2festa vb.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-n/e-t] [e-u / með e-u] [á e-t / í e-t] fæste (ngn/ngt), sætte (ngn/ngt) fast, fastgøre (ngt), fæstne (ngt), fastspænde (ngt)
Ec var fęstr á cros
●PlacB(1998) 1222Síst sú er maþr hefer viþ guþ almatkan iarteiner rørnar a sauminum fyri þvi at þat fester allt saman borþ skipsens oc naglana
Hóm673 24624Rett er oc at maðr vaði til ef tre er sva mikit at hann kømr þvi eigi or fløðar mále oc merke þat viðar marke sino ef tre keɴir gruɴz. enda se þat við þa fiöro er festa ma reka a
GrgStað 5119Negusar hoggr rauf á scialldar bucleno oc fester þar øxena
~ lat.machina ... retenta est
Alexandreis 6917 (III 110) Alex 4110ek em festr a hans (ɔ: guðs) sigrmark
PP 31626tók þá skjöldinn ok hélt sem fastast at sér til hlífðar ok festi fœtr sína með ístigum af öllu afli
KlmA 35017festi (hann) spjóts endann í jörðina ok brá sverdinu ok tók skjöldinn ok kendi hánum skylming
Parc 1511Parceval festi spjótit svá at Kæi kom niðr fjarri hestinum
Parc 3918hlydtu þvi er mælt er, ordi guds eru himnar festir
Silv 26624ꜳ hans arm festandi einn þrefalldan skiolld settan fijls beine og ho᷎rdum steinum og allan gloanda og skijnanannda med rautt gull
Hect 862Sueinungur geingur til rums sijns og tekur ofann sax eitt mikid ... Hann fester þad ꜳ sig
Fljˣ 8329
● festa fǿtr/... [í ■] få fodfæste
I sumum stoðum var at flytiaz í festum vm þau biorg er hverge matte fętr i festa
~ lat.qui uestigia nusquam admittunt hominis gradiens
Alexandreis 1538 (VI 154) Alex 8929salin riettiz upp sem siuk uæri ok þwngmegin. ok kostandi att festa fotspavrr sijn ok mꜳtti med aungo mꝏti fotum under sig koma
~ lat.firmare gressus
3922 Dugg624 3912
● festa sitt innsigli [fyrir e-t] sætte sit segl (på ngt)
festa eg mitt jnsigle
DI VII (1504) 71818Og til sanninda hier um festa ec mitt insigle fyrir þetta uitnisburdarbref
DI IX (1525) 27831[til] saninda hier um festa eg mitt jnnsigle fyrir þetta bref
DI IX (*1524›apogr K 15ˣ) 2135
● ‖ impers.: festir [e-t/e-n] [um e-t / á e-u / í e-u] (ngt/ngn) sætter sig fast (om/på/i ngt)
Ef við recr at ám ofan oc festir i eyrom
GrgKonᴵᴵ 1246ef við rekr ⸢at ám [æptir á] ofan. oc festir i eyrom eða rekr a land up. þa á sa maðr þaɴ við er land á
GrgStað 51215ef rekaɴ festir i miðiom osinom. þa a halft hvaʀ þeirra
GrgStað 5127renna scipin a upp. oc þegar er þꜹ festi oc scriþinn toc af. þa melti Haralldr
Mork 8422etla ec hitt raþ at þer reynit nv helldr hvart á festir leɢiom þeim enom donscom ener noreno crocar
Mork 15714hefir strengriɴɴ brugþiz littaþ of fot honom svat festi nockot
Jvs291 12615roa þeir up a scer oc festi þar scipit á
Sv 11628sveif skipi hans a eyrina gengt Backa ok festi þar
HákFris 5624Litlu siðarr festi ackerin
HákFris 57617Sigmundr brá sverðinu ok hjó til Skarphéðins ok kom í skjǫldinn svá at festi
NjR1908 10219slo᷎ngði siðan ok slo rætt framan i ennið þæim vanda vikingi Goliath sva snart at þegar festi oc fal stæininn i hans havsi oc hæila
StjC 4652skaut Helgi Droplaugarson til hans milli fotanna ok igegnum kyllinn. ok fell hann a bak aptr. en spiotið festi i skaflinum
Dpl 1623Kári hafði skjǫld fyrir sér, ok kom lagit í skjǫldinn ok festi í skildinum
NjM 43023þrjú spjót hafði fest í skildi hans
Glúm 9321en Hvíting festi í járnrendingunni á skildi Steinars
Korm 25013Sigmundr brá sverðinu inni hægri hendi ok høggr til Skarpheðins, ok kom í skjǫldinn ok festi sverðit í skildinum
NjM 11615Gunnarr ... vegr hann á lopt ok keyrir hann út á Rangá, ok rekr hann á vaðit ofan ok festi þar á steini einum, ok heitir þar síðan Þorgeirsvað
NjM 17622Nú rekr við eða hval upp eptir þeim ósi ok kastar á svarðfast land eða festir í valzbǫkkum fyrir ofan rekamark, þá ...
Jb 19514um sidir tok upp huornntueggia ok kastadi ofan fyrir hlidina ok nu festir snærit um stein æinn mikinn
GullÞ 930festi brynþuarann eigi j stalinu þuiat hann war deigr ok hliop wt af skilldinum ok nidr j vollinn
Vikt 2419Festi kesiuna ecki j skilldinum
Vikt 267og bregdr nu skiott sino suerdi og hoggr til kongssonar af mikilli reide j sko᷎lldinn so at suerdit festi
Adon 1503þui mun mig hier fest hafa. ei er gudi meira firer at lata mig j burt komast en hafa stutt mig hier med lifi og heilsu
Hem1010 274Rænndu sva galeiðarnar upp a iarnen en þegar er festi oc af toc skriðenn bað hann þa laupa fram i
FskBˣ 2311skipid fester millum steina tueggia so ad helldur uid brot enn atkerz streingerner j sundur bader
GBpB204(2018)ˣ 23822rendu svá galeiðrnar upp á járnsrekendr; þegar er festi ok skriðinn tók af, þá bað hann alla menn hlaupa fram í
Hkrᴵᴵᴵˣ 979eitr var fest í beini hans ok holdi
Trist¹ˣ 6023
● ‖ præt. part.: festr [í e-u] som sidder fast (i ngt), opslugt (af ngt)
2) fortøje (skib)
● festa skip/... [með ■(e-u)] [við e-t]
Nv giængr konongr a skip sitt oc fæsti æftir skip ærlíngs í sundinu
ÓHLeg 6616er þeir kómu aptr, þá er fest skútan en Þórðr í brottu
ǪrvS 9319Sa skal bat festa er efst gengr or
BlFar 28118þeirra abyrgð er a þar til er fest er skip
Landsl 4010þa logðu þeir at nesi einu. la þar ey firer vtan en sund diupt i milli. festu þar skipit
EgM(2001) 4914hljópu þeir Kjartan þá út at festa skip sitt
Laxd 16319þa festv þeir skip sitt vid Sallt-holm oc baro vp fot sin a land oc foro heim of kvelldit
StuᴵK 6121Þa hio Asbiorn hár-tavg þa, er skipit var fest með, ok var hon ferfavlld, ok tok hand-eyxin eigi i sundr allt bandit
StuᴵᴵK 22013er þeir hǫfðv tíalldat ok fest skíp sítt
Huldaᴵᴵ 3338skulut þit festa ⸢bátinn [var. batnum AM 325 IX 1 b 4°ˣ “C⁸”] við backaɴ
ǪgmÓT 112rak nockur skip fra þeim or festum, enn menn baru adr af fiet ok gengu sialfir a þau skipin, er fest voru
Hák81 64916Illugi kemr nú at landi, ok festir bát sinn
IllGr 65310fóru til skips ok lögðu til hafnar, festu ok tjöld‹uð›u
Trist¹ˣ 731
3) [e-t] tøjre (hest)
4) [e-t] [með e-u] [við e-u] sikre (ngt) (med ngt) (imod ngt)
en eɴ .iiij (stǫpul) fester vitr. ahvggia lęrefeþra
~ lat.figat
628 ●Eluc674(1989) 64Of .xv. daga ena hæsto þa scolo menn festa andvirke sitt. við ofviðri eða vatna gange eða ellde
GrgKonᴵᴵ 21820sa er annar garðr er heitir rima garðr. þar skolu uera .iiij. rimar i oc okar a endum oc festi sua fast með hankum at eigi falle niðr firir vindi eða bufe
Landsl 1228
● festa (...)hval
Reka hval eigv meɴ at flytia. oc festa. oc skera ef eigi um festir
GrgKonᴵ 322a hann at festa þaɴ hual þott drottins dagr se sva at honom þycki ohætt at ut slíte. hvart sem hann hefir heldr til festar fornra eða þær er hann scer af hval til
GrgKonᴵᴵ 12524Enda a hann at skera huali ef eigi má festa. oc sva er þa rett at flytia hual
GrgStað 51521scolo þeir þo skylldir at festa hval þegar er þeir mego. ella eignaz þeir eigi. Nu coma aðrir til oc festa hval meþan þeir biarga skipi sino
GrgStað 5329Rek hval eigu menn at flytia oc festa ok skera ef eigi ma festa
ÁKr 4414allir þeir hvalir er lydskiærir eru, þá skal boda ármanne oc bændum at þeir kome til at fimt, enn ef þeir koma eige, þá liggr hinum ecki vid er feste þó at ut slijte
BjarkExcYaˣ 9430sa maðr er byr j Krysv vik skal skylldr at festa hvalinn. sva at eigi taki sør vt. oc gera orð til Viðeyiar fyri þriðiv sol
DI I (*[1234]›AM 263ˣ) 50722ef þeir coma eigi. þá liggr honum ekki við at útslíti er festi (hvalinn)
Frostˣ 25213
● ‖ impers.: festir [e-t] [um !] (ngt) bliver sikret
5) [e-t] (om det at blive helbredt) stabilisere (ngt), kurere (ngt)
þat lætur ok man sveitaz. ok festir maga
MedMisc 6026þat styrkir ok hreinsar mat magha manz. þat fester ef þat er gefit. med kolldu vatni
MedMisc 1039tygg rot af elne, þat tekur af verk ok festir tenn
Med434 1810
● ‖ impers.: festir [e-t] (ngt) gror sammen, (ngt) helbredes
●●● For Loptr með Arnori Tuma syni; hann bravt fot sinn vm svmaritt, ok þa er festr var, þotti honum illa af ser stanða; let hann þa briota i annat sinn, ok sagði sialfr firir, hve binda skyllði; festi þa vel, oc gekk hann litt halltr
StuᴵK 35013Lopttr brꜹt fott siɴ vm svmarit ok þa er festr var þotti honvm illa af ser horfa. ok lett hann br‹i›ota annat siɴ ok sagdi sialfr fyrir hversv binda skylldi. Festi þa vel ok vard hann litt halltr
~
BSᴵ 51413 GBpB(2018) 15420so ad sundur gieck annar hans fotleggur. Þo feste skiotlega fotenn, var hann þo jafnann skemre, og ei rettur
ÁBpˣ 1168
● ‖ præt. part.: festr groet sammen
Þa for hann nordr aptr at finna fostra sinn oc villdi vita, hvat liði vm (ed. om) fot hans; en þa var festr fotrin
StuᴵK 14021Lopttr brꜹt fott siɴ vm svmarit ok þa er festr var þotti honvm illa af ser horfa. ok lett hann br‹i›ota annat siɴ ok sagdi sialfr fyrir hversv binda skylldi. Festi þa vel ok vard hann litt halltr
~
BSᴵ 51413 GBpB(2018) 15418hliőp kÿr ein vndan honum og brotnade j főturenn ... enn er ⸢főtur kyrennar var festur [var. festi fotinn EbWolf(2003) 29910], var hun flutt vt til Vlfarz fellz til feïtÿngar
Eb447(2003)ˣ 29810
6) ramme
7) [e-n/e-t] [með e-u] [á e-t / í e-t / undir e-t] hænge (ngn/ngt) op
Var þar siðan samit til glerker eitt harðla vænt ok fest undir dropann með silfurst[r]eingium
Mich 69912þar skorti ekki veiðiskap, mátti þar fiska með höndum sér; Ketill festi fángit í naust sitt
Ket 11518er þetta heyrde Hylas fader hans, þa let hann festa son sinn a tre ok beria
Vitus 32720
● festa (upp) á galga [e-n] klynge (ngn) op i galge
let konungr festa hann up a galga oc hreinsaþi sva landit en hefndi konungs
Mork 25028letu hann festa hann á gálga
~ lat.affixum
Alexandreis 21513 (VIII 354) Alex 12526þar mun hann lata festa þik upp a galga
ÓTOddS 8318Hacon Iarl let siðan festa Gullharalld a gálga
Jvs7 626þeir festu þa upp aa galga
~ lat.crucifixerunt eos
Vulg 2Reg 21,9 StjB 54322tóku þeir ... vij menn, er honum til heyra, ok festa upp á gálga
GBpD 1144Geck hann of siðir við morðínv. ok líet konvngr festa hann á galga
Huldaᴵᴵ 6814Gullharalldr varð hand tekinn ok let Hakon hann festa ꜳ galga
ÓTᴵ 9613●●● snui þer uond j har honum ok uil ek hoggua hofud af honum edr virgul um hals honum en ek mun skiota stocki undan fotunum ok se hann suo upp festr a galga
ÓH1005 8177uill (hann) lata Heidrek festa a galga
HeiðrR 5111fest þa upp aa galga
~ lat.suspende eos
Vulg Num 25,4 Stj² 33824þeir ætluðu at festa hann á gálga fyrir óspekðir sínar
Gr 16913sagde at þꜳ skyllde thaka og festa ꜳ galga og so var giortth
JerReyk 23417Haraldr var handtekinn ok lét Hákon hann festa á gálga
Hkrᴵˣ 2783í þá sömu (myrkvastofu) skal hann fara ok þar sitja sjau vetr síðan skal hann festa upp á gálga
KlmBˣ 7437var þar reistr gálgi, ok var þar Egill upp festr
Knýtl1741ˣ 9810hun sagdi hann skilldi a ga̋lga festa ef hann taladi slikt optar
SigrValˣ 1314
● festa hey stakke hø
8) (om sne) blive liggende
● ‖ impers.: festir [e-t] [á ■]
hann blótaði Árhaug, þar festi eigi snjó á
Ket 1325alldri feste snio utan sunnan ꜳ haugi Þorgrims ok eigi fraus, ok gatu menn þess til, at hann munde Frey svo ꜳverdr fyrir blotin, er hann munde ekki vilia, at frere ꜳ mille þeira
Gísl 2917
9) [e-t] huske (ngt), lære (ngt) udenad, indprente sig (ngt)
siðan er Arinbiorn hafði þar komit. þa orti Egill alla drapuna. ok hafði fest sua at hann matti kueða vm morgininn
EgM(2001) 11624Verdr broðirinn storliga gladr vid þetta ... ok festir utan bækr allan psalminn
Mar240f 50616væntum ver þo um þa menn alla, er þessa frasogu festa með athuga ok hafa gorsamliga i minni, at þar af megi þeir ser kaupa marga goða hluti með ast ok elsku við almatkan guð
Jón¹ˣ 4352og mæl so, at þad æpe og alldre þagne fÿrr enn tröllkonan neffner traullenn aull ä naffn þau sem eru j helle hennar, og er þu heffur fest aull nöffninn sem þier lÿkar, þa flÿt þier aptur i gro᷎ffena
VSj527ˣ 573
● festa í brjósti sér [e-t]
þú maðr fest orð min i bríosti þer
ÆvHauksb 1791sveinn hafði vandliga at hugat ok skilt allt það er hann hafði sét ok sér í brjósti fest
Parc 1436stundum for hann einn ok festi i briosti ser þat, er hann heyrdi sagt fra helgum ritningum
Nik2 222
● festa í hug sér [e-t]
● festa í minni [e-t]
J minni hefi ‹ek› fest. at þa er ec var barn oc mer comu tenn up. þa var mer gefit fe
ÓTOdd 1861Huerr mun eigi afskræmiliga ottaz ok fastliga i minni festa huart sem helldr er fyrir hans heyrn ok hugskotz augu frammsettr daudinn. er hann fær eigi fordaz
Stj¹ 10118(hann) sagdiz ... fest hafa i minne utan bokar bæde in fornu lo᷎g ok in nyiu
VP 65722
10) [e-n] [í e-u] styrke (ngn/ngt), gøre (ngn) sikker (i ngt)
11) [e-m/sér] [e-t] sikre (ngn) (ngt), garantere (ngn) (ngt), love (ngn) (ngt)
Hann scal beiða böanda þav er þar byr með vatta at hann oc þeir er fyrir ero festi þeim oc handsale grið at lögom til raɴsócnar
GrgKonᴵᴵ 16615Sa hinn riki herra ok hofðingi het henni sua mykit ok sua oft bað hann hana miskunna ser at hon fæsti honum asta vilia hans
Streng 742Ec vil þat ... festa yðr at koma alldregi í Orcneyiar
ÓH 25110Fyʀi mon iorð vera stirnd sem himinn en sv vingan verðe með fullom trunaðe er fest verðr með nauðungu
~ lat.nexus
Alexandreis 2216 (VIII 473) Alex 12829oc verþa sattir með þvi moti, at Kolbeinn festi biskupi æinðæmi bæði til skripta oc fe-giallda. Enn bænðr festv Kolbeini at hallda vpp fe-giollðvm slicvm, sem biskup villði gort hafa
StuᴵK 2776Enn bænðr festv Kolbeini at hallda vpp fe-giollðvm slicvm, sem biskup villði gort hafa
StuᴵK 2777‹Austmenn skyldu› festa honum giolld sva mikil, sem hann villdi aa þa læggia
StuᴵK 32913rez Þiostarr i ferð með þeim, með þeim kosti at þeir festu honum at gera Dugfusi ekki mein, enn bua við Biarna, sem þeim likaði
StuᴵK 38328Haralldr konungr let Eyvind festa ser sialf dæmi fyrir mat þetta
ÓTᴵ 505skal ek þa festa þer ath allt skal ek þat halda er nu hefir þv talatt
ÍvA 1447uillde giarna uita ef nockud mætti þat þar finnaz er þeir mætti festa og þeim uæri til sakargiftar
OddFlat 38239En svá varð skilnaðr þeira at sinni, at Filippus festi Þórði utanferð sína á því sumri
StuᴵᴵR11127ˣ 11712Var þá engi annarr kostr af Þórði en Haraldr festi utanferð sína, ok þat fór fram, ok varð Árón honum at engu liði
StuᴵᴵR11127ˣ 11719fest mér þat nú, at þessi formáli skal haldast
Trist¹ˣ 945fest mér undanfærslu ... at þetta haldist, er þú hefir nú mælt
Trist¹ˣ 12514
● festa fé [fyrir e-n] love betaling (for ngn)
ef hann vill hvarke festa fe a þingi ne reiða. þa scal hann krevia armann konongs æða syslumann
Gulᴵ 2329hann leysti vndan Ivar oc Arnbiorn. oc festi fe fyr þa
Mork 43416ef ueriande uil huarke fe festa ne eið uinna. þa ...
Landsl 1534hinn skal annat huart fe festa eða synía
Landsl1154 17613eingí hans manna þvrftí grið at nefna. nema þeir eínir er rikis menn tokv á valld sítt. ok festv fe firir
Huldaᴵᴵ 31611hinn skal annat tveggja festa fé eða synja slíkum eiði sem fyrr segir
Jb 2144fe var fæst firir Arnbiorn. enn Ivar dynntu drapo þæir
FskAˣ 35113Jón leysti undan Ívar bróður sinn ok Arnbjǫrn ok festi fé fyrir þá
Hkrᴵᴵᴵˣ 3641þeir einir, er ríkis-menn tóku á vald sitt ok festu fé fyrir
Hkrᴵᴵᴵˣ 4452
● festa heit [með e-u] aflægge løfte
er þeir hafþo fest heit sitt. þo at her se eigi sagt hverio þeir heto
Mork 8113er hann hafði fyrir skillt heitinv ok þat var fest. þꜳ mællti hann þessvm orðvm ꜳ eptir
JBpA(2003) 254þegar er hvn festi heitið. þꜳ sofnaði hun
JBpA(2003) 3228þa var heítít a sælan Þorlak byskup. ok bættiz henni þegar heitit var fest
ÞBpB 3012A einvm bo᷎ heitu þeir, sem bvndnir voro, aa heilga Þorlak biskup, at þeir skylldv lavsir verþa, savngvm nokkorum. Ok er þeir hofðv fest heitit, sprvtv bǫnd af einvm þeira, er bvnðnir voro
StuᴵK 31215Hon hęttr at vardveita hann vel medan hon lifdi ok væri at Kelldvm ok festir hon nv heitid
GBpB(2018) 22917hon las pater noster. festandi sua hæitit
ÞBpC¹ 3663Sem hann hefir fest heitid. Geingr einn vngr madr inn i kirkiuna
Nik Holm perg 16 4° 46r24Þetta þotti o᷎llum rꜳdligt, ok var þetta heit fest
Orkn 1771nv mun ek heit festa ok heita eigu minni allri ...
Hem1005 2722þeir hetu saungum. ok er þeir haufdu fest heited þa spruttu baund af einum þeirra ok leisti sa alla
HrafnAˣ 23126Var því heitit, at allir menn ... skyldu vatna allar fǫstunætr innan þeira tólf mánaða ok *fasta laugardaga alla til vetrar framan ok láta kaupa tólf mánaða tíðir⸣ fyrir sál Haralds konungs Sigurðarsonar. Þá var fest heitit með handtaki
StuᴵᴵR11127ˣ 661var þat heit þá fest ok játat af alþýðu
StuᴵᴵR11127ˣ 31112Sigvarðr biskup lét þar festa heitit páskadag sjálfan í Skálaholti, var ok þann dag veðr þegar svá gott, at langliga hafði eigi slíkt komit
StuᴵᴵR11127ˣ 31115
● festa trú sína [e-m]
en þeir sögðw at greifvinn villdi honum ekki nema gott, ok festo honum þar til trú sína
Játv 1227Rollant, segir hann, ek festi þér trú mína tryggliga, at Agulandus er at vísu dauðr, ef hann bíðr vár
KlmA 34414skal ek allar þessar þrauter a̋ mik leggia ef hann vill fæsta tru sina oc ast
TrójO¹ˣ 148
● festa trúnuð
1) [e-rs] [við sik] sikre (ngns) troskab
Festi konungr sva trunad manna vid sic sem nv er sagt
FærÓH 41210ec vil festa trunat þinn með þvi at ec vil at her se eptir með mer Ravgnvalldr son þinn
ÓH 2535
2) [á e-u] fæste lid (til ngt), have tillid (til ngt)
ængenn fester nockorn trunað a hans tolu
Thom¹ 2306fanz þat a at hann mundi trvnat a festa þessa orðræðu
EgM(2001) 1813
12) [e-t] [e-u / með e-u] [milli sín / sín í milli / e-m / með e-m / með e-n / við e-m] bekræfte (ngt), stadfæste (ngt), vedtage (ngt), aftale (ngt), forpligte sig (til ngt)
scal hann lysa þa þegar a hendr þeim manne. oc hafa omagaɴ sialfr ef hann festir eigi hize framförslona
GrgKonᴵᴵ 1119Ef maðr festir verð fyrir scip oc hefir eigi reítt þa scal hiɴ halda abyrgio scipino til þess er dregit er scips lengð
GrgKonᴵᴵ 698ef engi ostsemi festir vara vinatto. þa með atburð mon ast rꝍrna. af hennar henndi
~ lat.Firmet
Pamphilus 2431 Pamph 10814þa scal maðr festa með kono þeirri .xii. aura oreigi mund. oc hava við þat vatta. oc have hann bruðmenn en hon bruðkonor
Gulᴵ 2716oc geve henne giof of morgon ... slica sem hann festi við henne. þa er barn þat arfgengt er aleð siðan
Gulᴵ 2718Dat skaltu oc varaz um allan þann varning er þu kaupir at hann se alz u spilltr oc flærða laus oc fyʀri rannzakaðr en þu fæstir kaup þitt til fulz
Kgs 427E. (ɔ: Eysteinn) konvngr scylldi festa at giallda halfan fimta tog marca gvllz
Mork 46012festi þetta allt ok iataðe Svia konunge
ÓTOddS 18423þetta festa þeir konungar mille sin. at um morgineɴ sculo þeir finnaz a Ilo-vollum
Sv 494comu þar bøndr oc festu konungi giald
Sv 882mintiz þa hvaʀ við annan ok festu þa frændseme sina at fullu
Bret 25530með því at þeir váru ofdrukknir, þá játtu þeir ok festu þetta sín í milli
ǪrvS 15723var þetta fest með innsigli konungs ok iarls ok byskupanna
HákFris 39325Litlo eptir fest sattmal andaðiz Kohel
KrossInventA 30222styrk þinn vil ek ok vináttu ok festa með því, at bjóða eptir Oddi, syni þínum
ǪrvS 521ef hann uil huarke sueria ne viti festa þa ...
FrostKrᴵ 1382hann festir þetta mal sem log voro til at leyfi konungs
EgM(2001) 1310þykkir sér horfa til óvirðingar ok dóttur sinni, ef Kormákr vill þetta eigi meir festa
Korm 2164festum ver frid med þa
~ lat.renovantes pristinam amicitiam
10421 Gyð(1995) 1047Þat fe gallzt halft, en eigi halft, þviat Kolbeinn villdi, at biskup heimti at bonðvm þeim, er fest hofðv gialldit, enn biskup villði heimta at sialfvm Kolbeini, er til hansala geck við hann sialfann
StuᴵK 27712Svmir gengo slyppir a vallð biskups oc * svorðv honum ęiða, festv i hans dom skrip‹tir› oc fe-giallð
StuᴵK 2834Biskup kallar bændr i sama banni, sem aðr þeir sættvz, þviat þeir villðv ecki giallða þat, er þeir hofðv fest oc svarit, oc villdv allt i mot honum, þat er þeir mattv, sem siþan gaf ravn a
StuᴵK 28416Þeir buðu maalin aull aa konungs dóm, enn konungr liet þa eigi festa, ok aunngan v́r-skurð gio᷎rði hann aa máali þeira um uetrinn
StuᴵᴵK 10027at lyktvm festv bændr j dóm Erlings
Huldaᴵᴵ 32420var þetta vdæmaverk gert ok fest. sva sem lǫg vorv til at dæma á þíngvm
Huldaᴵᴵ 3187þetta rað var ⸢fest [var. stadfest AM 54 fol “C¹”, etc.] með eínka malum
ÓTᴵᴵ 27920Var sa brunnr þa kallaðr Bersabéé. sua sem suardaga brunnr. fyrir þa sauk at baðir þeir festu medr suardögum þar sitt sattmaal ok samtal
Stj¹ 12924Nu eigu þeir lyretnæmar sakir wið nockurn þessa manna þa ꜳ sa at ⸢festa [var. fastna GrgStað 820] lögbot ef hann vill færðr vera aptr. ok hafa bætt aðr þeir skiliz
Grg351 318og epter þetta var fyrir gridvm sagt. og med ordum fest at huorgi skylldi ꜳ þetta ganga
Adon 18021ef hann vill hafa gisla af oss, þá skal senda honum 20 ... at festa vináttu vára
Klma 48512þetta er sattmals blod þat er drottinn festi med ydr yfir aullum þessum malum
Stj² 30526Hann rauf og doma Arna biskops, þa er *hann feste under hans sialfræde
ÁBpˣ 1419Biorn Gudnason. sisturson ... aff samfedra og skilfeinginne mődur kominn huor ad heiman var geffinn ... keifft og fest effter løgligar lẏsingar
DI IX (*[c1510]›Lbs 65 IIˣ) 5814sem fest var oc samþyct i Aslo a almennlegho þingi med lofuatake
DN VII (*1323›DonVar 1ˣ) 1194at lyctum festu þæir gialld. oc gerði þæim þar til stefnudagh a vikufresti i bꝍnom oc nefndo til menn xii bꝍndr
FskAˣ 3633fęst
~ lat.firmauerunt sibi sermonem nequam
8024 (Vulg Psalm 63,6) GlossPsalt 8123hon tók því (ɔ: bónorði) líkliga, ok var þat mál fest með einkamálum
Hkrᴵˣ 37110Gekk þá Þorkell til ok festi jarli þetta alt, sem hann kvað á
Hkrᴵᴵˣ 21214varð þat at sætt, at Eysteinn skyldi festa, at gjalda hálfan v. tøg marka gullz
Hkrᴵᴵᴵˣ 39215var þetta ódæma - verk gǫrt ok fest, svá sem lǫg váru til at dæma á þingum
Hkrᴵᴵᴵˣ 4481Skulu vér binda saman lag várt ok festa þat með svardǫgum ok eigi skiljaz, nema hel skili, áðr lýkr ófriði þessum
StuᴵᴵR11127ˣ 16410
● festa (...)dóm [e-rs] [á e-u / yfir e-u]
En ef hann vill eigi dóm festa biði hann at hann se heima hindar dax of morgon
Gulᴵ 2318Gecc þa Þorkell fram oc festi konungs dom a þesso mali. oc sleit sva þesso þingi
ÓH 25010nu mun verþa festa miɴ dom a ef sęttaz scal
ÓH 38912sętti hann þa var festr a konungs domr
ÓH 3974Kom þa sva at iarl festi goðra manna dóm
HákFris 4179Kom þa sua, at jarl festi godra manna dom
Hák81 3432[var. Síðan festir Þórir kóngsdóm yfir máli þessu, ok skilduz síðan var. Eg 13921: AM 453 4°ˣ “K”]
var. Eg28(2001)ˣ 6713 → var. Eg 13921: AM 453 4°ˣ “K”
● festa (...)eið [fyrir e-t] give bindende tilsagn om at aflægge ed
han skal fæsta firi þat lyrittaʀ æið
GulKr315f 113þa skal hann fæsta firer þæt lyritar æið
SvKr 43325þa skal hann eið festa
Landsl1154 18812En hvert viti er maðr fester útlegðar eið. þa ...
Frostˣ 1614ef hann er eigi siálfr. þá er hann saðr at máli því er hann festi eið fyrir
Frostˣ 2251
● festa járnburð [til e-s] bære jernbyrd, rense sig ved jernbyrd
hann bꜹþ fyr sic scirslor oc festi iarnburþ at hann scylldi saɴa sitt
Mork 44021ef han vill huatke æið fæsta ne iarnburð
SvKr 42525festi Erlingr iarnburð til hans faðernis var hann þa hans son kallaðr
BǫglEirsp 45720Sceggi mælti: vilið þid festa iarnbvrð? Oðalrikr lez þat giarna vilia
StuᴵK 5618hann bavð firir sik skirslvr ok festí jarnbvrð
Huldaᴵᴵ 27317hann bauð fyrir sik skírslur ok festi járnburð, at svá skyldi sanna mál hans
Hkrᴵᴵᴵˣ 37017
● festa lǫg [fyrir e-t] nedlægge forbud
þa skal lanðz drottenn festa lo᷎gh fyrir lóð hans ok leggia fimtar stefnu
Landsl1154 1441ef maðr skerr akr eða slær vǫll eða eng annars manns, þá skal hinn til fara er á ok festa lǫg fyrir akr eða eng
Jb 1424ef menn skilr á kallar annarr sér, annarr afrétt eða almenning, þá festi sá lǫg fyrir er sér kallar
Jb 18513ef hins verðr loð er lög festi fyrir. þá sculu iamnyndir menn meta hve micit hann neytti til lagastemnu
Frostˣ 2487hann scal taca ross þat oc inn setia. oc fara til hins er rossit á með vátta oc beiði usla bót oc festi lög fyrir rossit oc sýni mönnum uslann
Frostˣ 24617
● festa með sér [e-t] aftale (ngt) med hinanden
þetta mal festa þeir með sér at heria vm svmarit
ÓTOddS 4731festu þat með sér, at þeir skyldi aldri upp gefaz, meðan þeir mætti verja sik
NjR1908 1831festu þat með sér, at þeir skyldi aldri upp gefask, meðan þeir mætti verja sik
NjR 20310taka þeir Atli ok Egill hondum saman. ok festa þat með ser at þeir skolu a holm ganga
EgM(2001) 12717
● festa vitnisburð/... [með e-u] [e-m] aflægge vidnesbyrd
festu þa ok þessir men Halla bonða vittnj at þæir varo innj i stofonne a Wanghe ok sao a er aurar varo *breiðir firir Birkiar
DN II ([c1303]) 6226þeir fæstu honom uithnis burð orð æptir orðe so sem hær segir
DN II (1331) 15415Jon bræidhaus ok Hallbiorn gester festu þann vithnis burð med handa bondum Birni Stæinasyni ok Æiriki Ællenðs syni
DN III (1340) 17727þeir festu adr nefnder men fullan vitsnis burd Þoere Sighurdar syni ok budu a eid siin at þeir vissu enghan skyldare eftir Kolbein ... helder en fyrnefndan Þore
DN III (1363) 2642þau jaataðo ok fæsto þau vitnisburð sem her fylghir
DN X (*1327›apogrˣ) 2532
13) [e-t] [e-m] overlade (ngt) (til ngn)
ver erum bunir at festa ydr her fyrir sæmd ok sialfdæmi
ElisC 5117Síðan gengu þeir til konungs, er hann hafði með sakir á, ok festu honum sjálfdæmi
Knýtl1741ˣ 1096sótti hann ... til kirkju til bænar ... eigi sakir hræðslu eðr ótta, heldr at festa guði allt sitt ráð
Magn¹ˣ 26226
● festa dóm [e-m] [á e-u / fyrir e-t] overlade (til ngn) at dømme
ec a þa iorð. oc ver ec þa logum oc dome. oc festi ec þer dóm firi
Gulᴵ 8623Vvrðv þa eingí favng ǫnnvr en festa Erlingi sinn dóm á ǫllv þvi málí
Huldaᴵᴵ 33117Haraldr konungr lét festa sér fyrir mál þetta sinn dóm
Hkrᴵˣ 22719Urðu þá engi fǫng ǫnnur er festa ⸢Erlingi sinn dóm á ǫllu því máli [var. i dóm erlings oll þessi mal AM 45 fol “F”]
Hkrᴵᴵᴵˣ 4711
● festa í (...)dóm [e-rs] [e-t] overlade (til ngn) at dømme
ad aull þeirra mal Rafns og biskops være fest j döm virdiligs herra Eyreks kongs og erchebiskops
ÁBpˣ 15815festi þá jarl alt í konungsdóm
Hkrᴵˣ 14316
● festa mál [á e-t / til e-s / undir e-t]
ec vil mal allt festa á konungsdom
ÓH 38910lysti konungr þa þvi ad hann villdi með friþi fara til bænda ef þeir villdi a hans valld koma ok til miskunnar festa sitt mal
HákFris 44717hann villde med fride fara til allra bænda j landino, ef þeir villdo ꜳ hans valld koma ok til myskunnar festa sitt mal
Hák81 4049þeir festu ǫll þessi mál, Búi ok Þorgrímr, undir dóm hinna beztu manna
Kjaln 665
● festa í vald [e-rs] [e-t]
scal taca sęttir af þer oc fest nv malit i mitt valld
Þing¹Mork 3804var þat at lyctum at þeir festu gialld i konungs valld firir land-rað
Sv 1445
14) [e-a] [e-m/sér] indgå ægteskab (med en kvinde), blive forlovet (med en kvinde), love en kvinde bort
þa scal faðer sialfr festa dottor sina. ef hon er mǽr
Gulᴵ 2720ef maðr festir manne kono. þa er hann scal eigi firi raða. þa scal hann giallda .iij. mercr. þeim manne er þa kono hafðe festa
Gulᴵ 2732Nu fæstir maðr ser kono oc grefs upp skylda með þæim. þa ...
BorgKr¹ 35018scal sa hallda i ho᷎nd meyio eða kono sem ser scal hana festa. oc nefna vatta tva eða fleiri. oc mæla *þessor orð
ÁKr 374Maðr scal eigi festa ser cono fyrr en at brullaupi sino
ÁKr 3728Mæð þæsso fingr gulli festi ek þic. ok þætta sẏllfr gef ek þer ok með mer siallfum so᷎me ek þic ok sva længgi sem mit lifum skal ek þic hallda með guðs hiolpp ok miskun
DI II (*[c1300]›Thott 110) 3297festi Filippus ser Kristin konungs d]ottur[
BǫglEirsp 4689Síðan ⸢*rétti Hǫskuldr fram hǫndina, en Þorvaldr tók í ok fastnaði sér [GKS 2868 4° “S”; non emend. festi Þorvaldr] Hallgerði
NjR 3112n.Ásgrímr ⸢fastnaði [var. festi AM 468 4°] Helga konuna
var. NjR1908 638 → Nj AM 468 4° 15v4Jngigerðr dóttir Olafs konvngs so᷎nska var fest Olafi
AnnReg 10631Knutr possi ⸢festi [var. fastnaði AnnSk 20526] fru hertuginnu
AnnReg 15310Ef maðr festir ser kono þa hafe hann fenget hænnar innan þeirra .xij. manaða nauðsynia laust. En þær eru nauðsyniar er maðr er siukr eða far. eða værðr hann uetr seta vttan landz firir uilia sinn
FrostKrᴵ 15124þegar madr festir ser kono med lagum oc med samþyct beigia þeira. þa skvlu born þau arffgeng vera er sidan gettr hann me þæiri kono. þo at æigi se brydlaup gortt
GulKrNA 31915Nu kꝍmr legorðz sok a þa kono er maðr hæuir ser fæsta eða handsællda. þat legorð er fyr gerðizt
Bl 2309Ek fæsti þik mer. ok næfni hana a nafn
BorgKrNᴵᴵ 3002Vildi guð, at Maria væri manni ⸢fest [var. faustnut Holm perg 1 4° “E”]
MarA 35625Egill festi Asgerði. ok skylldi brullaup vera at Arinbiarnar
EgM(2001) 9137rétti fram hǫndina, ok festir Arnórr sér konu
Glúm 3812var honom þar ⸢fest [var. fostnut GBpA 1115] dottir Steinþors prests Biarnar sonar
StuᴵK 22826Huerr madr er svo hefir mey edr konu festa at guds lo᷎gum. er skylldugr at gera brudlaup sitt til hennar innan .xij. manada
StatEi² 51719skal ek sialfær hafua forrede af fyrnæmfdri jordu bæde wttan gardsz ok jnnan, þær til hon (ɔ: Þóra Aunsdóttir) er fæst
DN IV (1368) 3618ef siðan er lagz með henni en hann handseldi sér eða festi ok fær hann hennar, þá á hann bæði rétt ok ráðspell
Jb 775sa karlmaðr sem festir ‹sialfuiliugur› eða trulofuar eina konu annarre þeirri sem han hafðe aðir fest eða trulofuat lifuande
StatPáll³ 75324Siþan gerdi Karlamagnus kongr til hennar braullaup ok festi hana. Erkibiskupar þrir vigþv þau saman
KlmA1980 944at ek hefir þik naudigr manni ⸢festa [var. fest AM 589 f 4°]
StSt335 106●●● Sua ma madher æighi þa kono festa æder faa, er frende se skyldare æn ath fimta manne
BorgKrNY 1736ek hefi lẏst j heilagri kirkiu þria drottinsdaga kaupum bardar jonssonar ok sigridar jonsdottur ok þar eptir festi fẏr nefndr bardr jonsson adur nefnda sigridi jonsdottur epter þui sem heilagrar kirkiu (ed. klrkiu) log utvisa
DI VII (1499) 42511gjörir hann þegar festaröl til hennar, ok litlu síðarr festir hann hana
Æv⁸⁵624 2482Rolfr ⸢kongr fastnar [var. festir AM 152 fol] jumfrüna
var. HG AM 590 b-c 4°ˣ 20v17 → HG AM 152 fol 147ra23hier med feste tittnefndr biorn *þorualldzson herdise gisladottur med hennar jayrde sier til laugligrar eiginkonu
DI IX (1535) 71124Sueinn kongr skal og festa Þyri, systur sina Bunizleifi kongi
Jvs510 5220Þa festi hertugi Eirikr jungfru Ingibiorgu dottur Hakonar konungs
AnnHˣ 7918Æirikr vildi raða till bryllaups gærðar till þæirrar kono er han hafde fæsta
DN VIII (*1306›apogrˣ) 2828Gautrekr kongr ... tekr ï hǫnd meyunne, og fester ⸢hana [var. sér Ingibjörgu HG18 516]
HG AM 590 b-c 4°ˣ 11r17Sveinn ... hafði þá fest Hólmfríði, dóttur Óláfs Svía-konungs
Hkrᴵˣ 45719festu nú þegar í stað þessar meyjar
Rémˣ 34714biðr hann því Ísoddar hertuga systir, festir hana ok fær at frænda ráði ok vilja
Trist¹ˣ 14629ek hefir fest hana mörgum váttum á heyrandum
Trist¹ˣ 1483
● festa sér til (...)konu/... [e-a]
Ek festir þik. N. mér til æiginnar kono
GulKrNB 33313Haluarðr ... feste Ranuæighu ... ser till eghinnar huspræyu at guðs loghum ok manna
DN III (1323) 13034Ek festir þic mer till eignar konno
GulKrNA 3194festa ek hana mer til konu
~ lat.et duxi eam in uxorem
Vulg Gen 20,12 Stj¹ 12619Gudh sæ wattr okar oc þeir goder mænn sæm hia ero ath ek arnæ stæingrimsson fester mær jngunnæ olafsdottor mær til æigenkono med gudz logum ok landz ok æfter hæilagra fedra settningh
DI IV (1432: Bps B II 3) 4952Suo oc ei sidur festi Rafn branzson Margreto eyiolfsdottur sier til laugligrar eiginkono ad guds laugum med þeim ordum sem þar til heẏrer
DI V (1467) 50530
15) tiltage i styrke
16) [e-n/e-t] [í e-u] installere (ngt), etablere sig, slå sig ned (et sted)
þeir komu i Raphadim seliandi þar ok festandi sinar herbudir
Stj¹ 29432En er þeir váru setztir í ríki ok festir í landi, þá þótti þeim of mikit vald hafa Sigurðr jarl í Þrándheimi
Þórð¹486ˣ 23818
● festa fót/fǿtr [í e-u]
æigi felltu hærra. hælldr fæstir þu nu fætr i norege
ÓHLeg 203Þa svarar Hrani. Eigi felltu konungr. nv festir þu fetr i Noʀegi
ÓH 585æigi fellt þu hærra nu festir þu fot i Noregi
FskBˣ 14418
17) (om at befinde sig godt et sted)
● festa ynði [á e-u / í e-u] føle sig hjemme (et sted), trives (et sted)
hann festi ekki ynði í Noregi
Laxd 1385Olafi konungi þotti þat sva mikill skaði. at hann festi ecki yndi á Vind landi siþan
ÓTᴵ 15014eptir þat festi Ámundr ekki ynði í Nóregi
Gr 3422hann festi ekki ynði á Vindlandi síðan
Hkrᴵˣ 3064
18)
● festa ást [á e-m / til e-rs] fatte kærlighed (for ngn)
ef hon fæstir ast sina a þér. þa værðr þu alldregi fatœkr. ne annars þurvi
Menota: 29vb36 Streng 1149Festi nú hvárt þeira Víglundar ok Ketilríðar mikla ást til annars
Vígl 767
19)
● festa (sinn) hug [á e-u] samle tankerne, fatte interesse (for ngt)
tekr hann sinn hug a flottanum at festa
Thom¹ 11422hann syner þat j slikv ath hann hefer ꜳ fleira fest sinn hug enn ath auka eda ꜳvaxta med agirnd alnar edr aura
Adon 701
B. festa + præp./adv.
á: festa á
1) [e-m] [e-t] ramme (ngn) (med ngt)
● ‖ impers.: festir á [e-u/e-m] [e-t] (ngt) rammer (ngt/ngn), (ngt) trænger gennem (ngt)
fekk hon þeim brynivr ok hialma sva sterka, at eigi mvndi iarn afesta
SnE 1339Enn er Asgrimr Berþors son kom til, sa hann, at engi varþ af-bvrðrinn; hann for til, ok varþiz Þorfinnr þeim allvel, enn vopn festi ekki aa panzaranvm
StuᴵK 3637Hann var sva fíǫlkvnnígr at eigi festí vapn ꜳ̋ honum
Huldaᴵ 4515silke ‹treyu› var hann fyst klæddur so traustri at ecki vopn matti ꜳ̋ festa
Adon 12214
2)
● festa á hendi [e-m] [e-n/sik] gøre (ngn/sig) afhængig (af ngn)
3) [e-m] [e-t] hæfte (ngt) på (ngn)
● festa orð á [e-m] få (ngn) i tale
mattu þeir ecki festa orþ a konungi. sva var hann reiþr
OddMork 2608snyr sidan in i stofona oc ma ei festa orð a honom
ÞorvKrMork 20123her med eftir leitanndi alla vega lagt ok opinnberliga vid hvern mann er hann matti ord a festa
Nik Holm perg 16 4° 12v6leitanndi ... vid hvern mann er hann matti ord afesta
Nik Holm perg 16 4° 12v6
4) [e-u] få fat i (ngt)
● festa auga/augu á
1) [e-m] se/kigge/stirre på (ngn)
engi var sa i millum þeirra er ei festi augu sin a henni
Menota: 40va20 Streng 22419sá hinn mikli fjöldi meyja ok kvenna festu sín augu ok ástir á hánum
Trist¹ˣ 923
2) [e-m/■(e-u)] følge (ngn/ngt) med øjnene
snøriz svá skjótt, at eigi mátti auga á festa
NjR1908 6618snerisk svá skjótt, at eigi mátti auga á festa
NjM 782þeir ... beriaz hart ok titt ok Sua at engi feck augu a fest
StSt335 165hvarf hón honum svá skjótt, at hann gat eigi auga á fest hvat af henni varð í þokunni
Bárð489 2914bregda þeir suerdum ok hogga. suo ott ok titt at uarla matti auga a festa
Rém 25434
● festa hendr/hendi á [e-m/■(e-u)] holde fast på (ngn/ngt)
mær þyckiaz hvarigir raþe mega viþ haɴ koma eþa festa heɴdi á honom sva þyckir haɴ vera ǫ́ dǽll
Jvs291 6618allt er nu a lopti þat sem hendr matti a festa og mannz uodi mætti j uerda
Saulus 7117
● festa báðar hendr á [■] bruge begge hænder på (ngt) ɔ: bruge megen energi på (ngt)
Gerit þer nu skiott aɴat tuegia at þer dragiz i brotto. ella biþit þer braðliga þa sko᷎mm at þer megit vel baðar hendr ꜳ festa
ÓTᴵ 2276var eigi langt at bida einshuers v fagnadar þers er badar hendr matti ꜳ̋ festa
MírmA(1997) 211
● tǫnn festir á [■] ?sætte tænderne i (ngt)
Þeir eta alt þat er tonn festir a
EncHauksb 16531allt var ętið fyrir svlltar sakir i borginne þat er to᷎nn matti a festa
StjC 62024huetuetna uar þar at lyktum etid þat er tonn matti afesta iamvel skuar sem bellti halmr og gras fornt
Enc AM 764 4° 17r9þa var allt eted þad er tønn mátti á festa
LdnHb281ˣ 50117
fyrir: festa fyrir
1)
● festa fyrir augu [e-m] [e-t] sætte bind for øjnene (af ngn)
2)
● festa fyrir sér [■] opdigte (ngt), finde på (ngt)
í: festa í
1) [e-u] [e-t] stikke (ngt) i (ngt), sætte (ngt) fast i (ngt)
Vilhialmr ... festi blodrefilin i briosti hans, ok hrat honvm davdvm a jord
ElisB 13010uoru af hinar efri tennurnar. enn uigtenn þær sem uoru j hinum nedra kiaptinum festi hann j briosti dyrsins
VSj 485festi sverð sitt í brjósti honum ok feldi hann dauðan af hesti sínum
Klma 5151hun (ɔ: gyltan) hafdj fest tennurnar framan j herklædunum á brioste Hiaranda
Vilm 1802
2) [!] [e-t] applikere (ngt)
3)
● festa í vist [e-n] tage (ngn) i arbejde (m. kost og logi)
Nu festir maðr omaga i uist. þa skal þat hallda
Landsl 8810Nu fæstir maðr umaga i vist. þa scal þat hallda
Bl 23626Nú festir maðr úmaga í vist, þá skal þat haldaz
Jb 1035
4)
● festa í stagl [e-n] lægge (ngn) på stejle
5)
● ‖ impers.: festir í [e-u] (om ild) får fat i (ngt)
er loganum slo vt vm kerolldin. festi bratt i liminu
ÓTᴵ 1427einn gneisti varð lauss ok festi í einu húsi ok varð þar af mikill eldr ok sló sér í borgina
Blómstrˣ 2216
með: festa með
[e-u] vedhæfte (ngt)
hans opet bref med hans insigli er her er medfest
DN II (1329) 14523eftir þvi sem þetta kaupa bref vattar er her er med fest
DN I (1367) 30325sem þat kaup bref þeira vóttar sem her er med fest þessu vóru brefui
IslDipl (1395) 12015vndir inciglom herra Bardar abota ... þat er her medh fest uattar
DN XII (*1325›AM 902 a) 5037Huerth edh hier er medh fest þessu minv brefe
DI V (1455) 13021vær hofvm samþykt þa somv profenntv sem helga finnzdotter gaf til klavstursins ꜳ stad ... ok bref hier med fest vottar
DI V (1461) 22811sem hier stenndr j þessum uorum reikningi sem hier er med fest‹r› uoro brefi
DI VI (*1478›tr 1490) 14125hef eg sied og yferlesit og einuirduliga skodad þath ættleidingarbref og þann tolf manna dom sem hier er med festur þessu minu brefe
DI VI (*1481›tr 1492) 35218sem þetta (!) kaupbrieff utvijsar sem þetta kaupbrieff er medfest
DI VI (*1485›1703ˣ) 54428
mót: festa í móti
[e-m] [e-t] ?støtte (ngn), ?yde hjælp (til ngn)
niðr: festa niðr
[í e-t] [e-t] sætte (ngt) fast nede (i ngt)
saman: festa saman
[e-t] forbinde (ngt), holde (ngt) sammen, klinke (ngt)
hann festi ocr saman ok endr fødde af scirn sinni
ViðrLaug619 28614þar af gerþv þeir sia þaɴ, er þeir gerþv ok festv saman iorþina, ok lavgþv þaɴ sia i hring vtan vm hana
SnE 153þau ǫll eru svá fjǫlkunnigir menn, at þau festa saman stóð ok stjǫrnur
ǪrvM 17020þeir höfðu ... sterka hjálma með stórum nöglum saman festa
Blómstrˣ 421Þa varu sva samanfest gimsteinabrotin, at alldri sa, at þeir hefði brotnir verit
Jón¹ˣ 4222
upp: festa upp
1) [e-n/e-t] hænge (ngn/ngt) op
er þæir hofðu messu sungit, þa toku þæir mat sinn oc letu i katla oc festu vpp oc gœrþu vndir ælld
Brend 27430Ef maðr festir vapn sitt þar er sialft fellr ofan. oc fae maðr scaða af oc abyrgiz sa er up feste
GrgKonᴵ 1672hon teckr sitt bellti oc sua han. oc bindr fœtr hans oc sua hændr. oc nu festir hon han upp a .i. nagla
Þiðrᴵᴵ 4018Sundrar hann björninn skjótt ok fimliga; síðan festir hann ketit upp ok sýðr
HG 3431festo þeir vpp vapnin til syniss i hofi guðs sins Astaroth
StjC 4946talar hann til eins af sinvm svæinvm. at hann skylldi festa vpp mikinn ketil oc bva bvðarvǫrð svnvm spamanna
StjC 61518Þat þiggr hann, festir upp síðan ǫrvamæli sinn yfir sik
ǪrvS 1458let hann tialld vpp festa milli kalla ok k[v]enna i hverri þeiri kirkiv er hann hafði forrað
Bas 2910iarll ... lęt þa taca hann oc festa up í tre
~ lat.in ligno suspendi
PassBlas 341b15 BlasA623 405þa toc Skaþi eitrorm ok festi upp ifir hann, sva at etrit skyldi driupa or orminum i andlit honum
SnE 6923Aron var einn eptir. ok festir upp vapn sin. ok þickiz hann huerge betr komiɴ. enn hann hugðe. til ‹.› ok hlaut þo sua buit at vera
GBpA 22013taka vapn sin af veɢium er þeir hofðu vpp fest
EgM(2001) 13813geck hann til rums Egils ok festi þar vpp skiolldinn þann enn dyra. ok sagði heimamonnum at hann gaf Agli skiolldinn
EgM(2001) 15226var þetta ... upp fest í salomons musteri
Gyð(1995) 1023Vermundr festi upp vápn sin
StuᴵK 5375Biskup ferr þaþan til Øxar-fiarðar ok heimtir þar tivndar-hvali at morgvm monnum, oc drogvz þar saman fong mikil, hvalr ok slatr; er þat fært aa Skinna-staði ok þar upp fest
StuᴵK 41317hann heilsaðe Vigfuse ok gecc til stvfv fyrir ok spurði hann tiþinda, enn hann sagðe slik sem voro, ok feste vpp vapn sin
StuᴵK 43116Sa holmr var þa hafðr til þess at drepa þar þiofa ok illmenni. stoð þar galgi. þar let konungr at bera ho᷎fuðin bæði ok festa upp
ÓTᴵ 23710Ereckr sagði. hvatt er yfir festniɴgar himni. konvngr sagði. vottn erv þar yfir vpp fest sem sky
EVíðB 3831festa ek eyrnagullin upp aa hana
Stj¹ 13721Þa baud Olibrius, at hana skylldi festa upp ok beria med vo᷎ndum
MargA 47621greifinn ... baud, at hana skylldi upp festa, ok sidan let hann slita holld hennar med iarnkrokum
MargA 47629toku bæiarmenn trogit ok festu upp til synis i kirkiudyrum
Ben 1591drápu af báða (uxana) ok gengu til ok festu upp síðan í útibúri
Vígl 8021Upp scal draga eða festa eikin manns
Frostˣ 2439Ǫll hǫll jarls var búin með skjǫlldum, svó at hverr tok annan, þar sem þeir vóru uppfestir
Gautr¹ˣ 387gerði þar sængr þeira ok festi þar upp vápn þeira
Hávˣ 512voro uapn hans fest upp i mustari enn hann tok munka klædi
KlmB1980ˣ 30610kiemur honum j hug ath hann skal sioda orminn og nv krypur hann hann og tekur vr honum hiartad og fester vpp sinn kietil og lætur þar j af orminum
Þiðrᴵˣ 31122
2) [á e-t] (spec.) lægge/anbringe (lig) hævet fra gulvet/jorden
þa scal hann lic i uthús føra oc festa upp. oc lata eigi lic a iorðu standa
GulKrᴵ 147þa scal þu færa i vthus oc festa vpp a fiol oc lata eigi a iorðo standa
ÁKr 3014þa skall lik i vthuss færa. oc fæsta up. oc lata æighi a iorðu standa
JKr 35211þa skal lik i hus fꝍra ok fæsta vpp oc lata æi lik i jordu standa
BorgKrNᴵᴵ 29714
3) [e-n] hænge (ngn), henrette (ngn) ved hængning, klynge (ngn) op
er Olafr kendi þetta vera hafuð Hakonar j. (ɔ: jarls) þa reiddiz hann þrælinum. oc bað hann up festa
ÓTOdd 8310siþan var hann dømþr. oc festr upp vt a Eyrom
GullÁsuÞMork 3649Eigi mvno þer af þvi þetta viþ oss gera at festa oss vpp. at eigi veri hverr yþar macligri til
Mork 3051voro þeir dømþir til draps. oc siþan upp festir
Mork 45219vera mindo sacar til þo at er verið allir upfestir oc hengdir vid it hesta tre
OddMork 25722læt ec þec vp festa oc scal tv deyia sem hinn versti þiofr
Þiðrᴵ 11110toc Erlingr brøðr mina. oc festi annan up sem cracu-unga. annaʀ var hoɢinn
Sv 10626ef þer vilit eigi þat. þa er þat bani Nicolas. oc fyrir þat sama mun Sverrir konungr lata yðr upp festa oc er það vel
Sv 11533hafa veret i snoru haðulega hátt uppfestan
Thom¹ 11112toko þeir Magnús ok festu hann upp
HákEirsp 55230toko hann ok festu upp ok nockura menn með honom
HákFris 4737hon bað Guðrøð taka hann af lífi. Guðrøðr fór þegar ok kom á óvart Sóta ok lét leiða hann á land upp ok festa þar upp
NjR 1910vm varit tok Helgi prestr Geir i savða-husi þeira fra Brvn-a ... oc bad nv eigi fresta, at hann væri vpp festr
StuᴵK 6318Þeir favro-navtar Þordar hofðv þar tekit þiof oc ættloðo at festa vpp
StuᴵK 23511Líetz þo betr gera til Þorfinz en hann var verðr er hann var eigi drepínn eðr vpp festr
Huldaᴵ 19717skal nu þegar i stað leíta at honum ok festa hann upp ef hann er þessa ualldr
ǪgmÓT 1214erv þeir upp festir þar a þingínu ok lauk sua þeirra æfui
Fær 8918toku hann ok festu hann upp ok nockura menn med honum
Hák81 4564J þeim flotta uar sa tecinn, er mest hafdi j moti stadit ... ok festu þeir hann upp
Yngv 1023þat uæri rett, at þier uę‹r›it aller upp fester
Jvs510 1423Fiɴ festo þæir upp oc foro siðann suðr til Danmarcar
FskAˣ 35022
4)
● festa upp fyrir augum [e-t] lægge sig på sinde
út: festa út
[e-t] hænge/lægge (ngt) ud
við: festa við
1)
● ‖ impers.: festir við [e-t] [e-t] (ngt) hænger fast ved (ngt), (ngt) bliver hængende
þa liop hann or skoginum ok hoɢr a tvær hendr sva at ecki festir við
Bret 23520Enn þann sama þrad festi þegar vid hennar tungu ok varrir
MarD635ˣ 97931
2) [■] vedhæfte (ngt)
Ver ok rad vaart sam vtskriptar bref þat sem her er vidrfest þetta vart bref
DN II (1334) 17330ek ... tok þette prof ord eftir orde sæm þette bref vatter er þesser pællæ er vider fæst till sanynda setti ek mit jnsighli firir þesse pellu
DN V (1335) 9415a saumu aare sem þette bref sæighir er herr er vider fæst
DN IX ([1340?]) 1426leet þa herra Erlingr lesa stemfno bref sitt sem her er viderfest
DN II (1347) 2336han hefuer dœmt sire Jone Arnasdzsyni j vmbode Dala j Myrkvidi fimtan peningha boll minne en helfdana j Þurida rudi er þetta vart bref er viðr fest
DN II (1347) 23331rettabota bref ok priuilegia ... gefuet ok stadfest radsmonnum ok stadnum i Biorghwin ok her ero viderfest
RbHMy (*1361)ˣ 18023
3) [e-n] få fat på (ngn)
4) [e-n] [e-t] knytte (ngt) til (ngn)
C. festa sik
1) [á e-u] få fodfæste (på ngt)
2) [við e-t] klamre sig (til ngt)
3) forlove sig, indgå aftale om ægteskab
Eckia scal siolf festa sic. oc hava frenda rað við. þa ma hon eigi riuva
Gulᴵ 2729þat þykki mér ráð, at vit Hǫskuldr nefnim vátta, en Hallgerðr festi sik sjálf
NjR 4426
D. festask
1) sætte sig fast
scipit settiz niðr a grun oc festiz
Sv 1546eg hefí festz
~ lat.Infixus sum in limo profundi
944 (Vulg Psalm 68,3) GlossPsalt 954
2) stabiliseres
3) forloves, indgå aftale om ægteskab
Jtem sa sem festiz eða giptiz vitande nermeir en i fimta kuizsl a annan huern væghin at frendsemi eða sifscopum
StatPáll³ 75314Jtem hver er festizt eda giptizt vitandi nær meiri. enn j fimtu kvisl annann hvorn veg at frendsemi eda sifskaupvm
DI II (*1345›AM 148) 82011
4) tiltage i styrke, blive hårdere
● orrusta/... festisk
er festiz oʀostan. oc scipin hafa saman bunndiz. gørom þa sem harðasta hriðina
ÓH 907er adaliga festiz at soknín at Orminum. þa geck kongr framm i hoggorrostu
ÓTᴵᴵ 26714er festisk bardaginn, lét Ǫnundr sígask at hamrinum
Gr 1123Þeir ... mættu Hrólfi þegar í fyrstu, þá orrostan ⸢festist [var. tokzt AM 589 f 4°]
GHr 3532Eptir þat ⸢*tók bardaginn at festaz (ms. festast) [AM 114 folˣ “Ip”; non emend. tókz enn b.], ok var þá *ákafliga bariz ok mest⸣ um stafna, er fættiz grjótit
emend. StuᴵᴵR11127ˣ 6717: AM 114 folˣ “Ip” → ms. 170v6
5) slå sig ned, etablere sig
hann for til Suiþioðar at vilia Auðgils sonar sins ok fiar sins. hann ætlaði þar at festaz
Hallfr 1261Ætlaði Hákon at festast hér á Íslandi
Vígl 915
E. festask + præp./adv.
í: festask í
1)
● festisk í minni [e-m] [e-t] (ngn) husker (ngt)
2) [e-u] (om ild) få fat i (ngt)
3) slå sig ned, etablere sig
● festask í landi/...
þeir settuz i rikit oc festoz i landi
ÓH 201eptir þessa ho᷎rmung er henar misti sva skíott. þa villde hann eige i þvi rike festaz
ÓTOddS 3620ætlaði konungr þa er hann festiz i landinu ok hann hefði frialsliga undir sik tekid alt rikit
ÓTᴵ 313Eirikr jarl hafði festz j landi ok tekit trunat af rikis mo᷎nnum
ÓTᴵ 3019Haralldur konungr uar riklundadur ok uox þat sua miog sem hann festizt j lande sua kom at nęr aungum manni dugdi at męla j mot honum
HÍ 622er hann festisk í landinu ok hann hefði frjálsliga undir sik lagt alt land
Hkrᴵˣ 18512Haraldr konungr var ríklundaðr ok óx þat, sem hann festisk i landinu
Hkrᴵᴵᴵˣ 13313Eiríkr eymuni var harðr ok stirðr við fólk alt í Danmǫrk, þegar hann þóttiz festaz í ríkinu
Knýtlˣ 2267
saman: festask saman
● festask hǫndum saman give hinanden håndslag
til: festask til
[!] være tilknyttet
við: festask við
1) [e-n/e-t / e-m] blive fast, hænge fast, blive hængende, knytte sig til (ngn/ngt), klæbe sig til (ngn/ngt), hægte sig på (ngn/ngt), komme i kontakt med (ngn)
enda hvergi er vid hann (ɔ: guð) festisc þa verdr sa at eilifo i liose ens eiliga rikiss
Prosper677 421ef (maðrinn) þionar gudi retliga. þa festisc haɴ navistliga vid gud
~ lat.proximus hæret
Epigram 51733 Prosper677 1520drottenn minn ⸢festizt [var. fæddiz AM 232 fol “b”, etc.] sala mín við miskunn þina
~ lat.Adhaesit anima mea post te
Vulg Psalm 62,9 Menota: 96va4 BarlA 1836þa er hundarner hafa vid fæstz svinit skaut haugni sino spioti þenna villigaullt til bana
Þiðrᴵᴵ 2661scutur Bagla firðuz ǽ Ognarbrandiɴ ... oc villdu eigi við hann festaz oc lꜹgðu þar at sem hann var fiaʀi
Sv 16818ætluðo at veria elldinom. en þar matti ecki við festaz
HákFris 53512hann reid akafligha ok matti engen madr festaz vid hann
KlmA1980 1806ætludu þar at veria elldinum j fystunni. En þa var sua miog leikit, at þeir mattu þar ecki vid festazt
Hák81 60823Sꜳ̋ madr uar ꜳuallt sidan snaudr suo ath alldri festizt fe uid hann
ÓH1008 79530Moyses stauckti uatninu þui er hann hafdi blandat uit ausku blotkalfsins yfir folkit. ok festizt vit þa eina sandr oskunnar er sakbitnir voru af blotinu
Stj² 31317þer munu vit festazt allar sottir
~ lat.adhaerebunt tibi
Vulg Deut 28,60 Stj² 3464Elski þier drottin ... ok festizt honum vit
~ lat.illi adhaereas
Vulg Deut 30,20 Stj² 34631hio a baðar hænndr bæðe menn oc hesta sva at æcke fæstiz viðr
FskAˣ 29117let Haralldr konongr casta fir borð viggyrðla oc værpla toma. oc let casta hærtekna menn. fæstiz þa folket við oc klifra upp a
FskBˣ 2611vid festz
~ lat.et lingua mea adhesit faucibus meis
1832 (Vulg Psalm 21,16) GlossPsalt 1932uid festz
~ lat.Innocentes et recti adeserunt michi
283 (Vulg Psalm 24,21) GlossPsalt 293vit festast
~ lat.Numquid adheret (tibi) sedes iniquitatis
1728 (Vulg Psalm 93,20) GlossPsalt 1737vit festz
~ lat.adhesit (os meum) carni mee
18416 (Vulg Psalm 101,6) GlossPsalt 18515fengu þar veðr hvast ok storm sjávar, ok megu þeir þar eigi við festask ok sigla þaðan
Hkrᴵˣ 29411vér skylim hér ørnefni gefa ok mun þat ⸢haldaz [var. við festaz AM 396 folˣ “D”]
var. Vatnˣ 3413: AM 396 folˣ “D”
● nafn festisk við [e-n]
siþan festiz þat nafn við Þormoð, sem Katla gaf hanvm
FbrHb 702Það nafn festisk við hann
Laxd 477gáfu þingmenn honum þat nafn, er við hann festisk, at þeir kǫlluðu hann Ǫlkofra
Ǫlk 844nafn hefur þu giefid mier þad sem vid mig mun festast, eda huad giefur þu mier ad nafnfesti
Hrólfˣ 9820
● ‖ impers.: festisk við [e-n] [e-t]
2)
● eldr festisk við [!] ild får fat, ild fænger
hann scꜹt þeim enndanum er logaþi up vndir upsina i troð nefrarnar oc festizc þar bratt elldrinn við
Eg162ζ(2005) 17926Elldriɴ festiz við
Sv 14624
3) [!] slå sig ned, etablere sig
II. (y. no.)
eftir þui sæm brefuet vattar er her er vider fest
DNᴵ 6212herra Hakonar medh gudz nadh Noregs oc Swia konungs stadfestubref er þetta vart bref er medh fest
DNᴵᴵ 8726Gunner Sighurdarson ... feste vtt. lauk ok afhende Eidzbergs kirkiu til æuertdalighu æighu ok allz afrædes. tweggia aura bool j Modru þueit
DNᴵ 38615en Asgæir sagde vilia æi fe festa æder æidh vinna
DNᴵ 40524Stæinar Helgha sun fessti vt sira Olafuer halfra merkar bol iardar j Skanaþorppe
DNᴵᴵᴵ 2997eftir þvi sem þav hafva her j þesso brefve vitnisburd fest med fvllum handa bondum
DNᴵᴵᴵ 37231Joan Olafsson hølt j hand Hahvardæ Alfssonar ok feste hanom fullan vitnisburd med swornom æiðe
DNᴵᴵᴵ 3948
Form.: festa (124); festi (84); fest (78); festir (44); festu (28); fester (12); feste (10); festr (9); fæsta (9); festiz (9); festaz (8); festv (7); festizt (6); festast (6); festz (5); festisk (5); fæstir (5); Festi (4); fæst (4); festur (3); festo (3); festazt (3); festandi (3); fæsti (3); festí (2); fæstiz (2); festisc (2); festan (2); festist (1); festask (1); festr (1); fæstaz (1); festesc (1); festoz (1); fæstu (1); festum (1); festizc (1); fęstr (1); fæstz (1); fæsto (1); fessti (1); fęst (1);
Comp.: brjóst- (1), hand- (23), hjart- (1), hug- (16), kló- (1), kross- (41), lag- (1), lǫg- (20), rót- (9), sam- (1), skuld- (2), stað- (156), stagl- (1), trú- (2), upp- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (festa sb.); Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Bøe 1960 [KLNM 5] 671; Grøtvedt 1939 93; Hamre 1960 [KLNM 5] 659; Kuhn 1994-1997 [SB 24] 250; Lundeby 1947 [ANF 62] 81; Marstrander 1915 123; Maurer 1907ᴵᴵ 108, 135, 138, 149, 158; Maurer 1908 (Kirch) 526; Seip 1955 113, 149; Stoltz 2011 [CollMed 24] 100; Vilhjálmur Finsen 1849 [ANOH 1849] 206; Ólafía Einarsdóttir 1984 [Saga 22] 11
Genre. (expected): historical works [his]: 116 (85); legal works [jur]: 71 (47); religious works [rel]: 66 (131); romances [rom]: 56 (51); family sagas [isl]: 53 (59); contemporary sagas [bis]: 43 (36); charters [dip]: 34 (38); legendary sagas [fas]: 26 (21); learned works [div]: 11 (15); þættir [tot]: 11 (11); unclassified [ ]: 7 (2);
AS (red.) — July 2021
EÞJ (red.) — December 2020
ÞH (strukt.) — September 2010
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
fergir - fetill
...