eigna vb. [-að-]
(cf. -eignaðr adj.) -eignaðr adj.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-t/e-n] [e-m/e-u] give i eje, overdrage til, overlade til, lægge ind under, regne for hørende til, regne for (ngns/ngts) ⫽ give over, hand over to, assign, regard as (sby’s/sth’s)
●●● Eigi es erfitt ef ver eignom Gvþi varþhald vart en eigi oꜱ siolfom
~ lat.tribuimus
Dialᴵᴵ 3522 GregDialA 10015●●● allt þat er þer hauit af mér þegit. eignir ok castala ... ok allzkonar aðrar rikar giafar. er lendum monnum er‹o› til sœmdar gefnar ok eignaðar
Menota: 40ra11 Streng 22017●●● hon var þar komen meþ son siɴɴ þaɴɴ er hon æígnaþe haʀalldi konvngi oc ser
Jvs291 4425●●● þersor er einka ast ok þo engvm einvm eignað ne einkanað
ViðrLS544(1995) 20817●●● hann ... let hafa ok eignadi jordinni j skogvm alla halfa selveidi j jokvls ꜳ̋
IslDipl (1447) 38221●●● eingi ma ... misþyrma ... þeim hlutum sem gudi oc heilagri kirkiu erv ⸢eignader [var. kannadir AM 175 a 4°]
DI II (*[1281]›AM 42 a) 23231●●● þau ero auka tungl, af þvi at eigi skulu þau manudum eigna
Encᴵᴵ624 1416●●● fœddi Steinvǫr ... sveinbarn ... Hann var fyrst kenndr Kjartani ... en þá er hann var fimmtán vetra, var hann sterkastr norðr þar ok var þá eignaðr Gretti
Gr 21921●●● eyr su. er Strűkseyr er kollud. var eignud Melrackaness landi
DI IX (*1383›AM 279ˣ) 197●●● var hanum þar eignat allt land. oc var hann siðan einvallz konongr i Norege
FskBˣ 2496●●● en *Reykjaholt fekk hann í hendr⸣ Þórði ... ok eignaði honum búit ok þat er eptir var
StuᴵR8ˣ 48023÷ foro menn um alla skotlandz fiǫrðo ... ok eignuð (!) lǫnd ǫll Noregs konv́ngi
HkrEirsp 1203÷ sidan heyrde hann (bǿnum) enne eignat (allt land) ofuan at læk ok braut. vt J eyuindar breckur þar sem vpp snyrr braut aa breckur. ok þetta hafde enne atolu laust
IslDipl (1353) 291÷ ne ser jordena ath eigna adrir ne en þau benedi‹k›t ok margret sidan partarnir uoru þeim eignader j borg ok þeim jordum fim sem þar ligia til
IslDipl (1433) 31212÷ sudur ad skridu þeirri er vid heirdum eignad var Saurbæ
DI IV (*1442›AM 280ˣ) 62630÷ Var ... Starmyre eignad land allt fra̋ Sela̋rőse til Melrackanessőss
DI IX (*1383›AM 279ˣ) 194÷ eignuðu Nóregs konungi eylǫnd ǫll
Hkrᴵᴵᴵˣ 2497
● ‖ præt. part.: eignaðr bemidlet, formuende ⫽ of means, wealthy
●●● J brætlande i fyrnskonne bioggu tvæir riddarar ... rikir menn ok væl æignaðer. ok mioc fiaðer
~ fr.Riche humme ... e manant
LaisMar 446 Menota: 21vb18 Streng 445●●● Eyvindr hafði verit maðr ecki festercr oc litt eignaðr
ÓH 25613●●● ek kenda ⸢eígnadvm monnum [var. eignarmonnum AM 660 4° 21v25; bondum SÁM 1 21va17] at lvka skatta med skynsemi
~●●● Nú vil ek ... at hverr sá maðr, er nǫkkut er ⸢eignaðr [var. eigandi AM 180 b fol “B”], fái mér í hendr lausafé sín ǫll
Knýtl1741ˣ 11313
2) [e-t] [e-m] tilegne, hellige, dedicere til ⫽ dedicate to
●●● hann bannaði ok alla hindrvitni ... eða eigna daga heiðnvm monnvm eða gvðvm. sem er at kalla Oðins dag. eða Þors
JBpA(2003) 1836●●● kom hann til fiallz þers sem guði hefir iafnliga ... einkannliga eignat uerit ok Synai heitir
~ lat.venit ad montem Dei
HistSchol 1161 Stj¹ 25822●●● er þat nu mitt rað ... at þu snuer aptr kvæðinu a þann hatt, sem þat var ort fyrir aundverðu, ok eigna þat qveði iamnan Þorbiorgu kolbrvn, sem þu orter umm hana
Fbrˣ 7712●●● Hann skylldi ... lata þar kirkiu giaura ok eigna enum helga Kolvmba
LdnStˣ 13527●●● Hann let gora hof mikit i borgini oc eignadi Þor
~ lat.consecravit
ExidTroi 612 TrójO¹ˣ 378÷ hof þat er lengi hafþi staþit í róma borg. er éignat var ꜵllom dioflom
●HómÍsl⁴³(1993) 69v4÷ þat hit micla hof er þar stoð hafði hann eignat utalegum guðum
ÓTOdd 7316÷ hann ... plantaði lvnd vmhverfis hofið oc æignaði bannsettvm Baal
StjC 58918÷ Hof eítt eignat Þor stendr hia bæ hans
FinnÓT 1125÷ Fyrir eyíu þeiri ... reð eínn blot maðr. var þar mikit hof ok eignat Þor
RRÓT 31916
● eigna full [e-m] drikke (ngns) skål ⫽ drink (sby’s) toast
●●● þat hefir verit hattr manna her i landi ... at Þor ok Oðni er avl gefit. ok asum ero full eignut. þar sem samdrykkíur eðr gilldi ero halldín
ÓTᴵ 3051●●● æignaðu (þeir) þau full hinum *rikastum frendum sinum. eða Þoʀʀ eða aðrum guðum sinum þa er hæiðni var
FskBˣ 853
3) [e-t] [e-m/e-u] tilskrive, give ære/skyld for, tillægge ⫽ ascribe, give credit for, blame on, attribute
●●● Benedictus eignaþi þat (ɔ: at Márus kunne gå på vandet) hlýþni hans en eigi verþleic sinom
~ lat.deputare
Dialᴵᴵ 15815 GregDialA 14313●●● Oll trufastra manna hialp oc oll styrcð þolinmoþiss þeira er þeim eignandi er dasamligr er i helgom monnom sinom
~ lat.referenda est
Epigram 50838 Prosper677 914●●● Eignvm ver oc gvði feðr miskvnn sva sem ver segivm ... Blæzaðr se gvð faðir drottins vars Jesu Cristz faðir miskvnnar
~ lat.assignare
LibExcept 27724 StjC 4032●●● ef er þickisc tęldir vera. þa eignaþv þat folsco yþvaʀi en égi vel váʀi
~ lat.imputare
PassBlas 342a30 BlasA623 4217●●● Hyggivm at, hverivm þetta er eignanda!
~ lat.cui ... est ascribendum
VitAnt 16825 Ant 12015●●● spurði hann þat, at Guðbrandi var eignat þat vígit
Glúm 8015●●● Honum eignar heilög bók fyrsta compileran Decretalium
GBpD 5133●●● Hinum heilaga Michaeli eru .iiii. lutir kendir ok einkannliga eignadir. þat er eitt at hann berst moti drekanum ...
~ lat.attribuuntur
SpecH 6a68 (I 13) Stj¹ 105●●● o᷎ll uár god uerk er honum at kenna ok eigna
~ lat.tribuenda
GenMan 19023 Stj¹ 255●●● æigna flestir Eymunde konungi sigrinn ok Nordmonnum
Eym 12322÷ Maɴgi scal keɴimaɴinom eigna, þott hann scili keɴingar af muɴi hans
~ lat.tribuat
GregHom 12223 Hóm677 316÷ ef hann nemr at vɴa gvði þa scal hann honom eigna hvatki er hann ma rett of scilia eða girnasc eða gera
~ lat.tribuat
Epigram 5023 Prosper677 410÷ Gvþs miscunn eignom ver þat. er þu naþir at fvr lata scvrþgoþ
SilvFrgIV 812÷ Ef þu ⸢eignar [var. kennir Martin² 57633] þetta hugleyse mino heldr en tru, þa mun ec fara
~ lat.adscribitur
VitMart 11419 Martin¹ 55531÷ ok ⸢kendi hann [var. æignaðe AM 325 VII 4° “325 VII”] þat mest Ravgnvalldi iarli
var. ÓH 1923: AM 325 VII 4° “325 VII”÷ æigna svmir þessa lo᷎stv soloecismo, þviat þat verðr i flæirvm sǫgnvm ænn i æinni
Gramm³748 695÷ þat ær ok kallað cacenphaton, æf maðr eignar oviðrkæmiliga ǫðrvm lvt þat, ær annarr a
Gramm³748 802÷ Þessi þin orð ... eigna ek eigi þinvm sannleik
~ lat.ascribo
VitAnt 14528 Ant 797÷ Eigi skolv þer þessvm envm avma vngvm manni eigna annarligan glæp
~ lat.ascribere
VitAnt 15459 Ant 9516÷ Ekki er mér þat eignat
Glúm 1220÷ Gvðs miskvnn er þat eignandi ... at þer Romaborgar menn erot eigi allir gersamliga vpp eyddir
MarS 16226÷ ef þeir fóru nokkuð óspakliga án mínu boði, var þat æ ok æ mér eignat, at ek heldi ránsmenn ok ribbalda upp á kirkjunnar góðs
GBpD 9815÷ þvi óttaz þeir miok. at manndrapit muni þeim eignat
~÷ spurði Sigurðr hann ef hann væri sannr verks þessa er honum var ⸢kent [var. eígnad AM 62 fol “D¹”, etc.]
var. ǪgmÓT 1219: AM 62 fol “D¹”÷ huorr ykkar hefir drepít dyrít Þorir suarar. ekki er ‹mer› at æígna af þessu
Fær 304÷ en þessi svik voru eignut af sumum monnum iarli einum
Ambr 4130÷ lofadi (hann) gud ok enn helga Benedictum ... er slik takn giordu ... En eigi eignadi hann ser þetta helldr lausnara vorum
~ lat.Redemptori magis ... est asscribendum, quam homini
VitMaur 1043b20 Maurus 66214÷ Nicholas skein i o᷎llum crauptum, ok eignadi hann ecki ser helldr allt gudi
~ lat.tribueret
VitNic1751 117b16 Nik2 2423÷ Sem hertugi kom nordr ‹til› Þrandheims, giordu (!) mikil ord ꜳ þui, at lendir menn Hakonar kongs hefdi þa verit micklir vmspillendr med þeim hertuga, ok eignudu þeir þat mest Gaut Jonssyni
Hák81 4999÷ eignet eigi mer, þo at eigi fáezt sigren
KirjA 299÷ Syndir mvnzens ... eigna gudi synd sina segiandi. þetta var mier skapad. ecki matta eg giora vid þessv
SpecPen 20613÷ En allir er þenna atburð sá, undraðust mjök ok eignuðu þetta guðligri miskunn
~ lat.adscribentes
PsTurp 494 KlmBˣ 1483÷ ⸢engan spádóm kalla [var. eingum spädöme eigna AM 590 a 4°ˣ] ek þat, þó at ek geti nærri hreysti manna eðr drengskap, því at slíka hluti má ek marka af líkamsvexti
var. Mág² 6825 → Mág AM 590 a 4°ˣ 24v26÷ Hann var ok í Reykjaholti at vígi Snorra Sturlusonar; váru honum þar eignaðir áverkar við hann
StuᴵᴵR11127ˣ 3516÷ Með honum var ok sá maðr, er Þorsteinn hét ... honum var ok eignat banasár Snorra
StuᴵᴵR11127ˣ 3517÷ Sighvatr fell ok synir hans. Merði váru eignaðir áverkar við þá feðga
StuᴵᴵR11127ˣ 3713
B. eigna sér
1) [e-t/e-n] tage i besiddelse, tilvende sig, underlægge sig, tillægge sig (formue), tage til sig, regne for sit, vedkende sig ejerskab af ⫽ take into one’s possession, misappropriate, subjugate, take possession (of wealth), treat as one’s own, acknowledge ownership of
●●● frater tuvs geresc discipvlvs fiolcvnnings (!) mannz. þeꜱ er sér eignar hof ór. oc brytr. goþ. ór
~ lat.sibi uindicat
PassBarth 14712 Barth²Cod645 10625●●● Almsteinn helldr þa til ymissa landa með féet oc ferir a vꜹxto oc eignar ser feit
Mork 1913●●● þa scorte egi hlioþ ȷ́ holliɴi oc hlyddv meɴ til þegar er noccoʀ varþ til at ígna ser ꜹrina
Jvs291 607●●● þat er enn æigi uítat at hann muni ser eigna allan heímínn. þoat hann verdi meíri
~ lat.totius sibi ius promittere mundi
25129 Rómv226(2010) 2519●●● gef ek þér þat at sǫk er þú sitr á jǫrðu útekinni eptir eign eða umboði, eða eignar þér þat er ek þikkjumz eiga
Jb 1554●●● a þat urdu vit Helgi sattir ... at ek skẏllde æiga allt þat er j var skemmunne ... þar med æignna ek mer hann Helga þuiat hann var þa inne j skemmunne
HróF(2019) 863●●● (proverb.) margur eignar sier þat. *er hann ꜳ ecki par i
Not604² 14628●●● skipti drottning sveinum vid ambattina ok eignadi ser Leif
LdnHb105ˣ 3814●●● *Nattfari ... eignadi ser adr Reykiadal ok hafdi merkt ꜳ vidum
LdnStˣ 19931●●● eignaði engi ser aura, helldr attu allir allt saman
~ lat.possidebat
Vulg Act 4,32 Pétr²Aˣ 16616÷ Eigi venti mic þess. at þv mondir mer þvi lꜹna mikit len at eigna þer mitt
Þing¹Mork 37116÷ hann let hoggva Leonem ok Tíberivm er riki hans hofdv ser eignat
VerA 6817÷ þat vil ek, at þú takir við handsǫlum á fé mínu ok eignir ⸢þér ok [var. ykkr NjR1908 38615] Helgu Njálsdóttur, konu minni, ok dœtrum mínum
NjM 42326÷ munu þeir ætla ... at brenna skip min ok drepa lid mitt ok æignna ser sidan land allt
ÓH1005 76318÷ ne ser jordena ath eigna adrir en þau benedi‹k›t ok margret sidan partarnir uoro þeim eignader j borg ok þeim jordum fim sem þar ligia til
IslDipl (1433) 31211÷ uissa eg alldri neinn annan eigna sier neina tiltaulu til asgards
DI IX (1534) 70120÷ saugdu þeir ... ad þessa veide hefde aunguer adrer menn sier eignad umm þeirra daga suo at þeir visse
DI II (*1349›AM 264ˣ) 84825÷ er hann var at kominn dauða, lét hann marka sik geirs-oddi ok eignaði sér alla vápndauða menn
Hkrᴵˣ 221÷ skipti drottning sveinum vid ambattina ok eignadi ser Leif
LdnStˣ 16134
2) [e-t] tillægge sig, tage på sig, vedkende sig ⫽ ascribe to oneself, appropriate, accept responsibility for
●●● þꜳ er fiandinn dirfðiz ... ser at eigna hofðingskap ok valld allra lvta
~ lat.diabolum ... audacter sibi principatum omnium præsumentem
VitAnt 14338 Ant 762●●● spyrr herra erkibiskupinn, hvað herra Guðmundr eignar sér af sakargiptum þessum
GBpD 12027●●● Eigi eigna ek mer vegh eðr konungs nafn Olafs
ÓTᴵᴵ 34511÷ Nu lat þer, herra, annars uiti at uarnadi, eigna þer æigi annars ualld, ok ræn æigi lauard þinn
Thom² 39228
*) (Hertzb eigna sér út ‘berøve sig selv sin eiendom’ beror på “S. d. 100” & Fr4 do. beror på “NL IV 100³⁰” → egnna sier ... vtt Storm 1885 [NGL 4], 10031 ≠ egna sier ... vtt DI I (*[c1176]›AM 186) 235¹) → egna vb.
C. eignask
1) [e-t/e-n / af e-u / til e-s] [af e-m] [í e-t / til e-s / at e-u] [með e-u / fyrir e-t] komme i besiddelse af, underlægge sig, komme til at eje, få/have, være i besiddelse af, eje ⫽ acquire, gain possession of, gain, own
●●● Sva éigom (vér) ... niþr at leggia a girnþ ꜹra ... oc éignasc enga hlute fyr rán
●HómÍsl⁶⁰(1993) 99r13●●● Hvat stoðar þer þo at tu æignisc allan hæimen. en þu biðir scaða andar þinnar
~ lat.lucreris
9734 Alk619 9718●●● eignaþisk hann fyrstr konunga einn Nóreg á tvítøgs aldri
Ágr 25●●● Eignaz hann ef eigi verðr eigande at
GrgKonᴵᴵ 18610●●● Hittir maðr sel æða fisk firi ovan marreins backa. þa eignazt iorð
Gulᴵ 4613●●● annathvart scal vera at ec scal eignaz riki þat allt til foʀaða ... eða ec scal her falla
ÓH 7211●●● En serhverr þæira (blótbyskupa) æignaðiz mork gullz af konungi
~ lat.consequi
PassSJ 62917 SJ¹Frg 7902●●● En ef menn fara af þæim iordum er þæir hava um vætrinn ... þa skal sa er til kæmr. gærda um ok gæta. skera ok tina. ok æignazt með þi fiordung af korni oc halm
SkipSauð¹ 4631●●● friðr se þino hyski oc heimamonnvm oc o᷎llo þvi goðs ęr þv æignaz
~ lat.habes
Vulg 1Reg 25,6 StjC 48213●●● hafa Syri eignaz þa borg iafnan siþan
~ lat.habitaverunt ibi
Vulg 4Reg 16,6 StjC 63810●●● skal hinn ellzti einn eignazt hafuð bol
Landsl 8011●●● hann mælti ser þat til kavps, at ⸢hann skyldi eignaz [var. eiga DG 11 “U”] Freyiv, ok hafa vildi hann sol ok mana
SnE 4517●●● byscup æigniz þar af til þriggia marka
cf.ero þæir obota men ... oc (hafa) firir gort fe
30210 BorgKrNᴵᴵ 30212●●● epter þat feck hann enga viðstoðu ok eignaðiz hann siðan land allt
EgM(2001) 131●●● Hon (ɔ: jǫrðin) fæddi ǫll kykuendí ok hon æignaðiz allt þat er do
SnEW¹ 210●●● heriaði (hann) upp aa Assyriam. vann hann þo litit þar i. sua at hann eignadiz af henni
~ lat.sed parum obtinuit in ea
HistSchol 4532 Stj¹ 10020●●● Nú er fé úmarkat er .viii. vikur eru af sumri, þá má hverr bóndi er vill ... leggja á sitt mark, ok eignaz, nema hinn hafi vitni til, at hann átti þat fé
Jb 1789●●● hann helldr þren riki, Angliam ok Andegauiam ok þar til iarllzdom Nordmannie ok Aquitannie, er Einglandz kruna eignadiz at erfdum eptir Bastard
Thom² 3069●●● Eignast hér gullhríng í alltsaman, sagði konúngr, í nafnfesti ok jólagjöf
Án 3322●●● Eiríkr ... eignaðisk Orminn langa með sigrinum
Hkrᴵˣ 4578●●● eignuðuz Danakonungar aldregi England síðan
Knýtl1741ˣ 551÷ viðtoko maðr kømr eigi til. þa er eindagiɴ er ... þa eignaz sa bu feet er giallda átte
GrgKonᴵᴵ 14412÷ litlu eptir þetta mun Hakon vera drepinn en þu munnt eignasc rikit
ÓTOdd 698÷ Recr hval i fiorðu inn. sva at koma ma orvar odde út um. af hvarotveggia lande. þa eignasc hvartveggia land hval
Gulᴵ 5921÷ Norþbrict ‹toc› þat allt i fiarlvtom af þessi borg sem hann villdi eignaz
Mork 773÷ En þat er engi verðr eigande til. þa eignaz hann
Járns 29129÷ ‹E›nn ef maðr sitr a iordu mannz. ok er æigi landskylld lokin fyrr enn hann færr af iorðinni. þa æignizt landdrottinn loð sina
SkipSauð¹ 4615÷ Enn ef sa maðr sitr a iorðv manz er æigi hefir fe til at luka þa er hann færr af iordinni um varit. þa havi hann lokit alla landskylld at Olafs uoku. ella æignizt landdrottinn loð hans
SkipSauð¹ 4620÷ enn ef þa er æigi or forfalla lꜹst þa æignazt sa þriðiung i sꜹði hans er haga a
SkipSauð¹ 5017÷ scal hann marka tréit ... hann eignaz hvar sem a land kemr ef hann hefir logmarc a lagið
ÁKr 4610÷ þa ⸢a [var. æigniz AM 56 4°] sa silld alla er uarp a
var. Landsl 1375 → Landsl AM 56 4° 60ra13÷ J þan tima eignaþiz Alarikvs konvngr Gothorvm Rvmaborg
VerA 635÷ En ef eigande kemr eigi til oc eigi hans (ed. corr. NGLᴵᵛ xxiii) vmboðsmaðr. þa eignizt þeir afkeri er upp drogo
BlFar 28423÷ ef eigi kemr logligr erfingi til innan .xij. manaða. þa take konungr þann arf virðan oc uarðueiti oc eignizt ef eigi kemr logligr erfingi til innan .x. uetra
Landsl 8523÷ Þa gengv æsirnir a tal ok reþv raþvm sinvm, ok var þat kꜹp gert við smiþinn, at hann skyldi eignaz þat, er hann mælti til
SnE 4519÷ konvngr sialfr skyldi eignaz iii. kostgripi, þa er hann kavs or Sviðioð
SnE 1405÷ en ef eigi er (húsit) af fꝍrt firir fimt. þa æignazt iorð hus
Bl 24420÷ En ef hus stendr .xx. uetr amalga laust. þa stande sem komet er. oc æignizt iorð hus
Bl 24421÷ Nv hefvi ek engan stað i minv valldi, ok enga borg eignvmzt ek nv
~ lat.possideo
VitAnt 14521 Ant 7838÷ En ef menn slá í afrétt utan orlofs, ⸢eigi [var. eignaz GKS 3268 4° “a”, etc.] þeir hey er afrétt eigu, ok landnám með hverr þeira
var. Jb 1776: GKS 3268 4° “a”÷ Bið ek, at þú eignisk slíkt af fé okkru sem þú vill
NjM 1552÷ þaðan af skiptiz þat riki med vapnum. er aðr hafdi eignaz allan heímínn. bæ̋ði ꜳ sio ok ꜳ landi
~ lat.possidet
23415 Rómv226(2010) 2348÷ (hann) mun hundratfalt i moti taka ok eignaz eilift lif
~ lat.possidebit
Vulg Matth 19,29 MMA 5311÷ Hakon konungr ... setti Tryɢva konung ... yfir Uikinni at veria fyrir v fridi. ok eignaz slikt er hann matti af þeim lo᷎ndum i Danmo᷎rk er Hakon konungr hafði skatt gilldt
ÓTᴵ 283÷ hann lagði vndir sik allar Suðr eyiar sva langt uestr at engi konungr hefir lengra eignaz siþan
ÓTᴵ 2693÷ hann for híngat i Noreg ok eyddi land þetta at mestum lut. en eignaðiz alt at sko᷎ttum ok skylldum
ÓTᴵᴵ 19910÷ uann Ninus son hans alla Assyriam ok eignadiz hana
~ lat.totam obtinuit Assyriam
HistSchol 4532 Stj¹ 10022÷ Nú verpa þar elptr fyrir fardaga, hinn eignaz þat er þá kemr til jarðar, en *hann slíkt er fyrra várit var egg *eða ungar
Jb 13510÷ en alt annat ‹þat› er eptir er, þá er .vii. vikur eru at sumri, þá eigniz sá er jǫrð á
Jb 1382÷ en ef hann lætr eigi í brott fœra kol innan .xii. mánaða frá því er kol váru gjør forfallalaust, þá ⸢*eignaz [non emend. eigniz] sá kol er jǫrð á
Jb 1485n.÷ ok þá er skógr sá er svá eyddr at eigi finz viðr eptir, þá eignaz sá skógarstǫðu er jǫrð á
Jb 14910÷ Sá er jǫrð á undir, eignaz bæði engit ok svá skóginn, ef hinn vill eigi selja
Jb 1532÷ Nú vill jarðeigandi eigi kaupa, þá eignaz hinn bæði engi sitt ok skóginn
Jb 1533÷ ef hinn vill eigi af marki bregða, þá skal sá er mark á at hafa eignaz svá mart fé sem hann á ván hvert haust síðan
Jb 1806÷ En ef eigi er svá gert, þá eignaz sá þat fé er mark á, nema hann lofi
Jb 18011÷ Nú finnr maðr fé úmarkat í almenningum eptir síðarstu rétt, þat er móðir mǫrkuð berr eigi vitni ‹um›, þá eignaz sá er finnr
Jb 1827÷ hann eignaz (féit) at þriðja hausti, ef aðr kemr eigi eigandi eptir
Jb 1849÷ Ef maðr leiðir úlofat kú yxna til graðungs ... þá eignaz sá þat er undir elz er þat fé átti er til var leitt
Jb 1886÷ Í hvers landi sem elptr verpa, þá ⸢*eigniz [non emend. eignaz] sá er markar, ef hann veitir atróðr í sínu landi
Jb 19113n.÷ Nú hafa elptr .iii. sumur orpit í sama landi samfleytt, þá eignaz sá er þat land átti, í hvers landi sem hann *kreppir ok merkir⸣
Jb 1921÷ Nú flytja menn hval ór almenning, ok eignaz þeir eigi, nema þeir beri fyrr festar á land en þeir láti hval lausan ok festi sem fyrr segir, ella er þat rekahvalr
Jb 20414÷ En þat er engi verðr eigandi til, þá eignaz hann
Jb 2093÷ Nú kannaz þá engi við, þá eignaz hann, nema eigandi verði síðarr til með lǫgligum vitnum
Jb 2745÷ Um kaldakol forfallalaust þat sem fémætt er eptir utan kvikfé, þá eignaz sá er jǫrð á
Jb 2821÷ En um alt þat búfé er goldit er eða gefit, utan hross, eigniz sá sem mark á, ef eigi er af brugðit innan hálfs mánaðar síðan hann bannaði lǫgliga fyrir váttum
Jb 28212÷ stendr Jon vpp ok talar bædi sniallt ok satt erenndi til þeirra huerso þeir voro skemd‹i›r j liotri odygd vid sinn herra ... kuedr a sidan mann af manni huat hann hefer eignaz meira eda minna af þessum vantrunadi
DrJ 5510÷ eignask Skúta fé allt, þat sem þeir hǫfðu þangat haft
Reykd 22020÷ heitir annarr Heinrekr ... er fullgilldis hlut mvn eignaz um sidir i sogu þessi
Thom² 30211÷ Thomas erchibyskup eignaz þann lut at heyra eingis manz rꜳd
Thom² 36714÷ þuiat i sannleik eignaz þat efni tuenna undirstodu, at firra þa glæp, sem gera uilldu, ok at kynna kirkiunnar sauk
Thom² 40226÷ skal hann ... eignast og fyrir sitt omak af hafa sem gomul syslubref ut uisa og innehallda
DI IX (1534: AM 191) 7082÷ En ef bónda missir við fyrri. þá eignaz hon sialf þriðiungs auca. ef hon hefir eigi fyrirgört
Frostˣ 21323÷ Nu ef han fær af lande brott ok fær han eigi lyctt æþa er han laus æþa huerfer han fyr after. þa skolu ver eignast fe vart
Gild¹ˣ 107÷ þeir hafa eígnast
~ lat.Nec enim in gladio suo possederunt terram
4625 (Vulg Psalm 43,4) GlossPsalt 4728÷ þu eígnast
~ lat.posside filios mortificatorum
1346 (Vulg Psalm 78,11) GlossPsalt 1355÷ Óðinn var hermaðr mikill ok mjǫk víðfǫrull ok eignaðisk mǫrg ríki
Hkrᴵˣ 117÷ Þá gengu þeir feðgar mjǫk á Raumaríki ok eignuðusk mestan hlut þess ríkis
Hkrᴵˣ 8315
2) [e-t] [í e-u] frelse, redde ⫽ save, redeem
3) [e-t] [með e-m] få som helligdag, gøres til genstand for dyrkelse (på helligdag) ⫽ have assigned as a feast day, be the object of celebration (on a feast day)
●●● Conungar helgir hafa oc éignatsc dag þeɴa meþ guþi
●HómÍsl⁴³(1993) 73r11●●● Muncar oc meyiar éignasc eɴ dag þeɴa meþ dróttni órom. scal þeirra dýrþ sva gera i dags halldeno. at ...
●HómÍsl⁴³(1993) 73v30
4) [e-t] være den hvortil (ngt der siges) sigter, være den hvorom (ngt) drejer sig ⫽ be the one to which sth. (which is said) is directed, be the one whom (sth.) concerns
●●● Þessa grein eignaz daúðasonrinn i Serklandi, er lęrðiz umakligr forðum af broður Joni
Jón⁴ 49910●●● þuiat sꜳ sem malefnin eignazt, er sua frægr i kristninni af stadfesti ok þolinmædi, *vannlæti ok heilaugu lifi, sem hann bære skinanda lios i sinum haundum fyrer hvers mannz hugskoti
Thom²y 49031
5) [e-t] [með e-u / í e-u] opnå ⫽ obtain, achieve
●●● ASt æignasc hofðingiadóm. í boðorðum guðs
~ lat.obtinet
5229 Alk619 5315●●● Ef vér varðveitum þessa luti alla í lifi varo. þa monum vér æignasc himnescan fagnað með guði ok með hans englum
HómNo³⁰ 14323●●● monec varþveita løg gvþs. oc stíga ifer þic fastaɴde. oc reka þic fra þvi velde es þv eignaþisc fir synþ þeꜱ er át
~ lat.usurpasti
PassBarth 13810 Barth²Cod645 10429●●● scolo þeir allir hafa með ser maɴ eiɴ or þingi hverio eno forna. sva at þo eigniz xii. menn lögrétto seto or fiorðungi hueriom
GrgKonᴵ 21119●●● með þessaʀi astundan eignazþu oc auþlaz hæimboð oc samkund hæilagra manna
~ lat.persequere
JDamBarl 12930 BarlB 23010●●● þa mælti Friɢ ok spvrþi, hverr sa væri með asvm, er eignaz vildi allar astir hennar ok hylli
SnE 657●●● Eru nú þessu næst önnur ráð með bóndasyni ok hans bölvaða þræli, hvar þeir skuli grafa líkama þeirra, því at fullkomit morð á manndráp vill hann eignast
KlmBˣ 55027÷ Eige mego hordóms meɴ eignasc ríke goþs
~ lat.possidebunt
Vulg 1Cor 6,9 ●HómÍsl³¹(1993) 47r26÷ Nú er ljóst, at þessar tvær sýnir með sínum ‹réttum skilníngi› eignast Guðmundr góði í siðöstum tímum
GBpD 835÷ himinrikis vist sealf er sva sett af gudi ok fyrirętlud guds vinum, at þeir megu eigi eignaz nema med erfidi ok bęnum
~ lat.obtineantur
Dialᴵᴵ 748 GregDialB 1906÷ hann mun ... eignaz eilift lif
~ lat.possidebit
2723 KatB(2017) 275
6) [af e-u] få ejendom, beriges, blive rig ⫽ enrich oneself
7) [e-m/e-u] gives til, bibringes ⫽ be given to, be inflicted on
●●● nu ⸢æignaz mer mikill harmr [var. efnaz mikit vm harm minn AM 533 4° “C”, etc.] oc oll em ec sturlað af angri
~ fr.con puis estre dolante
Elie 5922 ElisA 904●●● Sio ero auka tungl a XIX ara olld ... ok eignaz ei manudum
Encᴵᴵ624 1676
8) [e-m] tilskrives, tillægges ⫽ be attributed/ascribed to
D. eignask + præp./adv.
undir: eignask undir
[!] [e-t] påtage sig, antage, få ⫽ take over, assume, acquire
Form.: eignaz (41); eigna (18); eignat (13); eignar (8); eignadi (7); eigniz (5); eignadiz (4); eignast (4); eignazt (3); eignaðr (3); eignad (3); eignaði (3); æignizt (3); æignazt (3); eignasc (3); æigna (2); eígnadvm (2); æignna (2); éignasc (2); eígnast (2); æignasc (2); eignom (2); eignaðisk (2); æignaðiz (2); eignaðir (2); eignandi (2); eignut (2); æigniz (2); eignuðu (2); eignader (2); æignaz (2); eignaðiz (2); eignizt (2); æígnaþe (1); æignaðer (1); æignaðu (1); æignisc (1); Eignast (1); eignask (1); eignaþisc (1); éignat (1); eignaþi (1); ígna (1); Eignvm (1); eignir (1); eignisk (1); eignuð (1); æignaði (1); eignudu (1); æignaðe (1); eignvmzt (1); eignaþiz (1); Eignudust (1); eignud (1); eignað (1); eígnad (1); eignuðuz (1); eignanda (1); eignet (1); eignuðusk (1); éignatsc (1); eignaþv (1); eignadir (1); Eignaz (1); eignaðar (1); æígna (1); eignaþisk (1); æignast (1);
Comp.: af- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 eignandi; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (eign); Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (eiginn); Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 78
Genre. (expected): religious works [rel]: 65 (51); legal works [jur]: 41 (18); historical works [his]: 32 (33); charters [dip]: 11 (15); contemporary sagas [bis]: 10 (14); romances [rom]: 10 (20); learned works [div]: 8 (6); family sagas [isl]: 8 (23); þættir [tot]: 6 (4); legendary sagas [fas]: 1 (8); unclassified [ ]: 0 (1);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net