efla vb. (ONP)

efla vb. [-fld-/-að-(RómvUpph¹ 382²⁴)]

(cf. -efldr adj.) -efldr adj.

Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English

A.

1) [e-n/e-t] [til e-s] [í e-u] [e-u / með e-u] indgive kraft, styrke, konsolidere, opbygge, øge, intensivere ⫽ impart (to sby) the power (to do sth.), strengthen, consolidate, reinforce, increase

●●● Varþ hallz engell es sendr hveriom manne til fulltíngs þa es hann es skírþr. sa es mannenn efle til goþra hlúta ●Hóm237² 167²
●●● efl mic til afláts synþa Bǿn15¹(1993) 90v¹⁹
●●● Alla licamliga hluti ma licams ogom sia. en eki ma licams ogom sia nema oꜱvnilig ond efli þat til svnar ~ lat. ad uidendum acueret Dialᴵᴵᴵ 36¹⁵ GregDialA 131²⁹
●●● þat verþr opt at anlig scilning eflir tru en siþbot saga ~ lat. allegoria fidem ædificat, et historia moralitatem GregHom 1302¹⁵ Hóm677 37²⁵
●●● silvester tok eigi at eins viþ honom at gistingo. helldr elflde (!) hann oc keɴning hans. meþ sino lofe ~ lat. commendabat VitSylv 508³² SilvFrgV 23³
●●● Æflt oc stẏrkt hans kristni ●ÓHLeg 84²⁸
●●● fel ec yðr guþi a hennde, þeim er mattøgr er at ⸢efla [var. efna AM 655 XVI 4° “Fr”, etc.] orð miscunnar sinnar ok gefa yðr erfð meþ øllum helgom ~ lat. commendo vos Deo et verbo gratiae ipsius, qui potens est aedificare et dare hereditatem in sanctificatis omnibus Vulg Act 20,32 Páll¹ 225²²
●●● Gvþ himneskr niðri þeirra ofmetnaði ok efli varn mátt! Flóv¹ 130³⁸
●●● guð efldi hann helgum anda ~ lat. Deus erat cum illo Vulg Act 10,38 PP 290³⁹
●●● gvð eflði Dauid i o᷎llvm lvtvm StjC 467¹³
●●● efldi gvd hann til margra þrekvirkia VerA 31¹²
●●● gvþ er meþ oc eflir mik ~ lat. Christo me confortante PassBlas 343a³⁴ BlasA623 44¹
●●● drotinn Iesus Christvs efli þessa ritning með siɴi rocksemð at hon verdi saɴheilog i hans ꜹgliti EVíðB 112²⁸
●●● en þo allz er þv ert konungr ... þa mun hann (ɔ: guð) uilia efla þik sva at þu meghir miklu orka RRÓT 331¹⁴
●●● kararmenn runnu framm af reckium sinum efldir i ollum liðum, þegar hann bauð i nafni Jesu Jón⁴ 471⁹
●●● Þessa (konu) eflir mattugr herʀa Nicholaus. byskup ge᷎fandi styrk hverium sem einum hennar limum ~ HMSᴵᴵ 151²⁸ ●Nik Holm perg 16 4° 57r³
●●● Giorir hann þat þa opinbert, at aller menn j Fracklandi skyldu efla kristinn dom ok helga trv, enn hafna blotum Flóv² 206⁵¹
●●● sendi Dionisius Marcellum til Spanialandz ath efla þar kristinn dom, þviat Philippus byskup Spanialandz hafdi andaz litlu adr Dionys 313²²
●●● vær eflum kostgæfvi verka vorra med bænum vorum ~ lat. erigere VitGregJ 144b⁴⁴ Greg 388²⁴
●●● almáttigr guð efli fýst vora til lífs ~ lat. Adjuvet GregHom 1174⁴ Hóm624² 153⁴⁴
●●● hann hefur eflt ... ~ lat. corroborauit (misericordiam suam super) timentes se 188³³ (Vulg Psalm 102,11) GlossPsalt 189²⁶
÷ fóro þeir of allan héim oc efldo cristne guþs HómÍsl¹⁰(1993) 12r¹⁶
÷ eflde (hann) cristendom oc alla goþa siþo Barth²Cod645 108²
÷ En at miðium dæge syner sunnan vinndr sec æfldan væra mæð yliar auðœfum Kgs 7⁴⁰
÷ Jesum, þann er guð efldi crapti heilags anda ~ lat. unxit eum Deus Spiritu sancto et virtute Vulg Act 10,38 PP 290³⁸
÷ Veggir Hiericho merkia skurðgoða blotskap. er efldr var oc vppræistr vmhverfiss heiminn ~ lat. roboratam LibExcept 269³¹ StjC 377²²
÷ man ek vera með þer oc efla þitt hus oc hamingiv ~ lat. aedificabo Vulg 3Reg 11,38 StjC 576¹⁵
÷ audr eflir þat (ɔ: lífit), aureigd lægir þat ~ lat. divitiae iactant PassCaec 202¹⁰ CecB 281¹⁸
÷ ef guð eflir mik, þá skal ek ömbuna þér þessa sýslu ríkuliga KlmA 353⁹
÷ geingr hann i skola ... madr sua fliottækr, minnigr ok glǫggr i allri grein til briostz ok bækr, sem alldr eflir ok timi lofar ~ lat. quatenus lascivia ætatis et angustia temporis permisit 2²⁴ Thom² 300¹
÷ huarki lif ne likꜳm sparir hann til at efla rikit ok konungsins soma Thom² 310²³
÷ gud eflir heilsu hans Thom² 347¹⁷
÷ hin romuerska modir ... ꜳ at efla til allra godra luta Thom² 366⁹
÷ (fig.) þeim sem elft hafa ok reist guds kristne DI V (1464: AM 679) 412¹⁴
÷ Mæli eg nu og suo fyrer, at sa hinn same, er solina hefer skapad, efli þig til godra hluta Krók 13¹⁵
÷ sú náttúra, sem frægðarmann eflir, gleði þessa ina hæversku frú, er oss viðhjálpar í várum nauðum HG152 xvi³⁶
÷ En guþ ok en helgi Olafr styrki ok efli til goþs þan varn er þessi log heldr Gild¹ˣ 11⁴
÷ hann hafði átt VIII ok XX orrostur á heiðnum lǫndum ok brauz æ við heiðinn lýð, meðan hann lifði, ok vildi efla guðs kristni Knýtlˣ 286²⁰
÷ at hun skuli efla þann veg til framkuæmdar, sem hann tekr upp MarD635ˣ 1057²

● efla ok auka

2) [e-t] [at e-u / með e-u] (forstærke ɔ:) befæste, genopbygge, reparere ⫽ (reinforce ɔ:) fortify, rebuild, repair, restore

3) [e-t] [e-u / með e-u] [eftir e-u] [e-m] bygge, opføre, etablere, understøtte, udvikle (kloster, bysamfund, etc.) ⫽ build, rear/raise, establish/found, support/enrich, develop/expand (cloister, town, etc.)

4) [e-n/e-t] [um e-t] støtte med forsyninger, forsyne, forsørge ⫽ support with supplies, supply, provide for (sby)

5) [e-u / af e-m] bemande (med ngn) ⫽ man (with sby)

6) [e-n] [■ / til e-s/e-rs / í e-t] [í e-u] [at e-u / með e-u] [í móti e-m / upp á e-t] støtte (ngn) (økonomisk, magtmæssigt, militært), tilskynde, opildne ⫽ support (sby) (financially, to power, with military force), encourage, urge

7) [e-t] [ór e-u] [í e-t] [með e-m] [(í) mót(i) e-m / á hendr e-m] mobilisere (hær, etc.) ⫽ gather/collect (an army, etc.)

8) [e-t] [í e-t] [(í) móti e-m / í gegn e-m / upp á e-n] yppe, anstifte, fremprovokere, tilskynde til, opildne til ⫽ bring about, instigate, provoke, stimulate, promote

9) [e-t] [í e-u] [með e-u] udføre, foretage, afholde, holde, aflægge ⫽ carry out, bring about, perform (a ceremony), hold, undertake (oath/promise, etc.)

10) [e-u/e-t(MEg¹ 483⁴⁰)] præstere, udrette, magte, kunne klare, formå ⫽ manage, carry out, perform, be capable of

● efla ok orka

11) [e-n/e-t] [til e-rs/e-s] skaffe, befordre ⫽ expedite, dispatch

B. efla + præp./adv.

at: efla at

[e-u] ?påbegynde, ?afholde ⫽ ?hold, ?begin

●●● spurðo þeir ... at Ingi konungr skylldi gipta Sigridi systur sina Þorgrimi af Liánesi. ok skylldi þa ⸢efla [var. afla Bǫgl81 270⁴] at brullaupinu fría daginn cf. transl. (Peder Claussøn Friis) –oc skulde Brylluppet begynde anden dagen–– Magerøy 1988 [NT 5:2] 53² BǫglEirsp 450⁴

upp: efla upp

1) [e-t] sætte i værk, opføre, etablere ⫽ set about (doing sth.), establish

2) [e-n] støtte/retablere (økonomisk) ⫽ set (sby) on his feet (economically)

●●● [var. knvtr konungr gaf ... enn sveininum godar geafer ... en þegar er hann kom j kaupferdir tyndi hann aullu gozinu en huort sem knutr konungr hefir hann upp eflt optar edr sialnar. þa hefir þessum manni aldri goz uid hendr haldist AM 325 V 4° “325 V”] var. ÓH 30⁴: AM 325 V 4° “325 V”

3) [e-t] [í móti e-m] anstifte, sætte i gang ⫽ instigate

●●● Þui eflir fiandinn nu enn nyiann storm upp i moti henni MarE 429¹¹

C. efla sik

1) [með ?e-u/?e-t] forsyne sig ⫽ provide for oneself

●●● hann hafde bygd sina nærre sio og eflde hann sig og sitt folk med fiske skap GregBpReyk 22¹⁸

2) [með e-u] indhente styrke, vinde styrke ⫽ gather support, strengthen one’s position

D. eflask

1) [í e-u] [af e-m] få styrke, styrkes ⫽ gain strength, be strengthened

2) [af e-u] [í e-t] [e-m / með e-m] konsolideres, øges, vokse, udvikle sig, vinde udbredelse ⫽ be consolidated, expand, grow, be spread, gain ground

● eflask ok aukask [með e-m]

● eflask undir vald [e-rs] (øges/vokse og) komme under (ngns) herredømme ⫽ (grow/increase and) come under (sby’s) dominance

●●● Haralldr konungr heitr honom i mot riki i Englandi. oc þvi meira ifirlęti ⸢sem meiʀ efliz vndir hans valld rikit í Englandi [var. er riki æfldiz hanum mæira FskAˣ 281¹⁸] Mork 264¹⁸

3) (om stiftelse, bysamfund, etc.) blive etableret, udvikle sig ⫽ (of an institution, town, etc.) be established, expand/develop

4) [frá e-m] stamme (fra ngn) ⫽ derive/be descended (from sby)

●●● gvþ melte. viþ abraham. at fra isaac mønde hans cyn eflasc Jak¹Cod645 95¹⁴

5) [fyrir e-t] opnå gyldighed ⫽ be made valid, be confirmed

6) [í e-u] [til e-s] [fyrir e-t] støttes/styrkes (økonomisk, magtmæssigt), vinde magt og indflydelse, rejse sig (igen) ⫽ be supported/strengthened (economically, in terms of power), win power and influence, surge up (again)

● eflask til ríkis komme til magten ⫽ attain power

●●● Haraldr konúngr lúfa efldist til ríkis í Noregi Bárð158ˣ 4¹⁷

7) [af e-u] [í móti e-m (etc.)] samle/mobilisere styrker, rejse sig (militært) ⫽ gather/mobilise (military) forces, rise up (in arms)

● eflask at/með skipum/liði/her [á hendr e-m] samle/mobilisere skibe/styrker ⫽ gather/mobilise ships/forces

● eflask með ófriði [á hendr e-m]

Form.: efla (64); efldi (25); eflir (24); æfla (11); eflaz (11); efli (8); efldiz (8); eflði (5); eflde (5); elft (5); efldu (4); eflt (4); efldr (4); eflazt (4); efldan (3); efld (3); eflðiz (3); efliz (3); elfdu (2); Efldist (2); eflð (2); elfiz (2); eflum (2); elfdiz (2); elfdizt (2); eflðu (2); efldisk (2); eflda (2); efldoz (2); efler (2); efldist (2); efldir (1); efldo (1); ellfdir (1); eflet (1); efldosk (1); efldar (1); æfldiz (1); eflest (1); eflsc (1); efldesc (1); elfduz (1); eflask (1); elfde (1); elfdi (1); efldoþ (1); eflist (1); efle (1); efldv (1); Eflir (1); æflazc (1); efldiz (1); eflduzt (1); efl (1); æfldan (1); eflimz (1); eflasc (1); Æflt (1); efldut (1); ęfla (1); eflz (1); eflzk (1); eflduz (1); elflde (1); eflut (1); efllðr (1); elfd (1); eflzt (1); eflizt (1); Eflaz (1); eflðisk (1);

Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _;

Litt.: Christophersen 1998 62-63; Helgi Sk. Kjartansson pers. 2004 (konsulent april 2004); Strömbäck 1935 108-110

Genre. (expected): religious works [rel]: 105 (69); historical works [his]: 79 (45); family sagas [isl]: 19 (31); romances [rom]: 16 (27); contemporary sagas [bis]: 15 (19); legendary sagas [fas]: 8 (11); þættir [tot]: 7 (6); legal works [jur]: 5 (25); learned works [div]: 3 (8); charters [dip]: 3 (20); unclassified [ ]: 0 (1);

External (non-ONP) resources:

...

IN PROGRESS

...

Lexicon Poeticum (2nd ed.)

This uses metadata and images from septentrionalia.net

eða - efnd

...

Cookies

ONP: Dictionary of Old Norse Prose

Word