2eyða vb. [-dd-]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-t / e-u] [at e-m/e-u] [e-u / at e-u / með e-u] tømme, gøre tom, rydde (for ngn/ngt), lægge (land/bygd) øde
ver vitom nu hverso Langbarþar evdo munklifit
~ lat.destructum
Dialᴵᴵ 19215 GregDialA 11313Stephanus andaþisc i þeirri sott oc mandꜹþ er acafligast ev́di Rumaborg
~ lat.depopulauit
Dialᴵᴵᴵ 12823 GregDialA 12722at evddri borg verþr eigi eptir latiɴ steiɴ ývir stein
~ lat.in destructa civitate
GregHom 12974 Hóm677 729Olafr ... æyddi þau herað er næst lago bæðe at mannum oc at fe
ÓHLeg 1514er þeir hafðu lengi barz. Þa voru eydd skip Suia konungs xviij.
ÓTOdd 2139alldre varo þær karllmanz hendr, er iamvel hava numit at æyða disca, sem þinar
ElisA 6111þeim kirkium ollom scal upp hallda. oc eigi tuft eyða
GulKrᴵ 815ef þat firinemasc einca menn. þa scal bꝍta firi þat aurum .iij. biscope firi tre hvert er til þarf at hava. oc fa tre þo at siðarr se. oc gera kirkiu oc hvergi tuft eyða
GulKrᴵ 820er konongs iorð skylld til at fa til skips ef hon er til. Nu er hon eigi til. þa scal fa til i hvers morc er vill. En ef fleiri skip scal gera. þa scal gera. þa scal eigi eins morc eyða
Gulᴵ 10025Lovaðr se þu guð at ec fyllda boðorð hans oc for ec ut í amalech oc eyddi ec allt þat riki mæð ælldi oc sværði
Kgs 1107lið allt flyði a scoga oc eyddv bygðina at fe ollo
ÓH 402eyddi hann bygðina
ÓH 601Scal ec fara i Noreg oc eyða land þat oddi oc eɢio
ÓH 14311hvar sem hann feʀ þa støkr lanz folkit undan oc eyðir heroðin
~ lat.uastantibus arua
Alexandreis 4313 (II 140) Alex 2319en nu mattu vel bera honum þessur tiðændi at salomon konungr af franz hævir hæfnt sin er Apollonius jarll œyddi skog hans þott æigi haui hann hæfnt annars þess er han gerði
Þiðrᴵᴵ 13217sœkir þidrekr með alla sina menn þar til er værit hæfir æin borg forn oc var þa æydd
Þiðrᴵᴵ 18616þeir fluttu fe sitt a fioll upp oc mercr oc eyða alla bygðina
Sv 887ef gera æinka menn kirkiu lendr maðr eða bonde eða huer sem gerer kirkiu. þa skal þæim vpp halda oc aldri tuft ꝍyða ... lætr han standa .xij. manoðe tuft auða. þa skal han en bꝍta firer þær .iij. aurum biskupe
SvKr 4162bað þa heria landit ok eyða bæði með elldi ok vapnum
HákFris 54930er þeir koma upp í virkit, þá er þat eytt af mönnum ok öllu braut rutt
HG 2330ok æyddi allt þat herað
~ lat.percussit
Vulg Jos 10,35 StjC 37113ganga þeir i borgina er sigraz ho᷎fðv oc slogv sverði alla karlmenn eyddv elldi konvm oc bo᷎rnvm. sva at graðvgr logi liek oc brendi borgina alla. oc allt herað vmhverfis eyddv þeir með elldi oc vapnvm
~ lat.exterminatur
SpecEccl 83815 StjC 38520Sva eyddv þeir alla iorð. at allt var svart sem sviðit veri eptir þar er þeir foro
~ lat.cuncta vastabant
Vulg Judic 6,4 StjC 38924Fyrir hveria skylld hefir þv her dregit saman moti mer at eyða mitt riki
~ lat.ut vastares terram meam
Vulg Judic 11,12 StjC 40527hitt heldr at drottinn sialfr hefir mik sendt oc mer boðit til at fara at æyða þetta land
~ lat.demolior
Vulg 4Reg 18,25 StjC 64133Narses eydi ollv riki Gotorvm ok drap konvngin
VerA 6516eyddi hann Róiskelldv
AnnReg 11321Nicolas hafðe so øyt landet at þat matte eighi byggiazst ef Nicolas optnemfðr hefði lenger vmboðet
DN III (1349) 22214Þorolfr mundi æigi letta fyʀʀ en hann hefði eytt allan fiorðinn bæði at monnum ok fe
EbWolf(2003) 29725hann (ɔ: Hrappr) gekk mjǫk aptr ... hann deyddi flest hjón sín í aptrgǫngunni ... var eyddr bœrinn á Hrappsstǫðum
Laxd 487með lǫgum skal land várt byggja, en með ólǫgum eyða
NjM 17225skulu ver sigla til Uestfiarða ok heria, brenna bǽi, enn drepa menn ok eyþa sva bygðina, at Þorðr megi eigi optarr þaðan eflaz með ofriði aa henðr oss
StuᴵᴵK 7811Nv er þat at segía þessv næst at Garðzkonvngi kemr níosn at allmikill heiðingíaherr er komínn j riki hans. ok eyðir með oddí ok eggiv bæi ok borgir
Huldaᴵ 10323brendi (hann) bygð alla ok eyddi land alt þar sem hann for
ÓTᴵ 16919let (hann) byggia land alt þat er Haralldr konungr hafði brendt ok eyðt
ÓTᴵ 17115Eigi man ek stadinn eyda fyrir .x. manna skylld. ef þeir finnaz
~ lat.delebo
Vulg Gen 18,32 Stj¹ 12031alla þessa borg man gud eyda ok nidr briota
~ lat.delebit Dominus civitatem hanc
Vulg Gen 19,14 Stj¹ 12213þá er sko᷎gr sá er svá eyddr at eigi finz viðr eptir, þá eignaz sá skógarstǫðu er jǫrð á
Jb 1499Eighe ætla ek ... at finniz sua fiarlæ᷎gr stadr eyddr eda leyniligr
~Hroi skyllde eiga allan uarnning þann er j skemmunne var en ek skyllde vt bera ok eyda skemmuna
HróF(2019) 845hann bio j Krumshollti sa bær er nu eyddr
ÞUxaf 2507Hver‹t› skal mitt rꜳd verda, þat er kornskurdartimi kemr skiott, en ek hefi o᷎ngar taugir at lata i laupa mina. Þegar i stad eyddi brodirinn laupa sialfs sins ok hafdi taugirnar til hins brodurins
~ lat.dissipavit
61435 VP 61417borg ... su er i þann tima var fiolmenn ok agæt, en nu er mio᷎g sva eydd
~ lat.raro ... habitatore
VitNic1751 113b21 Nik2 217Bad þa heria a landit ok eyda bædi med elldi ok uopnum
Hák81 64613Kastalinn var eyddr af vígum mǫnnum, en konur stóðu í vígskǫrðum, þá Hálfdan kvam þar
HálfdEyst 1265og ætla þeir nu̇ at koma at ovorum j Spania og eyda þar land allt med oddi og eggiv
Adon 12513sigldu ... þeir beint at landinv. og fyrir þvi at þar var ȧdr eytt af vigvm monnum þȧ renna þeir þar vpp af skipvnvm
Adon 19122sú borg hafði þá 7 vetr eydd verit
Klma 49910At logom skal lannd vart byggia en eigi at ologom æyda
FrostÁMˣ 276verdi bygd þeirra eydd
~ lat.Fiat habitacio eorum deserta
9626 (Vulg Psalm 68,26) GlossPsalt 9727bað menn herða hugi sína ok eyða eigi þann inn dýrliga stað
Hkrᴵᴵᴵˣ 33018ok eytt meðr eldi ok járnum allt þetta land
~ lat.terram igne et gladio combusisti
PsTurp 5530 KlmBˣ 14520Var þat þá eitt í orði at eyða Vestfjǫrðu, svá at Þórðr mætti þar eigi heldr friðland hafa en annarstaðar á Íslandi
StuᴵᴵR11127ˣ 2910þeir ‹Þórðr› hǫfðu ⸢*eydd aptan [AM 114 folˣ “Ip”, etc.; non emend. rudd aptr] skip sín mjǫk, ok *var allr þorri mannanna kominn⸣ fram um siglu
emend. StuᴵᴵR11127ˣ 6916: AM 114 folˣ “Ip”J eirnnre Eÿ bigdre, skede so orded æuenntÿr, ad eirnn dreke eidde so᷎mu eÿ
cf. eng.Þys ychë ylë wax al waste
2932 ÆvMið¹⁸ˣ 2916
● ‖ impers.: eyðir [e-t] [at e-u] (ngt) bliver ryddet (for ngt), (ngt) lægges øde
hafþi eytt allt rikit
Bret 28728Eyddi stadinn (í Kirkjubǿ) þria tima ad mannfolki suo at vm sidir miolkudv systurnar kv fenadinn þær er til uoru
AnnLy 28631
2) [e-t] [fyrir e-t / fyrir sakir e-s] forlade (ngt), rømme
scip er brotit ... eða eýtt
GrgKonᴵ 9027Ef þeir eyða scipit sva at ofört se
GrgKonᴵᴵ 6928ef ... varþing eru eydd
GrgStað 45623hon (ɔ: Babýlon) er nu eydd af monnum fyrir sacir orma oc annaʀa eitrkyckvenda
Alex 15Grickir mono nv hallda til borga þeira er eyddar ero af monnum. en fullar af fe
~ lat.urbes ... ciuibus exhaustas
Alexandreis 13811 (V 399) Alex 812bað (hann) eigi liðit ganga a land upp oc eyða scipin oc lia þeꜱ færis uvinum varum at taca scipin undan oꜱ
Sv 8833fellu sumir en sumir eyddu halfrymin
Sv 9929Tokv þá Hakonar menn at eyða smáskípín. ok geingv vpp a knǫrrvna
Huldaᴵᴵ 2989munu ver allir Ioms vikingar fara brottu or borginni ... konungr svaraði Þat er mer ok mínu riki miok skaðaligt at þer eyðit Íoms borg
ÓTᴵ 17410Eytt alþingi ok þotti þat odæmi
AnnFlat 52929eyda þeir hans samsæti fyrir sitt uþoran ok stadleysi
Thom² 34631skulu við eyða bæinn, ok fara í skóg, þvíat konúngsmenn munu brátt koma hér; ok svá gjörðu þeir
Án 34218er sá dagr kom, er veizluna skyldi eyða, þá segir hertoginn, at hann vill þá búaz til ferðar
Knýtlˣ 21120allar nalægar borgir nærr eyddar, suo at fair menn ero i þeim
~ lat.vacuas
SpecH 691b11 (XVII 104) MarD634ˣ 11198
3) [e-n/e-t] [með e-u/e-m] gøre skade, skade
vanhæilsa oc alldr. haua mik æydda
~ lat.exspoliauit
Pamphilus 2511 Pamph 11120Vęr vilium ydr kunnigt gꝍra at sakir þeirra storu ribballda ok annara landhlaupara er segia sik skulo fara pilagrims ferdir edr til annarra stada at ymsum ꝍrindum med falsligri tilsꝍgn æydandi bygdir med margfalldligri vspekt
RbHM (*1303)² 5819vilium ver at þer takid þa med hofsæmi at þeir sem firir sitia verda eigi ofmiok þungadir af myklum kostnade. ok ꝍydi sua landit med morgum stafkarlum ok adrum uallarum þeim sem eigi vilia annat gera en vid slika luti fꝍdas
RbHM (*1297) 2923
4) [e-m/e-u / e-n/e-t] [í e-m / af e-m/e-u] [e-u / með e-u] [fyrir e-m] opløse (flok), udrydde, gøre af med, tilintetgøre
guþ ... batt diofǫleɴ oc éydde þa ofrafle hans ꜵllo oꜱ a mót
HómÍsl³²(1993) 49v8unc upriso dvrþ evþir dꜹþleic holdzins
~ lat.absorbeat
Dialᴵᴵᴵ 2412 GregDialA 12826at æfla ret-lǽte ... en æyða rangyndum
HómNo¹⁶ 8118Olafr æyddi allum fylcis konongom i landeno. Oc hafðe nu æínn allan noreg undir sic lagðan
ÓHLeg 273Eyð þu ollum scurþgoþum oc blotscap
~ lat.confringe
PassJacFabr 5213 Jak² 53213þeir sa guði sina etna. oc œydda. drepna oc dœydda. brennda oc balaða
~ lat.comestos
JDamBarl 9226 BarlA 13011hann veitti þeim meizlor. En toc vndir sic riki þeirra eyddi sva i landino ꜹllom tignvm monnom
ÓH 55917Grickir hvgsa nu hvernog þeir scyle sciotast eytt fa þessv folke
Alex 4733En postolar æyddu oc onytto ⸢alla [var. allan AM 230 fol “c”, etc.] þeirra matt galldra oc gernningar. oc græddo sua sottir mannligrar natturo
~ lat.perdiderunt
JDamBarl 11010 BarlB 22115støkðv (þeir) vatni ok foro með so᷎ngvm ok eyddv þar skrimslum ollvm
ÓTOddS 17919með engo oðru fam ver eytt varum fiandmonnuᴍ nema oddi oc eɢio
Sv 16826Makara at ek vǽre sva eyddr oc upp neyttr, at enskiss mannz auga mǽtte mek sia
~ lat.qui utinam consumptus essem, ne oculus me videret
7625 Thom¹ 7523brendv þeir bœði borgir ok kirkivr ok eyddv kristninni
Bret 2962Jarl lagði mikla stvnd a at eyða Ribbvngom
HákFris 43217hann hafði orustolꜹst eytt sva styrkom flokki sem Ribbvngar voro
HákFris 4333ganga þeir i borgina er sigraz ho᷎fðv oc slogv sverði alla karlmenn eyddv elldi konvm oc bo᷎rnvm. sva at graðvgr logi liek oc brendi borgina alla
~ lat.incendium comsumit
SpecEccl 83813 StjC 38519gvð drottinn hefir eytt oc af mat iorðvnni alla þina vvini
~ lat.eradicaverit Dominus
Vulg 1Reg 20,15 StjC 47213Saul tok af livi alla visindamenn oc æyddi af iorðunne o᷎llvm fiolkvngvm monnvm oc dravmspekingum
~ lat.abstulit magos et hariolos de terra
Vulg 1Reg 28,3 StjC 49116Hieu eyddi fvllkomliga oc maði af Jsraels folki allan atrvnað Baal
~ lat.Delevit
Vulg 4Reg 10,28 StjC 62936var af þvi sem hann eydi allri þreningv gvddomsins en hann villdi trva a gvd i einingu at eins
VerA 602með dasamligvm ilm ok sætleik þeim er eyddi o davni avllvm þess diofvligha dyrs
JBpA(2003) 5032eigi skalltu fleírum monnum eyða firir mer
Finnb 3520ætluðu (þeir) at Finnbogi mundi eigi fyrr letta. en hann eyddi ollum þeim. at nockurr þroski væri yfir
Finnb 7511sior ok skǫgr bivggv í grend, ok villdi hvꜳʀʀ annan vpp taka. Af þi liop sandr i sioínn ok eyddi sva hans yfer gang, enn logi brendi vpp allan skoginn
Gramm⁴ 1264Njáll fór til móts við Gunnar ok bað hann ekki eyða fjǫlmenni
NjM 17115Fyrer hueria skylld leitar þu at briota eyða ok umsnua alla þersa borg
~ lat.Et tu quaeris subvertere civitatem
Vulg 2Reg 20,19 StjB 54216skal ek allt nídr bríota. ok elldi eyda
Gyð(1995) 5512honum þottv þær svnar-bætr vestar, ef hann yrði ǫxi at eyþa v-vinvm sinvm
StuᴵK 34914Eptir þat var eytt flockunvm
StuᴵᴵK 22925eckí má ek konvngr heíta. nema ek eyða þessvm valldarflockí
Huldaᴵᴵ 11811þa var eytt flockvm ǫllvm ‹audrum› þar j landí
Huldaᴵᴵ 32819at heria landit ok ⸢eẏða kristnum domi [var. eẏda cristinn dominn AM 239 fol 26v25; lemia kristin dominn AM 651 I 4° 83r8]
~mattu nu myrða hann ef þu uill. En ecki mantu með ⸢þessu [var. suerde ÓTFlat 479] eyða o᷎llum sonum Haralldz konungs
ÓTᴵ 1614Þessir .viij. menn bunduz i þvi at þeir .iij. af Ut þrændum skylldu eyða kristninni
ÓTᴵ 3518skylldar alla menn til þann (ɔ: átrúnað) at hafa ok hallda. en hinn upp at gefa. eyða ok onyta er landzfolkit hefir aðr halldit
ÓTᴵ 30410ek hefir gvðin i marga staði suiuirðt ... brotit likneskíur þeira. brent hof ok ho᷎rga ok alla uega eyðt þeira ꜳtrunaði
ÓTᴵ 3747ok þa er hann kemr at dæma lifendr ok dauða. mun hann med elldi eẏða allri figurv. þessa heíms
~hann v nytir ok eyðir illzku ok grimð vandra manna
SvaðaÓT 1782þeir stoðo með o᷎llu afli einna mest ímoti rettri tru ok kost giæfðu at eyða kristiligv siðlæti
ÞorvVÓTᴵ 2894at heria landit ok ⸢eẏða kristnum domi [var. eẏda cristinn dominn AM 239 fol 26v25; lemia kristin dominn AM 651 I 4° 83r8]
~Ek skal á aullu iarðriki eyða manninum utan ok þar meðr aullum lifandiss kuikendum
~ lat.Delebo
Vulg Gen 6,7 Stj¹ 5525alldrigi upp fra þessum tima manu uo᷎tn ok floð aullum lifandum kuikendum eyda
~ lat.ad delendum
Vulg Gen 9,15 Stj¹ 6217kom þa elldr upp þar rett af bordinu ok eyddi ollum þeim seiminum sem eptir hafdi uerit
~ lat.ascendit ignis de mensa et comedit fauum
SpecH 44a14 (I 121) Stj¹ 21027at þeir skylldu sua ellta ok eyda eitrkuikendum
~ lat.ut serpentes fugarent, et devorarent
HistSchol 11432 Stj¹ 25333Eytt var þar þá ǫllum gǫmmum á land upp
ǪrvM 504þá er eytt víkingum ǫllum, bæði nær ok fjarri á Írlandi
ǪrvM 8220þa er hann fek ualld yfir Noregi lagde hann undir sig allt land ok eyddi ollum fylkiskonungum
Eym 11824[var. hann eydde ok undir sig braut marga konunga noregs uelldis GKS 1005 fol “D²”]
var. ÓTᴵ 524: GKS 1005 fol “D²”letu þeir ... eyda allri þeirri oþiod
Gibb 8810hofdu þꜹ verit ꜹdig at fe, adr elldzgangr eyddi þeira godz
Thom² 2982Iord herads þessa her hia oss var oavaxtso᷎m, þurlent, sva at vinnumennirnir hellduz varla vid af kostzins áauka, lágu madkar no᷎ckurir i o᷎xunum uppi, þeir er eyddu avextinum
~ lat.ascendentem segetem succidebant
42128 VP 4217skamt mun at bíða, at eytt mun fylkiskonúngum
Án 36128Jarl lagdi mickla stund ꜳ at eyda flocki Riflunga
Hák81 3741hann hafdi orostolaust eytt sua micklum flocki ok sterkum, sem Rifbungar voru
Hák81 37512Raknarr lagði undir sik Hellulands óbygðir ok eyddi þar ǫllvm jǫtnum
HálfdEyst 1361hafa (þeir) allz konar uopn ok skotelld, ok meir eyda þeir monnum med elldi en uopnum
Yngv 1813Frændr Malor son Manases foru i Galath ok drapu þar Amoræum hofdingia þess herads ok eyddu ollum monnum þeim er þar hofdu bygt
Stj² 3424þat eydir ok j manni illa vokva
MedMisc 10135skulum vèr eyða borg þessa
Mág² 2921let (hann) eyda ollum dyrum i þeim skogi
Enc736III 1972eyda suo aulinu at einskala hornit
FormBrúðᴵᴵᴵ 326Enn sydann virdulegur fader herra Arne biskop eydde þessare villu feingu menn j þejm stǫdum sem þau voru sydann jo᷎rdud ecke mein af þessare fiandans ummsat
ÁBpˣ 1918eyddu (þeir) mjǫk illþýði ok hernaðarmǫnnum, en létu bændr ok kaupmenn fara í friði
Flóamˣ 2410mantu æigi atvoro með þui mega ꝍyða allum sunum Harallz konongs
FskBˣ 2213birkibeinar sogðu nꜹðsyn a vera at eyða ualldar flockum i landino
Hák AM 42 folˣ 167v17máttu myrða hann, ef þú vill, en ekki mantu með því eyða ǫllum sonum Haraldz konungs
Hkrᴵˣ 15814þeir iiii. af Útþrœndum skyldu eyða kristninni
Hkrᴵˣ 1941þá var eytt flokkum ǫllum ǫðrum þar í landi
Hkrᴵᴵᴵˣ 46511Seg þeim svá, at þeir fari heim til híbýla sinna ok eyði flokki sínum
Knýtl1741ˣ 11816skal ek eyda þessa borg ok lata hana eria vpp
MarD634ˣ 7001Þvi fer nu til huggare sälnanna ... og slær þad kallda hiarta, med elldingu sijns hita, og ⸢eider [var. bræðir Æv⁴⁸ 15711] þeim jøklumm er svo voru harder sem steirn
ÆvCallˣ 848svÿn koma og röta ǫllu j sundur: eyda og eta vpp allt sam[an]
~ eng.wastyn
10020 ÆvMið³³186ˣ 1002og eyda þui sem þeir hafa saman dreygid og hirda alldre huad af verdur
~ eng.wastyn, and distroyen
10023 ÆvMið³³186ˣ 1007
● eyða blót/blótum udrydde afgudsdyrkelse
eyþer hann blot or oc alre dyrþ goþa vaʀa
~ lat.evacuat
PassClem 6912 ClemCod645 6622Hann eyddi ... o᷎llvm hæða blotvm
~ lat.Ipse dissipavit excelsa
Vulg 4Reg 18,4 StjC 64021til þess at eyða ⸢o᷎ll blot [var. (ms.) blotum aullum SÁM 1]
~ lat.euacuet
PassBarth 1311 Barth¹ˣ 7451hann eyddi blotum i Suiþiod og bad folk allt þar kristnast
HeiðrUˣ 15915
5) [e-t / e-u] [fyrir e-t / í e-u] [fyrir e-m] [með e-u] bortkaste, ødsle bort, forspilde, forøde
Cꜹp maþr vas eiɴ ꜹþigr sa es miklo fe ꜹddi i drvkkio oc i margri ꜹra lógon oc faɴ han eigi aþr hann vas orþiɴ miok sva ǫ́reigi
Nik655 126maþr. er brꜹt fór fra fꜹþor sinom oc evddi ꜹrom sinom
~ lat.dissipavit substantiam suam
Vulg Luc 15,13 Hóm677 524Þar er hiu tuav́ ero oc a aɴat þeirra fe eɴ aɴat ecki. Nu coma omagar a hendr þvi er fe lavst er eða comit hafa fyʀ oc eytt féno. þa a þat þeirra er fe á eptir at segia til bvom v. heimilis bvom sinom oc nefna vatta. at ec vil sciliaz við. felaga miɴ fyrir þær sacir at ec vil eigi omaga felaga mins. lata eyða fe mino
GrgKonᴵᴵ 407Sva skal a skipi bæriazk sæm a lannde mæð goðu gefna geðe oc mæð hœfiligum allum hoggum. En hværgi skalltþu œyða vapnum þinum mæðr hegomlegho brotvarpi
Kgs 6011aldrigi siðan scaltv eyða iam miclv fe sem nv logaðir
Þiðrᴵ 2462skolvm ver æyða ærfð hans fyrir broðvrvig
~ lat.deleamus heredem
Vulg 2Reg 14,7 StjC 52310þui at fet er ꝍytt með engare skynsemd
Landsl 9213feet er ꝍyt með engare nytsemd. en þess skuldir uloknar er feet atte
Bl 23926Þorolfr eyðir með ollu finnskattinum firer yðr
EgM(2001) 2333Kostr mun þér af tómi at eyða fé þínu fyrir Hallgerði, ok lát hér staðar nema
NjK 334[...] þat gott í auðnarhönd lagit hafa. Er þat eytt ok endat annan tíma, þótt hin sama þörf sæki mann
Æv⁸⁵ 24915Oc þvi for fram hvert ar, at eytt var offri þvi ollv, er hann toc a vetrin, oc gaf hann þat til matar oc klæþa fatækvm monnum oc frendvm sinvm
StuᴵK 1492hann sjálfr eyddi þessu fé á fám dögum fyrir mat ok drykk ok klæði
~ lat.expendidit
PsTurp 4712 KlmA 2683ok ecki stadarins peninga eyda edur ut spenna osuarliga
DI VI (1479) 19422vill einginn luka aptur heilagre kirkiu þat godz sem þeir hafa eytt ok fortærtt af þui þeir þickiazst eiga epter vondum gomlum vana ath fara med sem þeir vilia
DI VI (1481) 38213tok Borkur so a ad honum hefde oheppelega med fie farest og ollu var eitt
Eb447(2003)ˣ 346allir þeir xii bugardar ero eyddir ok etnir
HákHárD(2009)ˣ 610Ragnhildr hét kona Áróns, og var hon inn mesti ǫflunarmaðr, en hann eyddi eigi seinna en hón aflaði
StuᴵᴵR11127ˣ 14321Skúmr hét lausingi einn, hann hafði aflat fjár ok orðinn auðigr. Húnrøðr eyddi fyrir honum, ok fór hann utan ok kom til Nóregs
Vatnˣ 1111Húnrøðr eyddi ǫllum penningum sínum ok svá þeim, er Skúmr hafði átt, svá at hann varð náliga félauss
Vatnˣ 1115þer varo einge pæninga til, vtan alt vth œth
DNᴵ 6736
6) [e-t / e-u] [fyrir e-t / í e-u] [fyrir e-m] [með e-u] hindre (sags) fremgang, erklære ugyldig, omstøde, annullere
En iacobvs eyde. meþ travsti heilax aɴda alla malkroca hans
~ lat.evacuavit
PassJacFabr 5179 Jak¹Cod645 915hann villdi hans mal i þvi eyða
GrgKonᴵ 1119oc hann villdi i þvi eyða þa söc er hann feʀ með
GrgKonᴵ 11113at eyþa kenningar postolans
Jak² 53023eyþir hann fyrir honum dømð mál
GrgStað 3075malit var eytt a Kefleyiar þingi
Þing¹Mork 37214eyþir hann socna
Þing¹Mork 3732mælti Hakon konungr at Skuli Iarl mundi æyða þesi firi ætlan
HákEirsp 50319skalltv kostgefa at eyða oc vnyta raðagio᷎rð Achitophel
~ lat.dissipabis
Vulg 2Reg 15,34 StjC 5287hugðu (þeir) at eyða málinu fyrir Bolla með styrk ok ofríki
Boll 2954hellt Snorri þa fram malinu en eyddi biargkuidinum
EbWolf(2003) 1596sendimaðrinn ... segir ... at þeir mundu sekir verða gǫrvir allir, en eytt ǫllu vígsmálinu
NjM 4028Vera má at Eysteinn konvngr hafí þetta mál eytt með lǫgkrokvm sinvm
Huldaᴵᴵ 21120at eẏða allan grunduoll þeirra orða sem Jacobus berr fram jIudea
~fals spꜳ menn. þeir sem onẏta uilldo helgar bækr. ok eyða sannleikinum
~annan j statute eilifs erkibiskups i huerium hann skipar at þeir sem falla i bann af sialfu werkinu se siðan opinberliga boðaðir bannsettir a kueyktum kertum ok hringiande klockum. eyðum wer ok afto᷎kum með vallde þings
StatPáll² 71217Þessi er su ordagerd ok umuending, sem ver budum eingum manni at bera, ok þui skulum uer hana med ollu eyda enn i eingu hallda
Thom² 34621allar skipanir, sem hann hafdi sett uid Clarendum moti frelsi kirkiunnar, skal hann eyda ok aptr kalla
~ lat.quod prava statuta ... penitus dimitteret
28513 Thom² 45321hygg ek ‹at› meir eyðir þú malit fyrir fégirni þína en réttindi
Flóamˣ 103Við þessi orð varð Atli reiðr mjǫk ok eyðir málit fyrir Erni
Flóamˣ 106Setiast þeir nű nidur ba̋dir medur sinum vopnumm ok ⸢efda (!) [var. firirlꜳta TrójS 14824] sva þrætuna kappssins ok skiliast nű medur þessum hætti ok allur herinn slïtur nu bardagann
~ lat.inter se posito certamine pugnae
IliasLat 2812 TrójOˣ 14813bauð Geitir málinu til alþingis, ok eyddi Brodd-Helgi þá enn málit
Vápnfˣ 383munu vér eyða málit með øxarhǫmrum
Vatnˣ 8523
B. eyða + præp./adv.
at: eyða at
● ‖ impers.: eyðir at [!] [e-t] (ngt) lægges øde
braut: eyða á brott
[e-m] bortjage, fordrive
hefir hann svá aptr gengit, at hann hefir eytt á brott ǫllum bóndum þeim, er hér áttu jarðir
Gr 5718
upp: eyða upp
1) [e-t] lægge øde
2) [e-n/e-t] gøre af med, udrydde
at þer Romueriar erot eighe med ollu uppo᷎yddir ok sialf Roma algiorligha nidrbrotin
~ lat.non estis consumpti
SpecH 255b64 (VII 104) MarF 113625Gvðs miskvnn er þat eignanda, segir hann, at þer Romaborgar menn ervt eigi allir giorsamliga vpp eyddir ok af iorðinni eilifliga brott slegnir
~ lat.non estis consumpti
SpecH 255b64 (VII 94) Mar655XXXII 44917Þetta var þann tima svmars, sem sæði manna vorv enn eigi tæk til avaxtar, ok hinn fyrri akranna avoxtr var ... vppeyddr
Mar655XXXII 62618Í þessari bygð vóru þenna tíma reimleikar svá miklir, at bygðarmenn þóttust náliga upp eyddir
GBpD 13016Hvarrgir skylldv laund hafa, þau er þeir deilldo vm, enn bu-fe allt var upp eytt
StuᴵK 1627Jarðligr elldr mun ⸢upp breɴa [var. vpp eẏda AM 651 I 4° 55r1; eyda AM 236 fol 27v7] oll kuikvendi
~Eigi fenguz fatækir menn sva margir a Egiptalandi, at upp gæti eytt þeira o᷎rligu avo᷎xtu
~ lat.absumere
45233 VP 45212
3) [e-u] [í e-u] [með e-u] ødsle bort, forøde
eydduz þeim skjótt fèin, ok at upp eyddu öllu fènu skömmuðuz þeir at ganga á fátæki
Æv⁹⁹ 30926Taldi Pall vpp skaða sin, at Bavðvarr hefði æytt vpp i Tvngv miklo fe, oc beiddi bota fyrir, oc þotti hann rangliga i hafa se᷎z
StuᴵK 11012at brædr ꜳ Modrv uollum skulu med glutri ok heimsku upp eyða þui gozi
LBpB 12027honum var sagt at þar veri upp eytt bædi kosti ok heyi
LBpB 12532ok eyðir þar upp í ǫllu fé þínu náliga
Knýtl1741ˣ 8916Þa er Olafr Þorðar son kom heim i Biarnar-høfn, þotte honum ke᷎lld kynne; var spillt øllum heyivm, ok ⸢*borin út, eytt (ms. ey̋ðt) upp sumarbúinu, ok spilt ǫllum húsum [BLAdd 11127ˣ “IIp”; non emend. mørgv øðro]
emend. StuᴵK 46720: BLAdd 11127ˣ “IIp” → ms. 119r29
C. eyðask
1) [af e-u] lægges øde
Renn þu aftr. oc seg sveine þessom at eýþasc mon iorsalaborg
●Hóm237² 1657Eigi mon Rumaborg evþasc ‹af þioþom heldr af eldingom oc› landsciolptom
~ lat.Roma ... non exterminabitur
Dialᴵᴵ 1849 GregDialA 14831ec vil eigi. at folkket ... firir late land vartt oc riki. oc œyðizt sua. konongs domrenn
Menota: 53ra28 BarlA 9620Nu ef bꝍr ꝍyðizst er maðr a boðburð til oc flytr maðr hus af aðal tuftum. oc fꝍrer af boðlæið. þa ...
EiðKrA 3792ef ruðstaðr ꝍyðizt af þui at þeir logðu ofmikla leigu a ... þa ...
Landsl 13819Enn ef iord eydiz af þi. se hann skildr vid bygging iardar er hann byggir til audnar. ok gialldi sva mikit sem skynsamir menn meta at misfarit er med þeim iordum
StatEi² 53413þat muɴdi at því ósætti verþa es vísa vǫ́n vas at þę́r barsmíþer gørþisc á miþli manna es *landet eyddisc af
Menota: 6r7 Íslbˣ 2919
2) [fyrir e-m] ikke blive til ngt, opgives
konongrenn svarar oc sægir æyðazt man at sinni at græiða skattenn
ÓHLeg 4237af fyrir tꜹlvm drottningar þa sevaz konvnɢr nackvat sva oc æýþiz herforin
Jvs291 913er Palnatoki þyckiz egi coma mega til erfisins þa æyddiz nv́ erfis gørþin fyrir konvnginom
Jvs291 574eýðiz erfi þat haúst enn Palnatoki for ór lanndi enn hann setr Aka son sinn eptir a Fióni. ok bað honum virkta af Sueini konungi
Jvs7 1228eýðiz erfit þaú misseri
Jvs7 132þykki mér mæða mikil at fara suðr um heiði ef eyrindit eyðist
GBpD 1323bændr ok leidangrsfolk gerdu sik bera a mot at mæla at fara nockur nema med konunginum sialfum ok þui eyddiz þessi ferd
HákFlat 22020Martinus ... bad lifs iorlunum ok sva þess, at herferdin skylldi eydaz
Martin³ 63122sierr hann nu at eydazt mun þessi rȧdagiord at sinne
Adon 10610Hann leitar þꜳ heim ath bænum, ef hon (ɔ: kýrin) hefde minnzt kalfsins, eydizt þat allt fyrer honum, þuiat ecki er hun þar komin
Thom²y 47331so at heilogh trv er hann hafde bodat sinvm postvlvm mætte helldr avkazt en eydazt
SilvReyk 3799nu eyddiz ueizlann firer Sueini kongi, þui at hann uill, at Palnatoki se at bodinu
Jvs510 2319
3) [af e-u] skades, blive ødelagt
Þa voro goruar upp kirkíur þær er eyðz ho᷎fðo i Heiða bæ ok í Ripum
ÓTᴵ 1215þu skallt þat veita grædara þinum a moti, at endrbætizt kirkiur allar i Romaborg, þær er þu lezt eydazt
Silv 25112af engu eyðiz i enu meir riki vart en af þui at eigi kann vinnumenn fa i heroðom
FrostÁMˣ 245
4) opløses, decimeres, udryddes, tilintetgøres
æyddiz þa allr flokrinn ok stvkcu margir ur landi
BǫglEirsp 43922i þan tid eyddiz villa sv er Philipicvs hafdi vp tekit ok olli Teodosivs þvi
VerA 698æ siþan hefir kristinn domr halldiz. ok *friofaz en alldregi ⸢eyðz [var. eydizt Holm perg 1 fol “C²”]
ÓTᴵ 26817hinn yngzti barndomr ... eydiz ok af mááz sua sem i uminnis ok gleymsku flodi
~ lat.deletur
GenMan 19046 Stj¹ 2522allir þeir (ɔ: líkamir) skulu fyrirfaraz ok eydaz aa iardrikinu
~ lat.consumentur
Vulg Gen 6,17 Stj¹ 5620Af fædzlu þeirri sem þeir neyttu. segir Commestor. at hon matti uel eydaz ok fyriruerdaz. af þi sem hon uar bitin edr tuggin. sem uatn af elldz hita
~ lat.in masticando exinanitus sit
HistSchol 5712 Stj¹ 11825eyddist mjök kristni í Galicia, svá at náliga var þar engi kristindómr
~ lat.Galleciani ... fidem postponentes
PsTurp 4111 KlmA 26421æ siþan hefir kristinn domr halldiz. ok *friofaz en alldregi ⸢eyðz [var. eydizt Holm perg 1 fol “C²”]
var. ÓTᴵ 26817: Holm perg 1 fol “C²”guð rísi upp ok eyðiz hans úvinir
~ lat. in textudissipentur
7920 Æv²²624 7922Risi gud upp ok eydizt hans ovinir
~ lat.dissipentur inimici eius
MirMar1896 24a16 MarD635ˣ 93411
5) ødsles bort, forødes
Hon var ǫrlynd mjǫk ok óforsjál um fjárhagi, ok tók at eyðask fyrir henni lausaféit, svá at hon átti ekki nema lǫnd ok gripi
NjR 5213eyddiz brátt fiárlutr Theophilus
MarB 6521eydduz þeim skjótt fèin, ok at upp eyddu öllu fènu skömmuðuz þeir at ganga á fátæki
Æv⁹⁹ 30925En þat híuna sem meíra laghðe til felaghs. skal meíra vpp taka. eða þess erfíngiar. en siðan se skípt i helmínga þo at o᷎yzzt hafe
Landsl1154 12216En er Þorkell anðatiz, þa eydvtz fe fyrir þeim bræiðrum
StuᴵK 562galt Þorgrimr *honum vpp⸣ þat er eyz hafði vm vetrin i bvinv
StuᴵK 2123Enn Magnusi presti eyddvz fe, er hann toc at ellðaz, enn synir hans þottv eccki færir til stadar forraða
StuᴵK 2738hann áttí land gott. en eyddvz lavsafíe
HrafnG 7422sé síðan skipt í helminga, þó at eyðz hafi
Jb 744eydduztt honum peningar
SneglFlat 42817litla hríð mundi hann því eytt hafa, ok hefir meira eyðzt honum á skammri stundu
Mág² 5725Enn sydann peningar eyddust fyrer sonum Orms ad Kalfafelle foru þeir bygdum sinum til Svynafells
ÁBpˣ 38Honum eyddisk skjótt fé
LjósvLˣ 6528Egill skyldi gjalda staðnum í Reykjaholti fé þat alt, er eyz hafði
StuᴵᴵR11127ˣ 2534honum eyddisk fé
Vápnfˣ 2312
6) erklæres ugyldig, omstødes, annulleres
a þeiʀe tíþ es éyddosc en forno lꜵg
HómÍsl⁵²(1993) 88r11hann lagði þat til mála manna, sem ekki þótti líkligt, at eyddusk sóknir ok svá varnir
NjM 2423þat er hann heyrði, ok gjarna villdi hann ... at þat eyddiz ok yrði fals
Æv⁸⁵ 25213þa tign ok frelsi, sem gud gaf sinni kristni med fedranna setning ok somdu logmali, skal alldri eydaz med minu iatyrdi
Thom² 3337Tokum ver nockurs yduars godz ... Ef þat finz med oss, skulum ver ferfaallt aptr bæta. Enn ef þat eydiz, huerssu skulum ver þꜳ giallda
Thom² 40219Huarki berr þik til spadoms uauxtr ne kynferdi, ok þui lat liggia þær getur, sem þu uillt giarna at eydiz
Thom² 41314En sa er þat mal tekr upp, er eyðiz, hann verðr yfirstiginn
Silv 26426
7) slutte, ende, holde op
Kongr ... mælti sua, at þat mundi bezst gegna, at Gud skipti. Ok eyddiz þat sua, at eingi var skipan a gior
Hák81 6441tekr sidan til fota ok rennr suo mikit sem fyrr aptr i morkina, suo langan veg vm sidir at hun eydizt
MarD635ˣ 105515
D. eyðask + præp./adv.
upp: eyðask upp
1) [af e-u] ødelægges
2) ødsles bort
Form.: eyða (41); eytt (25); eyddi (22); eyda (20); eyddr (8); eydd (7); eyðir (7); eẏða (6); eyddv (6); eyddiz (6); eyddu (5); æyða (5); eẏda (4); æyddi (4); eydiz (4); eydaz (4); eydizt (4); eydazt (3); eyddir (3); eyþa (3); eyðiz (3); eyðz (3); eyddvz (2); ꝍyða (2); eyþir (2); æyddiz (2); eýðiz (2); eydde (2); eyddisk (2); æyda (2); eyðt (2); Eytt (2); eydi (2); eyz (2); eyddar (2); ev́di (1); eýtt (1); ꜹddi (1); eitt (1); œth (1); ýþiz (1); eyðaz (1); evdo (1); œydda (1); æyddu (1); eider (1); eyþer (1); evddi (1); ꝍyðizst (1); eyðzt (1); eyðit (1); æydda (1); eydir (1); eyði (1); œyðizt (1); eydvtz (1); øyt (1); ꝍydi (1); ꝍyt (1); eyde (1); efda (1); eyðask (1); eydduz (1); æydd (1); Eyddi (1); evþasc (1); eyddust (1); Eyð (1); ꝍytt (1); æytt (1); ꝍyðizt (1); éyddosc (1); eyddusk (1); evddri (1); œyddi (1); éydde (1); œyða (1); eyþi (1); o᷎yddir (1); ey̋ðt (1); eyddisc (1); eýþasc (1); æyðazt (1); eyddist (1); eidde (1); æydandi (1); evþir (1); eyðum (1); eyðist (1); o᷎yzzt (1); eydduztt (1); Eydduz (1);
Comp.: al- (15)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med -d-; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH øy-; AJ; deVr; Fr4 item al-, upp-; NO; Walter _; ÁBlM (eyða sb.); Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Seip 1955 186; Vilhjálmur Finsen 1883 689
Genre. (expected): religious works [rel]: 98 (73); historical works [his]: 62 (48); legal works [jur]: 25 (26); family sagas [isl]: 23 (33); contemporary sagas [bis]: 21 (20); romances [rom]: 19 (29); legendary sagas [fas]: 12 (12); þættir [tot]: 10 (6); charters [dip]: 3 (21); learned works [div]: 2 (8); unclassified [ ]: 1 (1);
ÞH (strukt.) — November 2010
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net