fǿzla sb. f.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
(item pl. fǿzlur) føde, spise, mad, fødevarer, næring, underhold ⫽ (item pl. fǿzlur) food, sustenance, nourishment, board
tvǽr vælldar fœzlor
pl. betegnende enheder/typer af føde: to spiser/retter (i tilgift til brød, cf. bet. af lat. pulmentarium)~ lat.cocta duo pulmentaria
9828 ●BenRegA 986þa es móþeren etr gnógt bráuþ. er þat bęþe heɴar fǿzla. oc et sama hverfr þat niþr i brióst heɴar. eɴda es þa miólc oc féozla barnseɴs
●FV15¹(1993) 14r20at vér biþiom ... goþ fꜵþor gefa oꜱ alla at viɴo þa es oss es nauþsynleg i féoþslo oc í clǽþnaþæ
●FV15³(1993) 92v19su en lítla fǿzla óx svá viþ átet. at þar urþo fuller tólf vaɴdhlꜹpar (“ɔ: vaɴdlꜹpar”, ed. note)
●HómÍsl³³(1993) 54r34þar georer eige fǿtsla sáur i quiþe maɴz
~ lat.et esca ibi nulla stercora conficit
DeVocGent 11191 ●HómÍsl³⁹(1993) 66r20Svásem héyro (“ɔ: éyro”, ed. note) fagna goþom tiþendom oc nasar góþom ilm en ꜵgo fagryndom sva er oc þar fǿtsla hunangsfliotande
●HómÍsl³⁹(1993) 66r22hann byðr ser fyribua dyrlegre ⸢føzlor [var. krasir Alk685 11616] en bæiði nauðsyn licams eða tignar hans
Alk619 11716hramnar førþo honom fotzlo sem gvþ bauþ þeim
Eras 1431górþi óaran micit oc toc þat viþa oc varþ þa vant fotslo i munklifi
GregDialA 11419sva er sagt aþ Abbacuc veri up numiɴ meþ fotslo af Gvþinga landi oc settr niþri a Serclandi oc forþi hann fótslona Danieli oc vas heima nest a Gvþingalandi
cf.*** lat. Vulg Dan 14,35-36 GregDialA 1161sva er sagt aþ Abbacuc veri up numiɴ meþ fotslo af Gvþinga landi oc settr niþri a Serclandi oc forþi hann fótslona Danieli oc vas heima nest a Gvþingalandi
cf.*** lat. Vulg Dan 14,35-36 GregDialA 1162Hverr es þat eitt kostgefir at hann verþi malspacr. þa er ond hans tom af føtslo saþrar speci
~ lat.ab ipsa refectione suæ scientiæ mente vacua jejunat
GregHom 130348 Hóm677 3921þa er hann misti bęþi føtslo oc heilso
Hóm677 4130ef er vetit þeim føtslo licams med ceɴingar orþom
Hóm677 4528Eigi megoþ er vita søtleic Gvþs. nema er bergit føtslo lifs af gómi hiartans
~ lat.cibum vitæ
GregHom 126629 Hóm677 4825varþ hann uti bvrgþr fra føtslo eilifrar dvrþar
Hóm677 4827sparliga neyti hann oc ⸢fotzlo [var. fędu Martin² 57527]
Martin¹ 55424hafþi með ser III clyfiaða hesta af fo᷎zlum
ÓTOdd 1312Vereð eigi otta fullir. vm fœzlo matar. eða drykkiar. eða klæðe
Menota: 19va32 BarlA 3610allum er iam heimil. su ⸢fœzla [var. fazla (sic ms., cf. quamquam fæzla 10va³⁰) AM 232 fol] sem til er
BarlA 7129ver skolom prestom fǿzlo slica fa sem Olafr hinn helgi oc Grimkell biscop lagðe til
GulKrᴵ 913Nu scal kaupa læcningar kaupi sa er særði oc fa þeim fꝍzlo. manaðar mat hvárs a manaðe
Gulᴵ 6734Nu ef maðr særer þræl mannz. þa scal hann hallda upp fꝍðslo við hann meðan hann liggr i sarom. oc verclaunum ollum við drotten hans
Gulᴵ 7331●●● Borð þitt skaltu væl bua mæð hvitum ducum oc reinni fœzlo oc goðum drycc
Kgs 431Þat kann til bæra at sa boannde er van er goðu brauðe oc reinne fœzlo þurfi noccot sinni at blannda agnar eða saðer við brauð bæðe sialfs sins eða hiona sinna til þærs at þa se driugare fœzla en aðr
Kgs 513min fœzla þæfiar bætr hværium hirm
Kgs 9932●●● Ormrinn hafþi dꜹþa menn til føzlo
Mork 811hafðe styrk sinn allan þann er svefn oc fetzla ma mannenom fa
~ lat.cibis
Alexandreis 1804 (VII 172) Alex 1066hon ... villde offra vit þeirra graupt brꜹð oc vin eða fo᷎zlur
evt. om mad, som ikke er brød, dvs. kød, fisk, grønt el. lækkerier i almindelighed, cf. def. af lat. pulmentarium (ingen lat. parallel her) AugApp 1521þa tacka menn fæzlu og drucku
Jvs291 2434Þessi kvicquendi er monnom rę́tt at nyta til fæzlo
ÁKr 5019A þesom skogum ollum var engi føzla nema fugla holld oc elgia
Sv 1225Sva sem fæzla snvz i holld þess er ettr
~ lat.Sicut ... esca in carnem comedentis vertitur
8129 Eluc675(1989) 815manna en þat var fꝍsla su er var drottenn sendi or hifnum Moysi
HómHauksb¹ 1607Sa er tva kyrtla á, gefi han annan fatækium monnom, oc skipte sva et sama um fæzlur
JBapt¹ 84524gaf guð yðr himnabrauð at fætzlu
PP 3052At þeim rig‹n›di fezllv or himni þeirri er mana heitir
VerA 2612er konan sa at oll fæzla hennar forsk i þessum skaða þa bað hon blasium fulltings
BlasA623 3723miþlaþi viþ ꜹ́ma meɴ allt þat er hon mátti af siɴi fezlo
BlasA623 477þa er einn (maðr) dregr samaɴ morþ fiar. at viɴazc mętti at ørno þvsond maɴa til føzlo oc til clęþnaþar
Jón³ 1730kuíðr ok ínnifli þessa likams skolu vera munkar ok reínlifuis menn þeir er þa eína fo᷎dzlo skolo nẏta ok bergia er allr likamr skuldí taka no᷎ríngh ok stẏrk af
SvR 24hann hellt sik fra þeiri likamligri fæzlv, er fyri honvm var, af minning andligrar fæzlv
~ lat.memoria escæ spiritualis
VitAnt 14655 Ant 8127hann miðlaði þeim andliga fæzlv
~ lat.spiritualia ... alimenta
VitAnt 15046 Ant 8816Þui ne᷎st toc hann borðskutil. Þa kom innar kona með feðzlu
GBpA 22126Siðan dreckr hann ok þvi næst bergir hann fæzlv ok styrkizt sva at fimta daginn leikr hann með avðrv vngmenni
Thom³G 54213●●● at herbergia þurftuga, gefa þeim fœzlo, dryck ok klæði
MarS 115‹Fra þi er Helisevs reinsaði fęzlv› emend. Stj 61515: AM 227 fol “B”
cap.
emend. StjC 61515: AM 227 fol “B”þar þarf styrkazsta ok sætazsta fæðslvna er folkit er ostyrkaz moti fiandans fræstni
GBpB(2018) 1434gud gorði himin ok io᷎rð ok alla akrsins blomgan ok hans fødzlu
Stj¹ 2929Jn sudore uultus tui uesceris pane tuo. Medr sueita sealfs þins aaseonu mantu fædaz uidr sealfs þins braud eðr fæðzlu
~ lat. in textupane
5122 Stj¹ 5123Af ollum þeim føðzlum sem ætar eru skalltu ok taka ok bera inn i o᷎rkina meðr er
Stj¹ 572til fædzlu ok uidrlifiss
Stj¹ 6121Af fædzlu þeirri sem þeir neyttu. segir Commestor. at hon matti uel eydaz ok fyriruerdaz. af þi sem hon uar bitin edr tuggin. sem uatn af elldz hita
~ lat.De cibo
HistSchol 5711 Stj¹ 11827at ek go᷎ri þar af þinum fedr þers háttar fædzlur. sem ...
~ lat.escas
Vulg Gen 27,9 Stj¹ 16520Farit nidr aptr a Egiptaland ok kaupit oss fæzlur þo at litlar
~ lat.pauxillum escarum
Vulg Gen 43.2 Stj¹ 2154Asser er feitr hleifr ok feit fæzla. ok konungum man hann krasir ueita
Stj¹ 23411Af himninum ofan man ek lata rigna ydr fædzlur
Stj¹ 29118●●● Þetta er su fædzla sem gud drottinn hefir ydr gefit til fædzlu ok uidrlifiss
Stj¹ 29223er honum var eigi hugr a þvi at eta kiot, þa hlogu frendr hans at honum: Ettu þessa fędzlu, so᷎gdu þeir, þviat ver megum eigi fa þer her fisk a fialli
GregDialB 1814lækner likamans sẏniz ok æigi sykn með o᷎llu þo at hann hafui sagt hinum siuka huerrar fæzlu honum hæfer at neyta
StatJón 17917Þeir ero enn þar, er sva ero munnlitlir, ath þeir hafa ennga fe᷎zlo nema drecka or pipo
Encᴵ 359Helgi ser at þar er fridr drykkr ok o᷎nnur fædzsla ok uæn ker
HelgFlat 35930ek verð nú fyrst at matast ok mitt lið, því at vér bergðum á öngri fœzlu á þessum þrimr dœgrum
KlmA 32511hvárki höfðu þeir sex dœgr svefn né mat, því at engi var fœzla til
KlmA 37614þar gerir eigi fæzsla sꜹr i kuidi
~ lat.esca
10835 Seb238XII 1088þessum ueitti hann fyrir guds nafn ... fædzlur ok fiemuni
Thom² 32325eigi skal fiandin sva svuikia oss. at nockurr minna manna eti hans eitri fulla ⸢fæðu [var. fe᷎zslu Holm perg 1 fol “C²”]
var. ÓTᴵᴵ 883: Holm perg 1 fol “C²”vid þessa fęzlu vard hann sva ęfr ok agiarnn. ok allt saman ok fortaulur Grimhilldar. at hann het at giora þetta verk
Vǫls 803Forunautar M. keyptu fǽzlu, þa er hafa þurfti um paskana
Maurus 66432ok ma mer eigi fæzla siatna
Nik2 2625baud Nicholas diakna sinum at skipta fæzlu med þeim ok byrla þeim dryckiu
Nik2 2639Fyrst licamleg synd er afát. þat er óstilt ⸢fysi áz ok drycs [var. fæzla. edur firigirnd Alk685 11610]
var. Alk619 11710 → Alk685 11610Ef þat vatn slagnazt yfir fædzlur ydrar er ohreinir hlutir hafa þuegnir i uerit ... þa
Stj² 3179eigi fer hann ut vm kuid j braut suo sem likamlig fædzla
Theol AM 672 4°¹ 81v21þiod er med fastanda likama. fra holldligum fæ̇zlum. þuiat þa giorer hann óndína makligana andligrar fæzlu ok jlifs. lífs
Mess³ 6228sa er hefer fæslvr. geri hann slikt et sama
~ lat.escas
4236 Hóm238XVIII 4217þo hann se fvllvr spaleiks anda. þa þarf hann þo likamligrar fæslv
~ lat.sed tamen corporeo eget alimento
4526 Hóm238XVIII 456sa er spamanni veiter fæslv
~ lat.alimentum
4526 Hóm238XVIII 458Enn þessir fiskar (ɔ: hvalir) hafa huorki tonn nie tálkn og ecki eru þeir hættir huorki vid skip nie menn. helldur fordast þeir veidi manna fund og verda þo iduliga reknir ꜳ lond hundrudum samann og er þat mikil fædsla monnum þar sem þeir verda margir veiddir
KgsE 157er hon kemr heim, mun hon fyrst neyta fœzlu
ÁlaFlˣ 915ok allan kostnað bæði ser ok hinum sára ok læknisfé ok fꝍðslu
BjarkÁMˣ 30525j fædslu mína
~ lat.Et dederunt in escam meam fel
9618 (Vulg Psalm 68,22) GlossPsalt 9719fædslur
~ lat.Panem angelorum manducauit homo: cibaria misit eis in habundancia
12417 (Vulg Psalm 77,25) GlossPsalt 12521þú mant lifa hér við lítinn mat bæði fœðslu ok drykkjar
cf.Vereð eigi otta fullir. vm fœzlo matar. eða drykkiar
BarlA 3610 KlmBˣ 6825þeir ⸢eru með öllu matlausir [var. hafa eigi svá mikinn mat, at eins riddara fœzla sé AM 180 d folˣ “B”]
var. KlmBˣ 3766: AM 180 d folˣ “B”Hann uill velia sier hina dyrustu fædzlu
~ lat.esca electa
MirMar1731 41923 MarD634ˣ 81721þessi læknidomr er sameigin fædzla
~ lat.communis est cibus
SpecH 261a47 (VII 108) MarD634ˣ 88311Hann nadi nu at bergia sætleik himneskrar fædzlu
MarD634ˣ 8846su fædzla, er eigi er heit ok eigi ko᷎lld
MarD634ˣ 88515þu hefir syndgazt med ofneyzlu fædzlu ok dryckiar
MarD635ˣ 67712dryckr, fædzla ok klædi er mer guds ord
MarD635ˣ 90015Þórðr var ekki mikill drykkjumaðr, nǫkkut vangæft um fæzluna, sem opt kann at verða þeim, sem vanheilsu kenna, því at maðrinn var á efra aldri ok var þá enn hraustr
StuᴵR440ˣ 1922sva gerir ok andarinnar sott o᷎ndinni leiða sina ⸢føzlu [var. fæðu SÁM 1]
ThPost¹ˣ 72025
● fóðr ok fǿzla/fǿzlur
gefr hann bæði fóðr ok fæzlur þurföndum
GBpD 4430gud go᷎rdi himin ok io᷎rd ok allan akrsins blomstr ok grænsku ok hans foðr ok fædzlu
Stj¹ 2912
● hafa fǿzlu
einkom scyldasc þa er vér erom. i kirkiom eþa vér hofom féotslo
●HómÍsl³²(1993) 49r17hefer þar føtslo sina
●PhysFrg² 27020tóc lucianus at fasta. oc þurra fǿzlo at hafa
●Steph15(1993) 94v17Maþr nacquaʀ var ꜹþigr ... oc hafþi itarliga føtslo hvern dag
Hóm677 371Maþr necqveʀ var ꜹþigr ... oc hafþi hvern dag itarliga føtslo
Hóm677 3732hafðe hann ænga aðra føzlo en alden scogar ok vatn
HómNo²⁵ 10635Tak nu þessi slatr oc casta a sia ut. sua at engi maðr hafi þar fo᷎zlu af
ÓTOdd 1347Daniel ... er þat meinlęti lagþi a hꜹɴd ser ... at hann hafþi eigi aþra fęzlo eɴ ertr ok vatn
VerA 3715en þa hafþi hann litla fǽzlo er hann mataþisc
Alexis 522þeir hǫfðu ok fœzlu, sem þeir máttu lifa við
Knýtl1741ˣ 1546
● taka fǿzlu
tóc hon ór hans hꜵndom hvern dag himnesca féotslo
●HómÍsl³⁶(1993) 59v1Hui scal vesalingr eɴ eige taka fǿþslona meþ þer sa es taca. scal himenríke meþ þer
●HómÍsl⁶¹(1993) 101v14hann ... toc føtslo or hendi Benedictus
~ lat.annonam
Dialᴵᴵ 16217 GregDialA 14410vér tꜵcum í kirkiu himnesca føzlo þat er corpus domini
HómNo²¹ 9929styrcþiz þegar, er hann toc føzlo
~ lat.cum accepisset cibum
Vulg Act 9,19 Páll¹ 21710scolom ver mat taca, at ver megem hressasc. En þa er aller høfðo føzlo tekit, þa ...
Páll¹ 23412biðiom ver yðr fru. at er latið yðr soma at taka fo᷎zlu oc dryck
ÓTOdd 2383hævir hann (ɔ: Guð) sætt i aðra þæssa holl (ɔ: kirkju) borð sitt oc heitir þat fœzlu hus firi þvi at til þæss kœmr saman folk guðs at taca þar andliga fœzlo
Kgs 12338fæslv ok klæði skolv þit af mer taka
Bær 8851tokt fædslur
~ lat.Qui simul mecum dulces capiebas cibos
7416 (Vulg Psalm 54,15) GlossPsalt 7515Hann baud og so alldri fædslu ad taka ... ad madur signdi sig eigi ꜳ̈dur
JBpC(2003)ˣ 1255
● taka við fǿzlu
II. (y. isl.)
Form.: føtslo (9); fædzlu (7); føzlo (6); fœzla (5); fæzla (5); fœzlo (4); fædzla (4); fædzlur (4); fæzlur (3); fæzlv (3); fœzlu (3); fæslv (3); fæzlu (3); fædslur (2); fǿtsla (2); féotslo (2); fo᷎zlu (2); fædslunnar (2); fǿzlo (2); fædslu (2); fotslo (2); fǿzla (2); fotzlo (2); fæðslvna (1); fǿþslona (1); féoþslo (1); fæslvr (1); fǽzlu (1); fætzlu (1); fe᷎zlo (1); fædzsla (1); fo᷎zlum (1); fe᷎zslu (1); føðzlum (1); fœzlor (1); fezlo (1); fæzluna (1); fezllv (1); fęzlu (1); feðzlu (1); fæzlo (1); fǽzlo (1); fo᷎dzlo (1); fæzsla (1); fœðslu (1); fꝍðslu (1); fødzlu (1); fꝍðslo (1); fótslona (1); fo᷎zlur (1); fozlo (1); føzlu (1); fæðzlu (1); fædsla (1); fetzla (1); fęzlo (1); føzla (1); fęzlv (1); fæ̇zlum (1); fꝍsla (1); fꝍzlo (1); fędzlu (1); føzlor (1);
Comp.: andar- (3), brauðs- (1), engla- (1), himna- (2), himna·mjǫls- (1), hjóna- (1), konungs·manna- (1), kvikvenda- (1), líf- (1), líkams- (5), maðka- (1), manna- (1), upp- (10), vetr- (1)
Gloss.: EJ; ClV (fæðsla) -æ-; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 -ðsl-, -tsl-; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím fæsla; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (fæða); Bl fæðsla; WPA _; ; LMNL
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 176, 178; Pedersen & Louis-Jensen 1985 [Opusc 8] 202; Seip 1955 77, 394
Genre. (expected): religious works [rel]: 80 (31); historical works [his]: 14 (20); legal works [jur]: 6 (11); romances [rom]: 6 (12); contemporary sagas [bis]: 5 (9); learned works [div]: 3 (4); unclassified [ ]: 2 (0); legendary sagas [fas]: 2 (5); þættir [tot]: 1 (3); family sagas [isl]: 0 (14); charters [dip]: 0 (9);
HD (red.) — December 2010
TW (eng. def.) — June 2021
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
fÙri - fõrnuðr, farnaðr
...