byrðr, byrði sb. f. [byrðar, acc. byrði/byrð(GrgKonᴵ 205¹¹); byrðar, acc. byrðar/byrðir]
(cf. ¹byrði sb. f.) byrði sb. n. [2]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) [e-rs/e-s] [e-s / af e-u] byrde, hvad der bæres, hvad (ngn/dyr) kan bære, bylt (etc.), læs ⫽ burden, load, what (sby/an animal) can carry, bundle (etc.), pack
●●● Sicut þeim maɴe verþr harþla þungt at svimma ef haɴ vill eige kasta fꜵtom sínom áþr af sér ... þa ér þó torvellegre byrþr ꜵndeɴe at komasc meþ svnþernar i loft et (ɔ: loftit) upp
●HómÍsl⁸(1993) 10r13●●● of mykyl byrðr veralldlega auðœva
~ lat.pondus pecuniarum
JDamBarl 12020 Menota: 92rb30 BarlA 17528●●● Afang a maðr a rosse sinu. hvárt sem hann ecr æða riðr. æða berr byrðar a
Gulᴵ 4522●●● scal hv[er]r maþr hꜹɢva ser byrþe af þeim viþe er oꜱ þyckir vón at elldnæmstr sø (ɔ: sé)
Jvs291 2826●●● ma maðr byria færð sina sunnu dag mæð byrði. þa er hann ber mæð æinum fætli. a annare auxlu ser
EiðKrA 37918●●● ef maðr er a for til kaupangrs oc hefir annat tueggia með at fara lass eða klyuiar eða ber hann byrði
BjarkKrᴵ 3048●●● (i kenning for guld ⫽ in a kenning for gold) gvllit er kallat bol eða bygð Fafnis eþa malmr Gnitaheiðar eða byrðr Grana
SnE 13010●●● (i kenning for menneskes hoved ⫽ in a kenning for a person’s head) Havfvt heitir a maɴe. Þat skal sva keɴa, at kalla erfiði hals eþa ⸢byrþi [var. manz byrþr DG 11 “U”]
SnE 19011●●● ek hyɢ at hann hafi þar byrði gnoga hamingiu er konungr vaʀ hafi eigi krepping fullan
EgM(2001) 535●●● Þorolfr bar bada suæinana a baki ser ... en þuiat honum vard byrdrin þung signade hon nidr a bakit
ÓTFlat 7416●●● Litla byrdi fyrirletum ver ... en to᷎kum þunga upp a oss
~ lat.sarcinam
60522 VP 6052●●● uita uillda eg ... þui þessi sal er naudgat at fara yfer bruna med suo mikla byrdi
~ lat.pondere
4127 Dugg681a 418●●● (proverb.) betri er gaupner gæfu. en byrdur mannvitz (ɔ: en håndfuld lykke er bedre end et læs forstand ⫽ a handful of luck is better than a load of learning)
Not604² 15328●●● þessi maðr var mikill vexti ok hafði byrði á baki ... hann lagði af sér baggann hjá búðardurum
Ebˣ 10415●●● guð segir sua. At ok mitt er sætt en ⸢byrðr [var. byrdi AM 380 4°ˣ “C³”, etc.] min er lett
cf. lat.onus
Vulg Matth 11,30 var. ÞBpA 18619: AM 380 4°ˣ “C³”÷ Ðvi at óc mitt er hǿgt. ok sǿtt. ok byrðr mín lett
~ lat. in textuhonus
1358 Alk619 1359÷ Siðan varo þæir spurðir er byrðarnar baro
ÓHLeg 144÷ mon hon fyrst snarrliga nitta. en snarlæikr hennar hevir letta byrðe
~ lat.leue pondus
Pamphilus 2198 Pamph 998÷ vél lyftir þungri byrðe
~ lat.arte leuatur onus
Pamphilus 2207 Pamph 9916÷ ef maðr stendr annan i buri sinu. oc hever hann laðet sér þar byrði fiar oc fata. þa ...
Gulᴵ 6310÷ hann (ɔ: konungr) a iamnan at ánœyða sec under guðs oki. oc virðizt mer sva sæm hann æigi hværn dagh at bæra þunga byrðe í allri ahyggiu þeiʀi er hann hævir firi alþyðu nauðsynium þeim er firi hann værða bornar
Kgs 9741÷ let hann gera byrþar matar bvꜹndvm þeim er ofan foro eptir dalnom
ÓH 4959÷ Sækkr manz hæitir byrðr þær er æin fætill i
BorgKr¹ 34924÷ þat (ɔ: hross) bar byrðar hæim til staþarens
~ lat.necessaria vehebat
23138 Thom¹ 23122÷ þat er mikil byrðr einum kotkarls syni at skipta sua miklum rikdomi
HákEirsp 5184÷ er þat mikil byrðr eino kotkarls barni at skipta sva miklom rikdomi
HákFris 43614÷ með þvi at flestir hniga fyrir valldino. þa vil ek eigi þessa byrði a mig leggia at leysa þetta mal
HákFris 43621÷ Enn þat verþr eigi at byrþi þótt maðr hafi slíkt er til klæða skylldra þarf
~ lat.non onerat
Epigram 52138 Prosper685 1627÷ hverr maðr havggr hris oc byr ser byrði
StjC 4021÷ ek vil bera þessa byrði með honvm fyrir gvði með þeim maldaga at ...
StjC 55217÷ gengv þeir vt vndir Asgarð ok barv þaɴig byrþar af lokarspanvm
SnE 8018÷ (i kenning for himmelen) Hvernig skal kenna himininn? sva, at kalla hann ... erfiþi eþa byrþi dvergaɴa eþa hialm Vestra ok Avstra, Svðra, Norðra
SnE 11312÷ Siðan kveykti hann elldinn en Ꜹnundr for með byrði ok gerði þat huerr er boðit var
cf.þeir foro nu ... O᷎nundr eptir viðinum en Hallfreðr slo elld
Hallfr61 8116-17 Hallfr 817÷ Þá fóru þeir ofan ... með byrðarnar
NjK 3512÷ enn hafa guðs úvinir meirr ok meirr hlaðit sína byrði með glæp yfir glæp údæmiligrar illsku
GBpD 1155÷ guð segir sua. At ok mitt er sætt ⸢en byrðr [var. og byrdi AM 380 4°ˣ “C³”, etc.] min er lett
cf. lat.onus
Vulg Matth 11,30 ÞBpA 18619÷ laugdu ꜳ þa j stadinn guds byrdar lettar ok linar j hoghbærum skriptum ok auduelldum yfir botum
ÞBpA 1875÷ þott einnhverr bærí lítla byrðí. þa varð þat skíott mikill elldr er margir fvglar barv j þekivr viða vm borgína
Huldaᴵ 11019÷ þeir er heim foru til Hierusalem erfidadu mikit i sinum bunadi i samnan byrda sinna fearhluta ok þar medr mikilli leidarlengd
Stj¹ 5223÷ rak fyrir ser marga menn þa er storar byrþar (!) ho᷎fðu ꜳ baki
ÓH61 75024÷ syndiz oss hann koma til uór með fiolða uapnaðra manna. þeirra er oss nauðgaðu til at bera þessar byrþar (!)
ÓH61 75029÷ þeir (ɔ: maurarnir) voru allir i starfi ok undir byrdum, ok var byrdrin meiri, en sa sem bar
~ lat.onera majora quam corpora
VitMalc 5936 Malc 44334÷ verdr mer þung byrdr, su er ek ber
~ lat.fit hoc grauius quod porto
Dialᴵᴵ 1218 GregDialB 17929÷ at hallda sig fra likama Kristz ok at þeir iyki ser storliga byrði ef þeir tęki
ÁBp 1479÷ þotti honum mikil furda j huersu stora byrde Ormr gat borit
OStór 52338÷ Hui syniz ydr ... at uikia til min sua hafum lutum ok leggia mer oberan þunga yfir mina byrdi uleysta?
●Thom² 31528÷ En hinn er trein dro ok iok ofan a byrdina, hefir merking þess mannz, er hledr margskonar misgerningum ok leggr þo iafnan adrar syndir a ofan a framdar afgerdir
~ lat.super sarcinam
54838 VP 5496÷ Þung þiki mer, drottinn, byrdr likamligs erfidis
Martin³ 6368÷ Þat hæfir mer at leggia byrdi likamans ok fara til guds
PErem 18925÷ þat er micil byrdr einu kotkallzbarne, at skipta sua micklum rikdom
Hák81 38118÷ sá hann jötun gánga í naustit, ok batt sér byrði mikla
Ket 11522÷ Ketill ... hjó til hans með öxinni á öxlina, ok féll byrðrinn ofan
Ket 11523÷ Ef þu sier asna þess er þik hatar liggia undir byrdi. þa skaltu upp lietta med honum
~ lat.sub onere
Vulg Exod 23,5 Stj² 30424÷ þo at þeer þykkizst til þæirrar tignar eðr hælðr byrdar vsterkir ok væikar herdar at hafua þa skyldo þer þo alla astundan ok traust a þæim haua sem krossen bar a sijnum ogslum til allra vaarra fræilsis ok hæilsu
DN VII (*[1338]›apogrˣ) 17423÷ Byrðrin fellr niðr
Flóamˣ 4313÷ brændi borger oc castala. en bꝍndr runnu með byrðar a marker
FskBˣ 1371÷ þa laust elldinum af fuglunum. þo at hværr bære litla byrði ellzens. þa kvæiktiz þo þar af husen er rꝍyrþogt varo
FskBˣ 22413÷ af byrdum
~ lat.Diuertit ab oneribus dorsum eius
13813 (Vulg Psalm 80,7) GlossPsalt 13912÷ hann ... vissi eigi, hversu hann skyldi yfir komast gjána með byrði sína
cf.Gunnar lagði þá bersa á bak sér og bar hann
35810-11 GunnKˣ 35813÷ þeir bræðr vóru komnir og höfðu byrðir stórar á herðum sér
Jǫkulˣ 535
● byrðum i læssevis ⫽ in loads, many of sth.
●●● qvoþoz (þeir) þo etla at seint ynni þeir borgina af smafoglom. þo at þeir beri byrþom spano at
Mork 7427●●● ‹þeir› hofdu þad iafnann til skemmtanar ad fara ad riupumm og bꜳru ‹h›eim byrdumm
Fljˣ 3817
● binda byrði [af e-u] [sik / sér / á e-t] [e-u]
●●● rak (Óláfr) marga menn firir ser til skipa ovan oc varo bunnar bẏrðar a bac þæim allum
ÓHLeg 141●●● Eigi skal maðr byrði þa bera a hælgum daghum er han bindr sik baðom fætlum
BorgKr¹ 34923●●● bvndv ser byrðar af gvlli oc silfri oc agætvm klęðvm
StjC 6225÷ Þeir ... binda sér þar byrðar, þvíat eigi skorti fé
ǪrvS 317÷ þessháttar byrðar líet hann binda á bak ǫllvm fvglvnvm. sva smár at þeim varð eckí vm afl at flívga með
Huldaᴵ 11014÷ er ver komum i maurkina, skal hverr madr binda ser byrde
Ragn 1524÷ bundu byrðar miklar
Flóamˣ 4310÷ skulu vier freista ad fara til skögar, og binda oss störar birdar, og giora þar af störa flaka, ok hafa þar undir störvidu
~
Rafn 1830 1004 HG AM 590 b-c 4°ˣ 19v15
● binda byrði [e-m/sér / á sik], leggja byrði [á sik], setja byrði á [!] [e-m] (fig.) lægge byrde (på ngn/sig) ⫽ (fig.) impose a burden (on sby/oneself)
●●● þæirrar byrðar minnez hann ... er honum ær nu af ærkibyskupenum bunden
~ lat.oneris sibi impositi
926 Thom¹ 98●●● uil ek æigi þesa byrði a mig ⸢binda [var. leggia HákFris 43621]
HákEirsp 51811●●● ꜳ setiandi þeim þungar byrdar
StatEi³ 62617●●● til hvers bindit þer oss byrdar, þær sem vær megum eigi bera
~ lat.onera
Dialᴵᴵ 2285 Ben 17612●●● hann bindvr sier þa byrdi er betri væri obundin
FormBrúðᴵ 16425÷ bindit oꜱ eigi þer bvrþar es ver megom eigi valda
~ lat.onera
Dialᴵᴵ 2285 GregDialA 11725÷ dꜹþr es hann farþu oc reis hann up. þa varþ Gvþs maþr hrvɢr ... oc svaraþi. Fariþ bravt ér bróþr oc bindit oꜱ eigi þer bvrþar es ver megom eigi valda
~ lat.onera ... inponere
Dialᴵᴵ 2285 GregDialA 11725÷ þrifiz sa maðr huergi er þessi grið rýfr ... oc bindi hann ser höfga ⸢byrð [var. byrði GrgStað 40322] at hann comiz aldregi undan
GrgKonᴵ 20511÷ vill hann eigi binda sér þá byrði at ...hylja hljóði (ɔ: tie om) hans illsku
Æv⁶ 248÷ Ecki er þetta god gord ne uitrlig ... at þu bindir þer sua mikla ok þunga byrði
Stj¹ 29811÷ vil ek ‹eigi› þessa byrde a mic binda, at leysa vm þetta mal
Hák81 38127
2) [e-rs/e-s] hvad (ngn/dyr) kan bære ⫽ what (sby/an animal) can carry
●●● Ormr ... falade af honum (ɔ: Dúfþak) hey ... sagde Dufþakr at hann skyllde hafua byrde sina ef hann uillde
OStór 5239●●● einn skjaldsveinn kom til borgarinnar ok hafði byrði sína af spjótskapta brotum
Parc 4411●●● hann (ɔ: hestrinn) er ... suo sterkr at .iij. ullfalldar mega ei lypta hans byrdi
VSj 1915●●● Þótti kerlingu þessir gripir betri, en þótt þeir hefði gefit henni byrði sína af gulli
EgÁsm 802
3) [e-rs] [e-s / af e-u] ?måleenhed (cf. Jansson 1957 [KLNM 2], 509) ⫽ ?unit of measurement
●●● hann skylldi fyrst senda þæim ⸢cc. þusunda byrða silfrs [var. .m. punda silfrs Rómv226(2010) 8116]
~ lat.argenti pondo ducenta milia
8129 Rómv595(2010) 815÷ Sa er þat hreþisc at livɢa. oc selr hann. fir þę́r sacar maɴ til dráps. þar er sem hann hrǿþesc at glata eirpenninge. en fir þę́r sacar glatar hann byrþi gollz
~ lat.immensi ponderis auri
PassMatthFabr 65810 Mth²Cod645 11919÷ þœtti mér þat betra en þótt mér væri gefin ⸢byrðr mín [var. byrðingr AM 180 d folˣ “B”] af gulli
KlmA 4036÷ saa skal bera af minum fundi byrdi ‹sı̋na gulls›
KlmB1980ˣ 3144
4) (for byrða sb. f.)
Form.: byrði (20); byrdi (9); byrðr (8); byrðar (8); byrdar (5); byrþi (4); byrde (4); byrþar (4); byrdr (3); byrðe (3); byrdrin (2); bvrþar (2); byrðarnar (2); byrdina (1); bẏrðar (1); byrda (1); byrdum (1); byrð (1); byrðir (1); byrdur (1); Byrðrin (1); byrða (1); byrþom (1); byrðrinn (1); byrdumm (1); byrðí (1); birdar (1); byrþe (1); byrþr (1);
Comp.: á·nauðar- (1), asna- (1), axl- (2), bak- (1), dýra- (1), fatla- (1), fatl- (1), fetla- (1), fugla- (1), grjót- (1), hesta- (1), hrís- (2), hvanna- (1), karl·manns- (1), kerta- (1), klyfjar- (1), lim- (1), manns- (2), nǽfra- (2), palm·laufs- (1), smá·fugla- (1), synða- (7), viðar- (2)
Gloss.: EJ item byrði; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (¹byrði); Bl byrði; WPA _;
Litt.: Gering 1916 [ANF 32] 16; Hesselman 1913 32; Jansson 1957 [KLNM 2] 509; Kopperstad 1935 [MM 1935] 117-118; Sayers 2006 [SS 78] 113; Vigeland 1957 [KLNM 2] 468; Vogt 1936 [ANF 52] 335-339
Genre. (expected): religious works [rel]: 27 (24); historical works [his]: 19 (16); family sagas [isl]: 8 (11); legal works [jur]: 8 (8); learned works [div]: 7 (3); romances [rom]: 6 (9); legendary sagas [fas]: 6 (4); contemporary sagas [bis]: 5 (7); þættir [tot]: 3 (2); charters [dip]: 1 (7); unclassified [ ]: 0 (0);
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
byggva - byrræfr
...
...