Snoks-dal
StuᴵK 32213.a. Bæirghi i œfra garðenom ok j væstre stouonne
DN IX (1361) 16510j nedraghardenom j Ornese
DN IX (1361) 16533Menn ottvðvz míǫk vndr þessí. ok ríeðvz margir á brott. ok selldv garða sína. ok forv j herat eðr aðra kavpstaðí
Huldaᴵᴵ 24313foro þau brottu er mikit lifði nætr. Eirikr leiddi þꜹ or garði
ÓTᴵ 7018●●● konungr let margar toptir til garða þar ꜳ̋ ár bakkanum ok gaf siþan þeim mo᷎nnum sem honum syndiz
ÓTᴵ 3596Sígvrðr ... bað konvng ganga i garð sínn at snæða
Þing¹Hulda 21425allir þeir sem eigha til tiu hundrada ... so bwlausir sem bændr gefue einn kallmannz verd fáátækum manne. þeim er til gardz kemr
IslDipl (1365) 4136gud ... let alla hans eign mikilliga grædaz ok aauaxtaz bædi i gorðum ok aukrum
~ lat.tam in aedibus quam in agris
Vulg Gen 39,5 Stj¹ 1991Er eigi nu sem þeima guds domi visa ek i gard minn
Malc 43916[var. hann ... gaf avo᷎xt garda sinna fatękium monnum AM 239 fol “B”]
var. Andr¹ˣ 32816: AM 239 fol “B”ver vilium oc biodum at lerder menn oc handgeinner menn aller gere leidangr af gordum sinum timalega
RbEM (*1293-1294) 2420ok æsta sér liðs til eptirfarar ... ok spyrja til garðs manns, þá skulu þeir sitja utan garðs eða túnvallar, ef eigi er garðr um
Jb 2688Huaruetna oc sem men leggia veð i iarðir. kyr. eða garða oc alt annat þet sem auoxt gerir af seer eða leighu ma bera. þa ...
StatPáll³ 7516fyr skal her i gardinvm etid ok drvckit allt þat, er ętt er i gardinvm, en ek taka navda-sętt af iarlinvm. Męldv drengia heilaztr, segir Þorgils
StuᴵᴵR 14834het Rafnn styri madr uikuerskr at ætt ok atti gard j Tunsbergí
Fær 183þar er Þoruardr galli atti garda a landi vppi skamt fra sio
ÓH1005 68535●●● Ozorr atti gard a Hordalande
OStór 52527hans kærligh husfru aa j hans garde þriu hunndrǫth hunndrada
IslDipl (1397) 12834wighfus jfuarsson kenndiz fyrir oss ath gudrid ... hans kærligh husfru ꜳ j hans garde þriu hunndrǫth hunndrada a jslande eda j noreghe
IslDipl (1397) 12834Guðmundr var vanr at ríða fjǫlmennr. Hann fór út frá garði
Ljósv 5410Hann var í garði þeim, er Hallvarðsgarðr var kallaðr
Ar 63429ganga nú allir í garð Arons
Ar 63631er mier sagt at þeir menn mune hafa herbergi j gardi Grims ... Grímr segir at þeir værí eigi ‹j› hans husum
HuldaHrokk 82þorvardur lagdi til kaupz vit greinda Margretho gardin ꜳ æidhum j austfiordum
IslDipl (1436) 32418Þorvardur lagdi til kaupz vit greinda Margretho gardin ꜳ æidhum j austfiordum
IslDipl (1436) 32426gaf hann kirkiunni æfuinlekt koluidar haugg j lia̋skoga jord. suo mikit sem sꜳ̋ bonde þyrfte til gardin er þar byrr
IslDipl (1445) 37314Aɴaɴ dag epter sa þeir at menn miok marger foru þar at gardi ꜳ̋ Mel
BandK 2631þeir felagaar leida Kerruna j þann gard er þeir tǫku ser herbergi adr
Rém 12634æigi (er) gardrinn suo spizadr at orku folk ok jdiu menn mætti nærazt vid
Vikt 415Þar lét vargrinn allt í friði, ok settiz í garð þann, er var fyrir bœ karls
ÁlaFl 10110Skiljaz þeir nú Bárðr ok Áli. Fór Barðr heim á sinn garð, en þau Áli ok Hlaðgerðr fara til konungshallar
ÁlaFl 11820sagdi honum liuft og leitt, huad þar var til vanda garda á millum
Krók 330Refr geingr nu v́r garde
Krók 62●●● Byggia gardinn vpp adh avllvmm nyvmm torfvm og nyvm vidvm
DI VII (1500) 5202Nú væri guð í garði [var. + ok góð jól AM 556 a 4° “556”], ef nǫkkut mætti um bœtask várn hag
Gr 6711Gengr Þorgrímr þá á land einn saman sinna manna ok þar til er hann kemr í garðinn Þóris jarls
Vígl510 732þeir hallda hier hus oc garda vid sioenn oc locka so til sin þionustu folkit at bændurnir fa ecki sijna garda vpp vnnit eda neina vt vegu haft þa er þeim eda landinv mega til nytta verda
DI VI (*1480›c1550ˣ) 2839gardinn grund med aullum þeim gozsum er þar saman stodu og audrum hans gaurdum þar hann hafdi bu og peninga vppꜳ
DI VI (*1487›apogrˣ) 58320ad dæma la̋ta fullnadardőm um þau gőts og garda faust og laus
DI VIII (*1510›varia I 51ˣ) 3195kirkiu hans, ok gard, med jordum ok skoghum, mylnum, fiskivæidum
DN VII (*1337›DonVar 1ˣ) 16210ver faam preste þessom er Þorstæin Knutzson hæitir ... vaart vmbod fullt ok loghlæght af garde ok husum at stemfnna hiunum sira Peters hwart sem þat er bryti. deighia eðr onnur hiun
DN IX (*[1338]›apogrˣ) 13128ver villdum gera lata almosohus ... at leggia þar in þa fatœka mænn er syktist i bœnom at bida þar annat tveggia bot eda bana hælldr en þeir være borner siuker eda sarer eda nesta dauder garda i mædal
DN X (*[1272-1276]›apogrˣ) 1220Þorgyls þræll vann ad saudfie umm veturenn á gierde firer sunnan gard
DplFljˣ 11318þeir bræðr gengu ut snuðigt ok inn or garði til arinnar
Fbrˣ 13815En ef allt ber á einn dag örvarþing oc vápnaþing. aller bꝍndr er ör kemr til garðs. þá fari til örvarþings
Frostˣ 2183Eigi scal segia sculld í garð dauðum manni nema hann hafi vitni til
Frostˣ 2228En buenðr aller er boð kemr til garz þa skolu þeir gera reið skiota kononge
FrostÁMˣ 241þa for Haralldr þegar til væringia skiftar. sva calla þæir þa garða er þeir ero i
ɔ: kvarter for soldater ⫽ military quarters FskBˣ 2293Ei skalltu optar vísa gestum á garð vórn
Gautr¹ˣ 311réðusk margir í brot ok seldu garða sína, fóru í herað eða í aðra kaupstaði
Hkrᴵᴵᴵˣ 3305átti hon einn garð ok gótz mikit
KlmBˣ 6412●●● þeir komu at gardi Þorgeirs hins hordska i Hollti
LdnHb105ˣ 1332Enn æighnnir allar skall honn æiga oc haffua oc i gardar setiazt
RbHM (*1313)¹b 1031En er þeir Þorgils riðu neðan at garði í Síðumúla, þá ...
StuᴵᴵR11127ˣ 18132Sturla var úti ok hans menn ok svip‹uð›uz at hrossum, er úti váru um garða
StuᴵᴵR11127ˣ 25011hvárr þeira þóttisk eiga marknað í annars garði
Vápnfˣ 3222
● vetr líðr ór garði vinteren ophører ⫽ the winter passes
● sitja hjá garði forholde sig passiv derhjemme ⫽ stay passively at home
9) (om das ude i gården ⫽ of privy in a yard)
● ganga til garðs
segir at hann vill ganga til ⸢garzs [var. salernis AM 325 V 4° “325 V”; kamars AM 321 4°ˣ “321”; hæimilishus ÓHFlat 874]
ÓH 17612eitt kuelld fysezt hun at ganga til ⸢gardz [var. nada hvss Eir544 58b27] þess er stod gegnt uti dyrum
Eir557 52a28
10) (om hjemsted for besiddere af højere embeder) kongsgård, bispegård, sysselmandsgård, etc. ⫽ (of the homestead for distinguished household) homestead of a king/bishop/lǫgmaðr/sýslumaðr, etc.
Sigurðr konvngr dracc i garþi Sigriþar sęto oc biosc viþ
Mork 4578hann hafði oc ... hvscarla. oc starfa scyldo i garðinom slict er þurpti
ÓH 10314rædes maðr a garde
NoDipl ([c1294]) 7429ok sua hafum vít hꝍyʀt at aðrer ærkibiskupar ok korsbrꝍðr fra forno hafa þetta gort, ok allt vtan deilu haft, skula meistare, rædes maðr a garde ok gꝍymslumaðr goðz híns hælga Olafs
NoDipl ([c1294]) 7430.j. garðe baud hann þægar brꝍðrom til gannga mæð ser ok at hyggía
NoDipl ([c1294]) 7452.j. vm skiptí rædes manna .j. garðe
NoDipl ([c1294]) 7452Jtem testamenta oll ... skal herra erchibiscup hafa half .en half korsbrœðr vtan gefit se kirkiunní til vphalldz eða korsbrœðrom til artiðahalldz . eða til garðzens
NoDipl (1297) 8328Jtem testamenta oll þau sem gefín værða niðaros kirkiu. skal herra erchibiscup hafa half. en half korsbrꝍðr vtan gefit se kirkiunní til vphalldz eða korsbrꝍðrom til artiðahalldz. eða til garðzens
NoDipl (1297) 8328vtan gefit se kirkiunní til vphalldz. eða korsbrꝍðrom til artiðahalldz. eða til garðzens
NoDipl (1297) 8328sua at þeir eighu nu alla með allre prest tekíu. meðr þui skilorðe at þeír skolo hallda vicarios sua margha dagha sem þeír varo vaner j garðenom at hafa
NoDipl (1297) 8344kænner hann ... oc hve mikit mægin ... er rogbæranna illzka hever nu a garðenum
~ lat.in curia
1437 Thom¹ 155nockorr abote, sa er mal nackot hafðe fyre ærkibyskupenum at kæra, kom a garðenn
Thom¹ 3615Ek fann þann garð, er ser vm gull gæfr allz ecke
~ lat.Curiam reperi
3635 Thom¹ 372Engenn kom sa þurfande til hans hærbærgiss, er af hans garðe giafalauss fære
Thom¹ 3712til garðzens
HkrEirsp 10512þa mego þessir .xij. eda sua marger af þeim sem þa uerda i gardenom stadder. þeim i skipa sem þeir samþyckia sin amellom
RbHM (*1302)² 5022En .viij. af firir sagdum tolf rikis stiornar monnum. þeir sem ei ero iamnan innan gardz skulu koma til samtals
RbHM (*1302)² 516firir logmonnum eda adrum domarom þæim sem ver skipum til i garde varom
RbHM (*1318)¹ 648a sa sokn a þessu er firir ⸢garðinum [var. konongs garði] er
Bl 25211han skal fylgia kononge ⸢huert sem han fær [var. ÷ LundUB Mh 15] vtan garðz [var. + ok innan LundUB Mh 15 “E”]
Hirð 4471settom ver gardsens insighli firir þetta bref
DN I (1346) 23811Er þat ok vor bœn at þer gerer vel ok gefuer oss æit daghsuærki till vppræisingar varæ garda her medr ydr
DN V (1347) 14925þann tíma sem hann reið í garð prestr at vígslu
GBpD 317náliga sýndist han‹s› málavöxtr fyrir drifinn á garðinum
GBpD 931hefir hann sik optast á daga nærri Pétrs kirkju eðr herra páfans garði
GBpD 12331herra Guðmundr reið í garð
GBpD 13314Sígvrðr konvngr drack j garðí Sigriðar sætv
Huldaᴵᴵ 28320Halldorr drack þar j garðinvm
Huldaᴵᴵ 30025þa var sagt at hann var i garði drotningar ok þar herr mannz aluopnaðr buinn at ueria hann
ÓTᴵ 872j hans (ɔ: erkibyskupsins) gardi uerandi
~ lat.in curia
46533 Sættarg 4739●●● gekk Joseph inn i gardinn. ok þegar uaru byrgð aull hans port
Stj¹ 20616skal senda tua skilrika menn af ⸢garðinum [var. gardi varum AM 115 b 4°ˣ “B”, etc.] j huern þriðiung landzins ef wer komum æigi sialfir
RbHM (*1308) 7515Eigi vilium wer at þer hafit þann sið heðan af at þer takit bref af ⸢garðinum [var. konungs garde AM 330 folˣ “C”] til huers mꜳls er þer eigit rétt at gera af
RbHM (*1308) 763wer fyrir bioðum at nꝍckurr maðr hafi heðan af annan klæða bunað en wer hꝍfum sialfir eða bera látum sueina j sialfs wars garði
RbHM (*1308) 8016Eptir lo᷎gum kirkiunnar skal einginn formaðr skipa no᷎ckurum leikmanni raðsmanz stett ꜳ sinum garði eða yfir sinnar kirkiu goðzi
StatEi³351 6334bað Magnvs konvngr hann koma vt a garðinn j malstofv
ÁBp 6713Far til hallarinnar her ꜳ gardinum
Thom² 29836geingr sua til, at Rikeus kemr til gardz ok þiggr veizlu eptir vana
Thom² 3032Sꜳ heitir *eiginliga canceler, er geymir konungs innsigli, ok hefir sua i *sinu ualldi, at ecki bref geingr ut af gardinum utan med hans uilld ok samþycki
Thom² 30717sendibodar ... herra Thome þur‹fa› æigi at leingia sinn ueg allt til Roms, þuiat þeir finna postoligan herra Alexandrum i þeim stad Franzie, er heitir Munipeler, ok þar þiggia þeir med sonnum goduilia herra pafans aull sin eyrendi, þuiat frægd ok mikilmenzka Thome flytr þeira mꜳl hardla uel a gardinum
Thom² 31932Varlla kom sꜳ tiginn madr ꜳ gardinn, at brygdi þessu samsæti, sem adr er greint, ꜳ tuær hendr herra erchibyskupi
Thom² 3232Enn þeir uoru þo sæmdir dyrum sendingum af honum (ɔ: erkibyskupinum) sialfum, er til gardz kuomu, þui framar sem þeir uoru meiri uirdingar
Thom² 3234Til þessarrar salubudar leggr hann (ɔ: Thomas) tiund af ollu þui godzi, er a gardinn kemr
Thom² 32331Gerir H. konungr hann sua uel af gardi, at ...
Thom² 3718Eptir þetta ganga riddarar ut af haullunni med myklu harki ok hareysti ok sua fram i gardinn til felaga sinna
Thom² 43837Ok sua bunir sękia þeir upp ꜳ gard erchibyskups. Enn er þat sau þionustumenn hins heilaga Thome, streingia þeir aptr gardinn sterkliga
Thom² 43912þenna tima var speiari Bevers j gardi Jvorij kongs
BevB(2001) 3317kongr sendi Haralld stangarfylu fyrir ser til byskups, ok bad kongr, at hann skyllde j hans garde hafa kostnat þær .ij. nætur, er hann være j bænum
Hák81 3994danzleikur var sleginn j garde drottningar bædi af konum ok kaurlum
Sams 37dotter Garlanz kongs er hier j ⸢yduarn [var. ydar AM 181 b folˣ “B¹”] gard
Sams 42vil ek ok ecki at hun fai neina vsæmd j minn gard
Sams 412þier hafit hier verit nu ... j vorn gard .iij. vetur
Sams 413vil ek ok ecki at þier fait nockura vanuirdu j minn gard
Sams 418byr drottningin hana vel af garde med vænum buningi ok sæmiligum giofum
Sams 57War þar Haralldr konungr uppi j gardi sinum ok stod upp j lopt su‹o›lum ok hordi (sic) konungr ꜳ er lid Einars geck fra skipum
HÍ 821let hakon kongr þa um buazst af nyu j gardinum (ɔ: konungsgarðinum)
Hák8B 18638drottning ... kallar til sin eina arma þygiu er þionadi j gardinum
Nit 154lieth hann fara med sier til kongsens og þiona honvm sialfvm þar j hans garde
JerReyk 23632Skal ok gardrenn (ɔ: byskupsgarðrinn) hedan af bygging ok bœlom rada a fyrnefndri æign
DN II (*1306›DonVar 1ˣ) 7110raadzmenn varer er gard varn haffva kæra ... at þæir fa ængha vissu ... um tiundar solur varar
DN V (*1342›DonVar 1ˣ) 1259raadzmenn varer er gard varn haffva kæra ... at ængha reikningh hæfer hann oss oc gort hvarke um þessar tiundir ne adrar varar oc gardsens landskyldir
DN V (*1342›DonVar 1ˣ) 12512(om kongsgård ⫽ of ‘konungsgarðr’) Mædal annarra luta baðo þeer oss. at ver skyldim aatsia vm kosthalld j. garde. ydrum
DN VIII (*[1340]›apogrˣ) 1451breydid blæiur ydrar áá dyꜱar salinn, þui hann er hæstur hier áá gardinum, munum vær siá þetta af bæ vorum
FriðAˣ 821hann var í garði drótningar
Hkrᴵˣ 2661konungr var í garði sínum ok stóð út i loptsvǫlum
Hkrᴵᴵᴵˣ 13419þat var miklu síðarr á dǫgum Kirjalax Miklagarðz keisara, at þar váru í garði stórar sveitir Væringja
Hkrᴵᴵᴵˣ 42718Ber þessi klædi hȧtẏdisdaga, enn tak j hiȧ rȧdz manne voru̇m ä Gardinum peninga til ad kaupa ydr med blau klædi ad bera dagliga
LBpÞˣ 1623Vmbodsmen varir her med edir hafua kiert firi os at þeir nae eigi kaupi af þæim lutum sem þæim þarfuast till vars gards eptir þui sem logbok vattar
RbHMy (*1360)ˣ 17926ver kollum vinit optøgt i vaarum gardt (sic)
RbME (*1329)ˣ 15521
● ganga í garð [e-rs] fortabe sin frie status (til ngn), indgå i (ngns) husstand som træl ⫽ loose one’s status as a free (to sby), enter into servitude
Ef leysingia legsc með þræle. þa scal hon ganga i garð skapdrottens sins
Gulᴵ 7026ef kona uil lata uigia sik til nunnu þa skal biskup eigi vigia aðr hann hafe eruingia lꝍyfi til. En ef hon misfer siðan með ser þa skal hon ganga i garð biskups
FrostKrᴵ 15215
11) (kun i Norge) bygningskompleks/gård i by, gårdsplads til byhus ⫽ (in Norway only) town house (house and yard with outhouses in a town, town courtyard
Jarlinn bað þa leita um þorpit oc um alla garða
ÓTOdd 124vilia firir þvi hvarki eiga gull ne silfr, eþa dyrleg clæþi, hus ne garþa, þorp eþa þiona
SJ² 79425gengr þegar meþ noccora meɴ at garþinom Þorþar oc biþr selia fram sciott maɴiɴ
GullÁsuÞMork 36125ero her i garþinom vti meiʀ en .c. hvscarla miɴna alvapnaþir
Mork 45623þa sa hann at auðrum megin i garðinom brvnaði fram merkit. oc þar með reið Olafr konungr
ÓH 7010hann marcaði toptir til garða. oc gaf buondum eða caupmonnom
ÓH 1004*Stoðo menn upp oc foro þegar þangat i garðinn sem likin voro
ÓH 17812leypr sidan i garþ einn af stretino oc þar sem kona hafþi vppi ketil oc var i grꜹtr
SneglMork 23719oc a hveriom tvrn oc a hverre holl oc a hveriom garðe oc a hveriom borgarvegg standa nv kurteisar konor. oc allar vilia hogna sia sua frœgr sem hann er um oll laund af hrœysti oc drengskap
Þiðrᴵᴵ 3001Unnr het huspreyia gaufug, er garþinn atti, þann er þeir drucku i
Orkn325I 1425liop hann ofan i garðinn oc iɴ eptir strætino
Sv 5324Magnus konungr var at herbergi i garði Eirics Arna-sonar
Sv 7617þat sꜹgðu þeir oc at allr heʀinn svaf uppi i bønum. oc sva i hveriom garði hverʀ rikis-maðr svaf
Sv 8210liopu þeir upp i bøiɴ. Stefndu i garðana þar er þeir viso van Heclunga
Sv 8316mæltu margir illa firir scipino. En at þvi reyndiz er fram var sett ... at scipit gecc fram oc þurfti hvarki at briota hus ne garða til
Sv 866Siþan gecc hann i bøiɴ oc dracc i garði þeirar konu er Ragnhilldr het. dvalþiz hann þar um hriþ
Sv 8935var hann uppi at strætinu hia garði sinum
Sv 13926flyðu Baglar oc bøiar-menn. Sumir upp or bønum en sumir i garðana
Sv 14024‹Hversu men skolu garða sina bioða ok hvsa› emend. Bl 2444: LundUB Mh 15 “Bn”
cap.
emend. Bl 2444: LundUB Mh 15 “Bn”Birkibeinar sottu nu ofan um garðana varð þa ekci af uiðrtaukunnni
BǫglEirsp 45519●●● sneri konvngr vpp til bæiarins ok skipti þa herinom vpp i garða. enn hann sialfr var i prestz hvsom
HákFris 45830Vinnumenn (skulu taka) ... fim penninga veghna vndir huern pundz þungha æða biortunnv ef þeir uinna eptir endilongum bryggium ok bæ varum. en halfan æyri fyrir lest hueria er þeir vinna up i garða or skipum
RbEM (*1282) 1525Skolu ok husbændr hafa biorsaulu ef þeim likar ... þeir sem æiga garða ok isitia ok olgogn eiga sealfir
RbEM (*1282) 1616En aullum auðrum monnvm beðe j loptum ok j buðum er fyrirboðit bior att selia ... ok j huers garðe sæm þat finnst. þa skal heitv ketill þess bonda vera tekin vtt j ⸢garðin [var. gard Holm perg 34 4° “B”]
RbEM (*1282) 1620En ef hin sami garðzbonde brytur opptar þessa skipan þa hæfir hann fyrirgort garðe sinum með konungh
RbHM (*1316)⁴a 1246Skolu vtlenszkir menn ... alldri j garða upp skipa þungha varninghi nockorum fyrr en allar bryggiu buðir ero aðr skipaðar ok byddar millim nefndra takmarka
RbHM (*1316)⁴a 12418þa skolu þeir firirbioða sua konum sem karlmonnum at vinna firir þeim eða þiona þeim sua at leiga garða þeirra huss eða skip
RbEM (*1281-1282)² 8511Daghfinnr Tofua sonn lauk ok j hendr fekk Eystæini a Bærghi allt þat sæm oloket var af garð værdi þui sæm æftir stoð. firir þann hælfningh gardzens er siðar kæypti Daghfinnr af Eystæini
DN III (1322) 12815Æystæin jattaðe þa Dagfinni allan fyrnæfndan garð Bælghen frialsan ok hæimolan firir huærium manne með tuftum, husum gardrumi, stræte. almæning. hæitogagnum borðom. borðzstolom ok munlaugh
DN III (1322) 12818var Þoralde bonde ... a almennileghre stæfnu j gardhe minum ok stofuo firir hærre Gudthorme firir mer ok morghum adrum godhom monnum
DN XI (1336) 277ef kaupangrs maðr sælr garð sin eða byggir i kaupangi ... þa æiga kaupangrs men gerð hans
Bl 2043●●● Nu scal su virðing standa garða i bꝍ. en iarðar læigu i heraðe er hitt fyrsta ar er virð huart sem siðan þuær eða væx
Bl 2369Aller men skulu inni sitia vm netr oc ganga æigi vti ærendz lausu i garða annara manna
Bl 24015Scal huær þæirra hafa ærtogh sylfrs a not huerri af bꝍar monnum æftir þui sem gialkyri gerer rað firir eftir iamnaði af garðe huerium
Bl 2435Almenningar skulu vera .viij. alna *en væitr þriggia alna garða a millum
Bl 24315●●● Sva skulu ver oc husa garða vara at bera meghe pund i þrꝍngsta laghe eftir endilangum
Bl 24315sva scal oc firir ofan stræte huer garðr vera open or sem aðr er melt firir neðan
Bl 24317Ef manne værðr falr garðr sin. þa scal han kononge fyrst bioða a mote
Bl 2445Husbonde a kost at taka starfs men .v. karlla .ij. en konor .iij. i garð sin ef han uil
Bl 24424ef ælldr er uti gorr a tuftum eða a strætom eða bryggium eða i gorðum uti ...
Bl 24717þæir ero husfaster er æiga garða. eða læiga garða
Bl 26016Jngibiorgh stemdde Sigurde i Osa þaghat j gardin at skiptta husum vider sik
DN II (1337) 1868Gudbrander lagde med ia ok hanzale stefnnu till husaskiptis vid Jngibiorghu j fyrnefndum garðe vm sin luta
DN II (1337) 18615skoðadum sem inuirdulighast seerligha huert huus j garðenum
DN II (1337) 18617let rennara laupa um borgina fyr hvernn garð ok kalla
Páll²A 25325Egill spurði huar garðr sa væri i borginni er Arinbiorn atti
EgM(2001) 11337hann reið þangat i garðinn. En er hann kom at stufunni steig hann af hesti sinum
EgM(2001) 11338eptir at for hon vtan ok atti hinn bezta garð
Finnb 6715firirbiodum ver ... at nokor maðr j Oslo ... hafue edr hallde j sinom garðe edr heimile heðan af skogernings men
DN VI (1352) 24523Nícholas atti ok garð j Níðarosi. ofan fra Jonskirkív
Huldaᴵᴵ 3396Sneri kongr þa aptur til bæiarinns ok skipti þar hernum j garda; en hann var j presthusum
Hák81 4266þeir Hanefur komu til Biorguinar. Þeir foru j gard Aura-Pals
Hák81 47017Bærinn uar allr brunninn fyrir innann Sandbru fyrir utan fa garda inn uid Uogs botninn
Hák81 6105Svá var háttat í garði hennar, at hann var húsaðr fram yfir sjáinn
Gr 27919kvomu at skíðgarði einum, í garðinum sáu þeir skemmu eina mjök ágæta
HálfdBr 57819(hann) sendi fram unga herranum kristiernn og hans nad uar þar upp ꜳ gardinn og skipadi sinum gardzfofeta med ad taka
DI VIII (1514) 4978Balthazar hafde eitt kostvlegt tre j sinvm alldengarde j bland margra annara thria er voxv j þessvm garde
KonReyk 112Þat er hit fiórða níðingsverk ef maðr leggr eld i bꝍ manns eða garð manns ok brennir upp í kaupangi
BjarkÁMˣ 30518Fiórir eru mannsbanar í kaupangi. Sá er einn ef manni er heimsókn veitt í garð sinn eða hús sitt at vega mann
BjarkÁMˣ 30920hann var í Hróiskeldu ok átti þar garð
BjH488ˣ 11520Þórðr átti frænda þann í Danmǫrku, er Hrói inn auðgi het; hann var í Hróiskeldu ok átti þar garð
BjH488ˣ 11520keiptte hann sier gard j borginne
Dámˣ 552marger bꝍar menn ⸢skruppu inn [var. hafðu hæim genngit AM 303 4°ˣ “A”] i garða sina ⸢oc i hus [var. ÷ AM 303 4°ˣ “A”]
FskBˣ 33919Halldórr drakk þar hjá í garðinum
Hkrᴵᴵᴵˣ 41616Níkolás átti garð í Niðarósi ofan frá Jóanskirkju
Hkrᴵᴵᴵˣ 4854gerom vær thessar nader auider tha menn er flutt haffua garda sina æda huss vt á almeninga
RbHM (*1313)¹b 10415wær hafuom þa skipan a gortt att þan skall fogt vera i Bærghuin, sæm iærdha æda garda a þhar
RbME (*1343)ˣbauð hann Þorgilsi því til sín, at hann átti garð, var hann jafnan fullr af íslenzkum mǫnnum
StuᴵᴵR11127ˣ 14210Sagði Þorgils Áróni, at hann mundi ráðaz í garð hans
StuᴵᴵR11127ˣ 14319
12) (om hjemmet/boligen repræsenterende (ngns) formue/ejendom ⫽ of the homestead representing (sby’s) finances/property)
alla luti aðra þa sem hon kærðe j hans garð sma ok stora
DN III (1311) 951Hon skal hafa sex tigi hundraða, ok skal aukask þriðjungi í þínum garði
NjR 96Þú skalt gjalda tólf aura silfrs; en þat vil ek til skilja, þó at nǫkkut komi þat ór vórum garði, at þér eigið um at gera, at þér stillið eigi verr gerðinni
NjR1908 824varo ver hia, saam ok hœyrðum a ... at so mikit goðz Guðriðar reiknaðezst j garð Halla ok erfingia hans
DN V (1315) 5732a Halldora ... hvndrat marka æin við sig, en bornen Orms ok Halldoro þat sem mæira er, j garðe ok kaupæyri
DN I (1317) 1342hefuer hon sin fiar fulnad allæn af Amonde ... ok Asbiorgho ... firir allt þet goz er hun hafde j gard Aslaks ... ok till giof er han gaf henne
DN I (1327) 15827þa huerfr hon til laga giftar i gard manz þri dæili af fe i lande ok lausum ꝍyri
BorgKr² 35621hæfir hon til lagha i gardi hans þridæili af fe landi oc lausum ꝍyri
BorgKrNᴵᴵ 30520þú skalt gjalda tólf aura silfrs. En þat vil ek til skilja, þó at nǫkkut komi þat ór várum garði, er þér eigið um at gera, ‹at þér stillið eigi verr gerðinni›
NjM 9426riss (hann) vpp af sængh sinne. finnandi a sinum garde ok varnadi sua mikit skiæ᷎rt gull. inn komit
~
HMSᴵᴵ 7227 Nik Holm perg 16 4° 13r16vorom mid j hia vndir berghi a Strond þa en reiknad var ok metidh lavsa godz Margretar Þorbergs dottvr ȷ́ gard Jvars Ellings sonar a brvdlavps deghi þeira
DN IV (*1341›vid 1413) 21330nikulas etti enn meiri penni‹n›ga j hans gꜳrd
IslDipl (1425) 24823lysti tiit nefndr þolleifr ad opt nefndr nikulas etti enn meiri penni‹n›ga j hans gꜳrd
IslDipl (1425) 24824þau tuꜹ hundrod hundrada skal ek alldri kuitt gefa sem ek ꜳ j gard uigfws juars sonar
IslDipl (1436) 32330var þa henar gotzs J hans gard halft þridia hunndrad hunndrada
IslDipl ([1447]) 38126reicknadezt þvi peningar og male fyrsagdrar gvdrvnar gisladottur j gard þrattnefndz jndrida hakonarsonar atian hvndraud
DI V (1452) 9914reiknatz þui male hennar .lx. hundrada j garde þrattnefndz asgrims sigmundzsonar
DI VI (1481) 22829skal hann ecki missa goda konu firir fioretigi hundrada vr minum garde, skal hann hafa okinsdalin j arnarfirde til pantta
DI VI (1485) 5354at gudfinna jonsdotter eiginkona hans ætti suo hafa peninga j sinn mala j hans gard
DI VII (1493) 18415Er þesse skulld ok suarinn af tueimur logligum uottum j þeirra gard
DI VIII (1517) 62111livgandi suo margan pening inn j minn gard þann sem eg hafdi huorki heimilann fyrir gialld ne gio᷎f
DI VI (*[1479]›JS 308ˣ) 24527brodr Þorwalðr ... hefir ... haft sik j. ollu sinu aathæfwe ok framfærd j. varom garde. sem æinom godom manne ok spokum ber til
DN IX (*[1340]›apogrˣ) 1387Wilium vær oc at huer sem heiffuir nockrar logligar sackir till thera at kiera at ther tackzseiti tha vp á varn gard fir varnn vmbosmane thar
RbHMy (*1370) 18823mælti, hvé nær hann skyldi greiða af hǫndum fé þat, - er Halla á í þinn garð
Vápnfˣ 378
● falla í garð [e-rs]
þann þriðivng er atti Einaʀ rangmvðr þann let ec fallit hafa i minn garð fire þa soc er hann drap ... hirðmann minn
ÓH 2504Svá fellr þersi jörð í herrans garð, at bændr sjá sik aflvana til vera, at hallda í mót ofrefli ok úfrelsi
Æv²⁸ 1129Þeir byrja fjársókn innan .iiij nátta eptir dóminn, at allt þat góðs, er klerkrinn hafði átt, skal falla upptækt í þeirra garð
GBpD 6528þín eígnn skal nu uera helmingr eyianna en helmingr skal falla j minn gard
Fær 606
● gera/leysa af garði [e-n] [með e-u]
Gerir hann ok sva af gardi með fiarlvt ok frelsi at hann skal mega sitia ok sik hallda til skolans sem hans er vili til ok burdvgum manni af fvllrikvm frændvm til hæyrir
Æv238XXVII 31921hefdi ek gort þik af gardi medr gledi ok fagnaði
Stj¹ 1812ok sua vel af gardi gio᷎rfir snua þeir til skips. heim ferdanndiz til sinna herada
~
HMSᴵᴵ 979 Nik Holm perg 16 4° 26v24sua. voru þeir af gardi gio᷎rfir allir. At þeir ho᷎fdu stadfasta tru ifir allri þeirri iardteı᷎gna frægd
~
HMSᴵᴵ 1216 Nik Holm perg 16 4° 39r31Leyste hann fo᷎dur sinn uel af garde
SigrFr 10716Heyr þú sál ... fest af guði svo sem hin sœlasta festarmær ... með rettri trú heiman gjor af garði með anda
BernhRitn 19328Eigi ertu svá af garði gǫrr, frændi, sem ek vilda, svá vel borinn maðr sem þú ert
Gr 4914Þórhallr leysti Gretti vel af garði ok gaf honum góðan hest ok klæði sœmilig
Gr 12218hversu vel Franzeisar tóku við honum ok hversu herraliga keisarinn gerði hann af garði, þá er hann var sendr til þeirra
KlmBˣ 14834
13) ((fig.) hjemmet som symbol på sårbarhed/ngt vitalt ⫽ (fig.) the home as a symbol of sth. vital)
þotte honum vesold ok pinslir þær er fyrr hafðe hann þolat sem þat vǽre scugge noccor eða spar æinar þes allz enns illa er ⸢þa var honum í garð boret [var. þa var at hanum boret ÓHLeg 10013; nu þolldi hann ÓH235 1781]
ÓH619 12116Legit hafa mér andvirki nær garði (more important) en at berjask við þik fyrir sakleysi
Gr 10613Þorvaldr spurdi þa Rafn, ef hann uillde mal þeira i nokkors mannz ⸢*gerð (var. garð) læggia [Holm papp 8 4°ˣ “H”, etc.; non emend. dom læggia eþa gerð]
emend. StuᴵK 30610: Holm papp 8 4°ˣ “H”
● eiga hǫgg í garði [e-rs]
Svá mun móðir þín til ætla, at ýmsir eigi hǫgg í ⸢garði [var. annars garði AM 309 4° “Bb”; garða AM 133 fol “K” etc.]
NjM 1025brásk hann við reiðr mjǫk ok kvezk vilja, at ýmsir ætti hǫgg í annars garði
Gr 13815
14*) ?by, ?landsbysamfund ⫽ ?town, ?village community
sa maðr, er Dionisius het, ok kallaðr ariopagita at kenningarnafni, ok kendr við garð þann, er stoð i hof Tyss, er blotaðr var til þess, at maðr hefði sigr i bardaugum
Páll²A 2498var þar sva mikil blot, at naliga i hverium garði stoðu hof, ok þeim guðunum garðarnir kendir, er þar voru blotuð i hofunum
Páll²A 24912Tueim sinnum giordi hann bod ut j ⸢gardinn (!) [var. bæinn HákFlat 15927], ok feckz ecki af mo᷎nnum
Om Nidaroscf.vt j bæinn
5758 Hák81 57512
II. (y. no.)
han hafde loket ... xii auræ boll iærder j Medalby ... halfa iordene med ollum lutum ok lunnendum sem til liggiæ ok leget haua fra forno ok nyu vtan garz ok innen
DNᵛ 22116laa kiællan jnnangardz sva at gardstødet var aa kiællo bakkanom
DNᵛᴵᴵ 34129kændizst þa fyrnæfnder Þorstæin firir mik, at þa vaar hans retter loogw dagher vnder æin ændæligan doom, vm halfuan fimtvnghæn j nædra Fiskæime, ok þo j nørdra gardenom
DNᵛᴵᴵᴵ 26919hon visti ad Gudrun ... atti þessa peningha j gard ... Arnbiarnar
DNᴵ 42538þar varom mer j hia vvtti j gardenom
DNᴵᵛ 4363ver hafdum ok fyr Halluarde fengit fimtan aura boll j Viliabærghi j sydra gardenom þo synzsta stofuonne
DNᴵᵛ 49311þau hafdho seelt Gudþorme ... haalft fioorda marka bool jardhar j miidgaardhenom j Eggium ok þoo j nedra gardhenom er ligger j Liidhum
DNᴵᵛ 49926hon skulde hafua slikt or garde sæm j
DNᴵᵛ 5014var garden þa bygdr fra stæinkiallarnum stoðu þar husen jfer vppe ok var þa byght vt j sioenn
DNᴵᴵ 38511onnur lonen var jnnan at kelldunne þeire er mitt j garðanum var hun ok bygð vtt j sioenn
DNᴵᴵ 38514j Vettestodhom merker bool. jtem j odrum gardenom þriggia aura bool. jtem ein garden j Þoxine
DNᴵᴵ 39919
III. (propr. topogr.)
sœkir Haraldr, bróþir ens helga Óláfs, heim ór Garþi um Austrveg á kaupskipi
Ágr 387ef haɴ kømr ut hingat. þa scal hann giallda tiund af þvi fe ... en næsta vetr eptir er hann kømr ut um sumarit aðr. þott hann se i gørðum erlendis
ɔ: ‘Russia’, cf. Dennis, Foote & Perkins 2000 227 note 47 GrgStað 5420þat var miclo siþaʀ a dꜹgum Kirialax Miclagardz keisara at þar voro i Garþi storar sveitir Vęringia
ÓH 60510þeir breyttv sva til, at þeir sigldv at Garþinvm i biortv veðri ok vel syndv
KonrA 4818þeir leɢia af nott at garðinvm ok hallda skipvm sinvm i eiɴ leýni vág
ɔ: ‘’Mikligarðr’ KonrA 7753mit gerom yder kunnikt at mit varom j Bratz garde j Oslo
DN II (1340) 19922Þa var kallað, at ofriðr væri, ok sagt, at sumir væri komnir til Kiarbóla-garðs, enn sumir áa skeidit
StuᴵᴵK 544Kongr sat j ⸢gardi Hakonar [var. gardi Hakonar gris HákFlat 913; Hakonargarði HákFris 46732]
Hák81 44426Nu fær hann til Garðz
FskAˣ 33216
Form.: garð (83); garði (56); garðz (43); gard (39); garðe (31); garde (30); gardz (28); garða (28); garðinn (22); garda (19); gardinn (18); gardi (17); garðinum (16); garðs (16); garðr (15); gardinum (11); garðrinn (7); gardenom (7); gorðum (6); garþi (6); garðinvm (6); gardin (5); garz (5); Garðr (5); garðinom (5); garðenom (4); garþa (4); garðzens (4); gards (4); garðum (4); gǫrðum (3); görðum (3); gardr (3); garðenum (3); garðana (3); garzs (3); gardar (3); garsz (3); gardenn (2); gorþom (2); garðiɴ (2); gaurðum (2); garðenn (2); gardsens (2); garþ (2); Garþi (2); gordum (2); garþinn (2); gaurdum (2); garþe (2); gꜳrd (2); garðínvm (2); garden (2); Garðrinn (2); garþinom (2); gardenum (2); garþiɴ (2); gardzs (1); Garþinvm (1); gorðom (1); gardinvm (1); gardrenn (1); gardhenom (1); gardinumm (1); Garda (1); garþar (1); gardur (1); garðrenn (1); gørðum (1); gardæ (1); görðom (1); gardzens (1); garðanum (1); Gardr (1); gars (1); gardænæ (1); gardrinn (1); garðin (1); garðsens (1); garðí (1); gardhe (1); gardrin (1); gardaʀ (1); gardszens (1); gardí (1); Gardinum (1); Garðz (1); garðriɴ (1); Garþr (1); garðzins (1); ghardenom (1); gardt (1); gardinom (1);
Comp.: aldin- (13), aldins- (2), apaldrs- (7), arfa- (1), bakara- (1), bauna- (1), bónda·kirkju- (2), bróður- (2), bryggju- (1), brǿðra- (6), búanda·kirkju- (5), bú- (30), byskups- (36), bǿi- (1), dróttningar- (2), dýra- (4), dýr- (5), enda·merkr- (1), engja- (2), engju- (1), epla- (26), ertra- (1), fast- (2), fiski- (2), fjall- (14), fjǫr·baugs- (10), for- (1), fylkis·kirkju- (2), fǫður- (18), galga- (1), geila- (3), graf- (1), gras- (65), grind- (1), grjót- (9), haga- (17), hag·fellis- (2), hag·fellu- (1), hag·festu- (2), hey- (10), hey·stakk- (1), hirð- (4), hlað- (1), hlaupa- (1), hofa- (1), hof- (9), hofs- (2), horna- (1), hraun- (2), húsa- (4), hvanna- (5), hvann- (7), hǫfuð- (2), hǫfuð·kirkju- (1), inn·gerðis- (1), jarða- (1), jaxl- (1), jurta- (2), kál- (7), kancelers- (2), keisara- (3), ker- (1), ketil- (1), kirkju- (70), klaustra- (3), klaustr- (2), klokkara- (1), kommúns- (3), konung- (1), konungs- (75), korn- (1), krása·gras- (2), krist·kirkju- (4), krists·kirkju- (6), krydda- (1), kvía- (2), láfa- (3), lá- (5), landa·merkis- (1), landa·merkja- (1), langi- (2), lauka- (13), laxa- (2), lé- (1), lends·manns- (1), lǫg- (10), lǫg·manns- (2), lǫg·stakk- (2), mann- (3), mark- (6), meðal- (11), merki- (17), merkis- (2), mið- (11), móður- (1), mosa- (2), munka- (1), naust- (1), naut- (2), norðr- (5), nǽpna- (2), orgu·viða- (1), orgu·viðar- (1), orma- (1), orm- (7), páfa- (24), postula·kirkju- (1), predikara- (3), presta- (5), prest- (8), prófast- (1), próventu- (1), ref- (1), refs- (1), réttar- (3), rima- (1), sker- (3), skíð- (26), skíðna- (1), skip- (1), skjól- (2), skreiðar- (2), spítals- (1), spjót- (2), stakka- (1), stakk- (28), staura- (1), staurar- (1), staur- (1), stein- (1), stein·kirkju- (1), stekks- (1), stǫðu- (5), suðr- (10), sǽl·lífis·gras- (1), sǽvar- (1), tann- (12), tjald·búðar- (3), torf- (1), traðar- (3), tún- (46), tǫðu- (1), ulf- (1), uppi- (1), út- (10), vág- (1), vallar- (11), vatna- (2), veitu- (1), vín- (40), virkis- (2), þver- (8)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 ¹Garðr, ²garðr; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin -garðr; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr ¹,²garðr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Agnes S. Arnórsdóttir 2006 [Saga 44:1] 209; Bandle 1956 [BA 17] 186, 191; Bandle 1977 [Rit 12] 59; Bandle 1977 [Rit 12] 59; Berg 1960 [KLNM 5] 631-632; Bjorvand 1994 92; Bjørkvik 1960 [KLNM 5] 625-631; Boer 1900 [ASB 8] 54; Bøe 1963 [KLNM 8] 396; Faulkes 1964 [ÍT 5] 125, 128; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 88; Frimannslund 1961 [KLNM 6] 287; Gering 1916 [ANF 32] 8; Gjøstein 1934 [ANF 50] 101; Granlund 1959 [KLNM 4] 346; Granlund 1959 [KLNM 4] 347; Grieg 1961 [KLNM 6] 447; Guðrún Nordal 1998 157; Hamre 1961 [KLNM 6] 629; Hastrup 1985 60, 141, 143, 147, 151, 152; Helgi Sk. Kjartansson 1994 [Skáldsk 3] 246; Holm-Olsen 1969 212 f.; Hovda 1960 [KLNM 5] 191 ff.; Hægstad 1902 24; Hægstad 1916 41; Høeg 1961 [KLNM 6] 262; Kristján Eldjárn 1960 [KLNM 5] 632-635; Magnús M. Lárusson 1959 [KLNM 4] 604; Magnús Stefánsson 2000 24, 35, 64, 95, 102, 105 ...; Marstrander 1915 61, 78, 94, 95, 116, 127; Marstrander 1932 (Man) 115, 126, 182-183; Marwick 1952 232; Marwick 1952 8-9, 24, 32, 40 o. fl.; Nicolaysen 1890 (Kjøbst) 404, 408, 437; Nordling 1930-1931 [NB 18] 158; Seip 1930 218; Seip 1955 33, 111, 141, 147f., 289; Sigurður Þórarinsson 1944 134; Svavar Sigmundsson 1993 [Saga 31] 228
Genre. (expected): legal works [jur]: 183 (59); charters [dip]: 115 (48); family sagas [isl]: 92 (75); historical works [his]: 87 (108); religious works [rel]: 57 (165); contemporary sagas [bis]: 42 (45); romances [rom]: 24 (64); þættir [tot]: 13 (14); unclassified [ ]: 11 (2); legendary sagas [fas]: 11 (26); learned works [div]: 7 (19);
CS (red.) — February 2011
ER (omred.) — January 2020
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
gapþrosnir - gata
gáa - geðvõrðr
...
...