friðr sb. m. [-ar, dat. -i/-]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) fred (for konflikter, krig, etc.), fredstid ⫽ peace (ɔ: absence of conflict, war, etc.), peacetime
oláfr er til siþar oc friþar barþisc i norvegi oc laɴz laga réttra
●HómÍsl⁴³(1993) 73r18A þessom dogom þinom hevir þu þat es þer er til friþar
~ lat.ad pacem
GregHom 129351 Hóm677 694vitom ver þo stvndom lovaþ maɴdrapet vera. oc rét. þar er ovinr friþareɴs es drepiɴ vel þiofr. vel vikingr
~ lat.pacis inimicum
PassMatthFabr 6579 Mth²Cod645 1199En ec kenda hveriom þat. er til friþar er. oc astar viþ guþ
Pétr²Cod645 8612þá er hann hafþi xv. vetr haldit Nóregi meþ vinsæld ok meþ friþi
Ágr 85Var þetta nu nokcut frelsi þeim, er adr striddu i mot fridinum
MauritApp 6477þu villt nv leita þer til roar. oc þess staðar sem þu meger. með friði vera
BarlA 875●●● tímí er oc til friðar oc timi til bardaga
~ lat.tempus belli et tempus pacis
VulgEccl 3,8 Menota: 61rb13 BarlA 11232nema konongr late refsa til landreinsanar. oc friðar
GulKrᴵ 1915●●● her-meɴ scylldu vera i friði sem lamb. en i ufriþi agiarnir sem leon
Sv 11124illa er þeim hofþingia fallit er hann er i vfriði sem eitt lamb enn i friði grimmr sem lion ok slꝍgr sem vargr
Bret 26212hofv ver alldri siþan i friði setið
Bret 29930●●● sat Vsið siþan með friði at sinv riki
Bret 30012Með friði fer ek
StjC 45927ef eigi helldr land friði sinum
Landsl 2719eigi skulu þæir ok longum sua i fridi sitia
RbHH (*[1248-1263]) 45925i þaɴ tið, er Ꜹgvstvs keisari lagþi frið of heim allan
SnE 1357ef ⸢friðr [var. frit LundUB Mh 15 “E”] er i lande
Hirð 42518þa eru þæir sækir .xl. marka i friði. en vbota mal i ufriði
Hirð 44257sum suæitin rænti þa er i friðinum skylldi uera
Rómv595(2010) 346●●● hann þikkiz æigi uita uið huaru buaz skal friði eða orrostu
Rómv595(2010) 4010ok gefiz sua upp eða huerer sætternar hefði gort i friðinum eða huerer undan hefði skoriz i orrostonni
Rómv595(2010) 477ky i friðinum
Rómv595(2010) 837●●● Þorolfr la æigi kyʀʀ. mattu menn þa alldri uera i friði uti þegar solina lægði
EbWolf(2003) 16724●●● ef sundr skipt er lǫgunum. þá mun ok sundr skipt friðinum
NjM 27123Eptir þat rak Þorgrimr hann or favroneyti sinv oc qvez sia, at hann villdi, at þeir væri alldri ⸢i friði [var. til friðs Adv 21 3 17ˣ “V”]
StuᴵK 2146hann for þa með friði. þviat landit var kristit
ÓTᴵ 16511friðr er fullting lo᷎gmals ok algiorleikr
~
PS 511 Pétr SÁM 1 11rb32●●● Sva bannsetium ver þa ok alla. sem dirfaz upp at risa moti herra konunginum. ok Noregs riki ok rugla með verki eðr raði frið rikisins
StatJón350 18812ek em opptt i vfridinvm ok þo þa at eins er ek villda giarna i fridinvm vera
GBpB(2018) 1371Enn veitt ek þat ef ek męli eptir hofdingivm a Islandi hveria vhæfv at þa hefi ek frid af litla stvnð
GBpB(2018) 1376●●● Frey var kendr fridr sa hinn mykle er j Suiþiod uar vm hans daga en Danir kendu þann frid Froda konungi
ÓTFlat 4046Var þetta nu nokcut frelsi þeim, er adr striddu i mot fridinum
Maurit 6477stod þetta gialld ꜳr af ari. Var i fyrstu kalladr Jorsalatollr, enn þui næst leidangrs fee, at konungr hefdi uti herskiolld til sameigins fridar i landinu
Thom² 33018helldr sem atuik ok naudzyn beiddi landzfolki til fridar
Thom² 33024uitrir menn leggia þat til med honum, at hann siaiz uel fyrir vm heimferd sina i Eingland, leggi enn helldr Heinreki konungi til nockura raun i fyrstu, er dagar lida, huersu fastordr hann er i fridinum
Thom² 42035Apollonius sꜳ hann miok motbarligan fridinum
VP 3925●●● lúkum vér þar þessi frásǫgu, ok sitið í frið
HálfdEyst 13911Þessar giafer sendi fader minn þier til styrks fridar ok fastrar uinattu
Yngv 712þegar á morgen er ydr uis ofridr. *ef þer synet konunar. og sited j frid
Vilm 1738Eptir þat fóru þeir heim, ok þóttusk eyjarskeggjar í frið þegnir
Gr 7010ef hann fer med fridi
Nit 107kőngur geingur nu firer Dijnus lutande honum og honum hneigiande, og þad seigiande, ad hann vill sier til fridar og æru j hanz valld gieffazt
DínDrˣ 8411Þat er annat níðingsverc ef maðr leypsc ut í ófriði oc heriar í land aptr. oc hefir eigi sagt friði aptr
Frostˣ 15822um hans daga var friðr góðr í Svíþjóð
Hkrᴵˣ 609fór þá með friði, þvíat England var kristit ok hann var ok kristinn
Hkrᴵˣ 31116fór hann allspakliga ok með friði
Hkrᴵᴵˣ 573þat mon verþa satt es vér slítom í sundr lǫgen. at vér monom slíta oc friþeɴ
Íslbˣ 2926Eptir þetta liðu V vetr, svá at leiðangri var eigi út boðit; en í þeim friði, er þá var, gerðu Vinðr borgir ok kastala ok gerðu mǫrg virki í landi sínu, þau er til landvarnar þyrfti
Knýtlˣ 2861at ręna oc rꝍfva vara þeghna þa sem med spękt oc fridi vilia vera
RbME (*1332)ˣ 16018med þvi þier bidied þessa med sæmd og fride, þa biriar oss ad giefa ydur god andsvór
SigrValˣ 14112en líkast, ef þú lætr fyrirfaraz þetta á þessarri hátíðinni um friðinn, at guð muni þér ok sá kappi Jón baptisti sómahlutarins unna í málunum
StuᴵR440ˣ 3426svá illa ok ómannliga sem þeir hefði brotit frið á honum í Stafaholti
StuᴵᴵR11127ˣ 1733Þeir tǫldu þat, at hann hefði brotit frið í heraðinu ok barit bændr, en suma kúgat, en bætt engum
StuᴵᴵR11127ˣ 1734England skal jafnan í friði vera fyrir þér
Trist¹ˣ 5730
‖ (propr. comp.) :
var honvm (ɔ: Fróða) kendr friþriɴ vm alla danska tvngv, ok kalla Norðmenn þat Fróþa frið
SnE 13510þá er Fróðafriðr var
Enc764² 41326Danir kendu þann frid Froda konungi er red firir Danmo᷎rk ok ko᷎lludu þeir þat Froda frid
ÓTFlat 4048Á hans dǫgum hófsk Fróða-friðr; þá var ok ár um ǫll lǫnd; kendu Svíar þat Frey
Hkrᴵˣ 238
● ár/árferð ok friðr
Ef ver holldom imbrodaga a þessa lund sem nu es tíɴt. þa mon goþ gefa ǫꜱ ár oc friþ a iorþo en léiþa ǫꜱ efter dómsdag i eilifa dýrþ meþ sér a himna
●HómÍsl¹³(1993) 17r21þer munoð her hafa gagn ok goða luti. ár ok frið. fagnað ok farsælo meðan mer herom í þessom hæimi
HómNo³ 3717ver scolom luta austr oc biðia til hins helga Crist ars oc friðar
GulKrᴵ 35til árs. oc til friðar
GulKrᴵ 612til árs. oc til friðar
GulKrᴵ 618þæt ol skal signa till Crist þakka oc sancta Mariu till ars oc friðar
SvKr 41324skolo aller mænn fasta ... er .xij. vettra eru gamler eða ællri til ars oc friðar oc til heillsu allum monnum
FrostKrᴵ 14121Freyr er hiɴ agætazti af asvm; hann ræðr firir regni ok scini solar ok þar með avexti iarþar, ok a hann er gott at heita til ars ok friþar
SnE 3111Bændr segia at þeir uilldi at konungr blotaði til árs þeim ok friþar
ÓTᴵ 343skal þessum mo᷎nnum o᷎llum blota til árs ok fridar
ÓTᴵ 37418hann skulldi blota eftir vannda hinna fyʀu kononga oc fylla sva hin forno log. til ars oc friðar
FskAˣ 3118af friðinum ok ári
Hkrᴵˣ 2311Þá helzk ár ok friðr
Hkrᴵˣ 243Haraldr konungr sat þá um kyrt innan landz, ok var friðr góðr ok árferð
Hkrᴵˣ 13620
● friðr ok farsǽld/farsǽla
oss til friðar oc farslldar
SkipSauð¹ 517Gud gefue mer þatt at mæla till ydar biskupanna er mer se til gagns oc till gæfo. fridar oc till farsælo landeno
RbHS (*1202) 44419spamanna bækr hetu monnum friði oc farsælu
JBapt²A 86922Bidium nu at hann arni oꜱ uidr allz *ualldanda gud fridar ok farsǫlu. ok godꜱ enda dagꜱ. þessa lifꜱ
cf. def. 4 ÞBpA 24023þar til er .lxx. aara uaru lidin. huerium fylldum ok frammkomnum foru þeir allir heim aptr medr fridi ok farsælld
Stj¹ 509Seuth þier nu ij fride og farsęlld
Hect 9916lukum vier þar nu saugu herra Gibbons ... gefi gud þeim er til hey̋rdu og les‹a› aullum ꜳr og frid og farsælld
GibbC 11428aller lifa nv med fride og farsælld er vnder ydvart valld erv giefner
OsvReyk 7322Enn þejm sem hia voru og ei litu ä annad enn hoglyfe og nader frid og farsælu hans þottust ei skilia, hvi hann mællte slykt
ÁBpˣ 864til fridar og farsælldar
DI VI (*1477›apogrˣ) 10524geyme gvd bædi konvr og kalla j fridi og farsælu. og ollvm fagnade godum og fagrligvm enda lyctvm
FormSkipˣ 6231
● friðr ok fǫgnuðr
en epter aɴlát várt láte haɴ engla sína léiþa ander órar i friþ oc i fǫgnog (“ɔ: fǫgnoþ”, ed. note) paradísar
●HómÍsl²¹(1993) 32r2anndleg vizska er full með ⸢friði [var. frið AM 232 fol] oc fagnaðe
Menota: 32vb25 BarlA 5910oc coma þa með friði oc fagnaði ollum oꜱ
Sv 931hæilsaði Dauid þeim með friði oc fagnaði
~ lat.pacifice
Vulg 1Reg 30,21 StjC 49032ollum þæim til friðar oc fagnaðar
Hirð 4006vel ertu her komin j fridi godum ok fagnadi heilagra manna
KlmA1980 2463gud ... gefue oss j stadhen aar goth fridh ok fagnad ok anners heims elifuadan fagnædh uttan enda
DN IV (*1365›vid 1427) 34628Eigi ... huggun ... frið né fögnuð
~ fr.deport
Tristan 651 Trist¹ˣ 14325
● vertu/verið (vel) til friða(r)
Verttv vel til fridar og lat af at gratha
AugReyk 10033herra konungr verit vel til fridar
BarlReyk 11611Þat þotte konginvm mikit mein ꜳ sig leggja. þꜳ mællte hinn gamle madrenn. verit vel til frida herra
OsvReyk 759keisaren svarar og sagde verith til frida goder viner
SilvReyk 40227
2) uforstyrrethed, ro ⫽ tranquillity, quietness
stóþo heýen i friþe oc a þvrro lande
ÞBpCod645 13●●● oc leita ser matar i goðum friðe hia viðum stronndum
Kgs 92huarki mátti þar fyrir frid hafa ne naadir
Stj¹ 27030●●● Syndiz ydr sem vatna gangr geingi svo mykill j hvert plaz ad stadarins folki var huergi fridr med þvrrum fæti helldr var allr lydr a vadli
DrJ 5118
3) [á e-u] (kirkelig) fred, fredhellighed ⫽ sanctity (of a church), sacrosanctity
þæim til friþar er þangat (ɔ: til kirkju) flyia
ÁKr 2622nema til friþar eða aðrar stor nꜹðsyniar beri til
ÁKr 3819sꝍma kirkiuna er friðr var abroten
FrostKrᴵ 13426at þeir striði vpp ꜳ frið ok frelsi heilagrar kirkiu
StatJón 1803Ef madur brytur ꜳ manne frid ꜳ hœginda kirkiu
BjarkExcXˣ 779
4) [e-m] [á sér] [við e-n / til e-s] [fyrir e-m] [millum e-rra] immunitet, sikkerhed/tryghed, fredspagt (ml. folk/nationer) ⫽ immunity, security, pact, peace settlement (between people/nations)
●●● cømsc ottarr nv́ i friþ viþ konvnginn
ÓHÆ 722●●● Skip sitt scal hverr nyta at fullum friði
Gulᴵ 592●●● Nu laupa þeir út oc segia eigi friði aptr
Gulᴵ 10324þiɢ nv þesi lꜹnin. at þv biþ mic friþar manni þeim er øztr er banndingianna
Mork 13912allir mvndo þess fusir vera at friðr yrði
ÓH 13911●●● fire þeim socom at Knvtr konungr vill frið bioða til allra landa. þa vill hann eigi herscilldi fara til Noregs
ÓH 34013var þa [var. + i AM 68 fol “68”, etc.] sundr sagt friði við lanz menn
ÓH 3497yðr var heitit fridi oc rettarbót en nu hafit ier anꜹð oc þrelcon oc þar með stor clęki oc niþingscap
ÓH 5963●●● vilium vít at stafringar se æickí .j. þæíma friði ef ...
NoDipl (1289) 5714man gvð honom fagna oc i frið leiða oc allir guðs helgir meɴ
Sv 10335er frændr þeira ok vinir gatv þa eigi i frið þegit þa baðv þeir konvng at hann sendi þa i nokkorn þan stað sem hanvm likaði ok manravn væri i
Skáld 44632‹Vm hersaugv utlegra manna ok frið› emend. Bl 20214: LundUB Mh 15 “Bn”
cap.
emend. Bl 20214: LundUB Mh 15 “Bn”●●● þv varðvæitir frið oc miskvnn þeim er þer þiona
~ lat.pactum et misericordiam
Vulg 3Reg 8,23 StjC 56617Elgir allir skolu frið hafa firir þeim monnum er a skiðum renna
Landsl 14319●●● þessi friðr skal standa vm alla þessa logsogn oc sua langt austr sem Noregs konungs riki stendr
Landsl 1443mvnv þer sia huelikr þessi friðr er eða handganga
~ lat.pax
3128 Rómv595(2010) 314eða huart mun uera i sua mislyndum friðr eða uinfengi
~ lat.pax
3229 Rómv595(2010) 3211mann drapin uoru um alla borgina. æingi uar sua gamall eða ungr að alldrinn gæfi frið
Rómv595(2010) 1653●●● Þui biodom ver vndir ydar frid at þer lukid fyrnemfdan toll ... sua framt sem huar sa af ydr sem adruuis gerer vill ei suara oss fiorom morkum j brefa brot
DN III (*1343›vid c1345) 19016Biorn var i ⸢sætt tekinn [var. frið þeginn WolfAug 9 10 4°] i Noregi
var. EgM(2001) 518 → Eg WolfAug 9 10 4° 35v33Nu mætti v[era at] ver bærim [gæf]u til við konung sua at þer kæmi þat i frið við konung
EgM(2001) 11612lavgðv þar við land með hꜳ̋lfs manaðar friði ok kaupstefnu
~
Eg 1404 Eg WolfAug 9 10 4° 39r18vil ek myklu heldr gefa fé til friðar mér, svá at þat þykki góðr sómi
Laxd 2264Elgir allir skulu frið hafa firir þeim monnum er a skiðum renna
Landsl1154 16929●●● sendi Lucius Silla. ok Pꜹlum Manlíum til Bochum konungs at bínda frid vid hann
Rómv226(2010) 14718Nú sem komit er at þvílíkri úfæru, hlutast til góðir menn at friðr mætti formerast
GBpD 6332Þa gengr Ávgmundr til Ions kvflungs oc mælti sva: ‹þat mundi satt vera›, ef Ingi konungr væri a lifi, þa mundi hann eigi ræna lata brædr Þorvards Þorgeirs sonar, ef hann ke᷎mi a uallð þeira, oc sva Magnus konungr sacir Ara. Nv væntir ek ‹þess af yðr, at þér munuð gera› fyrir sacir þeira oc minar bænar, at þer latið fe hans frid hafa
StuᴵK 15021hverr penningr skal sa frid hafa, er hann a
StuᴵK 15023Þeir Kolbeinn létu þar alla hluti i friði, enn huergi annars staðar, ok renndu menn grunum áa, fyrir huað þetta var
StuᴵᴵK 5110●●● ok senndu þa orð aullum hinum stǽrrum bónndum fyrir norðan Isa-fiorð, ok aullum þeim sem i friði villdu hafa fé sitt ok fiaur, þa skylldu allir koma til mótz við Kolbein ok sveria honum trunaðar-eiða
StuᴵᴵK 8113Agiætr madr Vespasianus keisari rikti .x. ꜳ̋r med ... goðum friði til kristiɴar
~
PS 60619 JJ SÁM 1 55vb22●●● hær j millum skulu varer goder mæn vpp rida til Suerikis, ok daghþinga vm wars kæra fadurs lausn ok frid millom rikiannar
DN II (1370) 32038uar þa sagt j sundr fride uit landzmenn
ÓHFlat 25629Gior sua vel fader gef honum frid fyrer minar saker lat hann fara heilan
KlmA1980 17412gef Oddgeiri gang ok frid ok lat hann fara til Karlamagnus kongs herra sins
KlmA1980 1823hann vill gjarna gerast yðarr maðr ... ok því biðr hann, at þér komit til tals við hann með 60 riddara í friði
KlmA 2709hafue firigort þeim fridi er þa fækh han til rettre ræfstar firi þau brot er han hafde brotet
RbME (*1348)³ 1734Sigurdr erkibyskup bad enn kong, at hann skylldi giora nockurar ordsendingar til jarls, at frid‹r›inn mætti standa
Hák81 48825læt ek þat wm m(ællt) at þeim sie fridr ok værd enda skiliumzt ek þar vid
~ lat.decorus
Vulg 2Reg 14,25 Vikt 2722laatu mik vera j fridi
Vikt 4411konungr er i kyrþom oc ⸢með astþocca uina sinna [var. aller menn hofþo frid ꜳ sier MHFlat 3527]
var. Mork 1899 → MHFlat 3527ekki munu frændr Grettis ausa fé fyrir hann eða verk hans, ef honum kaupisk engi friðr
Gr 16414fystu flester at vpp væri sagt ⸢fridnum [var. friþinom HákFris 57517]
Hák8B 19918þa gef eg þier frid
~ eng.y graunte þe my pes
4720 ÆvMið²¹ 474fyrer þann er fridinn setti
~ eng.For hys sake þat ordeyned pes to be
4726 ÆvMið²¹ 477mvnde þeim þat ecki vera fyrer godv at latha hennar sendeboda ecki fara med fride hverrtt þeir villdv
KonReyk 2823mvnv þier fyrer ydarn heidr skvlld at latha oss fara ꜳ bvrttv aptvr med fride
OsvReyk 831þa uilivm vær at fe uortt hafi frid
FriðB 436ef maðr hleypr út í úfriði ok heriar í land aptr ok hefir eigi sagt friði í sundr
BjarkÁMˣ 30514Hier j mot skal konungr lata oss nꜳ fridi og jslendskum laugum
DI I (*[1262]›AM 45) 62012hofum vier nu teked hann oc hans gots fast oc laust under vora vernd frid oc forsvar til rietts lo᷎gmals i allan ma̋ta
DI IX (*[1525]›Lbs 62ˣ) 29131hann sigraðiz hvar sem hann barðiz vm sumarit, ok gerði goðan frið bukorlum ok kaupmonnum
Fbrˣ 989þu hefer her mikinn soma af konungi ok goðan frið af ollum monnum
Fbrˣ 9822Siálflofat er manni hverium af landi at fara at friði görfum af hendi konunga várra
Frostˣ 25717er hinn utlægr huart sęm hann fær bana eda aðraʀ skammer er fyʀi braut friþiɴ
FrostÁMˣ 215Enn ef æinn hverʀ þeira gengr a þau grið. þa hefer sa fyrergort lannde ok lausum æyri ok friði sinum við alla menn ok kome alldregi i land aftʀ
FrostÁMˣ 273gaf góðan frið ǫllum mǫnnum nema mǫnnum Magnús konungs
Hkrᴵᴵᴵˣ 32122Þa baud Rafn at gefa sik upp til fridar aullum monnum audrum þeim er þar voru i bænum at hann væri ei brendr
HrafnAˣ 2346til þess unz laɴzmenɴ gørþo friþ á miþli þeira þótt þeir villdi eigi
Íslbˣ 2921●●● enda hellt friþr sá meþan þeir lifþu
Íslbˣ 2922vér félagar erum kaupmenn ok viljum biðja um yðr um höfn og góðan frið
~ fr.Pais
Tristan 16419 Trist¹ˣ 1943og ad þeir mætte lifa i fride firer honum
~ eng.pes
722 ÆvMið⁵ˣ 77
● biðja friðar [sér/e-m]
en bvandiɴ gerþi, sem vǫn var, *ok ǫll hivnin, kavllvþv akaflega, baþv ser friþar
SnE 502Þa varþ Þoʀ reiðr ok greip hamariɴ ok myndi þa briota havfvt hennar, aðr en goþin ꜹll baþv henne friþar
SnE 6523eigi skal þat spyriazt, at ek flygia nę fridar bidia
Vǫls 102eíngi uar suo diarfr, at motti þyrdí at mæla eda Heidʀeki fridar at bidía
HeiðrR 3616
● fara í friði [við e-n] [af e-u / fyrir e-m]
Nu lætr þu droten þræl þin fara í friði
~ lat.in pace
Vulg Luc 2,29 HómNo¹² 6813konungr sagði at Steinn scylldi fara i friði fyrir honom
ÓH 3863hvarf hann til þeira ok bað þau i friði fara
ÓTOddS 711Farðv i friði
~ lat.Vade in pace
Vulg 1Reg 1,17 StjC 42830þa skulu þæir i friði fara
Hirð 44117Aulfi ok foronauta hans let konungr fara i friði af þeꜱum saukum
~
Eg 1385 Eg WolfAug 9 10 4° 38v34tak dóttir barn þitt, ok far í friði
GBpD 10335Vrækia kuez skilia, at hann var biskups sennði-maðr, ok sagði, at hann skal fara i friði, enn spyrr þo, huórt Gizvrr var heima
StuᴵK 55925og far siþan j fridi
~ eng.and go; farwell
9433 ÆvMið³⁰ 9411⸢far þu þꜳ [var. skaltu þä fara AM 590 b-c 4°ˣ] ij fridi huert er þu uillt
~
Rafn 1830 624 HG AM 152 fol 140vb3drápu víkínga ok ránsmenn, hvar sem þeir gátu þá hendt, en létu bændr ok kaupmenn fara í friði
ÞorstVík 44519hann drap jllmenne enn bændur let hann j fride fara
FriðB 5425þeir sculu í friði við alla menn fara til þings til yfirbóta
Frostˣ 1761fare hverr i friði
FrostÁMˣ 2410lætr konungr þá í friði fara
LjósvLˣ 995Virga bidur þꜳ lata sig fara i fride
Þiðrᴵˣ 15030skal hveʀ madur fara hier j ⸢fridi [var. frelse AM 177 folˣ “B”] vmm þenna stad
Þiðrᴵˣ 15619
● friðr ok frelsi
ec scal hafa til forraða halft landit oc setia þar yfir mina menn i friþi oc frelsi
Sv 6713miukir hirðmenn oc hogværir. er vera scal lass oc lykill firir frelsi oc friþi þesa cꜹpstaðar
Sv 10328●●● Vinguðuz af því við hann margir, at þeir væntu sér þar af friðar ok frelsis ok góðvilja af Hrólfi konungi, heldr en ágangs eða ófriðar
HG 7724allir menn hefði þeir frið oc frelsi, er Domicianus hafði dæmda aðr hann dó
Jón² 4469gvð ... sa er gefið hefir frið oc frelsi sino folki
cf. def. 4~ lat.requiem
Vulg 3Reg 8,56 StjC 56812Af þvi at lærðer menn þeir sem skipaðer eru til guðligrar þionostu eigu j fullkomnum friði ok frelsi guði at þiona. þa ...
StatJón 17527til styrktar fridar frælsis eflingar ok nada þæim ok klaustarins godzæ
IslDipl (1429) 27031gerir ek gudini odzson suo fallid testamentum fyrer sꜳl þorbiargar gudmundar ‹dottur› kuinno minnar til fridar ok frelsis ok sannrar synndalausnar ok hreinsanar hennar andar
IslDipl (1431) 28934huort þeir uilia sækia hingat frid ok frelsi
Dám 5827Þeir frændr Grettis ... sǫgðusk aldri hirða um fé, ef hann fengi frið ok frelsi
Gr 1652hann sialfr hafde giefit þeim frid og frelse adr
OsvReyk 8313tha biodast aullum theim som sanndproffuade verdæ att i thui samhelde ero vnnder theira fridt och frelssa (sic) att fara brot aff Biorguin ...
RbME (*1344)ˣ 1648Þórðr segir þat vera sættarboð af hendi Þorgils, at hann vildi halda ok hafa Borgarfjǫrð í friði ok frelsi ok ǫll þau ríki, sem konungr hafði honum skipat
StuᴵᴵR11127ˣ 17219
● fyrirgera/fyrirfara fé ok friði [við e-n]
skal hann hafa firigort lífí oc límum, fe oc fridi
NoDipl (1300) 11833hann hefer firigort fe oc friði lannde oc lausum ꝍyri fare a lannd hæiðit. oc kome alldri þar sem cristnir menn ero firi
EiðKrA 39218eptir fim daga skylldu þeir fara útlaga ok hafa firi gert fe ok friþi
SvEirsp 3662En maðr huær er sitr heiðin a lande þesso oc lꝍynir þui þa hefir hann firir faret friði sinum uiðr alla mænn oc fe sinu uiðr biskup þegar upp kæmer
FrostKrᴵ 1332ef hann vinnr hin þriðia samfast þa firirgerer hann friði sinum viðr mænn en fe sinu uiðr biskup
FrostKrᴵ 14325Ef maðr etr kiot i langa fastu þa hefir hann firir faret friði sinum uiðr alla mænn. en fe sinu uiðr biskup ef hann er fulltiða eða heiluita
FrostKrᴵ 14417þa hefir sa firir gort fe ok friði lande oc lausum ꝍyri
Landsl 5813maðr hvær er sitr hæiðin a lande þæsso oc lœynir þui þa hefir han firirfaret friði sinum við alla menn. en fe sinu uið byscup
JKr 34219oc firir gort fe oc fridi landi ok lausum œyri vid konong
BorgKrNᴵᴵ 30210Næma huar sæm þet gerer villi hafua firir giort fe ok fridi ok værde aldre bottær mader sidan
DN I (1353) 26918þa hefír hann firír gortt fe ok friði landi ok lausum o᷎yri
Landsl1154 18634Nema hwar sem þæt gerer vili hafua firirgort fe og fridi
DN XI (1369) 5535ef einn hverr gengr á þessi grið ok vegr mann eða veitir lemstrarsár, þá hefir sá fyrirgert fé ok friði, landi ok lausum eyri
Jb 109ero þeir menn sem hlaupa j bvrt med eiginn konur manna. obota menn bæde fyrir konge og karlle. fyri giortt fe og fride. landi og lausum eyri
DI II (*[1281]›AM 186) 22433leggiandi þar rikt uid huer sem ath þuij yrdi kunnr ath þuij brygdi af og legdi ꜳ flotta skylde fyr gert hafa fe og fridi
Hect 13119kongur mællti annad stendur j minne bok. Aslakur sagde huad er er þad. kongur suarar. þad er þad huer er giorer hefur firir giort fe og fride
Hem1010 411
● friðr ok grið [við e-n / (á) milli/millim e-rra / e-rra í milli/millum]
Þat er uphaf at þeꜱo male. at ek set grið oc friþ a milli þeirra
GrgStað 4048at lycðum settv þeir grið oc frið milli sin til annars sumars
ÓH 1242veitti iarlinom atolor þungar. oc storar um dirfð þa er hann hafði gørt grid oc frið við þann enn digra mann
ÓH 1674þar eptir gaf haɴ honom griþ oc friþ oc raɴɴ nv konvnginom reiþe viþ mág siɴɴ
Jvs291 112beiddi buondum friþar oc griða oc noccorra fresta um gialldit
Sv 769‹Vm grið ok frið millim manna a þinginv› emend. Bl 1901: LundUB Mh 15 “Bn”
cap.
emend. Bl 1901: LundUB Mh 15 “Bn”ok gaf hverium manni ⸢grið ok frið [var. friþ oc griþ AM 42 folˣ 81v1; griþ Sv 1617] er þes krafði
SvEirsp 27017ver hafuum gæfuet Sighurdi Skula syni ... grid ok frid
DN II (1345) 22423ver hafuum gefuet sira Gudþorme Þorlaughs syni er af tok þorer Rolfsson vfyrsyniiu grid ok frid fyrir oss ok allum varom monnum till Haluarz messo
DN I (1359) 2841farit nu allir j friði ok griðum
ÓTᴵ 36511þeir qvaduz vera senndimenn Agamemnons konungs til Priami konungs ad leita vm grid oc frid
TrójS 10617set ek grið ok frið eptir lo᷎gvm i ollvm stoðvm nefndvm ok onefndvm
DI II (*[c1330-1360]›AM 48) 25919máttu æ ok æ hafa frið ok grið um alla lífsdaga þína síðan
Klma 5036firer þui setium vier hier grid og frid allra manna j millum
FormBrúðᴵᴵᴵ 49grimur jonsson laugmann ... setti þar grid og frid allra manna í mille
DI IX (*1522›apogrˣ) 6816Gizurr jarl gekk í stofudyrnar ok segir þá í sundr griðum ǫllum ok friði við þá bræðr Andréssonu
StuᴵᴵR11127ˣ 3177
● kaupa í frið [e-n/sik/e-t] [við e-n] [með e-u]
skal hann kaupa sek i frið
Járns 27431scalltv ... hava keypt ȷ́ friþ fe þittt alltt oc gacc nv á scip meþ os
Jvs291 10630ver munom drepa yðr frendr. oc caupa os sva i frið við Magnus konung
Sv 927þa skal hann sik sua í ⸢fríð [var. grið GKS 1154 fol “Gd”, etc.] kaupa við konung
Landsl 4913skal hann sik sua kaupa i frið aptr með þessare refsing ef hann lifnar
Landsl 6010þa scal han sek sva i frið kaupa uið konong sem konongs er miskun til
Bl 21110ek villda mennina i frið kaupa, þa er vigin hafa vegit
Fbr 2915ok kaupir þik svá í frið ok í sætt
Laxd 2261hafði hann uerit missattr við Hakon jarl. en keypti sik nu i frið
ÓTᴵ 19322ná hann þá kaupa sik í frið við konung með taflinu
Kjaln 5211þá mættir þú mik í frið kaupa við bygðarmenn
Flóamˣ 5012þa skal hann sik sua i frið kaupa við konong
FrostÁMˣ 2030scal honom þat verða at utlæghðar soc oc scal hann koupa sec með xl marka sex alna ꝍyris i frið aftr
FskAˣ 38529
● kaupa frið [sér] [í ■]
● koma í frið
þa a konungr landkaup aðer en hann kome i frið
FrostKrᴵ 1563ef han værðr vtlægr gor a þinghi. þa a konongr landkaupp. aðr en han kome i frið
JKr 38316
● friðr ok náðir
oss bær at halda oc halda lata allum mannum frið oc naðer þeim ær til vars lanðz koma
NoDipl (1297) 8813dvælizst her i godom fridi oc naadom
DN VII (*1331›DonVar 1ˣ) 15233
● friðr ok sǽtt/sǽttargerð [við e-t / milli/millum e-rra] [e-m]
En þes er nauð-syn at vér cunnem rétta græin góz ok íllz ok hafum á-valt sꜵt ok frið við goða luti. en orręsto í gægn syndum
HómNo³¹ 14610Bøndr i Vikinne røddv sin í milli. at sa einn veri til at konungar gørði sęt oc frid milli sin
ÓH 12411engan til dꜹða dęma ne licams vananar. oc eigi eiða uinna. nema til friþar ok sættar gerðar
ÁKr 485Hacon kvaz enn vilia hennar boð gera ser til sættar ok friðar
ÓTOddS 1425æighi eiða vinna. nema til friðar oc sættar gerðar
JKr 3642●●● firir þui ero þæir skipaðer till sættar. samþyctar. oc staðfæstu. oc friðar millum þæirra er vsattr ero. oc verit hafa
JKr 3783
● taka í frið [e-n]
tac mann i friþ. sva sem þer licar
Mork 11517tekr æiʀikr haɴ nv́ j friþ oc lætr haɴ nv́ vera ȷ́ sveít meþ ser
Jvs291 12523Nv sagði Halli, at Runolfr ha‹f›di gefid rossin. Onundr toc litt a rossa-giof þeiri, er hann skylli þo eigi i frid tecinn greidliga
StuᴵK 18513Þeir skyldu finnaz í Skörum, ok skyldu tólf menn sverja eiða at sættum þeirra. Þá var ok tekinn í frið Bói galinn, er þá hafði verit með Magnúsi konungi um hríð
MLag 3664Tok hann sidan Svein i frid ok fulla vinꜳttu
Orkn 21214illgerðamenn tók hann í frið
KlmA 27131hefi ec hann tekit j frid og frelsi. styrck og stadfesti
DI IX (*1533›tr 1537) 68018Hrólfr var þá ... í frið tekinn
Flóamˣ 5620og þann kost annann, ad vera i frid tekner, eff hann bæri vp gatur þær kongur kynni aungua vrlausn
HeiðrUˣ 12919
● (vera) í friði ●fyrir e-m]
rici hans scal i friði vera fire mer
ÓH 3462hann heitr oc þvi Gyðingom ... at þeir scylldo ę́ i friðe vera oc goðo yfirlęti meðan hans riki støðe
Alex 1820vil ec þat mǽ̨llt íga at ec sia þá latiɴɴ vera ȷ́ friþe er þer seiþ yfir þat er hyttiþ ȷ́ vagiɴ
Jvs291 1076Sua kom at konungr het þeim þui aðr letti at Þorolfr skylldi i friði vera firer honum
EgM(2001) 539Þetta bragð var til þess gǫrt, at frændr Bárðar sæti í friði fyrir hans sakar
Glúm 631enn sumir ræntu þa er i fridínum skylldu vera
Rómv226(2010) 3420Eptir þetta tekr biskup prestinn til sin, enn cona prestsins gaf Kolbeini fe til, at bv þeira skyllði i friþi
StuᴵK 2771for j bvrttv med allt sitt favrvneythe og lieth biskvpstolen og domkirkivna vera j fride og so avll avnnr gvdzhvs er keisaren hafde efla lathid
HenKunReyk 6329bað hann láta bónda vera í friði
Flóamˣ 5819
5) [e-m] (Guds) fred ⫽ (God’s) peace
þui gefr hveʀ friþ ꜵþrom í friþar cosse. at sa ma friþ oþlasc af goþe. es friþsamr es viþ nꜵnga sína
●Mess²15(1993) 56v26Dyrð se guði á himnum. ok á iorðu friðr monnum er gott vilia
~ lat.pax hominibus bonae voluntatis
Vulg Luc 2,14 HómNo⁴ 3825Friðr mikill varðr þvi at hinn sanni frirðr vitraðez a iarðv
~ lat.pax vera
6728 Eluc675(1989) 677Fʀiðr ok blezan uars herra
Landsl1154 779eínv siɴí qvedr hann lyd a þessa lvnd. pax dominí sit semper vobiscum. þat þydiz svo. fridr drottíns se avallt med ydr
Mess¹238 110og endadi sitt lif med fridi. et cetera
ÆvMið³⁰ 955sidan geck hann j burtu og bætti sitt lif id fyrra og endadi sitt lif j fridi
~ eng.and Endid his life in pease
9928 ÆvMið³² 9911ok sannliga madur fridar míns j huerium eg hefi treystz
~ lat.Et enim homo pacis mee in quo speraui
4212 (Vulg Psalm 40,10) GlossPsalt 4313
● friðr (sé) [e-m/e-u / með e-m]
Friþr se yþr
~ lat.Pax vobis
Vulg Jhs 20,19 ●HómÍsl²⁴(1993) 34v16Pax huic domui. Friþr sé þesso húse
●Mess²15(1993) 54v20●●● Byscop quedr pax vobiscum. friþr meþ yþr. þuiat drotteɴ boþaþe mꜵɴom friþ í hingat quomo siɴe
●Mess²15(1993) 54v33friðr se her. Gvð se her
~ lat.Pax
10820 BǿnAlk 1083Fridr se med ydr ok ottiz ekki
Stj¹ 21623Fridr drottíns se ꜳ̋ vallt med ydr
Mess³ 6133kom drottenn Jhesvs thil sancte Georgivm og mællte til hans. fridr sie þier minn fvlltrve Georgivs
GeorgReyk 3132Eustacyus suarar: fridur sye med ydur, godir brædur
~ lat.Pax uobiscum
4410 PlacA(1998)ˣ 457
● friðr ok fǫgnuðr [í e-m]
friþ ok fagnaþ, bæþi nu ok alengdar
Orkn325I 13830fulla ambun friðar ok fagnaðar
Thom¹ 2156senda ollum réttruandi mo᷎nnum j niðaross erkibiskupsdæmi frið ok fagnat j drottni jhesu christo
StatPáll² 70924
6) (heiti; for nagle/søm på sværd ⫽ for nail of a sword)
cf. “friðbǫnd, deren anderes Ende am ... Nagel friðr befestigt war”, Falk 1914 31
*) (Fr def. 1 ‘Kjærlighed’ er kun belagt i poesi)
II. (cogn.)
III. (y. no.)
Form.: friði (60); frið (54); frid (30); fridi (21); friðr (17); fridar (16); friðar (16); friþar (12); fride (12); friþ (11); fridr (5); friðinum (5); friþi (5); fridinum (4); friþr (2); Friþr (2); Fridr (2); friþe (2); frida (2); friðe (2); fridh (2); friþiɴ (1); friþeɴ (1); huaru ... friði (1); fridrinn (1); frirðr (1); fridhi (1); Frið (1); fridt (1); friðinn (1); fridnum (1); Fʀiðr (1); fridínum (1); fríð (1); fridinn (1); friþareɴs (1); fridinvm (1); Frid (1); fridur (1);
Comp.: andar- (1), ann- (6), brjóst- (1), dróttins- (1), ei·lífðar- (1), elgja- (1), guðs- (8), heima- (5), heim- (5), helgar- (1), hjarta- (2), jóla- (5), kaup- (5), kirkju- (15), kirkju·garðs- (2), kirkna- (1), konungs- (1), kvenna- (6), land- (1), lands- (1), lífs- (2), líkams- (1), mál- (2), nǽtr- (1), ó- (112), páska- (1), sálna- (1), sáttar- (1), sǽtta- (2), veraldar- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin Frið-, -friðr; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 239f., 319; Bell 1972 66; Breisch 1994 13; Falk 1914 28, 31; Fell 1982-1985 [SB 21] 85-100; Hastrup 1985 251; Lid 1958 [KLNM 3] 323; Marold 2000 189; Neckel 1927 [ANF 43] 365; Ruthström 1966 [KLNM 11] 157; Salvesen 1968 39; Seip 1955 108, 307; Ström 1958 [KLNM 3] 102; Sundqvist 2005 [VMS 1] 242; Weber 1986 322-328; Weiser-Aall 1963 [KLNM 8] 8; von See 1964 21 141-166 170 250 253 255
Genre. (expected): religious works [rel]: 67 (79); historical works [his]: 61 (52); legal works [jur]: 60 (28); romances [rom]: 25 (31); family sagas [isl]: 21 (36); contemporary sagas [bis]: 21 (22); charters [dip]: 20 (23); legendary sagas [fas]: 12 (13); learned works [div]: 9 (9); unclassified [ ]: 2 (1); þættir [tot]: 2 (7);
CS (red.) — May 2010
ER (omred.) — December 2019
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
frí - fróðr
...