ein·faldr adj. [compar. -ari, superl. -astr]
(cf. einfeldr adj., einfelldr adj.) einfeldr adj. [2] einfelldr adj. [2]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) enkelt (vs. dobbelt, etc.) ⫽ single (vs. double, etc.)
●●● Fegiarn maþr. oc síngiarn acrkarl aɴar selr maɴe fé sitt at leiga. at haɴ take hólfo meira a móte. en aɴar s‹elr› iorþo sáþ siᴛ. at haɴ take þar huɴdraþ fallt a móte es haɴ søre einfallt
cf. lat.simplum
Seb238XII 11020 HómÍsl³⁹(1993) 66v7●●● Tvæfallda dyrð taka þeir epter dom er nv hafa æinfallda
~ lat.singulas
Dialᴵᴵᴵ 869 GregDialFrg² 615●●● ef þeir magar ero til er hvárr a annars systur. þa ... En ef einfolld var mægð þeirra ...
Gulᴵ 10519●●● sem þa er .c. (ɔ: hundrað) faulld tala er sett ⸢fẏrir eínfallda [var. a einsligha Holm perg 19 4°] tolu
~●●● gud gefr eigi iafnmikit sem hann tekr, helldr gefr hann hundratfallt vit einfolldu
~ lat.quod simplum acceperit centuplum reddet
PassCaec 21527 CecA 29028÷ ef einfolld var mægð þeirra bꝍte .v. aurum
Gulᴵ 10635÷ einfolld ... mægð
Gulᴵ 10815÷ einfolld ... mægð
Gulᴵ 10929÷ megum vær þenna sigr þ[acka] Kirialax ... ok eigi einfalldan, helldr þrefalldan
KirjA 529÷ Hana (ɔ: saracenica) skal gefva moti hita tvefalldrar tertiane. ok ein falldrar. enn tertiana heitir þridia dags rida
MedMisc 10524
● einfalt bú enkelthusholdning ⫽ single household
● einfaldr hórdómr, einfalt hórdǿmi enkelt hor (mellem gift og ugift person) ⫽ single adultery (between a married and an unmarried person)
●●● er þat æinfaldr hordomr er madr tækr ⸢æinlæypa [var. einallda AM 60 4° “C”] konno vndir sina æigna kono oc sua æf konna tækr einlꝍypan mann vndir sin æigin bonda
GulKrNA 32028÷ þat þeirra sem einfalldan hordom drygir. sækiz iij morkum við byscop
ÁKr 3915÷ ær ‹þat› einfalldr hordómr. sem maðr tecr æinlæypa cono vndir sina eignar cono. oc sva æf cona tecr einlæypan mann vnndir sinn eigin mann
ÁKr 3920÷ þat þæirra sem æinfaldan hordom dryghir. seckizst .xii. aurum uið byscup
JKr 37115÷ Nu er þat æinfaldr hordomr en maðr tækr æinlꝍypa kono vndir sina æignar kono. Ok sua ef kono tækr æinlœupann mann
JKr 37120÷ er þat æinfalldr hordomr ef madr tækr æinlꝍypa kono vndir sina æighna kono
BorgKrNᴵᴵ 30122÷ ver hofum leyst jngibiorgu stullodottur af æinfoldu hordæmi sæm hon hefer j fallit med sighmundh oblaudzson
DI IV (1430: Bps B II 3) 40315
2) (om afgift, etc. ⫽ of a fee, etc.)
●●● ef meira er stolit, hafi hann fyrir stuld einfǫld gjǫld ok kostnað
Jb3268 2712●●● Nu af þui at fyrsagder brœdr ... komo ekki ... þui dœmde ek a fyrnemda brœdr ... kosthald æftir sexmanna maate. maato ... sex skilrikir men j kosthald fyrsagdum herra Petre af fyrnemdum brœdrom ... tyttughu aura einfalt. lagde ek þa till a logbokenne vægna adra tyttughu aura
cf.hofdo (sex skilríkir menn) dømtt fiora laupa j ein faldann kostnat ... lagde ek til a bokarennar vægna adra fiora laupa
DNᴵ 3521-5 (y. no. 1383) DN IV (1356) 30033●●● her er tuafallda tiund at luka en o᷎ðrum sto᷎ðum einfallda
DI II (*1326›AM 351) 61319●●● ef hann vinnur þenna eid ... þa dæmdvm ver hann skylldugan ath lvka þratnefndvm sira jone .xv. merkur j einfalldan rett
DI VI (1476) 7113÷ dæmdum uier uorum nadugazta herra kongenum einfaldan riett af titt skrifudum teite þorleifsyne
DI IX (*1523›tr 1527) 1502÷ herra ormur ... skal hafa oc taka einfalldann sakeyre af sinvm dagligum sueinum. vtan aleigu mꜳl. vor þegngilldi bref ok fridkaup
DI II (*1346›tr 1542) 83418÷ næmfde ek vtt sex skilrika mænn at gæra þratnæmfdom Osolfue firir kost ok møde huerir vtt gængo ok jnafter komo hofdo dømtt fiora laupa j ein faldann kostnat
DNᴵ 3522
3) (om klæde) i et enkelt lag, uforet, ?enkeltvævet ⫽ (of cloth) single-layered, without lining, ?single-woven
●●● hinn helldr sinv thake j klæda favllden ꜳ likneskivne sem hann gietvr. þviat þav verda honvm so mivk sem þat være ein favlld klæde er hann hieltt vmm
AnnaReyk 44531●●● hvn þreif til handklædes er hvn hafde vmm halsenn og var einfallth. af silke. og þryste vid nasernar ꜳ sier og þat blod synizt en j dag sem þat være nyblætt
HenKunReyk 5422●●● tuenn tiolld utar vm kirkiu. en einfolld vm korinn
DI III (*1390›apogrˣ) 45025●●● (Maríukirkja á) fern messofo᷎t ad ollu. kaleika tvo. alltaraklædi iiij. oc einn dvk þar med oc ij dvka adra. tiolld vmmhverfis sig einfolld
DI IV (*1397›AM 260ˣ) 20129●●● fir norrennan kyrtill æinfallan .xv. pening. fyr tuibyrda kapov ærtog
RbHM (*a1380) 14228÷ hon (ɔ: sǽngin) uar tialldat medr gulluofnum purpura sparlo᷎kum. ok þar til medr iacincto ok einfo᷎lldum *purpura ok bisso
Stj¹ 20517
4) (om hånd) ikke knyttet, flad ⫽ (of a hand) unclenched, flat
5) (medic.) i første grad (cf. Møller-Christensen 1966 [KLNM 11], 81) ⫽ (medic.) in the first degree
6) entallig, i ental ⫽ singular, in the singular
●●● firi þa soc þycki bætr væra mællt til rikis manna mæð margfalldu at kvæðe hælldr en æinfalldo. at ...
Kgs 4918÷ Nu skolum ver firi þvi gofga æinn guð þann er allaʀr skepnur þiona oc biðia til hans mæð æinfolldu at kvæðe at æi þyðez flærðsamer guðaʀr til vaʀra akalla firi þat at ver margfalldem at kvæðe at fleiri væri guð en æinn í á kalli guðlegs nafns
Kgs 493
● einfǫld tala ental ⫽ singular
●●● her ær margfallig tala sætt fyrir ⸢æinfalldri [var. æínfalldligri AM 242 fol “W”] tǫlv
Gramm³748 778●●● þótt ver settim hans skóla nafni einfallda tolu, ma hann (ɔ: skólinn) rettligar kallaz fimmgreindr i rettri roksemd ok heilagri glósu
Jón⁴ 48832
7) en enkelt, kun én ⫽ a single, only one
● einfǫld klǽði/fǫt et enkelt sæt tøj ⫽ a single suit of clothes
●●● Ruma skatt skal gera ... huer maðr pening talen ... firir vttan vapn oc klæðe einfolld
FrostKrᴵ 13713●●● skal alt til (bjargar ómaga) virða utan búgǫgn ok verkfœri ok einfǫld klæði nátt ok dag
Jb 1021●●● messufot einfolld
DI II (*[1317]›Bps A II 1ˣ) 40824÷ Rvma scatt scal hverr maðr græiða a hveriom .xij. manoðvm penning talinn þeirra er til þriggia marka talinna eigv fyrer vtan vapn oc klæþi æinfolld
ÁKr 5521÷ firir vttan vampn oc klæðe æinfold
JKr 3853÷ fyrir vtan klæði sin æinfolld
Jur34 33818
8) enlig ⫽ solitary
9) enstemmig ⫽ unanimous
●●● Nu hefir eg heyrt ydr tillaug, ok lizt mer, sem þau se eigi miog einfaulld, ok mun her fara sem vidara, at ei mun aullum eirn veg litazt
cf.Nu talar her um hver sli▹kt] er likar, fysa sumir at gipta meyna, sumir fysa at hallda upp ba▹r]daga
326-28 KirjA 331●●● ver vndirstodom at yðr æighi syndizst at samþykkia þeim kosningi er ver ok brœder varer aller ... med æinfallre samþykt yðr kusum ok nemfdom til abota aat Jons kirkiu i Biorgwin
DN VII (*[1338]›apogrˣ) 17421
10) elementær, af et og samme stof ⫽ elementary, of one and the same material
●●● i natvrligvm likꜹmvm ærv nǫkkvrir þeir lvtir, ær æinfalldir kallaz, sæm .iiij. hǫfvð skæpnvr ... ok kallaz þæssir lvtir æigi af þvi æinfalldir, at þeir sæ v-skiptiligir, hælldr af þvi, at hverr þeirra lvtr er iafn sinv ǫllv
Gramm³748 3715÷ kallaz þæssir lvtir æigi af þvi æinfalldir, at þeir sæ v-skiptiligir, hælldr af þvi, at hverr þeirra lvtr er iafn sinv ǫllv
Gramm³748 381
11) (om det mindre band, excommunicatio minor, cf. Seierstad 1959 [KLNM 4], 79 & einfaldliga adv. def. 3 ⫽ of minor communication)
12) almindelig, uden højere stilling/værdighed ⫽ ordinary, common, without higher position/dignity
●●● resignérar (hann) ábótadóminn; ferr einfalldr munkr aptr í klaustr sitt
Æv²⁷ 1096●●● þeir sögðu hann ok trúðu einfalldan mann en eigi guð
Æv⁴⁸ 1582●●● Þau tákn, er næst eru skrifuð, vann sira Guðmundr, sem hann fór síðast um land með einföldum prestdómi
GBpD 3914●●● var þat hans vani, þótt hann héldi prioratum, at hafa viku hald í kór með öllu embætti, sem einfaldir bræðr
GBpD 14639●●● Lagdi (Thómas) af klærkaklædi, enn hafdi einfalldan kanunkabunat
Thom² 3581●●● Ketill ... sagðist heldr vildu vera einfaldr bóndi ok halda sik til jafns við þá, sem meiri nafnbætr hefði
Vígl 669÷ Ok er þer litvð þa sva prvða, stirðv þer veslvgir vpp a þeira fegrð, en barvt sialfir einfolld ok vvirðilig klæði
Mar655XXXII 4591÷ þessi cellararivs var miklv fiolskylldvgari enn aðrir einfalldir brøðr i søgðv klꜹstri
MarS 2326÷ sumir men vita ey annat en þeir meghi lǫysast af sinum syndum ollum af einfaldum prestum eða bro᷎ðrum
StatPáll³ 75122÷ æigi geingr þat langt, adr konungr med uitru sinni dæmir þenna Thomam meiri sæmdar makligan enn vera einfalldrar þionusto
Thom² 30714÷ Huerr er ek ... einfalldr brodir, at þer þurfi nockut um mik at finnaz
~ lat.pauper frater sum
12334 Thom² 36019÷ ꜳ þeirre savmv nott. vitradizt Gamaliel mvncke nockvrvm einfavlldvm þeim er Migesivs hiet
StephReyk 23122
13) enkel, jævn ⫽ simple, plain
●●● Markus Kato var mest virdr af uín gíędi ok af á giętu. ok eínfo᷎lldu lifí
~ lat.integritate uitae
21024 Rómv226(2010) 21014●●● leiddi (hann) fram svá einfalt líf, sem einn ágætr ok hljóðlyndr heremita
GBpD 15512÷ með einfölldu lífi
Æv²²624 795
14) [í e-u] enfoldig (og god), troskyldig, oprigtig, rigtig/ret, retskaffen, myndig, bestemt ⫽ simple (and good), guileless, sincere, true, upright, masterful, resolute
●●● en verste sveic einfaldan maɴ
~ lat.simplicem hominem
7129 ●Eluc674(1989) 717●●● Vesiþ er vitrir sem hogɢormar. en éinfalldir sem dúfor
~ lat.simplices sicut columbae
Vulg Matth 10,16 ●HómÍsl⁴³(1993) 72v4●●● er sa éinfaldr. es eigi er tuefalldr i scapino
●HómÍsl⁴³(1993) 72v7●●● Nu sa hveʀ es einfalldr er. sa mun falyndr vera oc es þat þegar gǿtsca. þar fylgir oc oft litillǽte. oc hlýþni falyndino. hógvære oc hréinlifi trufesti oc tárfelling. staþfesti hugscotz oc stiórn atferþar geþfesti oc gasemi. oc er þat mikil gǿtsca allt saman. En tuefalldleikinom fylgir mart illt ...
HómÍsl⁴³(1993) 72v8●●● at ... menninir mætte æinfalldastir verða i hæilagri tru
Jón¹FrgA 4399●●● (hann er) þralyndr æinfalldr. harðuðigr oc oarmvitigr
Þiðrᴵ 3445●●● iób var ... maþr eínfalldr. oc retlatr. oc hrędisc gv́þ oc rézc fra illo. á alla vega
~ lat.simplex
PassBlas 339b55 BlasA623 3414●●● Ver kennvm einfallda trv Kristz
~ lat.simplicem ... fidem
VitAnt 1614 Ant 10632●●● Nu er sa her kominn, sem sva er einfalldr ok meinlauss mille vandra manna sem lamb mille varga
JBapt²A 89016●●● sem segir varr herra sialfr sannleikrinn: Ef ꜹga þitt hefir einfallt verit, mvn allr þinn likamr myrkrafvllr
Mar655XXXII 4607●●● (for einvaldr?) Cesar var lofaðr af fe gio᷎fum. ok hardrædum. ok mo᷎rgum snilldar verkum. þeim er eínfo᷎lldum herra stod at hafa
Rómv226(2010) 21017●●● Helena ... var ... einfolld i skapi lunndud huerre konv betr
~ lat.animi simplicis
ExidTroi 1416 TrójS 6920●●● Þetta go᷎rda ek medr reinum *hǫndum ok einfaulldu hiarta
~ lat.In simplicitate cordis
Vulg Gen 20,5 Stj¹ 12534●●● Celestinus páfi ... var áðr einsetumaðr ... einfalldr maðr ok ágjætz lifnaðar
Æv²²624 7724●●● Úlfr Óspaksson ... var inn vitrasti maðr, snjallr í máli, skǫrungr mikill, tryggr ok einfaldr
Hkrᴵᴵᴵˣ 13014÷ Dufor kallasc þeir ... þuiat þeir lito einfꜵldom augom til allra hluta þeirra es þeir ꜵ a iorþo. oc girnþosc þeir einegra hluta likamlegra
HómÍsl⁷(1993) 7v27÷ [sa] er rétt truer oc snẏsc epter goþi oc [ville]sc eigi h[i]ngat oc þingat, oc lifer heldr i einfaldre tru avallt
PhysFrg² 27023÷ smalasveíɴ nacqvaʀ einfaldr oc litillatr
~ lat.puer ... simplicitatis
Dialᴵᴵᴵ 9221 GregDialA 13632÷ oc einfaldir sem dufor
~ lat.Estote ... simplices sicut columbae
Vulg Matth 10,16 Hóm677 331÷ Sa vígir hælgum bꜵrnum mystere. er u-slotegr er ok æin-faldr
HómNo³¹ 14618÷ Sva sem sia svein hældr æigi lenge hæift í hiarta sino þo at hann værðr (!) ræiðr ... sva mego þér æigi in ganga í riki himna nema þer verðið iam-æin-falder ok mæin-lauser sem svæin sia
HómNo⁷ 535÷ þa geromc vér verðir hæilags anda oc collomc liðir Crist. ef ver erom ⸢æinfalder [var. oslǿger HómÍsl²⁵(1993) 37v33] í hiortum vꜵrum
HómNo⁹ 6022÷ mvnkr ... vngr at alldri. en gamall at siþom einfalldr oc litilatr
~ lat.simplicitatis ... uir
Dialᴵᴵᴵ 9016 GregDialFrg² 6217÷ er þat retliga til skipað oc vitrlega at æinfolld tru oc heilogh hafi ækki rum eða villu stig at ganga af rettre þioðgatu
Kgs 497÷ byskup Robert Lincolniensis einfalldr maðr ... tekr til máls
~ lat.simplex homo
9227 Thom¹ 923÷ þeir vorv allir með hreinv hiarta oc einfavlldvm hvg
~ lat.simplici corde
Vulg 2Reg 15,11 StjC 52614÷ Vlfr [var] ... tryggr ok eínfalldr
Huldaᴵ 19213÷ þvi at eínfalldir menn ero sua miok staðfastir i sinum hugrenningum
~÷ Polixena var huit oc horvnndlios oc vel eygþ vel i vexti langr halsínn bleict harid oc æsi hatt langir fíngrnir fætt forkunnar uel oc allra kuenna þotte hon bezt sama ser einfolld
~ lat.animo simplici
ExidTroi 164 TrójS 6715÷ Abel uar einn einfalldr maðr ok meinlauss
~ lat.simplex
SpecH 22b31 (I 56) Stj¹ 4135÷ Heilagr sveinn ok einfalldr var heyrdr i litlum hlut
~ lat.simplex
Dialᴵᴵ 9215 GregDialB 19121÷ Guds męr ... svarar med meyligri skamfylli ok einfolldu hiarta
Mar240a 91412÷ Petr sa er engí grunar eínfalldan mann verit hafa
~÷ hverr sem einn prestr ... sa er at þvi verðr logliga profuaðr at hann hafi nockurs hattar samkeypi eða skilmꜳla inn leitt wið þa sem hann hefir gort sacramenta. eða nockura falsliga tꜳlman at þess minnr werði hans þionosta einfolld ok reinlig ... þa ...
StatPáll² 71130÷ var hann trvr oc ⸢ęinarðr [var. einfalldr AM 225 fol “A”] i hiarta sinv við gvð
var. StjC 5861: AM 225 fol “A”÷ Hann uottar priorrinn, at erchibyskup var einfalldr madr, nockut fliotr i sinni lund, ok æigi sua forsiall i sinum ordum, ef ꜳ hann feck, sem hoguerisregla bydr framaz
Thom² 30416÷ vitradiz Gamaliel munki nocko᷎rum ⸢einfolldum [var. méinlꜹsom oc siþsꜵmom Steph15(1993) 95r33]
~ lat.innocenti et simplici viro
PassSteph 3261 Steph 30115÷ Eigi erum vær stykner, helldr einfallder sem dufa
Vitus 33119÷ Nú sakir þers at herra Celestinus páfi var einfalldr maðr ok grunlauss
Æv²²624 797÷ var vígðr Bótólfr biskup til Hóla ... góðr maðr ok einfaldr, ok eigi mikill klerkr
GBpDˣ 18618÷ at ... menninir mætti einfalldastir verða i heilagri tru guði til dyrðar en sialfum ser til eilifrar nytsemdar
Jón¹ˣ 42024÷ ‹Hann lagði ok fégjǫld á alla bændr, ok þótti þeim þat léttara en þjóna opinberliga til Þórdar, því at þeir váru einfaldir í sinni þjónustu við Gizur› emend. Stu 1059: AM 114 fol “Ip”
emend. StuᴵᴵK 1059: AM 114 folˣ “Ip”÷ hafði ok engi maðr verit einfaldari í ǫllum málaferlum við Sturlunga en hann
StuᴵᴵR11127ˣ 117
15) [■ / í e-u] fast besluttet ⫽ resolved, determined
●●● eigi vil eg annat enn fylgia þier med þui at þu ert suo einfalldur j þessare ferd
cf.skal engum manni stoda at letia mig þessarar ferdar
1223-4 SigÞǫgl 1229●●● hann er einfalldur at fara. þo at hann fari ein samt
SigÞǫgl 12225
16) enfoldig, intellektuelt svag ⫽ simple-minded, weak in intellect
●●● Tve-vettrer svæinar merkia algorfa menn at lærdome ... en ener yngri merkia u-lǽrða menn ok æin-falda
~ lat.simplices vel idiotas
BedaHom 6815 HómNo⁷ 5126●●● giorðiz Esau einn klokr ueidimaðr ... enn Jacob uar einfalldr madr ok geymdi fyrir þi hiardar fo᷎dur ok modur heima uidr tialldbudir
~ lat.vir simplex
Vulg Gen 25,27 Stj¹ 16021●●● Adilz kongur er ecki madur einfalldur, helldur fiǫlkunnugur slægvitur, kindugur klökur, grimmudugur, og enn vesti vid ad eiga
Hrólfˣ 877
cf. simplex -faldr (0)
Form.: einfalldr (14); einfolld (12); einfalldan (5); einfaldr (5); einfallt (4); æinfalldr (3); einfalldur (3); einfalldir (3); einfolldu (3); einfaldir (3); einfallda (3); æinfolld (3); eínfalldr (2); eínfo᷎lldum (2); einfalt (2); einfalldri (2); einfavlldvm (2); einfǫld (2); eínfalldan (2); eínfallda (2); æinfaldr (2); einfaldan (2); æinfalldir (2); einfölldu (2); æinfallan (1); einfaulld (1); eínfo᷎lldu (1); einfallder (1); æinfaldan (1); einfalldann (1); éinfalldir (1); einfaulldu (1); ein falldrar (1); einfalltt (1); æinfolldu (1); einfaldre (1); einfaldum (1); æinfallre (1); einfallth (1); æinfoldu (1); æin-falda (1); einfalldastir (1); einfaldari (1); einfolldum (1); æinfalder (1); einfꜵldom (1); einföldum (1); æinfalldo (1); æinfallda (1); æin-falder (1); éinfaldr (1); einfo᷎lldum (1); ein favlld (1); æin-faldr (1); einfalldrar (1); æinfold (1); æinfalldastir (1); ein faldann (1); æinfalldri (1);
Gloss.: EJ; ClV item (jafn) jafneinfaldr; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 jam-; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH item iameinfaldr; AJ; deVr _; Fr4 item jafneinfaldr; NO; Walter _ % einfaldr i reg., men er citeret som litt.; ÁBlM _; Bl item jafneinfaldur, cf. corr.; WPA _;
Litt.: Falk 1919 214; Falk 1919 91, 187; Hægstad 1915 145; Salvesen 1968 38; Walter 1976 46
Genre. (expected): religious works [rel]: 65 (31); legal works [jur]: 19 (11); charters [dip]: 11 (9); contemporary sagas [bis]: 6 (9); romances [rom]: 6 (12); historical works [his]: 6 (20); learned works [div]: 2 (4); legendary sagas [fas]: 2 (5); family sagas [isl]: 1 (14); unclassified [ ]: 1 (0); þættir [tot]: 0 (3);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net