fiskr sb. m.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) (item coll.) fisk ⫽ (item coll.) fish
i citatmaterialet finder man ‘fiskr’ brugt om dyr, der lever i vand som fx. flodhest og (konkylie ɔ:) purpursnegl (Stj), mens fx. haj etsteds (Grg) anføres som en kategori for sig; hval, hvalros, sæl regnes blandt fiskene i nogle kilder (Kgs, Landsl), men synes ikke at henhøre til denne kategori i andre kilder (fx. Grg), det samme gælder sild, der snart regnes blandt fiskene (Kgs), snart synes at udgøre en særkategori (Hák); om krokodillens tilhørsforhold hersker der tvivl (Stj)
Her es sambland mikit góþra oc illra fisca í trvarnótiɴi. oc má her eige of greina. oc verþr alla saman til laɴds at draga. oc bíþa uɴz sa skiptir a dóma degi er veit hverer góþir ró eþa hverer eigi
HómÍsl⁴⁴(1993) 75v15Farðu oc legg net þit, oc mon fiskr coma
Martin¹ 57214varþ hann þa sva veidr sem fiscr a øngle eþa mus under treketi
Niðrst¹ 510●●● quiquændi æítt margygr var kallat fiskr niðr eða hvalr. En kona upp afra linda stað
ÓHLeg 1423Hon (ɔ: Alfífa) svaraʀ. digr er þinn hals æinar sægir hon. En sett hævi ek slica fiska laupa i netet
ÓHLeg 9017●●● þat a maþr oc at eta. ef hann fastar. fiska allz kyns. oc hvala. aþra eɴ rosmal oc sel
GrgKonᴵ 3614ar þær eða votn er net næmir fiscar ganga í
GrgKonᴵ 13023Hveʀ maðr a at veiða fugla oc fisca í sino lanðe
GrgKonᴵᴵ 12214●●● Hverr maðr a reka fyrir lande sino viðar oc sela oc huala oc fisca
GrgKonᴵᴵ 12321þat scal þorscr vera sa scal sva micill vera at hann se alnar i eyxarþærom flattr. Sa fiscr heitir gilldingr
GrgKonᴵᴵ 1258●●● aleigo maðr þat alt í þvi. er eigi er fra numet. oc sva þat ef þar recr fisca. eða fogla. eða sela. oc hascerþing. oc hniso
GrgStað 50018með vél er fiskr tekinn er under skirri baro er
~ lat.piscis
Pamphilus 2211 Pamph 9916Nu ef a rennr milli bꝍa. oc ero fiskar i. þa ...
Gulᴵ 4129gera þo sva at fiskar megi fara up at á hverri
Gulᴵ 423●●● Hittir maðr sel æða fisk firi ovan marreins backa. þa eignazt iorð
Gulᴵ 4613●●● Ðæsse sæla kyn er nu hafum ver um rœtt þa ero fiskar kallaðer þvi at þeir fœðaz í sio oc lifa við aðra fiska oc ero þeir mannum væl ætir oc þo æigi sæm hvalar þvi at hvalar ero æter a fosto dagum sæm aðrer fiskar en þæsser fiskar ero æigi ætir nema þa er kiot skal eta
Kgs 2913qvaþ menn þar draga fisca
OddMork 2617konungr veitti þeim annanhvernn dag at borðhalldi fisca oc miolk. en annanhvernn slatr oc mvngat
ÓH 7513●●● oc sua ef þar rekr fugla eða fiska sela eða nísor
Járns 28812ef landgangr er at fiscvm ⸢oc [var. þa AM 350 fol “E”] scolo menn taca
ÁKr 4414þa er oc rę́tt at eta fisca allz *kyns. ok hvala alla aðra en rostvng oc sel
ÁKr 5113Framarr hefir þv þa gert vm vigin a Grenlandi, enn fiski madrinn kallar aflavsn vera fiskinnar. þvi at hann kallaz leysa sik, ef hann dregr fisk fyri sik, enn annan fyri skip sitt, iii. fyri avngvl, fiorda fyri vad
FbrHb 20321‹Nv ef ár falla fyrir þioðvegv þær sem eigi erv› fiskvm fꝍrar þeir skvlv gera veg fꝍran er iarðir eigv
LandslFrg2 12817þa sa þeir fisk lagðan a gloðir oc brauð
PP 28632Nu ef a eða beckr rennr millum bꝍa manna oc eru fiskar i þa eigu halfa huarir ef þeir eigu sua iarðir til .ij. megum
Landsl 1348●●● hann (ɔ: fjǫtrinn) var giorr at *vi. lvtvm, af dyn kattarins ok af skeɢi konvɴar ok af rotvm biargsins ok af sinvm biarnarins ok af anda fisk‹s›ins ok af fogls hraka
SnE 369Hvernig skal sæ keɴa? Sva at kalla hann ... land ... skipa ok sæskips heita, kialar, stala, svþa, sygiv, fiska, isa
SnE 1168þat er at skilia a vara tungu. tak þu angul þín ok kasta j díupt vatn ok þan hín fyrsta fisk er þu tækr þa skallt þu vp lata mun hans ok mant þu þar fínna eín peníng, þan hín sama peníngh skalltu j skatt giællda firir mik
SvR 1022sva sem fiskr af vatni vppdreginn d‹e›yr skiott
Ant 11324þar var huert vatn fullt af fiskum
EgM(2001) 431Har vex a kvíkendvm enn hȧr er fiskr
Gramm¹ 21610Fiskr sjádreginn ok búnyt er þar almennings matr
GBpD 523menn róa út á víðan sjá, ok setjast þar, sem fjallasýn landins merkir, eptir gömlum vana, at fiskrinn hafi stöðu tekit
GBpD 1797hér berr eigi til giptuligar þeim fátæktmanni, en hann gleymir á líkan hátt efra enda, sem fyrr var lesit, ok því ferr fiskr brött með allt hans færi
GBpD 1802●●● Hann hafðe komit við hval vm sumarit ok hafðe gnott favsto-matar, riklinga ok rafe ok fiska
StuᴵK 4686skal tiundar skreid herra byskups iafnan fylgia hialli. oc sva margir fiskar hueriu kaupi ok afgreidzlu sem lꝍg uatta
Sættarg 4757voro þar j fiskar .ij. miklir sem laxar
GBpB(2018) 1928A fimta degi pryddi gud loptit medr fliugandum fuglum ok uatnit medr suimandum fiskum
Stj¹ 176er þat lesit af uarum lausnara. at hann aat fisk medan hann uar her i uerolldinni enn alldrigi kio᷎t
Stj¹ 3914Allir seofarins fiskar eru yðarri hendi undirgefnir
Stj¹ 6126Þar er eigi skylt at ganga til merkja er firðir deila eða ár þær er netnæmir fiskar ganga í
Jb 1253gera þó svá, at fiskar megi fara upp at á hverri. Ganga skal guðs gjǫf til fjalls sem til fjǫru, ef gengit vill hafa
Jb 18912ok svá er þat um alla fugla ok fiska, ef þeir róa í sínu landi
Jb 19114er honum rétt at taka fugla úmerkta, ef á gǫtu hans verða ... ok svá fiska, ef á brotum liggja á leið hans, ef þat er eigi í veiðistǫð hins
Jb 19213Hverr maðr á reka allan fyrir sínu landi viðar ok hvala, sela ok fiska, fugla ok þara
Jb 1949hann á þar at hafa hnísur ok háskerðinga, ok fiska alla
Jb 1975[var. Scall tiundar skreið herra erchibyscops fylgia iampnan hialle oc so marghir fiskar hueriu kaupi oc afgreizslu sem logh vatta GKS 1154 fol “C”, etc.]
var. JKr 35511: GKS 1154 fol “C”huort mun þer betra þikia edr skemtiligra at ... uera her medan þeir fara vt eftir ⸢fiskunum [var. skreiðinni Fbrˣ 6812]
FbrFlat 15310●●● menn skylldu biarga heyi sinu ok korni ok ⸢fiskia silld [var. veida sildr ok fiska HákFlat 1726]
var. Hák81 6022 → HákFlat 1726stockr einn mikill fiskr or uatninu ok framan i fang erchibyskupi
Thom² 3629i fiskinum
VP 66512fiskinum
VP 66838nú mun ek ... ok vísa þér á mið þat, er aldri ‹mun› fiskr bresta ef til er sótt
Bárð564 157er hann kom á miðit, var undir fiskr nógr
Bárð564 1522hon melti. Digr er hals þinn Einar. enn sed hefi ek slika fiska hlꜹpa j nettit
ÓH1 8335hann qvaz sialfr farit hafa ... til arinnar at veida fiska, ok ho᷎fdu þeir ecki veitt feingit. Martinus mællti: Fardu nu þegar ok legg ut netit i ana, ok mun at koma fiskrinn
Martin³ 6305hann ræ̋zt til flutninga nordr til Stranda ok ꜳ̋ i feríu ok flytur farma nordan vidu ok hualí ok fiska
BandK 422●●● Madur skal taka geddur. brams ok adra fiska ok steika med oleo
Mat 13223Inifri þurkar ofvætu þa verdur j manz magha af fiskum ok af votum ligominibus
MedMisc 9532rótar ofan í meisinn ǫllum fiskunum ... Fiskrinn var svá stórr, at Grímr ætlaði, at engi hestr myndi bera meira
Gr 20219þorvallde ok sigrde bygda ec halfa fimm c huorum fyrir u. ær huorvm eda skreidar vætt og a. og w alnar betur j fiske
DI VIII (1509: AM 267 I) 26821●●● bædi silld og adra allskyns fiska
KgsE 1527fiskvrenn deyr er hann fer wr vathnnenv
AntReyk 26019ofann ꜳ einvm fiske
NikTolReyk 15530●●● þeir menn ... hofdu af fioru þeirri ed er fra̋ Selarőse til Markskers fiska og sela og allt þad er þeim ber til ed fioru geymer
DI IX (*1383›AM 279ˣ) 192⸢er þeir skylldu sækia fiska [var. at sækja skreið], er Bersi atti ut i Bulungar vik
Fbrˣ 668meðan þeir fara uti vikina eftir fiskunum
Fbrˣ 693huskallar hans voru róner ꜳ sio ad leita fiska
Fljˣ 810þar med gefi hann oss ollum og skipi þessu alla farsælu til fiskz og ferda
FormSkipˣ 6224fyrir utan þat er menn hafa gefit konungi .v. fisca
Frostˣ 25726Hverr maðr, er á haf røri, skyldi gjalda konungi landvǫrðu, hvaðan sem hann røri; en þat eru v. fiskar
Hkrᴵᴵˣ 51320sagði, at hann ætlaði at fara eptir fiskum til Gása
Reykdˣ 1887Til landauðnar horfði í Ísafirði, áðr fiskr gekk upp á Kvíarmið
StuᴵR8ˣ 48117er mér sagt gott frá landakostum, at þar gangi fé sjalfala á vetrum, en fiskr í hverju vatni
Vatnˣ 2713
● blautr fiskr
Blauta fiska skal huerge kaupa nema fyrir torge eða a bryggium
RbEM (*1282) 132Laxa æder adra blauta fiska skulu þeir kaupa firir [...] a bryggium oc a torghe
DN VII (*1331›DonVar 1ˣ) 15311
● draga fisk/fiska
maðr sitr við vatnit við einn *lœkjarós ok dró fiska
Laxd 2151drogu þær fiska or vatninu med klóm ser
~ lat.pisces
Epistola 221 AlexBr226 1612í munni þess fisks. er þu dregr fẏrstan. muntu finna sva mikit silfr sem skattriɴ a at vera
~
PS 819 Pétr SÁM 1 2vb12Petrus for ok dro fiskinn
~
PS 821 Pétr SÁM 1 2vb14sa hann ííí menn á fiski bat, ok þui næ̋st sa hann, at madr dro fisk
HeiðrR 8422sia þeir mann ꜳ bati fyrir ser og dro fiska
MHFlat 37718rere eg til fiska. drogh eg einn fisk. og þꜳ eg krvfda hann. var j maganvm ꜳ honvm lykellinn at avllv oskaddr
GregBpReyk 2924
● flatr fiskr
sagþi þa Hymir (!), at þeir voro komnir a þær vaztir, er hann var vanr at sitia ok draga flata fiska, en Þoʀ qvezt vilia roa myklv lengra
SnE 628maðr rennir diupsho᷎fn ok bítr storr flatr fiskr er þeir kalla flyðru
~
GBpD 17932 GBp AM 219 fol 17va24Þorgils kastaði færi sinu fyrir borð ok dró einn mikinn flatan fisk
Flóamˣ 1521
● grǿnn fiskr
[var. Huar sælia skal grꝍna fiska AM 31 8° “Xa”]
cap.
var. Bl 2634: AM 31 8° “Xa”Laxa nya oc sva aðra ⸢nyia [var. grꝍna AM 78 4° “Be”, etc.] fiska oc ostrur. þat scal kaupa a batom eða a bryggium ef uil. en eigi flytia i buðir til mangs
Bl 2635
● harðr ok saltr fiskr
● heilagr fiskr
litlu fyrer nön kende hann fyske, ok drö þann ad borde, og sä ad heilagur fiskur var
ÞBpC⁴ 38925hann hiet ä enn sæla Thorlak byskup ad hann skyllde helgan fisk draga fyrstan
ÞBpC⁴ 39420
● heill/fimr sem fiskr
sua hæill sem fiskr i vatni
ElisA 7512sva er hann heill sem fiskr ok katr sem kið
KlmAFrg 55932svá er hann heill sem fiskr ok kátr sem kið
KlmA 30618svá fimr sem fiskr, snarpr sem leó, kátr sem kið
KlmBˣ 19429
● nýr fiskr
Þesar ár. ero fvllar. allzcyɴs fisca. oc þaer maþr męler viþ vatneþ. at þat sendi honom fisca. þa fellr óen vp fir fǿtr honom. meþ alzcyɴs fiska
Mth²Cod645 11223Laxa nya oc sva aðra ⸢nyia [var. grꝍna AM 78 4° “Be”, etc.] fiska oc ostrur. þat scal kaupa a batom eða a bryggium ef uil. en eigi flytia i buðir til mangs
Bl 2635
● róa til fiska
●●● þat ueri skemtan at roa til fisca i sua fogro logni
ÓTOdd 13712Sveinn Olafsson var roinn til fisca
Orkn325I 1675Grimr reri til fiska vm vetrin með þrælvm sinvm
LdnHauksb 236Hann tekr ser þar husavist, ok roa synir hans til fiska
Orkn 1796þat ær nv dreingiligara at afla þar fiar æn roa til fiska
GullÞ 919Madr er nefndr Haki, bukarl einn, ok reri jafnann til fiska
ÞJ 1815Björn réri jafnan á sjó til fiska
Ket 11024reri jafnan til fiska, því at þá váru firðirnir fullir af fiskum
Gr 2623
● sitja til fiska
ek sá í gær kveld tvá menn á báti þá er ek reið upp með ánni ok sat annarr til fiska
Parc 3133Ketill tók einn fiskibát ok vað ok aungul, ok réri út á mið, ok sat til fiska
Ket 11027
● fisk sér á borði
at sjá mundi mega þaðan fisk á borði, ef eigi bæri land fyrir
Jb 1968Ef maðr finnr hval á floti, þá skal hann flytja hvert er hann vill, ef þat er utarr fyrir annars landi en fisk sér á borði
Jb 2035Ef menn flytja hval þaðan frá landi manns er sjá má fisk á borði, þá
Jb 2054Í fjǫrðum eða sundum, þar er maðr flytr hval svá at sjá má fisk á borði frá fleirum lǫndum en einu, þá
Jb 2056
● skarpr fiskr
kirkian j vatzfirdi ꜳ skogarho᷎gg ꜳ tiarnarnesi suo sem vill ok þriar vætter skarpra fiska huert missere j skalavik
DI V (*1473›apogrˣ) 71417þa sa hun liggia ꜳ̈ hurdꜳsunum vij. fiska skarpa ... og vnnust þeir ad gnogu þad kuolld
JBpC(2003)ˣ 15419hun skemde sig miog ä hende er hun skyllde skiera skarpan fisk
ÞBpC⁴ 3955sueinn hanz vngur ... hafde knijf j hende og skarpann fisk
ÞBpC⁴ 39719
● taka fiska
Oc [var. + ef OsloUB 317 4° “B”] maðr læggr net sin. þa ma hann taka af fiska
EiðKrA 3801kærðo ok bændr at þeir gylldi fyrir ef þeir byrgi fongom sinom a helgom dꜹgom eða tæki fiska ef gvð gæfi þeim
HákFris 53217ok er hann sa a eldin‹vm› favlskaɴ er netit hafþi brvɴit, þa skilði hann. at þat mvndi væl vera til at taka fiska
SnE 6823kærdu ok bændr, at þeir gylldj fe fyrir, ef þeir byrgi fongum ꜳ helgum dogum ædr tæki fiska, ef Gud gæfi þeim
Hák81 60123
2) (item coll.) (om andre dyr som lever i vand) ⫽ (item coll.) (of other animals (e.g. seal, crocodile, whale, hippopotamus, shellfish, walrus) that live in water)
●●● af fiskum þeim er ʀostungr er callaðr
Kgs 2940En uilli dyr huært er menn hitta oc fiska oc fugla þat skal eta ef uil
FrostKrᴵ 1454uillidyr huart er menn hitta. fiska oc fugla. þat skall eta ef uill
JKr 3659●●● Nu híttir maðr sel eða nísu eða aðra fiska vttan hual
Landsl1154 17312●●● J aanni Nilo fødiz þat ferfætt kuikendi. huart sem þat skal helldr heita fiskr eðr odruuiss. sem cocodrillus heitir
Stj¹ 7715●●● Sa fiskr fædiz þar ok sem ypotamus heitir
Stj¹ 7810●●● Fyrir þann skylld kalla menn þann lit þar conchium. at hana tempraz af blodi edr taarum conchilii. þess fisks er sua heitir
Stj¹ 887●●● ÞA er en eitt huala kyn er reydur er kallat og er sá fiskur allra bestur ꜳtu. hann er hoguær fiskur
KgsE 174●●● hafit valld yfer fuglum himins ok fiskum hafs
~ lat.piscibus maris
5629 Lausn433c 567
II. (cogn.)
III. (proprial.)
(om en el. begge fisk i stjernebilledet Fiskene, lat. Pisces) ⫽ (of one or both fish in the constellation Pisces)
Méyiar marc oc fiscar
●EncCod1812 361i milli fiska ok Kassepiam ok arietem með þrihyrningi
Encᴵᴵ1812I-II 2525Nest rvtz marki i zodiaco erv II fiskar annaʀ rettiz til nordrs, en annaʀ beygiz til svðrs
Encᴵᴵ1812I-II 25211spordar fiskanna knyttir saman met nockorv bandi
Encᴵᴵ1812I-II 25213In nerdri fiskr snyz til Andromedam, en en svdri til aquario, vatnkals
Encᴵᴵ1812I-II 25214
IV. (proprial.)
(of one or both fish in the constellation Pisces)
● inn mikli fiskr (om stjernebilledet Store Fisk, lat. Piscis Austrinus/Australis) ⫽ (of the constellation Piscis Austrinus/Australis)
V. (y. isl.)
VI. (y. no.)
Form.: fiska (46); fiskr (19); fisk (16); fiskar (12); fisca (11); fiskum (8); fiscr (3); fiscar (2); fiskinum (2); fiskur (2); fisks (2); fiske (2); fiskunum (2); fiskvm (1); fisksins (1); fiskrinn (1); fiskanna (1); fiskz (1); fiskinn (1); Fiska- (1); Fiskrinn (1); fiscvm (1); Fiskr (1); fiskvrenn (1); fisc▹s◃ (1);
Comp.: á- (1), ár- (2), bein- (1), beit- (1), blaut- (1), -elnings-, fer·elnings- (1), heit- (1), horn- (1), hval- (2), kuntu- (2), mat- (2), skel- (1), smá- (1), stokk- (1), stór- (2), suðr·ǽttar- (3), sǽ- (2), sǽvar- (1), vatn- (4), vatns- (1), þorsk- (1), ǫfgu- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin item Fiska-, Fisk-, -fiskr; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 191; Bernström 1964 [KLNM 9] 401; Jansson 1958 [KLNM 3] 121; Olsson 1959 [KLNM 4] 373; Reichborn-Kjennerud 1928 25, 220a; 79, 172a; Seip 1955 29, 66; Skårup 1991 [Opusc 9] 95
Genre. (expected): legal works [jur]: 35 (13); religious works [rel]: 34 (37); historical works [his]: 18 (24); family sagas [isl]: 16 (17); contemporary sagas [bis]: 12 (10); romances [rom]: 8 (14); learned works [div]: 5 (4); charters [dip]: 4 (11); unclassified [ ]: 3 (1); legendary sagas [fas]: 3 (6); þættir [tot]: 1 (3);
HD (red.) — September 2010
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
firnar - fjaðrhamr
...