gangr sb. m. [-s, dat. -i]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) det at gå, vandring ⫽ walking
Egill sagðiz eigi vera létt búinn til gangsins, en kvað geitrnar víða rása
EgÁsm 4513þangat til slothsins venvr Procopivs opthlega sinn gangh
AnnaReyk 46512
2) færdighed/evne til at gå ⫽ ability to walk
blindir fengu syn ganglausir gang dumbir mꜳl
KlmA1980 2505blinder fiengv syn. lamer gangh. davfer heyrn. dvmmer mal
BarlReyk 13030lamer (fengv) gangh
ServReyk 20924
3) (om hests gangart ⫽ of horse-gait)
Hann hefir hest svá fríðan, at engan hafa þeir sét þvílíkan, bæði sakir ⸢vaxtar ok vænleiks [var. gangs ok vaxtar AM 343 a 4° “L”]
var. Æv⁸¹ 2241: AM 343 a 4° “L”Þat var siðvenja þeira, at ríða hesta, temja bæði við gaang ok við hlaup
Hkrᴵˣ 371
4) bevægelse/fart, fremadskriden, tendens ⫽ motion/movement, progress, advance, prevailing tendency
En þat er hlav́p er maðr reiþir fram oc beʀ þat quidr at hann vilde a maɴ lata coma enda se hann sva nær at á mætti coma fyrir þeim söcom ef eigi væri stoðvat a gange
GrgKonᴵ 14410urþu þa margar oc storar iartegnir: iarþelldr stoþvaþi gang sinn, er menn hofþu aðr mein af
Barth² 76531Þa er frumlavp a gangi stöðvat ef kømr a vapn eða váþir. eða a völl. eða taki menn við a lopti
GrgStað 29613Nv cømr sva a gang rogit at þꜹ Zoe drotning oc Mvnac konvngr toco Norðbrict
Mork 8014ef fegirnin ... fǫr of mikinn gang i konungs haullinne. þa fyr kemr hon aullom siðunum oc løtr mutugiarnan mann afrøkiaz laugunom
Alex 510af margfallego munuðlive þvi. er meira gang hafðe í þessaʀe borg Babilón. en hvervetna í oðrom stoðum
Alex 8430Eigi myndem ver þa geva sva mikinn gang agirni. eða lostasemi
Alex 1102minna gang hefðe þa lastanna kveyka
Alex 1107Parmenio er mestan gang hevir haft allra manna
~ lat.tantoque aliis prelatus amore
Alexandreis 20320 (VIII 104) Alex 11924Adulatio ... hefir í þesse olld sva mikinn gang. at morgvm er engi lutr keʀi. hon dreypir í eyron eim smeyclego eptirmęle
~ lat.processus
Alexandreis 2558 (X 50) Alex 14533Hvergi sa hann merki til þess, at dýr in o ꜹrgv mvndv hafa męíra gang a þvi landi en eínhverio avðrv
KonrA 714(heiti) Heitir ok ravdd, hliomr, rómr, omvn, þytr, gavll, gnyr, glymr, þrýmr, rýmr, brak, svipr, svipvn, gangr
def. ‘larm ⫽ noise’? SnE 19216liopo menn til ok uilldo sløcqua. elldiɴ. Eɴ sua mikill gangr uar orðiɴ at elldinum aðr. at hann e᷎stiz við uaz burðinn
GBpA 8318En fenaðr sa allr er uerit hafði upp i dalinn fanz sumr dauðr en sumr uar stokkinn a braut ... Sua giordiz mikill gangr at þessu at menn þordu æigi at beita fe sinu upp i dalinn
EbWolf(2003) 1691uar ok suo mikill gangr at aptr go᷎ngu hans at suma menn deyddi hann en sumir stukku undan
EbWolf(2003) 1698hann atti þa laundin bædi. Aurlygs stadi ok Ulfars fell. En þa uar suo mikill gangr at um aptr gongu *Þorolfs bægi fotz at menn þottuz þar æigi mega bua a londunum
EbWolf(2003) 29719ef þu veitir of ⸢mikit eptirlęti [var. mikinn gang AM 226 fol “B”] vingvðenu er Bachus heitir
~ lat.uacas
Alexandreis 1520 (I 167) var. Alex 77: AM 226 fol “B”at sva mikill gangr mun vera j iartegna gorþum Anti christi. sem alla uega leiki med eínu liosi
~
PS 61712 JJ SÁM 1 58va5tekr nú ⸢gang [var. umgang AM 586 4° “F”] svá mannligan til beggja handa, at ekkja má vel sitja undir rokki sínum
Æv⁹⁰335 2779einatt þotte uaxande gangr [um] reimleikana
ÓGeir75 73014spurði hon, hvat honum væri til meins; en þá var svo á gáng komit, at hann mátti fyrir engan mun dylja lengr
Trist² 5217geingr nu fe hans i eingium Þorgerdar nótt med degi; suo giorizt at þessu mikill gangr, at þad bitr upp alla töduna
Krók 312⸢minnkar ecke draumana, ok helldr er vagsannde gangr at þeim [var. tecr þa alldri af honum drꜹmana oc er helldr vaxandi Gíslˣ 7223]
Gísl 662skaltu leita paschalem diem ok hans terminum meðr samlíkum gang versanna ok fyrr greinir
Encᴵᴵ727ˣ 21615Hurfu monnum griper marger or hirzlum ok var sva mikill gangr at þvi, at naliga or hvers manz hirzlum hvarf nockut
Fbrˣ 9118Var so gangur þessa vedurz ad fuglar stucku ur biarginu og kumu *dauder ä siö
GBpB204(2018)ˣ 23817þo liþr eigi mioc a hꜹstit aðr, ⸢þa dreymir hann optliga, oc nu geriz sva mikill gangr at [var. Nu giordizt svo mikit um drauma Gisla Gísl 6433], at hann geriz svá myrkfælinn af drꜹmunum
Gíslˣ 7110
● vera á gangi
er hann kuat hinn efzsta ok sidazsta þridiung þa uar huert jarnn a gangi þat er j var hallinne an manna uo᷎lldum
ÞorlJ 21228ekki þótti honum gagn í, er konurnar váru á gangi, ef þeir Guðmundr kœmi
Ljósv 513gerizt nu geyseligr nyr j samkuomu þessara þioda suo at naliga mattj suo at kueda at avll jaurd uærj a gangi
Vald 742engir eru menn á gangi
Gr 25815Eʀ Austuestan ꜳ gangi þessa nátt, sem hann var vanur
Jarlm² 3116
5) (rette) plads/position (i følge) ⫽ (correct) position (in an entourage)
En þæssa tighn a hvæʀr logu nautr aðrum at væita æf sa kœmr inn farannde er aðr hæfir uti værit oc gengr þar til sætis sins sæm hann a gang rettan oc skipan þa æigu þeir tvæir upp at risa moti hanum er næstir hanum sitia a sina honnd hvaʀr oc faghna hanum bliðliga oc biðia hann væl kominn mæð ser
Kgs 5821En þa er konongr gengr til borðz mæð hirð sina ... a þa hvæʀr at vita ⸢sina retta gongu [var. sinn gang AM 243 a fol 23va7; sín gꜹng AM 243 f fol 5217] oc samsætis mann oc hafa þa hina somu skipan i gongu sinni sæm þeiʀ eigu siðan at hafa i sætum sinum
var. Kgs 5737 → Kgs AM 243 a fol 23va7
6) sti, rute ⫽ path, route
7) gang, bane (over himmelen) ⫽ (celestial) course
þat veiztv at her er vm uetreɴ með oss litill dagr oc litill solar gangr sva at sol hevir eigi meira gang at hon vellter vm eina ę́tt
KgsFrgα 13135solen veik aptr gang sinom
Alex 6412Þa mælti Gangleri: Hversv styrir hann gang solar eða tvngls?
SnE 1721grunaði þa at nǫkkuʀr mundi uera stíornari hímíntunglanna sa er stilla mundi gang þeira at uilia sínum sialfs
SnEW¹ 211vm lios tungls. ok gang solar
AlexBr226 1571
● gangr himintungla
Nemðu uandliga birting lopz oc gang himintvngla dǿgrafar oc eycta scipan
KgsFrgα 13016gangr hímíntungla uar uiafn
SnEW¹ 28þat sa þeir ef hann ræðr gang hímíntungla at hann mun raða skiní solar ok dogg himins ok auexti iarðarenner
SnEW¹ 219
8) fri bevægelse, løsladelse, frit lejde ⫽ freedom of movement, freedom to leave/escape, release (from sth.), amnesty
kvæz (Þetleifr) munu binda hann ef hann vill æigi lœysa sic sva at gefa gang hogna oc lœysa hann
Þiðrᴵᴵ 2511hann bæiðer konungenn gæva ser vruggan gang út af ríkeno
Thom¹ 1148rýmir Arnórr svá mikit gang biskupsins, at hann skal sjá mega Magnús
GBpD 1071gefr Arnórr Eyjólfi Kárssyni ⸢gang [var. grid GBpA394 1889], ok svá út í frá, sem höfðíngjar taka til sín
GBpD 11338hann gefr sinum fanga rumara gang an ollu þrælsligu undirbroti, en nockurr þægi annarr af þeiri herleidzlu
Jón⁴ 49820brodir Jon færr gang af kongsgarði leitandi framm i kirkiu sina beinanda (!) veg firir miskunnarportið Mariam drotning
Jón⁴ 50022gef Oddgeiri gang ok frid ok lat hann fara til Karlamagnus kongs herra sins
KlmA1980 1823gef oss gang or kastala þessum
KlmA 37625hann gefr honum lidugan gang um aull sin hus ok herbergi
MarE 44016En arfa liggr ekki viðr þó at hann gefe honom gang. oc búandom liggr ekki við þó at hann gangi af þingino ef erfingi hins dauða gefr honom gang
“adgang til at slippe bort” Hertzb; “if he allows him to escape” Larson 1935 263 (transl.) Frostˣ 16214hann bað gefa sér gang á konungs fund ok léz vid hann eiga erendi
Knýtlˣ 23022
● frjáls gangr
skaltu nv gefa honum frialsan gang fẏrir dio᷎fla pinslum ok allri ógnan
~
PS 57529 JJ SÁM 1 48va21til þers at eigi gefiz Israels uuinum freals gangr at leita sua medr auðn ok ufridi nockurum Judeam sem fyrri
Stj¹ 23320fekk hann sua frealsan gang ok gott orlof meðr fogrum sigri heim aptr aa Egiptaland
Stj¹ 25434Gakk fyrir Pharaonem ... ok bid hann gefa Jsraels sonum frealsan gang ok lidugan ut af landinu
Stj¹ 26530ungi madr kennir þat, at honum er frialsari gangr en fyrr
JJB 64227frjáls hefir þú gang allt til aptans, hverja lausn þú mátt sýna þessarra álaga
Mág² 326
9) [af/með e-m] omgang, bekendtskab ⫽ dealings, acquaintanceship
þeir aufunduðu Hallfreð ok þotti þeim hann hafa of mikinn ganng af konungi
Hallfr 5810Eysteinn orre ... er þa hafde mestan gang med konungi
ÞorvKrFlat 35714
10) aggression, overgreb ⫽ aggression, violation
11) das, latrin ⫽ latrine
gangr
●GlossCod1812 42a5Nu er hann (ɔ: hundr) buɴdiɴ í ⸢gáng [var. kamre GrgStað 37119]. þa scal hann eigi taca til manz er maðr gengr til ⸢gangs [var. kamars GrgStað 37120] eða sétz a tré
GrgKonᴵᴵ 18714Nu er hann (ɔ: hundr) buɴdiɴ í ⸢gáng [var. kamre GrgStað 37119]. þa scal hann eigi taca til manz er maðr gengr til ⸢gangs [var. kamars GrgStað 37120] eða sétz a tré
GrgKonᴵᴵ 18715þeir skulu hafa búðartopt Skútu fyrir gang um sumarit
Reykd 22817muntu finna þat hanga a staur i gang nockurum, ok hefir þat eigi nidr fallit i saur
Latin cloaca = ’sewer’~ lat.In cloaca illa ... pendens in gompho
PassSeb 278a65 Seb 23436
12) urin ⫽ urine
13) (temp.) gang ⫽ time
sands. lån fra dansk
II. (cogn.)
III. (propr. pers.)
Form.: gang (42); gangr (18); gangi (7); gáng (3); gangs (3); gangh (3); gangur (2); gangsins (1); ganng (1); Gangr (1); gange (1); gaang (1);
Comp.: af- (12), aftr- (1), á- (56), al·manna·skriftar- (1), ána- (1), ára- (1), ára- (1), ár- (41), at- (42), aura- (1), aur- (2), ber·serkja- (1), ber·serks- (19), blóð- (2), brautar- (1), braut- (1), brim- (1), bylgju- (1), bylgna- (1), dags·um- (1), dyr- (1), eftir- (2), einka·skriftar- (1), eld- (3), elds- (31), elds·of- (1), elds·ofr- (2), fasta- (1), fiska- (1), fisk- (1), fiski- (1), fjár- (4), flagða- (1), for- (8), fóta- (3), frá- (1), fram- (51), fǫstu- (21), fǫstu·í- (15), fǫstu·inn- (24), gamans- (1), gaura- (1), get- (1), hamar- (1), hamra- (1), handa- (2), heiðingja·yfir- (1), heimil- (1), hesta- (1), hest- (1), himin·tungla- (16), hjóla- (1), hjóna·sam- (2), hóf- (1), hófs- (3), hófs·of- (1), horn- (1), horns- (3), horns·of- (1), hús- (12), í- (2), inn- (10), ísa- (1), ís·hǫggva- (1), járna- (4), járn- (1), jǫkla- (1), klaufa- (1), klóa- (1), land- (3), lúðra- (33), manna- (1), manna·sam- (2), með- (1), mein·vǽtta- (1), mót- (70), móti- (1), músa- (2), niðr- (13), of- (12), ofr- (11), ó·friðar- (2), ó- (3), ó·vǽtta- (2), pípna- (1), rím·versa- (1), sam- (35), sauða- (1), silfr- (2), skipa- (7), skógar- (1), skóg- (7), skrifta- (34), skriftar- (5), skrift- (1), sólar- (23), sól- (2), sorgar- (2), stjǫrnu- (14), sǽ- (1), sǽvar- (23), tanna- (2), til- (31), trolla- (8), tungla- (1), um- (11), upp- (33), út- (5), úti- (1), vall- (4), vápna- (14), vatna- (16), vatn- (1), vatns·of- (1), vélendis- (1), verð- (8), við- (1), viðr- (4), vígs- (1), yfir- (39), þarfa- (3), ǽtt- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP ¹gangr, ²Gangr; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (ganga); Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 190; Falk 1911 [MM 1910] 14-15, 16-17; Finnur Jónsson 1934-1935 [APS 9] 299; Grieg 1961 [KLNM 6] 445; Grøtvedt 1939 107; Kiil 1956 [ANF 71] 104; Kværness 1995 48; Seip 1955 29; Valtýr Guðmundsson 1889 246
Genre. (expected): religious works [rel]: 19 (22); romances [rom]: 18 (8); family sagas [isl]: 13 (10); historical works [his]: 10 (14); learned works [div]: 7 (3); legal works [jur]: 7 (8); contemporary sagas [bis]: 4 (6); þættir [tot]: 3 (2); legendary sagas [fas]: 2 (3); unclassified [ ]: 0 (0); charters [dip]: 0 (6);
CS (red.) — October 2011
ER (omred.) — March 2020
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net