2búa vb. [býr (1. pers. býg NjM 330²⁴); bjó/bjuggi/bjǫggi/byggi, bjuggu/bjǫggu (præt. conj. byggi); búinn (n. sg. búit/bút)]
(cf. -búinn adj.) -búinn adj.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) være bosat med egen husholdning, drive gård/landbrug, føre husholdning ⫽ have one’s own land and household, run a farm, be a householder
●●● Ef hann byr þar
GrgKonᴵ 13327●●● var þar vm vetrinn gleði mikil ok bio Þorsteinn rausnar|samliga þui at nog voro faung til
EgM(2001) 12027●●● Olafr kuað annan ueg eiga ath bua konunga en kotkarl
ÓH61 74117●●● þiki mér ráðligt, at þú kvænist, ok setíst í bú ... Hrólfr segir: eigi mun ek búa, ok eigi kvænast
GHr 24922●●● bad, ad hann mundi taka vid honum til huskalls. Ketill spyr, hui hann vill eigi bua leinngur
Fljˣ 6115●●● Hallsteinn bio so nockur mysseri, ad hann setti ymsar konur fyrer buid
Fljˣ 1026●●● skaltu búa, meðan þér þykkir gaman at, en fara þá hingat, er þér leiðiz
Hrafnkˣ 159÷ Ef sa maðr aɴdaz er býr
GrgKonᴵ 13917÷ Nu tecr sa maðʀ arf er býr. oc tekr hann þar við oðro bue. Enda hafðo þeir eigi eina þingvist aðr baþir. þa scal hann segia sic or avðro þínge oc bu sitt
GrgStað 27617÷ Nv bua grannar tveir saman ... Ef annar byr. en annarr ferr a brott
Gulᴵ 4012÷ Nú kann veita þat stundum, at bœndr fá eigi vinnumenn, ef ært er vel, því at allir nær vilja þá búa fara
Jb134 2348÷ þar sem maðr færir bú sitt. þa er honom rętt drottins dag i fardꜹgom at reka malnytu sina til þess bꝍiar sem hann scal bva þꜹ misseri
ÁKr 4525÷ Þorvalldr varð eigi gamall maðr ok andaðiz. en Droplaug bio þar eptir ok synir hennar
Dpl 1452÷ letu þau drepa hann. Helga bio eptir Ingialld liðinn a Arneiðarstoðum
Dpl 17518÷ Hrafn ... var fystr logsogumaðr a Islandi. hann bio at Hofi epter foður sinn
EgM(2001) 3416÷ sonr þeira Þorgeirs var Þorðr er bio a Lambastoðum epter foður sinn
EgM(2001) 11110÷ bio hann eptir foður sinn a Finnbogastoðum
Finnb 9222÷ Þeir Klœngr ok Eyjólfr bjuggu eptir fǫður sinn í Hrísey
Glúm 918÷ For Biarni nu til faudur sins ok hættir nu siglingu ok er med fo᷎dur sinum medan Heriulfr lifde ok sidan bio hann þar eftir fodur sinn
Grǿn 43213÷ Þorsteinn býr í Hvammi eptir Áskel fǫður sinn, ok var hann vinsæll maðr
Reykd 2042÷ Eckí þícker nu med míɴe sæmd buít en adr enda skortí eigi um syslu
BandK 1219÷ Undu þau Viglund ok Ketilríðr nú allvel sínu ráði ok bjuggu at Fossi eptir Hólmkel bónda
Vígl 1169÷ Þórðr bjó i Túngu eptir föður sinn, en Þorvaldr fékk Herdísar
Bárð158ˣ 459÷ Hann bio leingi, og var gagnveitull
Fljˣ 82÷ Amundi var fatækur madur ok bio þo hann ætti mikla omegd
HrafnAˣ 22416÷ Eg vil b[ir]gia bu þitt ad malnitu j sumar, enn slatrumm j haust, s[o] vileg giora vid þig huortt misseri medann þu villt bua
Hrafnkˣ 153÷ Hann átti eptir tvá sonu; annarr var Kjallakr gamli, er bjó í Bjarnarhǫfn eptir fǫður sinn
Ebˣ 129÷ Þóroddr Þorbrandsson bjó eptir í Álptafirði
Ebˣ 1361÷ Þóroddr Þorbrandsson bjó eptir í Álptafirði; hann átti Ragnhildi Þórðardóttur
Ebˣ 1361
● búa búi drive gård/landbrug, føre husholdning ⫽ run a farm, maintain a household
●●● þeir menn ... er bua omegðar bvi. oc se menn øreiga ...
GrgStað 3312●●● Ragneidur geyrdi bv xv vetra gaumul ok bio til elli godu bvi
HrafnAˣ 20225÷ ef erfingi býr þar þvi bvi eno sama
GrgKonᴵ 13325÷ Maðr hét Þorlákr ok var Ketilsson, er bjó í Hítardal virðuligu búi
Ar212ˣ 62012÷ ef þat er kent búanda eða búanda syne. oc býr hann búi sínu
Frostˣ 1742
2) [e-u] (spec.) (iron.) holde hus (med ngt) (på en slet måde ɔ: handle ilde med), husere ⫽ (spec.) (iron.) look after, deal with (in a poor fashion ɔ: mismanage)
●●● Flottamenn þeꜱir ... mvnv fara of Veradal oc mvno bva oheppiliga heimilvm varvm
ÓH 57811●●● hellt hann flokkinvm avstr vndir fiǫll, oc bioggv þeir þar helldr vspakliga, ok i Hollti mest
StuᴵK 3492●●● Þeir riðu allir i Hvam til buss Þorðar Sturlu sonar ok biøggv þar vspacliga heyium ok øðro
StuᴵK 45924÷ Haraldr jarl fór ... til bús Sveins, ok bjó þá heldr ⸢óspakliga [var. osparliga OrknFlatᴵᴵ 50214] kornum hans ok ǫðru þvi, sem hann átti
Orknˣ 29413
● búa búi (iron.) holde hus ⫽ (iron.) manage a household
●●● Siþan foro þeir inn i stofu ok raku þangat folk allt. enn biøɢu búe sem þeim likaðe
GBpA 2325●●● sua biuggu þeir ⸢buum [var. buín (ms. búm 170r²⁰) HákEirsp 58121] Bollasona at þeir settu vt byrding þeirra ok hlodu hann ollu þui gozsi er þeir ꜳttu nema buinu
HákFlat 12824÷ ⸢biogu bv́in [var. bioɢu nu i bum Sv 1434; bygdu i buum SvFlat 54616] þeiʀa hverssu sem þeim þotti
SvEirsp 26835÷ Siþan foro þeir inn ok rako folk allt i stvfv, enn bioggu bui, sem þeim likaði, ok voro þeir þar, meþan myrkt var
StuᴵK 37826
3) (i indledningsformel til fortælling, svarende til “Der var engang ...” ⫽ in the introduction to a tale, the equivalent of “Once upon a time ...”)
●●● Svá byrjar þessa sögu at karl bjó ok átti sér kerlingu
Parc 33●●● þat er vpphaf at minni sogv at karll bio ok atti ser konv. þat var sydr i londum
KlmB1980ˣ 3116●●● Hinn ... byrjaði upp söguna: Kotkarl einn bjó ok hafði þúshundrat aura
~ lat.Erat quidam rusticus
DiscCler 1616 Æv⁶⁶ˣ 18010
4) [á e-u (etc.)] [með e-m / við e-n] bo (et sted) (gerne med egen husholdning/gårdsdrift, cf. def. 1), holde til, opholde sig, befinde sig ⫽ live (somewhere) (often as the householder), stay, dwell, have one’s being, be
●●● Sę́ler ero þeir drótteɴ er bua i húse þíno
~ lat.habitant
Vulg Psalm 83,5 FV15²(1993) 16r1●●● gofgeandi. Guþ. þar er yfir ǫllo byr
~ lat.qui est super omnia
VitBasAASS 943a15 BasFrg 246●●● (ǫl) gera bꝍndr .iii. saman hit fæsta nema sva utarla bui i eyiu. æða sva ofarla a fialle at eigi megi olgerð sina fꝍra til annarra manna
GulKrᴵ 67●●● ef haucar bua i morco
Gulᴵ 393●●● Ef menn bua i salo husi. oc brennr þat up. abyrgizt þeir aller er i varo
Gulᴵ 4722●●● Sva hafði guð fir. seðt. At i þessaʀe æyði morc hæfþi þer at bua
BarlB 22917●●● Við Þorgrim bio systir hans, er Þordis het
FbrHb 14712●●● Hann bjó út á Meðalfellsstrǫnd, undir Felli
NjR 305●●● Skip þau oll er bua a vatne fyr en þeir koma til kaupangrs ...
BjarkKrᴵ 30332●●● En þesir erv ok dvergar ok bva i steinvm
SnE 2113●●● hann (ɔ: Jabel) fann fyrstr allra manna landtiolld at go᷎ra. til þess at bua uti i þeim ef likadi
Stj¹ 4516●●● þat er likaz at ser bví hvart ockart. Er ek eckí sva manngjǫrn at ek myndí taka til mín bonda bana mínn
HrafnG 763●●● þeir er þar biuggiu (!)
~ lat.incolae
DialMartᴵᴵᴵ 20426 Martin² 59612●●● Síðan batt hann hann þar í hólminum við einn staur ok kvað hann þar mundu búa verða um hríð
Reykd 2189●●● Ver vitum ok kennum lausnara vorn herra IHm. Xpm. búa með rettri trú í hjortum vorum
~ lat.habitare
Vulg Ephes 3,17 BernhRitn 18920●●● for þesse auma sal til heluitis med fiandanum þar at bua at eilifi med honum
~ eng.there to dwelle
8820 ÆvMið²⁹ 888●●● færde (sic ms.) þeir þangat .iij. diofvloda menn þꜳ sem andzkothen bio med
~ nty.besetene manne
LegJherPass 211va14 JerReyk 2274●●● (proverb.) fatt sier ꜳ̋ kinn. hvad i briosti byr
Not604² 15829●●● Ec stemni þér heim til bꝍiar þess er þú býr á
Frostˣ 21820●●● sallt scal hann gera ef hann býr við sió
Frostˣ 2428÷ lagþi til Hefringar, bió þar of nóttina
Ágr 451÷ settisk konungrinn síþan viþ landamæri ... ok bió í tiǫldom
Ágr 4721÷ spurði konongrenn brusa hvart nokcot sel være þat þar er þæir mætte bua i um nottena
ÓHLeg 6825÷ spurði konongrenn æftir ef setr nokcor være upp ifra urðenne ... þau er mæte bua i um nottena
ÓHLeg 6921÷ hann gaf ana bustað at anabrecko. þar sem ꜹmuɴdr oc steinarr hafa siþan buit
EgFrg² 34219÷ hann bað egil oc þa þorstein coma ser til staðfesto út þangat a myrar hann bio aðr fyr suɴan huit á
EgFrg² 34324÷ þviat eino er rett at hafa þingfesti i avðrom fiorðungi helldr eɴ maðr býr
GrgKonᴵ 1414÷ Þvi nest byr hværr við annan með agirnð oc snyz su illzka aptr a sialva þa er með scamsynileghre illzku hovo þou rangyndi upp firir anndværðu. þvi at hværr þeírra byr um siðir i annars hofði. annat hvart med aværka. eða oðrum uiafnaðe
KgsFrgγ 14025÷ En vargulfr var æitt kuikuændi mæðan hann byr i vargs ham. þa ...
Streng 8610÷ sæg mer ... i huæim stað þu býr
Streng 885÷ En þa scal hverr ꝍðrum (kross) bera. nema menn bui samtynis i einum garðe
GulKrᴵ 118÷ ef hann býr sva ovarla a fialle. æða sva utarla i eyium ... at hann ma eigi lic fꝍra ... þa scal hann lic i uthus fꝍra
GulKrᴵ 145÷ þeim viðar veiði er firi ovan bua
Gulᴵ 428÷ Ef maðr vill bua a oðals iorðu sinni
cap.÷ Jslendingar eigu haulldzrett meðan þeir ero i kaupfꝍrum. til þeir hava her verit vetr .iij. oc hava buit her
Gulᴵ 7122÷ Sa scal segl hirða er lýtr. oc við sæ byr
Gulᴵ 10016÷ scolo heraðrs menn hallda þeirri sect up. er i þvi heraðe bua
Gulᴵ 10322÷ sumir hafa ... uti buit ... a isum
Kgs 2821÷ lagþi til Hefrungar oc bio þar vm nott. oc gerþv þar ellda stora a landi vppi
Mork 2983÷ spurþi konungr Brvsa eptir ef noccor sel vęri þar er þeir mętti i bva
ÓH 4928÷ spurþi hann eptir ef settr noccor vęri i dalnvm ... er þeir męti bva i vm nottina
ÓH 4952÷ hvart sem greþir sa er iorð á. eða sa sem byr á. En a þæim er loglig heimta sem a iorðo byr
ÁKr 3221÷ þar bio kona sv er Þordiꜱ het. ok var kꜹllvt gefn. ok var ekkia
Heið 6415÷ Heitir .i. bo᷎r a Meðal-heimi. þar bio sa maðr er Þorgisl het
Heið 6422÷ Bo᷎r heitir at Burfelli ... þar bio sa maðr (er) Eirikr het ok var kallaðr uiðisia
Heið 6427÷ I Langa-dal heitir bo᷎r a Avðolfs-stꜹðum. þar bio sa maðr er Avðolfr het
Heið 6431÷ hann bio þar sem heitir i Sletta-dal. þat er upp fra Suina-vatni
Heið 652÷ Bo᷎r heitir at Suina-vatni. ok bio þar sa maðr er Svmarliði het
Heið 657÷ Eyiolfr het maðr. (er) bio at Asmundar-gnupi
Heið 6512÷ þar bua bro᷎þr .ij. het annaʀ Þoroddr. Þorgisl annaʀ ok voro Hermundar synir
Heið 664÷ Nv riðr Barði þaðan. ok kemr a Backa þar sem Þordis bio. ok stoð þar hestr sꜹðlaðr
Heið 7035÷ En Gvðbrandr faðir þeira ok Gvðrun moðir þeira bioɢv vt i Viði-dal a bo᷎ þeim er siðan heitir a Gvðbranz-stꜹðom
Heið 7227÷ Su kona bio þar it næsta er Þorfinna het. hon var kꜹlllvt skalld kona
Heið 8811÷ hon bio a Þorvarðs-stꜹðom
Heið 8813÷ Astriðr kona Trygva konungs. dottir gꜹfvgs mannz er Eiríkr hét oc bio a Oprv stꜹðvm
ÓTOddS 54÷ þar bio mikill maðr ok rikr er Biorn eitrkveisa hét
ÓTOddS 713÷ þar bio sa maðr er Þorstein het fé litill ok go᷎ðr maðr
ÓTOddS 718÷ Rossalandz mæn baro þesser mæn her vitni vm sem bvtt hafva a Skaleimi
DN I (1304) 936÷ Við Skvf bio sa madr, er Biarni het
FbrHb 1471÷ Mǫrðr hét maðr ... hann bjó á velli á Rangárvǫllum
NjR 53÷ Hǫskuldr bjó á Hǫskuldsstǫðum
NjR 68÷ Hann bjó at Varmalæk
NjR 411÷ Gunnar Hámundarson bjó at Hlíðarenda
NjR 5214÷ Njáll bjó at Bergþórshváli
NjR 564÷ hann bioggi i annare stofwo þær þegar i hia sæm Aslakr bioggi
DN II (1315) 10733÷ Siglingar menn skolu ecki hogga i annars manz morku nema til elldznꝍytis ef uti byr vm netr sakir i sama stað
BlFar 2795÷ þeir er garð gerðu i (laxá) at olagum giallde þeim er firir ofan bua mork silfrs
Landsl 1352÷ eigi fyrer réttvisra manna saker. helldr syndvgra manna villder þv a iorðv bva
~ lat.in terra habitare voluisti
10319 BǿnAlk 1035÷ ‹I› þenna tima ⸢bio [var. byggi AM 557 4° “B”] vppi á Huitar sidu a Gilsbakka Illhugi suarti
Gunnl 91÷ Hesthofði er byr þar er nu heitir at Stað i Skaga-firði. hann er frenði hanꜱ
Heiðy 10215÷ Har segir: Gygr ein byr firir [av]stan Miðgarþ i þeim skogi, er [I]arnviðr heitir
SnE 1823÷ Dvergarnir ... voro þa maðkar, en af atqvæþi gvþaɴa vrþv þeir vitandi manvitz ok hꜹfþv maɴz liki ok bva þo i iorþv ok i steinvm
SnE 2022÷ en Dꜹckalfar bva niðri i iorþv, ok erv þeir vlikir * synvm *ok myklv vlikari reyndvm
SnE 2513÷ Hann (ɔ: Baldr) byr þar sem heitir Breiðablik; þat er a himni; i þeim stað ma ecki vera ohreint, sva sem her segir
SnE 2924÷ Hiɴ þriþi ás er sa, er kallaðr er Niorðr; hann byr a himni, þar sem heitir Noatvn
SnE 304÷ Hann býr þar er heitir Himinbiorg við Bifrꜹst
SnE 3226÷ Avɴvr (ásynja) er Saga; hon byr a Skqvabeck, ok er þat mikill stadr
SnE 388÷ soro at eið Jorundr ok Giullsi at Siugurdr fader Sueinka biugi a Ringeimi
DN II (1330) 1519÷ skall sa er næstr byr ... skyldazt við vmbunað oc flutningh till kirkiu
JKr 35212÷ ekki kalla ek þat landkaup, er eigi er váttum bundit. Ger nú annathvárt, at þú handsala mér þegar landit ... eða bú sjálfr á landi þínu ella
Laxd 18218÷ Hrappr spyrr, hví bóndi bjoggi svá fjarri ǫðrum mǫnnum
NjM 2134÷ hǫfut er kent himinn eða hús hǫll eða snekkía heila ok allz þess er i hǫfði byr
SnEW² 11124÷ Guðmundr biskup var i Kerlingar-firði vm hrið, ok bo᷎tti þar miok at reimleikvm þeim er menn þottvz þar eigi mega vti bva aðr
StuᴵK 3354÷ Brandr oc Inngimvnðr biǫggio aa Reykia-holvm
StuᴵK 3609÷ ok bio᷎ggv þau þar fyrst
StuᴵK 53511÷ ok biauggv þau aa Ós-landi
StuᴵK 53812÷ hann skylldi raáða fyrir Reykia-hólum þau misseri, hvart er hann villdi bua þar aa siaalfr eða faá Vrækiu, ef þat væri til greiða með þeim
StuᴵK 54924÷ biauggu þau mæðgin þa at Þuer-áa
StuᴵᴵK 610÷ lagði Magnvs konvngr brott skípvm sinum tíolldvðvm vt vndir Hefring. ok bívggv þar vm nóttína
Huldaᴵᴵ 1145÷ bauð hann þeim at gera alla bændr oðalborna. ok gefa þeim oðol sin er ꜳ bio᷎ggu
ÓTᴵ 2014÷ sva skal prestr ꜳ iordu bua ok af fara sem adrir leiglendingar
StatEi² 53422÷ biuggi ek Arne a Lygin nu nest firir þen stora mandaudan, en ek Anfinner biuggi þer a en morgh ar fyrri firir honom
DN III (1367) 27918÷ hun er dottir eíns litils bonda er heðan byr skamt i brott
RRÓT 3153÷ maðr heítir Ro᷎gnualldr ... hann byr í Ærvik
RRÓT 3227÷ hvar byggir spamadr þinn ... her byr hann ... i einum miklum steini ... Þorvalldr spurði huersu lengi hann hefdi þar buít. Koðran sagði hann þar ⸢byggt [var. bvit Holm perg 1 fol “C²”] hafa langa æfi
ÞorvVÓTᴵ 28515÷ Þeir biskup ok Þorualldr ... settu bv saman at Lækia moti ok bioggv þar .iiij. uetr
ÞorvVÓTᴵ 28811÷ dottir Olafs er bio at Hauka gili
ÞorvVÓTᴵ 28815÷ Brenna má maðr sinu ... ok bœta skaða þann allan, er ǫðrum mǫnnum verðr af, ok landnám með, ef hann hefir þá eigi orlofs til beðit er næstir búa
Jb 15811÷ skal hann bjóða þeim ... þá jǫrð at leiga er næstir búa
Jb 1722÷ sekiz hverr er þann afrétt á .vi. aurum, hafi konungr hálft, en hálft þeir er næstir búa
Jb 1768÷ skulu þeir sýna grǫnnum sínum .vi. þeim er næstir búa
Jb 18114÷ skal bóndi sá er réttina varðveitir, ok .v. aðrir þeir er næstir búa ... skipta ok annaz sem sitt fé
Jb 1838÷ .xii. bœndr þeir er næstir búa skulu telja fé í afrétt
Jb 1853÷ engi skal þá fugla veiða ... at skynsǫmum mǫnnum .vi. þeim er nær búa þikki þess ván at eggver spilliz af
Jb 1913÷ Þeir skulu æ skothval virða er næstir búa því er skot finz
Jb 20114÷ skolo bro᷎dher ok syster komma til liksengs som i sakn bor
Gild² 1232÷ Hergils ... bio i Hergilsey
GullÞ 2115÷ Alla þa goda menn sem byggia ok bua nordan ok vestan vpp a islandj heilsar ek olafur nikulas son fehirder j biorguinn ok hirdstiore vpp a jsland
IslDipl (1441) 3488÷ ⸢uil eg bua hía (“‹þer›”, ed. note) [var. villda ek hafa hus þin BandM 715]
BandK 730÷ by eg ecki langt hédan
Sams 823÷ ef so fer sem mik grunar ath sa leite eptir uatninu er ⸢byr [var. byɢvir Mork 1978] med henne
cf.ætla eg ath hun mune hafa solgit yrmling ... og mun sa nu hafa þroazth j kuide hennar
35524-26 MHFlat 3561÷ at finna þá sem ⸢byggia [var. bva AM 589 b 4° “B”] j morkinni
var. Sams 137: AM 589 b 4° “B”÷ Þeir buggu ꜳ Flydrunese
Gísl 43÷ þar bio þꜳ madr, er Þorvalldr gneiste het
Gísl 1623÷ hér með vill hún leyfa honum eina borg sína hans fólki í at búa, því sem hann vildi sér eigi fylgja láta
SigÞǫgl 19617÷ þeim sem bẏggia og bua fyrir nordan o᷎xnadalsheidi
DI IX (1522) 8929÷ Gvd sie med þier og heilagvr andi verde bvande j þier
~ nty.wonet in dy
LegJurgPass 9rb37 GeorgReyk 32919÷ Enn þau biuggu j þenna tima ad Svynafelle ad rade Orms Svynfellings
ÁBpˣ 35÷ Vier kristian ... heilsar ydur ollum vorum elskuliga almuga og vndirsatum sem biggia og bua up a vortt land Jsland kiærliga med gudi oc vorri nad
DI V (*1463›ÍB 309ˣ) 3834÷ þeim sem þar byggia og bua
DI IX (*[1522]›Lbs 62ˣ) 7716÷ kiærer viner sem byggia og bua a̋ millum vlfdalafialla ok Langanes
DI IX (*[1522]›Lbs 62ˣ) 7813÷ enn saker þeirra jlmande kridda sem j biuggu lykneskiunumm ... vard so sæt lyckt j herberginu, ad einginn daudlegur madur haffde þui lijka kient
DínDrˣ 2911÷ er ... Rofr biuggi .a. Laukhamre
DN X (*1327›apogrˣ) 266÷ er fader hennar Rofr biuggi .a. L. xx vetr
DN X (*1327›apogrˣ) 266÷ hvarso lengi biuggi fader þin Gudbrander a Bergi
DNᴵᴵ 34611÷ kome hann kaupi sino við þann er næstr byr auðniɴi
FrostÁMˣ 2321÷ nemna scal .iiij. buendr þá er næstir búa heimili hans
Frostˣ 22428÷ ef þau búa á annars tveggia iörðu. þá scal hvárki þeirra leigia iörð af öðru
Frostˣ 2318÷ Þann scal cveðia er býr á iörðu
Frostˣ 23817÷ ecki scal höggva í annars manns mörcu nema farargreiða bót ... eða til elldsneytis ef úti býr
Frostˣ 24321÷ Þau settust að búi á Keldunúpi eptir Þorbjörn bónda og bjuggu ævi sína á sömu jörð
GunnKˣ 37724÷ helt út til Hefringar, bjó þar um nótt, ok gerðu þar elda stóra á landi uppi
Hkrᴵᴵᴵˣ 23513÷ oc bió lxiiii. vetr í Haukadali
Menota: 7v25 Íslbˣ 3425÷ þeir byskup ok Þorvalldr gerðv bv at Lækia móti ... ok bioɢv þar iiij. vetr
Kristniˣ 12724÷ skal hann medtaca hann j kirkiuna þar hann byr
DI 14522÷ Þronder Anbiarnarson sem byghi a œfrom Tostom
DNᴵᵛ 38717÷ ÞE.son sem byggi a Hœylande
DNᴵᵛ 38819÷ vith hafuum lokit klaustreno at Munkaliui iard þa som Nauss heitir ... fire rangan abunadh iardhar Aualakir sem fadhir okkar oc Ion adhirnempdir hafua abuadh
DNᴵᴵ 9736÷ Þeir fluttu skipit út í Dímun ok bjuggu þar
Ebˣ 5713÷ en þá var svá mikill gangr at um aptrgǫngur Þórólfs bægifóts, at menn þóttusk eigi mega búa á lǫndum þeim
Ebˣ 16911
5) [á e-u (etc.)] (om bord på skib) holde til, have plads ⫽ (on board a ship) be, have a station
●●● Engi maðr scylldi bua a þessu skipi yngri en tuitugr. oc engi elldri en lx
ÓTOdd 16014●●● af þvi ma marka hve Ormrinn var skipaðr at Einaʀ bio i krappa rumi ok skꜹtt þaðan vm daginn
ÓTOddS 21831●●● Sa maðr bio a skipi næst Haralldi er Loðinn het
Fris 30232●●● vænta ... at hon (ɔ: María) mune ... heill ok gæfu gefa þessu skipi ok þeim er aa ok sua þeim er a bua
SvFlat 60532●●● bjó á þiljum fram
Ebˣ 1056÷ baru stort griot ut a Mariu-suðina allt um fyrir-rumit oc fram til austr-rums. oc fengu þeir allillt slag er þar ⸢bygðu [var. bioggu SvEirsp 34122]
var. Sv 9832 → SvEirsp 34122÷ huer þeirra er kemr til kaupangrs oc hefir skip lækt eða sua litit at hann ma eigi a bua þa ...
BjarkKrᴵ 30413÷ Sa maðr bío á skípí næst Haʀalldi er híet Loðínn
Huldaᴵᴵ 22810÷ konungr fecc oc rek-sꜹm i hvert halfrymi oc bað þa varþveita er þar ⸢bygðu [var. byggi SvFlat 60624; biuggiu Sv81 10530] oc taca til þa er þeir þyrfti
var. Sv 8727 → SvFlat 60624
6) [e-m / hjá e-m / með e-m / við e-m / við e-n] bo/leve sammen (med ngn), ligge sammen (med ngn), have seksuel omgang (med ngn) ⫽ live conjugally (with sby), lie (with sby), have sexual intercourse (with sby)
●●● ef þav hafa bvet iii vetr eða lengr
cf.vm felag hiona
GrgKonᴵᴵ 4514 (cap.) GrgKonᴵᴵ 4521●●● Þa biuggi sa kono hans er lengi hafði hænni unnat. oc stoð nu sua tolfmanaðe
~ fr.La dame ad cil ... espusee
LaisMar 6416 Streng 9025●●● fruin la þa i hia unnasta sinum ok biuggu þau með miclum fagnaðe
Menota: 41va18 Streng 23415●●● Ef maðr byr við friðlu sinni xx vetr
Gulᴵ 5411●●● ek vil ecki við hana bua
Fris 3055●●● ef hon byr ⸢honum [var. mæð honum EiðKrA 38222] .xij. manada ok æin manad længr. þa ... haue hon aldre huærf til skilnings
EiðKrC 39911●●● bio hann medr husfru sinni ok gat son
~ lat.cognouit vxorem
SpecH 23a43 (I 58) Stj¹ 4723●●● einn uillumaðr segir Adam þi hafa heitit eptir drap ok dauða Abel. at hann skylldi alldrigi sidan bua meðr husfru sinni likamligha
~ lat.non ultra uxorem suam se cogniturum
HistSchol 3322 Stj¹ 4727●●● Sé þu hefir medr manni buit. ok mant þu son fæða
~ lat.concepisti
Vulg Gen 16,11 Stj¹ 11316●●● hann ⸢bio [var. laa AM 227 fol “B”] med henni
Stj¹ 19718●●● einn ungr madr nagranni minn bio hia mer
cf.Þar kom um sidir, at þesse kona skyllde lettare verda
5871-2 VP 5877●●● Enn þó má ek ekki með henni búa, nema ek rjúfa trú mína ok svívirða minn manndóm
cf.hann vill sofa hjá henni, enn má þó ekki
14810-11 Trist¹ˣ 1485●●● þú vildir ekki svá hjónskapliga búa með henni, sem bóndi við húsfreyju sína
Trist¹ˣ 17110÷ sv micla ast er hann (ɔ: Alexander) hafðe við drotningo. telr þat firir honom. at Alexander mone buet hava með henne
cf.Thiriothes sveʀ þess at hon (ɔ: drottning) hellt ollum reinleic sinom
5720 Alex 5727÷ Ef kona uærðr nauðig gift. þa ma hon sægia skilit millim sin oc bonnda sins ... innan tolf manaða. En ef hon byr mæð honum xij manaðe
EiðKrA 38222÷ ef hiun hafa buit .xxx. vættra eda þui lengr
BorgKr² 35617÷ Horso skylt er bua [var. + ma AM 77 c 4°ˣ “D”]
cap.÷ hann leiddi fyrstr inn ok byriadi at bua medr .ii. konum
~ lat.primus Bigamiam introduxit
HistSchol 327 Stj¹ 458÷ manu þeir ... hia konum bua ok þeim sofa
~ lat.dormient
HistSchol 5440 Stj¹ 1145÷ til þess at honum go᷎mlum felli eigi þat til abyrgdar edr ámælis. at hann girntiz aa gamals alldri fyrir lostasemdar sakir ok legdiz medr fleirum konum enn hann hafdi adr medr buit
cf. lat.Agar, quæ prius concubina ... transiit in uxorem
HistSchol 6818-19 Stj¹ 1398÷ hann neitaði þuerliga medr henni at bua
~ lat.ille recusabat stuprum
Vulg Gen 39,10 Stj¹ 19914÷ hann ætladi at hafa medr mer buit
~ lat.ut coiret mecum
Vulg Gen 39,14 Stj¹ 19928÷ sa sem optar ⸢liggr [var. byr AM 626 4° “D”] med kony (sic) sinni enn hann vile geta barn
~ lat.uxorem ... agnoverit
CaesASerm1953 72520 var. SpecPen 2115: AM 626 4° “D”÷ mottullinn mvn seigia hve truliga þær hafa bued vid bændur sina edur trvlyndi halldit vid vnnasta sı̋na
Mǫtt179ˣ 312÷ Helgi hét prestr ... hann bjó ... við konu þá, er Herdís hét
StuᴵR440ˣ 16917÷ hélt Tristram drottningu í fangi sér. Ok er þau hugðust þar óhætt búa, þá ... kvam (konungr) þar gangandi
Trist¹ˣ 14212
7) [e-t/e-n] [til e-s] [e-m/e-u / í mót e-m / í hendr e-m] [með e-u / við e-u] forberede, berede, sørge for, klargøre, gøre i stand, indrette, udstyre ⫽ prepare, make ready, equip
●●● þaɴ dág bio maria magdalena guþ. til graftar
●EncCod1812 314●●● i eilifan eld þaɴ es diofli es buiɴ
~ lat.praeparatus est
Dialᴵᴵᴵ 10220 GregDialA 13912●●● Come þer blæzað born faður mins ok takeð þat riki er buit er í mot yðr
~ lat.paratum
Vulg Matth 25,34 HómNo³⁷ 1695●●● lętr hann bva sina scemmo vandliga. oc er þar gør reccia
Mork 12126●●● Hon let .iiii. konor taca bunat stofunnar oc bua sciott með tiolldum
ÓH 676●●● bvið drottni hiortv yðvr
~ lat.praeparate
Vulg 1Reg 7,3 StjC 4396●●● let (hann) hana (ɔ: kirkjuna) bva innan vel ok vandliga
JBpA(2003) 1629●●● er her tauðuuerk mikit ... bað hann bua ser lia ok orf sterkligra en oðrum huskorlum
Finnb 8019●●● at hann ⸢byggi [var. bioggi AM 239 fol “C”] nyia vęl ukomnu svikræði
JBapt²A 91518●●● albua (þeir) þat (ɔ: musterit) med o᷎llu
~ lat.consummaverunt omnia opera quae fecerant
2931 Gyð(1995) 2910●●● vard fliott hit mesta hallæri ... leysti hann þo margra manna *vankuædi ... þuiat hann hafdi buit j diupara lagi (ɔ: sørget for et større forråd af ⫽ ɔ: prepared a large supply of) bædi korn ok annan kost
DrJ 405●●● Nú koma þangat húskarlar ... ok skyldi tjalda búðina. En þeir hǫfðu engi verkfœri haft með sér. Nú þótti þeim eigi vel í hendr sér búit, at toptin var full af torfi ok grjóti
Reykd 19617●●● geck ut or ho᷎ll ok mællti vid myrqvastofuvordinn: Þessa .iii. menn, er þu hefir at hallda, bu þu til dauda a þessi nott
Nik2 3228●●● eckian fer til laugar med þesse tuo env yngri baurnin ath þuo þeim ok bua til suefns
Thom²y 48417●●● fiskimenn voru at bua net sin
~ lat.lavabant retia
Vulg Luc 5,2 Pétr²Aˣ 15931●●● Siþann lætur hann bua allar sinar borger og kastala vid steinveggium
Þiðrᴵˣ 2719÷ at þeir es sǿkia samcuɴdo oc héimboþ himna conungs. þat ero kirkio messor oc héilact tíþa halld. oc keɴingar guþs boþorþa her iɴanhéims. búi vel iɴan brióst sín
HómÍsl²⁹(1993) 43r30÷ ꜵugo mín sꜵ þrifseme þina. þa er þu biot fyrir augliti allra þioða. Ðrifseme guðs callasc droten Iesus Cristr
~ lat.quod parasti ante faciem omnium populorum
Vulg Luc 2,31 HómNo¹² 6814÷ Fareð þer a braut a fra mer í eilifan æld þan er buin var diofle ok hans englum
~ lat.paratus est
Vulg Matth 25,41 HómNo³⁷ 16923÷ þegar er til þess var buet. þa lata konungs menn scip sin or festum
Alex 141÷ skulu þæir legh kaup hava ⸢buit [var. but NKS 1642 4° “B”] preste. eða væð læggia eða varðzlu man fa. þæn er uæðium se iamgoðr
BorgKr¹ 34712÷ skal hann up lata gera kirkiu. oc lata uigia. oc albua sem fyr uar hon
EiðKrA 38717÷ han mun fara fyrir drotni i anda oc krapti Helie, at hann *vinni fedra hiortu til sonanna oc otrua *menn til vizcu oc bua drotni algorvan lyd
~ lat.parare Domino plebem perfectam
Vulg Luc 1,17 JBapt¹ 8437÷ Verdr af þvi sva at qvedit, at Johannes bioge guds gautur
~ lat.praeparabit
Vulg Matth 11,10 JBapt¹ 84630÷ Sumir skeptu exar. en sumir spiot. ok bua allt þat er þeim mætti at gagni verða
Finnb 247÷ þótti yðr þat vera, at hann vildi vel búa í hendr mér?
Glúm 8828÷ þu mant fara fyrir augliti hans (ɔ: guðs) at bua hans go᷎tur
~ lat.parare
Vulg Luc 1,76 JBapt²A 86513÷ hitta mundir þú fegri spár í þessu máli, ef svá væri í hendr þér búit af mér
Laxd 1139÷ hann átti útibúr þrjú, ok váru þau búin at hvíla í
NjM 2773÷ konur skulu ræsta húsin ok tjalda ok búa Flosa ǫndvegi
NjM 28926÷ Hon let ser bva svefn-hus
StuᴵK 6519÷ Eptir þetta hofdv hvarir-tveggio mikinn viðr-bvning vm vǫpn ok herklæði. Einarr Gisla son var aa Breida-bolstað ok bio vopn þeira Biarnar *nockorar nætr
StuᴵK 34320÷ let hann þegar bua land varnir sinar. let hallda uel upp Dana virki ok bio herskip sínn
ÓTᴵ 1334÷ Þá bjoggu þeir honum öxi er skaptit var af olifandkorni ok alt bundit með jarnspöngum
KlmA 36915÷ fara þeir til him[i]ns at bua ydr rum
~ lat.preparare ... mansiones
10734 Seb238XII 1078÷ Buit hug ydarn til þolinmædi
Thom² 33311÷ hugleid hitt helldr, son, at drottinn byrr þer ok bydr eilifdar coronu fyrir stundligt strid
~ lat.parat
49837 VP 49819÷ þú mátt þat sjá, at þér í hendr býr þú þá eigu
Glúm445 2431÷ Ynguar bio eina haull ⸢aullu [var. med øllu Rask 31ˣ “D”] lidi sínu ok lugti hana uannliga
Yngv 1523÷ þar undjr uar eitt jardhus þær ganga þar njdr ok uar þat uel jnnan bujt
Vald 6716÷ Hann hafði valit sér bústað við Lagarfljót ... ok ⸢búit [var. eflði AM 395 folˣ “B”] þann bæ vel
Brandkrˣ 1852÷ Nú skalltu ... andstefna eptir því sem ek bý í hendr þér
Gautr¹ˣ 4616÷ Þá lét Dana-konungr búa landvarnir sínar, lét þá vel upp halda Danavirki ok búa herskip sín
Hkrᴵˣ 29613÷ Þóttumz vér allvel í hendr þér búa, áðr vér gengum frá, svá at þér hefði hægt verit at halda
Hrafnkˣ 633÷ Tók hann við Indriða ok bjó honum kerlaug ok fægði sár hans
Þórð²ˣ 19717÷ Eptir þat bjó hon honum kerlaug ok fægði sár hans
Þórð²ˣ 19914÷ Let nv giaura lykkisto og epter þad byr hann hana sialfur og sidann er þesse lijkferd bvinn med hinni bestv virdinng
MírmA(1997)ˣ 571÷ ek mun eigi dvelja at reiða øxina at honum Arnkatli, þá er þú ⸢ert búinn [var. hefir buiz EbWolf(2003) 17521; hefr buid AM 446 4°ˣ 34r24] at hefna Hauks, fylgðarmanns þíns
var. Ebˣ 9919 → Eb AM 446 4°ˣ 34r24
● búa borð [e-m] [með e-u] (stille frem og) dække bord ⫽ (put up and) lay a table
●●● Borð þitt skaltu væl bua mæð hvitum ducum
Kgs 431●●● herbergi, þar sem bord er sett ok buit
Thom² 32026●●● bio (hann) þeim bord ok bad þa mataz
~ lat.posuit eis mensam
40929 VP 4098÷ lattþv helldr bva þeim borð með goðri vist oc dryck
StjC 62016÷ Hér er nú vandliga borð búit, ok svá sem hinum kærstum vinum mínum
Brandkrˣ 1868
● búa reiðskjóta/... [e-m] [til e-s] klargøre transportmiddel (fx. sadle og lægge seletøj på hest) ⫽ make some form of transport ready (e.g. saddle and harness a horse)
●●● En hun bra við skiott oc bio ser vagn oc beitti hest fyrir
ÓTOdd 24520●●● Ek bavð honvm með bǫnarorðvm at hann skylldi bva mer asna til ræiðar
~ lat.sterneret
Vulg 2Reg 19,26 StjC 53826●●● let Arinbiorn bua reiðskiota liði sínu
EgM(2001) 11825÷ sagði honom at hann hafði buit honom reiðsciota
ÓH 3212÷ Oc var þa hestr bvin, oc reid Olafr Þorgeirs son þęim i Læikiar-scog; þa var tekinn annarr, oc reið hann þeim a Glystaði, þa enn þridi, oc reid hann þeim til bvdar Stvrllv oc sagði honum tiþindinn
StuᴵK 841÷ Eptir þat fóru fǫrunautar Valgarðs at búa hesta þeira
StuᴵR8ˣ 4495÷ Þá váru ok búnir hestar Sighvats, ok reið hann út eptir heraði
StuᴵR8ˣ 4797
● búa rekkju/... [e-m] rede seng ⫽ make a bed
●●● voro þeim hvilvr bvnar i lopti eínv
Bær 11461●●● þionostu menn ... ⸢biuggu [var. gerðu WolfAug 9 10 4°] reckiur manna
EgM(2001) 7018●●● bjó Geiríðr þá sæng, ok spurði, hvort Grímr vill liggja einsaman eða hjá sér
GrL 15022●●● bað svein sinn fara út á skip ok búa hvílu sína
Hkrᴵᴵᴵˣ 3064÷ toco við ‹honom› kennemenn a bø einom oc biuggio (!) rekio hans
Martin¹ 56415÷ ef maðr a ser frillu ... oc (hefr hón) buit sæs hans oc seng oc glæpr maðr hana fra honom. þa ...
SvKr 42814÷ kongur lætur þegar bua sæng i lyptingunni. ꜳn allri duol
Nit 166
● búa skip/... [til e-s / í e-t] klargøre skib, udruste skib ⫽ make a ship ready, fit out a ship
●●● sa er i för vill bva scipit
GrgKonᴵᴵ 6720●●● lætr hann scip sin bua oc hlaða af margsconar gøzsco
~ lat.rates ... honustat
Alexandreis 259 (I 355) Alex 1325●●● vm uarit byr hann skip sitt til Danmerkr
Heiðy 1061●●● Siðan buaz þeir ok bua baða batana ok hofðu .xx. menn a huarum
EgM(2001) 3916●●● hann bio skip þat til hafs ok feck menn til
EgM(2001) 9325●●● bio hann til ferdar v skip miog vaundvt
~ lat.paravit
ExidTroi 52 TrójS 2320÷ Egill bio þa um varít kꜹp skip oc bioz til islandz ferðar
EgFrg² 33710÷ eigi er (skip) i for buanda á þvi sumre
GrgKonᴵ 9027÷ voro men þa at. at bua scip til ymisa landa i ꜹstrveg ę. (ɔ: ęþa) Saxland. t. (ɔ: til) Sviþiodar ę (ɔ: ęþa) Noregs
AuðMork 18510÷ Siþan byr hann skipit oc siglir v́t ór laxár ósi lætan lanyrðing oc fellr af er hann kemr v́t at eyiom
LaxdE 3274÷ bio hann siðan .x. skip. oc bioggv þeir scipin sinom megin nes nokvrs hvarir er heitir Sota nes
ÓTOddS 434÷ bio hann siðan .x. skip. oc bioggv þeir scipin sinom megin nes nokvrs hvarir er heitir Sota nes
ÓTOddS 51÷ bioɢiv sidan skip þat er Þorbiorn hafði vt haft
Eir544 50b5÷ um daga ⸢bioggu [var. biuggu Bǫgl81 27428] þeir skipin
BǫglEirsp 45318÷ Olafr konungr for ær varaþi ut til sæfar ok læt bua skip sin
Hkr Holm perg 9 II fol 3ra36÷ byrr hann nu þetta skip ok er með honum halfr þriði togr manna
Heiðy 10314÷ eftir þetta byr hann skip sitt til Islanðz. ok komu firir norðan lanð ẃt. ok voru miog sua felausir
Heiðy 1064÷ þeir bjoggív um varit langskíp mikit
Eg WolfAug 9 10 4° 39r16÷ Ǫgmundr vingaðisk ekki við þau Eirík ok Gunnhildi, ok býr Ǫgmundr skip sitt til Íslands
Korm 20420÷ Þat skip býr hann ok lýsir því, at hann ætlar utan
Laxd 2520÷ um sumarit eptir bjó hann skip sitt í Gautavík
NjM 20823÷ ver mvnum ... senda ... vistir med albunum skipum
Gyð(1995) 618÷ þeir ... bio᷎ggu þat (skip) til hafs
StuᴵK 54010÷ A nokkurum time þa er Olafr konungr hafde miog albuit skip sin ör Nidarose a æinn dag uæitte hann lide sinu ok læidangursmonnum. var þa drukkit fast
EindrFlat 45624÷ Nú ei miklu síðar lætr Matthildr búa eitt skip á laun. Ok er þat skip var ⸢búit [var. albuid AM 567 XVII β 4°], fær hún til mikinn fjárhlut ok frítt mannval, ok skal Einarr vera formaðr skipsins
var. Mág² 10521 → Mág AM 567 XVII β 4° 2r.32***÷ þat (skip) var vel búit til ferðar
Trist² 2211÷ Sigurdr kongr hafdi halfan fiorda tug skipa allvel bwin at vopnum ok monnum
SigFót 24716÷ er Haraldr konongr hafðe lagt til hafs meðr albunum skipum oc hærr þa ...
FskAˣ 28216÷ [var. + (ms.) Eirikr bio um þingit skip sitt til hafs i eiriks uagi i auxna eẏ WolfAug 9 10 4°]
var. Ebˣ 5915 → Eb WolfAug 9 10 4° 2r25 → ms. 2r25
● ‖ præt. part.: búinn [compar. búnari, superl. búnastr] [e-s / til e-s] rede, beredt, færdig, parat, beredvillig, indstillet (på ngt) ⫽ ready, prepared, finished, willing, favourably disposed (towards sth.)
●●● Veriþ ér oc þa. bvner fratres
~ lat.parati
PassAndr 185 Andr¹Cod645 12925●●● þionaði með goðom vilia oc buenni þionosto
~ fr.bonement / Serveit mut afeitieement
LaisMar 568 Menota: 23vb34 Streng 5812●●● vpp lypttannde munní ... sva sem hann være buinn at glœypa honom ef hann niðr felli
~ lat.deuorare eum cupientem
JDamBarl 4126 Menota: 26rb19 BarlA 485●●● hann er iafnan buínn þeim til hialppar
~ lat.Præsto
JDamBarl 778 Menota: 55rb3 BarlA 1009●●● hvat hann villdi hellz, at hann læsi heilagra ritninga, at hann yrði þaðan af bunari ok hæfiligri guðs miskunn at þiggia
~ lat.paratior
VitAug 354 AugA 1358●●● Hrútr ... kvazk þess lǫngu hafa verit búinn, at þeir semði sína frændsemi
Laxd 5720●●● þetta (ɔ: þessi dýr) kom ... buit til illgerda
~ lat.ad nocendum promptissimi
Epistola 173 AlexBr226 15934●●● segir bondi biskupi, at bað er buit, ef hann uill i fara
StuᴵK 41510●●● setia upp skip sitt ok bua um ... ganga þeir heim er þeir voru bunir
FbrFlat 2223●●● Brestir kuetzst þess mundu buinn bida ok kuida ekki hotum hans
Fær 1118●●● lydr sia ... er iafnan buinn til illz
~ lat.pronus ... ad malum
Vulg Exod 32,22 Stj² 3131●●● eg er buinn at gera ath o᷎llu sem þu segir fyrir
~ eng.redy
9130 ÆvMið³⁰ 918●●● veit ek marga gǫfugra manna skaplyndi ok svá alþýðunnar, at þess væri fúsastir ok búnastir, at nǫkkurr konungr kvæmi þar til ríkis
Hkrᴵˣ 34514●●● lét Valdimarr taka sik til konungs, ok váru allir til þess búnir, þvíat hann var allvinsæll maðr
Knýtlˣ 24513●●● en Snorri var eigi búinn til þess at fara at bróður sínum á þeim hátíðum, er þá fóru í hǫnd
StuᴵR8ˣ 4806●●● ek vil nú, at vit reynim með okkr. Þórðr kvaðst þess albúinn
Þórð²ˣ 2225÷ (dróttinn) tecr ... viþ ... þéim (ekkjum) er búnar ró til béona hallz
~ lat.prompta
PsAugSerm 198037 HómÍsl¹⁷(1993) 26r7÷ þa coste haɴ fyʀ at hréinsa hugscot siᴛ meþ iþron oc fꜵstom ... oc fare svabueɴ a guþs hótíþ
HómÍsl⁵⁴(1993) 90r10÷ Gud er ... buenn ad græda firi myskun
~ lat.paratus
7714 Alk619 765÷ Nu þingat sem droten vár fór. þa hefir hann os stæmd. ok er buin at luca upp himin-riki fyrir os. ok senda sina engla í mote os sem faðer hans gerðe við hann
HómNo¹⁹ 9125÷ Sé þę́r ... ⸢albvnar [var. bunar Mth³ 83332] at fylla ǫll goþ verc
Mth²Cod645 12215÷ var konongr albuinn þau at væita
ÓHLeg 3117÷ ec em eigi at eins buenn at vera bundinn, heldr at deyia
~ lat.paratus sum
Vulg Act 21,13 Páll¹ 22612÷ scolo þeir ganga til doms oc nefna ser vatta. at þvi at þeir ero búnir at leysa quið þaɴ af hendi
GrgKonᴵ 6422÷ menn scolo sacir hafa framfört allar aðr sól se undir þær er til ero búnar aðr domar fare vt til sócnar
GrgKonᴵ 6617÷ þa vert þu buinn at þiona henni
~ lat.paratus
Pamphilus 2223 Pamph 1005÷ veit ec at margir menn mvno bvnir at cꜹpa at þer holminn. oc gefa þer fe firir
HreiðMork 13620÷ buinn skal ek at deyia fyrir þinar sakir, sva sem Kristr do fyrir varar
Jón¹FrgA 4424÷ hann sa ængilin staɴda mæð reiddu sværði oc sva sæm buinn at hogga
Kgs 11521÷ heʀinn var aþr allr meþ vapnom oc albvinn [var. + til bardaga MHFlat 3023]
Mork 7610÷ sva barsc at ... at vm daginn eptir varþ Haralldr konvngr fyʀi bvinn at sigla
Mork 9717÷ Þeir voro þa bunir at fara sendiforna. oc hestar þeirra stoðv uti með sauðlum
ÓH 12714÷ for iarll a braut er hann var at þvi buinn
ÓH 1632÷ Bvinn em ec ... at veðia vm við þic at ec mon finna i kavpstaðnom liotara fot
ÓH 1855÷ kꜹlloðo menn þa a hann oc baðo hann verþa buiɴ
ÓH 39210÷ er allir lutir voru albunir var ringt al[lu]m klvkkom
JBpAFrg(2003) 3811÷ lagu á vatne albúnir sem til bardaga
Jvs291 193÷ var Sveiɴ konvngr þar fyrir oc hafþe bua latiþ erfit sva at þa uar albuit
Jvs291 9321÷ Bvin scolo ꜹll scipen ... þa er þv ert bviɴɴ farariɴar
Jvs291 9825÷ hann lezk buinn at læggia sit lif ok sinna manna við kono‹n›gsens lif
Þiðrᴵ 5416÷ er nu Atila konongr albuinn at riða i villcinaland
Þiðrᴵ 6019÷ em ec nv heldr albvinn at beriaz viðr þec
Þiðrᴵ 16010÷ Nv er hann albvinn ferðar sinnar
Þiðrᴵ 2241÷ Þiðricr er þess albvinn
Þiðrᴵ 2744÷ nu em ec albvin
Þiðrᴵ 29810÷ em ec nv albvinn
Þiðrᴵ 3576÷ er Þiðrecr konungr albvin vt at ganga með sina menn
Þiðrᴵᴵ 255÷ oc nu er oc albuin Þiðrecr konungr með sina menn. oc nu er Þiðrecr konungr kom a holm oc stendr þar með brugðit suerð mællti oc sætr nv sinn skiolld firi sic. oc nu er æigi kominn Sigurðr suein. Nu kallar Þiðrecr at Sigurðr komi þar at beriaz við hann
Þiðrᴵᴵ 3312÷ En ef þu hæfðir æigi sua gert þa skyllda ek at viso hæfna mins frænda. Oc nu er Þiðrekr albuinn at fara ibrot oc með honom þessir .vi. hinir kurtæiso riddarar
Þiðrᴵᴵ 20516÷ En Ræinalldr i sin landtiolld. og er hann kemr i landtialld þa er þar firir honom Sifka með marga menn ok er nu albuinn at bæriaz
Þiðrᴵᴵ 2374÷ Sua liz mer, sem Hringr muni buinn at beriaz ok hans lið
Fornk 1813÷ þann skaltv eigi hafa með þer. er þa er eigi buinn
Heið 6520÷ Halldorr segir. at ei mvn þat þiekia tekit minnar handar mikilmannliga til orðz at ek þickiumz eigi buinn at fara
Heið 676÷ ok þott þv hefðir kvatt vetri fyrr eða. ij. þa mvnda ek þo bvinn þeirar ferðar
Heið 6730÷ Hann svarar. bvinn em ek þegar er þu ert buinn
Heið 682÷ ok þa er hann er bvinn til brꜹt reiðar. þa erv þar leiddir fram hestar .ij.
Heið 7016÷ Þar voro .ij. hestar bunir firir dyrvm er Barði kom i garð
Heið 7616÷ Þa stigr Eyiolfr a bak ok var albvinn at riða i tvn fra dyrvm
Heið 7621÷ ok skal sa vtlagðr er eigi uerðr til þeꜱ buinn .iij. mꜹrkom
Heið 7817÷ Eptir skal vera inn .xix-di. ok gæta hesta yðvarra ... ok lata þa vera buna er þer þurfot til at taka
Heið 7927÷ er men voro komnir i sæti sin oc bunir til drykio. þa melti konungr
ÓTOddS 2026÷ varo konungs herbergi buin i ondverþa langa-fostu for konungr þa ut þangat i borgina
Sv 7910÷ Theoballdus ... væit væl þæssa vnga drængs ... sœmilegt siðfærðe ... skil hann ok hann vera ... buenn til boðenna luta
~ lat.ad iussa promptum
633 Thom¹ 616÷ at hann se þi bvnare iamnlegha gott at gera
~ lat.paratior
2727 Thom¹ 279÷ bvner biða þæir yðar, er yðro life epter læita
~ lat.Parati sunt
21629 Thom¹ 2169÷ sem iorþen open vere buen at gleypa oss
~ lat.parata
26927 Thom¹ 2698÷ þa ær konungr var albuin
HákEirsp 5954÷ þa com fiolði vikinga liðs ad Danubium þeirar ár, oc voro bunir at ganga a Romveria riki
~ lat.parati
InvCruc 15 KrossInventA 3034÷ hann lezt þess albuinn
Mág¹A 365÷ er þeir váru albúnir, gekk Hrútr at finna konung
NjR 2021÷ er gvðs miskvnn bvin at hialpa honvm
StjC 64731÷ mér er sagt, at þeir sé búnir til Bjarmalands
ǪrvS 1916÷ viljum vit gefa þér annat skipit ok alla á hǫfn. Oddr mælti: þa skal fara með ykkr. em ek nú ok albúinn
ǪrvS 252÷ Ok er ęsir tavlþvz bvnir, þa hristi vlfrinn sik ok lavst fiotrinvm a iorþina ok knvðisk fast at, spyrndi við, bravt fiotvrinn sva at fæʀi flvgv brotin
SnE 3525÷ Skrymir vaknar ok spyʀ, hvart lavfs blað * felli i havfvt honvm eþa hvart þeir *hafi þa mataz ok se bvnir til rekna
SnE 525÷ Þa segir sa, er siþarst geck, er Loki heitir: kaɴ ec þa iþrott er ec em albviɴ at reyna
SnE 549÷ stendr Þóʀ vpp ok þeir felagar, klæþa sic ok erv bvnir bravt at ganga
SnE 5819÷ eɴ Þoʀ spratt vpp ok var skiott bviɴ ok bað at ‹H›ymir skyldi hann lata roa a sæ með ser
SnE 6116÷ skall han fara til husa fodur hænnar ... oc gera honum til manada stæfno at han se buin at sæilia rada far i hændr honum
BorgKrNᴵᴵ 30415÷ hann segir ek var buinn þott fyrr væri
Dpl 15924÷ þeir bræðr voro þess albuner
EgM(2001) 254÷ er hann var bvinn ferðar sinnar ok byr gaf. þa hellt hann til hafs
EgM(2001) 8832÷ Suartr stoð með reidda rekuna ok var búinn at sla hann með
Finnb 611÷ Þótt konan þætti fýsilig, þá varð þó engi búinn at vinna þetta til
Glúm 1124÷ Þeir Þórarinn urðu eigi búnir at lasta, en kváðusk eigi fyrri þann veg heyrt hafa at orði kveðit
Glúm 8610÷ kváðusk þess vera albúin
Laxd 13111÷ flaut þá skip hans fyrir bryggjum albúit
Laxd 15427÷ Vertv bvin at lvka mer ꜳ þridia ꜳri þat, sem þv hefir mer iatat
~ lat.parata
SpecH 264a13 (VII 115) Mar240i 117729÷ Hann kvazk þess albúinn
NjM 16220÷ er þeir váru búnir, fekk Eiríkr þeim leiðsǫgumann
NjM 19919÷ Ballduini kvaz þers búinn vera
Æv¹⁷ 645÷ elskuligr undirmönnum sínum ok búinn til miskunnar
Æv²⁷ 10724÷ lát mik vita þar er þeta smíði er albúit
Æv⁹³ 29310÷ Nu kemr Julius i borgína ... buín at brenna hofín enn ræ̋na gudín
Rómv226(2010) 2651÷ Sem bréf er læst ok albúit, hefir prestr hugsat sik, at hvert víl, sem úvænt efni veitir honum lands eðr lagar, vill hann gjarna þola fyrir guðs nafni
GBpD 1226÷ engir menn syna sic bvnari til * lidveizlo við mik en þessir
StuᴵK 1154÷ Ari bio skip sitt ... oc voro ⸢albunir [var. bunir GBpA394 277] til hafs
StuᴵK 12619÷ Sęmunðr varþ eigi bvinn til þessa oc kvað ser eigi sama at deila við Þorvalld mag sinn
StuᴵK 34612÷ hvi se᷎kit þer nu eigi at? Ver biðum nu bunir. Þarf ecki at þyrma oss lengr með þesso mote
StuᴵK 43516÷ foro siþan leið sina til skips. letu i haf þa er þeir voro bunir
ÓTᴵ 1616÷ Vm varit er Garðaʀ var buinn til hafs. sleit fra honum maɴ ꜳ bati er het Natt fari
ÓTᴵ 2575÷ hann ... qvadz þeirar ferdar bvínn
~ lat.paratum esse
ExidTroi 419 TrójS 2311÷ þu hefir ok eɴ fyrr tekit mik með ualldi ok vart þa buinn at ueita mer bana
Hallfr61 6619÷ þá segir Lopthœna, at hon var búin ferðar sinnar
ǪrvM 418÷ Boge skal liggia uið þofto hueria oc .ij. tylftir orfa eða ⸢brodda skeptra [var. brodda albuna DKNVSB HA 1 4° “Ef”]
var. Landsl 419: DKNVSB HA 1 4° “Ef”÷ i þessum atburdum skal til biskups uisa ... ef nockurr hefir laupit yfir edr gleymt vigslum sinum. eda tekit vigslu af odrum enn sinum biskupi orlofslaust. nema sa se dauduænn ⸢er til skriptar gengr [var. ok til skripta buinn AM 351 fol “B”]
var. StatEi² 52411: AM 351 fol “B”÷ werdur hann fyrr omali en prestr komi til hans en loglig uitni berr at at hann var bvinn slikt at sveria sem fyr uar skilt þa ma prestr leysa hann
DI II (*[1269]›AM 344) 282÷ Ek er buinn med gudsvilia mitt lif at gefa firir saklausan dreyra þeirra manna
●Nik Holm perg 16 4° 28v6÷ er ek þo æigi þessa buinn nema fleíre bíndizst j vil ‹ek› at þu fínnír Bearnna ... ok haf hann j radum med þer
Fær 1228÷ Þorsteinn letzst buinn þeirrar ferdar
ÞUxaf 25733÷ sakir þess at margir standa bunir at briota batinn hins sæla Petri, uilldi erchibyskup fꜳ til mꜳnn at stydia nockut fꜳrskostinn
Thom² 30628÷ sem hann er albuinn, tekr hann i haf
Thom² 32735÷ þeir sia konunginn sua reidan sem buinn til ahlaupa, enn erchibyskup af ollum fyrirlitinn
Thom² 34320÷ Honum syndiz um natt, sem hinn heilagi Thomas erchibyskup uęri skryddr ok albuinn til þionustugiordar
Thom² 45511÷ styrktiz mio᷎k en sæla mær Katerina ok beid otta laus spekinga buinn at svara ... þeirra spurningvm
KatB(2017) 372÷ bvinn alla hluti at þola fyrir guds ast
~ lat.parata
8322 KatB(2017) 835÷ voru andlit þeira dukum hulit, en einn madr stod med brugdnu sverde buinn at ho᷎ggva þa
Nik2 3126÷ suo stor sar ueiter huor odrum at nu eru bader buner til bana
Rém 29631÷ Ásmundr kvez þess allbúinn
EgÁsm 141÷ Kolr kvez þess albúinn
HálfdEyst 977÷ ad ver sem buen þꜳ er drottinn kemr
Mess²625 3328÷ kappa blod tak þu þviat ꜳ þeirri tid er allur þrotii. buinn or holldi manzins at fara
MedMisc 11814÷ sijdan er þeir voro allbunir brædur toku þeir orlof af fodur sinum og modur
SigÞǫgl 10517÷ hialpi þier og þijnum fylgiorum þar næst til hans heimili‹s› þat er j helviti og er nu buinn uid þier at taka og aullum ydur
SigÞǫgl 10912÷ Wilhialmur segizt þess albuinn
SigÞǫgl 1314÷ fvndv þar bvit skip til Mikla gardz
StephReyk 23519÷ vilia vera bunir at sumre til burtferdar
var. Vígl 9620 → Vígl AM 510 4° 5r30÷ Eg var búenn, þótt firr være
DplFljˣ 11731÷ var Haʀalldr buinn at sigla en Magnus konongr æigi
FskBˣ 2449÷ leon buid til bradz
~ lat.Susceperunt me sicut leo paratus ad predam
211 (Vulg Psalm 16,12) GlossPsalt 311÷ Haraldr konungr var búinn at stíga á hest sinn
Hkrᴵˣ 1191÷ var skip hans búit fyrir bryggjum ok á komit lausafé alt
Hkrᴵᴵᴵˣ 2721÷ hon sá sinn herra ok húsbónda standa yfir sér meðr brugðnu sverði ok búinn at höggva hana
KlmBˣ 576÷ Hann (ɔ: flugdreki) breiddi frá sér báða vængi, búinn til at fljúga
Rémˣ 1413÷ En við þessi orð Órækju varð Sighvatr ekki búinn til handsalanna, ok váru þeir þar tvær nætr
StuᴵR8ˣ 47822÷ var erindi, at bændr skyldu járna hesta sína ok vera búnir, þann tíma er þeir væri upp kvaddir
StuᴵR8ˣ 47930÷ Sturla kvaz vilja verða honum at liði eptir því sem hann mǽtti sér við koma, en kvaz búinn mundu til slíkrar liðveizlu, sem hann vildi (!) í ganga, þá er Þórðr kæmi vestan
StuᴵᴵR11127ˣ 1025÷ Þa er Karll kom til orostu var Skyde buinn at flya
Svarfd(1966)ˣ 6920÷ sér nú konúngsson eina gjá í hellisgólfinu, svá djúpa, at hann hyggr þeim dauða búinn, er þar í fellr
SǫrlaStˣ 4146÷ Þorleifr inn kristni bjó skip sitt um várit til útanferðar ok varð albúinn at várþingi
Vápnfˣ 3022÷ þess er ek nú albúinn
Vatnˣ 6029÷ Gack og tak hest minn og oll mín vapn og alla hina bestu mina gripi og læt þetta buit þa eg geing vt af þessumm gardi
Þiðrᴵˣ 1018÷ þar er fyrer Heimer og er albuinn ath beriast
Þiðrᴵˣ 4218÷ faam døgumm siþaʀ er Heimer buinn vt ath rida og will nv fara til munklifiss
Þiðrᴵᴵˣ 38733÷ Nu hleipur j mödurina grimd, og reÿde, og bidur fiandan taka hana, enn hann suarar hennj, og seigest þess Albüinn
~ eng.redy
2222 ÆvMið¹³ˣ 226÷ ek mun eigi dvelja at reiða oxina at honum Arnkatli, þá er þú ⸢ert búinn [var. hefir buiz EbWolf(2003) 17521; hefr buid AM 446 4°ˣ 34r24] at hefna Hauks, fylgðarmanns þíns
Ebˣ 9919
● boðinn ok búinn [■ / til e-s / undir e-t] [e-m] fuldstændig parat, særdeles beredvillig ⫽ all prepared, poised and ready
●●● lios guðs miskunnar er ollum er boðet oc buit
Menota: 53vb10 BarlA 9718●●● ek gerda mek, seger hann, buenn oc til allrar rettvise boðenn
~ lat.paratus
19229 Thom¹ 1928●●● Eg mun drottin min bodín ok buín. undir alla þína radning ok idranar trega
Theol AM 626 4° 21r7●●● ver erom bunir oc bodner at gera alltt efftir godra manna vilia
DN IV (*1313›DonVar 1ˣ) 9735●●● bliðr byr boðen ok buin
DN VIII (*[1337]›apogrˣ) 11913÷ Skal ek oc vera bvinn oc boðinn til at flytia fyrir konvngi ęða hans ho᷎fðingiom. ef hon a nockvr ęrendi ęða malakęrslvr
StjC 61326÷ skolu við bræðr vera buner ok boðner til slíks sem þer vilit okkr til nyta
EgM(2001) 1736÷ til þess skal ek boðinn ok búinn
Laxd 24912÷ sagde sik buin ok boðen til allz þess er han kynni yðr til heiðrs gera
DN VIII (*[1338]›apogrˣ) 12414÷ þeir voru jafnan bodner og büner til hvors sem hun villdi þeim skipad hafa
SigrFrˣ 786÷ skal ek boðinn ok búinn til þess starfs, sem þú vilt mik til nýta
ÞSHˣ 16312
● albúin sǽng fuldt udstyret seng ⫽ fully-furnished bed
●●● Gunnilda Aslꜳ dotter atte sua mikitt godz þa er hon kom till hans tolf merker bugildar ok vmfram æina sengh aalbuna
DN I (1354) 2727●●● Ronnogh skildi hafua slikt oor gharde sæm j tilgiof sinæ æinæ sængh albunæ mædær .ii. bædium .iii. hofdælogum .viii. linlokum .ii. huitlum bædzstæ gripp
DN II (1368) 3141
8) [e-t] [á hendr e-m] [um e-t/e-n] [til e-s] [til e-s] (jur.) forberede (sag) (mod ngn) (med påstand om ngt, med påstand om ngn) (for ting/forsamling) (med henblik på ngt) ⫽ (jur.) prepare (a case) (against sby) (with a charge of sth., with a charge against sby) (for a thing/assembly) (with a view to sth.)
●●● sa ... er malen biøɢe til sócnar þar a þingi
GrgKonᴵ 1839●●● varnir eru fundnar í máli þínu, ok hefir þú rangt til búit málit
BandM 299●●● auerkar Finðz oc Hamundar voro bvnir til alþingis
StuᴵK 2376●●● Faám daugum siðarr ridr Ormr til Borgar-fiarðar við nauckura menn ok bua til vigs-maálið aa hendr Vrækiu um Klæng
StuᴵK 56719●●● um várit bjó Arnkell mál um víg Vigfúss á hendr þeim mǫnnum ǫllum, er til vígs hǫfðu farit
Ebˣ 703●●● Arnkell bjó frumhlaupit til óhelgi Hauki
Ebˣ 9626●●● Þorsteinn hafði búit mál mǫrg til Þórsnessþings
Ebˣ 15419÷ ef vér búum sva o᷎vę́nt óra sok til. at vér viliom eige fyr gefa þat er oꜱ er misboþet
HómÍsl³²(1993) 49r8÷ Jafnt scal þangat öll fe mal til bva sem til scullda doms
GrgKonᴵ 1148÷ Hafi þér ǫðrum manni á hendr búit malit en vegit hefir, en víginu veld ek
Glúm 476÷ Nú bẏr Bárðr mál til
Glúm 597÷ þess fysi ek þik at þu buir mal til ok stefnir Hallfreði til Hunauaz þings
Hallfr 1124÷ hann lét ekki búa til vígsmálit
NjM 11730÷ at lýsa vígsǫk Gunnars ok búa mál til
NjM 19128÷ goðar þeir sex skyldu hittask á þingi ok vera aller at einu ráði, en Skapti skyldi mál til búa, því at hann sat næst
Ǫlk 8512÷ Vm varit eptir voro ⸢bvinn mal [var. mal tilbuin GBpA 5613] a henðr Ioni Hvnroðar syni af Þorði Ivars syni vm averca, oc verdr Ion secr vm svmarit
StuᴵK 1459÷ Þeir foro ‹vestr› i Savrbę oc bioggv til vigs-malit. Þa færðo þeir Salbiorgo navþga i brot af Staþar-holi. Þorgils Gvnsteins son toc þa þar við stadnvm oc omavgvm
StuᴵK 23326÷ Enn þeir lavgðu þat til, at hann byggi mal til a henðr Þorvaldi ok þeim monnum, er neyt hǫfðu af hvalnum, til Dyra-fiardar-þings, ok sæki þar at lǫgvm
StuᴵK 30717÷ Þetta sumar bio Gizur mal til a hendr brennv-monnum
StuᴵᴵK 2185÷ Bva ma maðr herra sva ílla sína sǫk til. at hann hafí firirgert ser
HrafnG 8023÷ Þorgils byr ok mal til vm vigid [Óláfs Hildis] sonar, sva sem hann vęri sykn madr, ok [færir þat til], at honum vęri sv sykna męllt, at hann skilldi [sýkn í] [fav]rvm medr Þorgilsi ok i hans land-eign
StuᴵR 2628÷ búa til vígsmálit eptir Arnór ok fjǫrráð við sik
Ljósv 108÷ Eyjólfr bjó mál til, ok bannaði þat engi maðr
Ljósv162 5810÷ ok bua nu mꜳl til ꜳ hendr Gisla um vig Þorgrims
Gísl 3615÷ bjó hann málit til á hendr þeim Grími ok Atla
Gr 14119÷ bjó hann (ɔ: Þorbjǫrn) málit til á hendr þeim Grími ok Atla, en þeir bjuggu til varna um atfarar ok frumhlaup til óhelgi þeim brœðrum
Gr 14120÷ Enn þeim syndizt þat rꜳd at Þorvalldur væri sottur. ok þeir menn er tekit haufdu hvaleɴ ok Rafn beyɢi til mꜳl ꜳ hendur þeim til Dyrafiardar þings
HrafnAˣ 22323÷ [var. (þeir) nefndu at því vátta ... at taka svá búin (ms. bűid) mál upp á alþingi, sem til várþings váru búin (ms. bűinn) BLAdd 11127ˣ “IIp”]
var. StuᴵK 15910: BLAdd 11127ˣ “IIp” → ms. 39v26÷ Snorri goði spurði Þorstein, hvárt hann hefði þangat búit mál mǫrg til þings
Ebˣ 1551÷ er til dóms skyldi ganga, bjósk Þorsteinn til at hafa fram mál þau ǫll, er hann hafði þangat búit
Ebˣ 15515
9) gøre forberedelser til, forberede, foranstalte ⫽ make preparations for, make ready, arrange
● búa ferð/... [á hendr e-m] [at e-u]
●●● Knutr konungr byr herferþ a hendr Olafi konungi
ÓH 4271●●● byr ferðina sina at vapnum oc skipvm
ÓTOddS 511●●● ok at vari byr hann ferð sina kaupir skip ok ferʀ vtan
Heiðy 1078÷ Nu firir þui at hann hafðe allt sitt traust. til eiflifs guðs. þa biuggi hann ferð sina. kononglega
Menota: 89rb24 BarlA 16927÷ Barachias ... ⸢bivggi ferð sina miok fiolment [var. bio ferð sina miok fiolmennr AM 230 fol 80r15; bioggo með ferð sina mioc fiolmennir AM 232 fol 53vb32]
~ lat.ilico pergit
JDamBarl 13429 BarlA 19422÷ Siþan let hann ferð þeira vel bva með o᷎llo. ok ætluþv til skips með kꜹp monnom er í Garða ꜹstr foro
ÓTOddS 2222÷ Um varit er a leið bioggv þeir ferþ sina konvngr ok hertogi
HákFris 49030÷ þegar vm nottina bio Eirikr braut ferð Astridar
ÓTᴵ 7016÷ en þá er búin var ferð þeira, þá gengr Oddr til fundar við Grím. Nú skaltu vísa oss til þess víkings, er þú veizt mestan fyrir sér
ǪrvM 5813÷ Ok þa var bvin [fǫr hans]
StuᴵR 261÷ rezt þat af, at Pall byskup byggi ferd sina or lande
Hák81 4796÷ Þeir búa (ms. buna) nú ferð sína ok koma til Tryggva konungs
EgÁsm 171 → ms. ***÷ þegar um nóttina bjó Eiríkr brotferð Ástríðar
Hkrᴵˣ 2589÷ Nu byrr Jringur jall ferd sina
MírmB(1997) 1374
● búa grǫft [e-rs]
●●● var groptr hans buiɴ i scruð-husino i Cristzkirkiu
Sv 11412●●● Sidan lét kongr bva gropt sinna manna og bua vegliga leidi ho᷎fþingia sinna
Adon 14214÷ Ingolfr let bua gropt þeira Hiorleifs ok sa fyri skipi þeira ok fearlut
LdnHb105ˣ 84÷ Ingolfr let bua gro᷎ftt þeira Hiorleifs ok sea fyri skipi þeira ok fiarhlut
LdnStˣ 13314
● búa veizlu [móti e-m]
●●● Ueitslu skal bua sꝍmeliga mote biskupi
FrostKrᴵ 13322●●● Þa var buin veizlan ok monnum til boðit
~ lat.praeparatum erat
MirAndr 83211 Andr¹ˣ 3259÷ spyrr ef nocquor ukuðr maðr hefði comit til þeira. þa er þeir bioggu ueizluna
ÓTOdd 13315÷ er nu veizlan albuin með ollum hinum bæztum fongum er til þarf at haua
Þiðrᴵ 32415÷ nu byr Snorri ueizluna vm hauꜱtið sem ætlat ‹va›r ok kemʀ þa fiolmenne mikit
Heiðy 1071÷ Ok at albuinni veizlvnni kemr Klarvs keisara svn ... með sinum mǫnnvm
ClarA 611÷ Laban bio þa bruðlaups ueitzlu
~ lat.fecit nuptias
Vulg Gen 29,22 Stj¹ 1724÷ let Sigurðr konungr bua veitzlu dyrðliga
ÓH61 7625
10) [e-t] [e-m] tilberede/lave (mad) ⫽ prepare/make (food)
●●● gecc hann ok bio pipar sinn. Sem hann hafðe vel vellt ok buit matenn ...
~ fr.sa peiveré revet souder. / Quant li peivres fu ben temprez, / e li mangers tut aprestez
LaisAnon 1906 Menota: 31vb11 Streng 12616●●● førir Philippus honom heilso dryck þann er hann hafðe buet
Alex 268●●● Rvth snæddi a akrinvm vm daginn oc liet Booz i engan stað henne verr ⸢bva [var. matbua AM 226 fol “A”, etc.] enn sinvm verkmavnnvm
StjC 4232●●● þar sem hann bio þeim ... sina rettu
cf.bar Abraham framm fyrir þa smio᷎r ok miolk. ok ... kalfinn ... sodinn
1189-10 Stj¹ 11823●●● man eg alldri bua
cf.Þeir bꜳru heim ... veidi og færdu modur sinni
3820-21 Fljˣ 3826●●● Ef friáls maðr býr mat
cap.÷ konongr gecc til oc gerðe kross mark ivír oc bað þa bua matenn
ÓHLeg 696÷ (hann) ⸢biuggi [var. bio AM 230 fol] honum ... glaðan stnæðeng
~ lat.ouis exhibuit
JDamBarl 11124 BarlA 1629÷ gecc hann ... þar til er þionostomenn bioɢo vistir
ÓH 2995÷ konungr gecc til oc gerþi ifir croꜱmarc oc bad þa bva mat
ÓH 49310÷ vm morgininnn byr Kollgris þeim dꜹgurð
Heið 7312÷ Þær uistir hafði buit Alof systir þeira ok Kiannꜹk fostra hans
Heið 7620÷ Sofit hefi ek nv. segir hon. en vakat hefi ek i nott at bua uistir yðrar. ok systir þín
Heið 773÷ Niall er uti vm kvelldit ok kona hans. ok bva vistir gesta sinna
Heið 813÷ hofðo Skotar drepit alla sveina þeirra þa er a landi voro at bva vistir
HákFris 47819÷ sua láti hann leyniligaz seer þa luti bua. sem honum eru naudsynligir
Stj¹ 14920÷ hann sneri þar at, sem sveinar bívggv mat á landi
HrafnG 822÷ Biskup mælti: Þormodr! bv þeim gott kiǫt ok digrt
StuᴵᴵR 1675÷ hofdu Skotar drepit alla sueitinna, er ꜳ lande voru at bua vistir
Hák81 4675÷ drottning ... spurde hveriu þat sætti er kongur geck ecke til borda þar sem matur var albuinn og oll hanz hird samann sømnod, og þa nőn dags
Mǫtt179ˣ 192÷ Þeir bjoggu þar mat sinn á landi
Ebˣ 10511
11) [e-t] [e-m] arrangere, anbringe, bygge, lave ⫽ place in position, build, make
●●● sva skiott sem fianndenn ⸢biuggi [var. bio AM 232 fol]. sinar stnarur. nokkot honom til velpretta ... þa ...
BarlA 14517●●● er nu ækki vetta iamtitt oc iamkert at smiða i huna landi sem at bua sværð oc spiot oc hialma oc brynior
Þiðrᴵᴵ 22321●●● siðan rabendi hann þar at tauginni ok vafði henni siuafi ok bio sua allt vpp vm herðarnar
EgM(2001) 14237●●● bjoggu haug mikinn ok létu dyrr á ok .iii. glugga
Hkrᴵˣ 2317●●● bað konungr hann ... at hann mundi annan hörpuslátt veita þeim ... bjó (hann) þeim annan með öðrum hætti stillti hann þá strengina öðru sinni ok görði þeim annan slátt
Trist¹ˣ 3729÷ ef preste uinnz æi fe til. þa skulu bꝍnðr sit fe til læggia at kirkia se buin
cf.skal hann up lata gera ... oc lata uigia. oc albua
38715-17 EiðKrA 38719÷ ef æigi uinnz hans fe til. þa take bꝍnðr sit fe til. at hon (ɔ: kirkja) se buinn
EiðKrA 38724÷ En ef it kendoþ egi crapt drottins fra vphavi qvalanna sua er sem er bviþ þeꜱar yþr oc aþrar margar (kvalir)
~ lat.præsumite
Milit 20a72 Ridd623 2728÷ Þeir bioggv þar logbranða marga ok hofðv þa með ser
StuᴵK 39918÷ At þvi brosir ek at margr holl opnaz. ok huert kuikvendi byr sinn bagga bæði sma ok stor ok gera fardaga
ÞÞÓT 15014÷ sa hann þar alfkonur fiorar ok hofdu buit sier byrdar af skattinum
Sams 3419÷ bua nu̇ sumer valslaungur edur blidur vid siȯinn. sumer fara vpp j kastala þa sem vid siȯinn woru reister
Adon 1904÷ þann dagh bio Maria Magdalena ⸢gudh til graftar [var. smyrsl AM 727 I 4°ˣ “R”]
~÷ illr madr ok suika fullr er ser ⸢grof sealfum [var. beö siꜳlfr AM 347 I 4°ˣ “D”] grof þa er hann i fell meðr rettum domi guðs
var. HákHárA(2009) 299: AM 347 I 4°ˣ “D”
● ‖ præt. part.: búinn (bygget) færdig, (lavet) færdig ⫽ completed (completely built/made)
●●● scal biscop casta vatne a nya væggi at buinni kirkiu
FrostKrᵛ 223●●● var Mariu-suþin buin oc alger
Sv 8538●●● Ok er bvit var netit, þa fara æsir til ariɴar ok kasta neti i forsiɴ
SnE 692÷ skaltu yrkia kuæði vm jarl sagði Þorleifr ok haf ⸢buit [var. gert Hallfr 1235] ꜳ .iij.ia. natta fresti
Hallfr61 12318÷ siðan skal biskup kasta vatne a væggi nya ⸢at brunninne kirkiu [var. er kirkian er buin AM 310 folˣ “A”, etc.]
var. FrostKrᴵ 13330: AM 310 folˣ “A”
12) [e-n] [■ / til e-rs] [með e-u] udruste (ngn) (til kamp, rejse, etc.), udruste og sende (af sted) ⫽ arm/equip (sby) (for battle, journey, etc.), equip and send (on his way)
●●● byr drottningin hana vel af garde med vænum buningi ok sæmiligum giofum
Sams 57●●● munum ver fyrst, herra, siá fyrer peningum vórum og bua þá brædr til ydar
Krók 3728●●● Hann hafði áðr búit lið þat at fara í víking
Hkrᴵˣ 2753●●● bu mik at beriaz
KlmB1980ˣ 31210÷ Eptir þesse tiðende bio O. (ɔ: Óláfr) lið sit fra Vínlande ok villde ecke þar vera
ÓTOddS 3631÷ Þann tima er þer hafit buit yduarn her sem ydr likar
Rém 20927÷ gerði Haraldr konungr þat ráð, at hann lét búa her vestr um haf
Ebˣ 46
● ‖ præt. part.: búinn [til e-s / at e-u] [at e-u / með e-u] forsynet, udrustet (til kamp, rejse, etc.) (mht. ngt), parat til at drage (af sted) ⫽ supplied, equipped (for battle, journey, etc.) (with regard to sth.), prepared, ready to depart
●●● kynstórr maþr ok at auþ vel búinn
Ágr 409●●● Ec mvn fa þer .cccc. manna oc velit af hirþsveitvm minvm goþa hermenn oc vel bvna til bardaga
ÓH 5272●●● þetta lið var oc undarliga vel buet með vapnum
Alex 1023●●● fara siþan a fvnd foþor þins meþ ollv liþe þino albvno
Jvs291 5025●●● feck hun Hakoni til fylgdar .xxx. manna alla uel buna at uopnum ok hestum
ÓTᴵ 7012●●● var svá búinn, at hann hafði sverð eitt í hendi ok ekki fleira vápna
ǪrvM 17418●●● hvat er nú, hvárt eru menn búnir? Ingjaldr svarar: at heldr búnir, at hverr maðr er á burtu
ǪrvA 1468●●● halda í haf, er þeir eru at því búnir
Hkrᴵˣ 15817●●● Vm vorit er hann var buiɴ til hafs
LdnStˣ 13017÷ En er egill var buiɴ oc byr gaf þa siglir hann i haf
EgFrg² 33715÷ (lið) er undarlega var vel at vapnom buet
Alex 2229÷ var þat lið sent ímot honom sva buet. at sumir hofðo latet hend eða fot
~ lat.agmen miserabile uisu
Alexandreis 1556 (VI 198) Alex 919÷ þeir ... erv nér yðr með mikit lið oc vel buet
Alex 10512÷ Nu hafit þer væitt honom yðra tua sono oc .x. hundrað riddara. Þa skal ‹ek› væita honom minn mann Margræifa Roðingæir oc með honom .xx. hundrað riddara. oc alla væl buna
Þiðrᴵᴵ 22312÷ sa iarlin þesse skip en skrꜹttligo renna forkvnnar vel ok friða meɴ ok vel bvna við arar
ÓTOddS 4623÷ er þeir voro albvnir, þa gengr madr vt a skipit
FbrHb 1402÷ (hann) er nu albvin til siglingar
Bær 9220÷ ef maðr ber fott sin til skips ... eða fꝍrer maðr tak. eða æster taks þan man er ⸢af bꝍ er buin [var. brotbuin er AM 78 4° “Be”]
Bl 25112÷ er þeir voro buner ferðar sinnar. þa sagði konungr þeim erendi
EgM(2001) 3832÷ er Biorn var albuinn ok byʀʀ rann a þa steig hann a bat
EgM(2001) 4819÷ er Biorn var buinn ferðar sinnar. þa ...
EgM(2001) 5110÷ er hann var albuinn þa ...
EgM(2001) 5736÷ biskup er albúinn í veg
GBpD 6924÷ Sverrir ... hafdi huitan kufl ok vel ⸢buit [var. byrt Sv 6020] vndir med raudum skílldi
SvFlat 58312÷ hann byz þegar til bruttreidar. Ok sem hann er buinn i ueg, talar hann sua til kardinales
Thom² 45235÷ Maghnus konungr skal til reiðu vera .j. Liodhusum ... albuinn at koma ... til Tunsberghs
DN VIII (*1319›apogrˣ) 7421÷ varom ver aalbunir aat Marimœsso fyrri
DN VIII (*1339›apogrˣ) 13424÷ taka þeir at hvata vt a skipit ok ero ardegis buner at ollu
Fbrˣ 658÷ Þá er hon ok hennar ‹menn› váru búnir til hafs, þá kómu þar menn Knúts konungs ok tóku skipit
Knýtl1741ˣ 396÷ Þórir neitti ferðinni, áðr en orð Áskels kómu til, en þá var hann þegar búinn
Reykdˣ 1661÷ byr hann sigh ok med honum xv riddarar og eru aller vasker og velbuner
Þiðrᴵˣ 3324
● búinn ferðar
13)
● ‖ præt. part.: búinn [á e-t / at e-u / við e-u] udstyret/begavet (med ngt), i stand (til ngt) ⫽ endowed/gifted (with sth.), capable (of sth.)
●●● betr búner at vite oc at mále
Theol15¹(1993) 1v37●●● vel ... a þrec bviɴ oc hreysti
Mork 4384●●● Hann spurði, ef þeir væri hagleiksmenn nöckurir eða búnir við íþróttum
ÁsmS 8111●●● þickir nu hann annaʀ mestr maðr i Danmo᷎rk ok ríkaztr ok bezt at uiti buinn annaʀ enn konungrinn
Jvs7 921●●● faer voro menn sua storer. ok at afli buner at Egill ynni þa eigi flesta menn í leikum
EgM(2001) 5710÷ Þu ert sundfo᷎rr uel. eða ert þu at aðrum iðrottum iam uel buinn
ÓTOdd 12317÷ gefi Magun mer svivirðing ... ef ec ferr sarr at beraz (ɔ: berjask) ... oc leggiaz i hasca sua buinn til vapna
~ fr.Se je avés secor de moi ne avantage
Elie 5228 ElisA 8115÷ hverjum manni betr vígr ok at íþróttum búinn umfram hvern mann
HG 114÷ þott þu ser vel buinn at hreysti. ok allri atgerui
EgM(2001) 2718÷ ek veit at þu ert vmfram aðra menn at afli buinn
Finnb 4017÷ Hann var ... skáld gott ok at flestum íþróttum vel búinn
NjM 10516÷ betr at iþrottum buinn en huerr maðr aɴarr ꜳ norðr lo᷎ndum
ÓTᴵᴵ 21217÷ kongr mælti ertu suo buen at fleirum jþrottum sem at afle
Vilm 16711÷ hann er uitur madur ok uel at j þrottum buínn
Harð 12519÷ Ketill var betr búinn at íþróttum en flestir menn aðrir
Vígl 6519÷ er hann og ath o᷎llum ijþrottum uelbuinn
Hect 1392÷ vel ad jþrottum buinn
FriðAˣ 121
● vel at sér búinn [of e-t] dygtig, med mange færdigheder ⫽ highly accomplished
●●● þat er margra manna mal. at fire sacir frilleics. afls oc iðrotta at hann hafi verit enn þriði maðr bezt at ser bvinn í Noʀegi
ÓH 2601●●● *Þa segir Vtgarðaloki⸣, at þetta er goð iþrott, ok» kallar þes meiri von, at hann se vel at ser bviɴ of skiotleikinn, ef hann skal þesa iþrott iɴa
SnE 5423●●● ertu rǫskr maðr ok drengr góðr um alla hluti ok vel at þér búinn
ÞHvítˣ 186÷ vænti ek þá, at ek skyla bera af einhleypingi einum, þótt hann sé vel at sér búinn
Laxd 2144
14) [e-n/e-t] [e-u / með e-u] klæde, smykke, udsmykke, forsyne, indlægge/belægge (med metal) ⫽ clothe, adorn, decorate, equip, inlay/cover (with metal)
●●● tecr hann þeiʀra havsa oc byr gvlli oc silfri oc gerir af tvav mikil borðker
Þiðrᴵ 11912●●● lét (konungr) bva skipit með steini ok siþan silfri ok gulli
cf.let ... steina skipit ... oc siþan gylla oc pryða með silfri
ÓTOdd 15919-20 ÓTOddS 15933●●● Sliparar æyri fyrir suerð en (er) han byr með allri nyri vmgerð af nautskinni
RbEM (*1282) 1514●●● Siðan bio hon hana (ɔ: dóttur sína) sem hon kunni bezt ok bar a hana gull ok silfr ok alla ena beztu gripi
Finnb 3111●●● (evt. def. 11) Alltari skal med .iiii. hornum uera. þat skal med eiri bua
~ lat.operies ... aere
Vulg Exod 27,2 Stj² 3081●●● let herra electus hann bua Jons bolla Hola byskups ... var sa bolle oræktur adur ꜳ Holum enn Laurencius let bua hann
LBpA 933●●● alldrei var betri bunadur i heiminum helldur enn þær haufdv bvith sinn lijkama med
~ fr.atorner ... son cors
2818 Mǫtt179ˣ 2915●●● þat er ein likneskia þat steiner hann og byr ⸢med [var. ÷ AM 177 fol] klædumm
Þiðrᴵˣ 9524
● ‖ præt. part.: búinn [e-u / með e-u] klædt, smykket, udsmykket, dekoreret (beslået, belagt (med sølv/guld), indlagt, damasceret, broderet (med sølv/guld?)) ⫽ dressed, adorned, decorated, ornamented (mounted/fitted (with metal), covered (with silver/gold), inlaid, damascened, embroidered (with silver/gold?))
●●● þannveg bvinn at hann var i cꜵpo. oc i hosom hvítom
ÓHÆ 626●●● Þesi maþr var bvinn meþ miclo gvlli oc dyrom cleþom
Mork 1403●●● nokvrir menn ... fatekliga bvnir
ÓTOddS 824●●● tvau bællti buin
DN IV (1317) 1158●●● Haldor dukr gaf Gudbrande ... buit suerd
DN I (1326) 15711●●● æit stort horn buit
DN II (1334) 17623●●● Romueriar giorðu það er hæiter aries ok buið með huelum ok framan buinn mulinn með iarni
Rómv595(2010) 1029●●● messoklæde .ij. med bunum blæium
IslDipl (1344) 145●●● Guðmundr gaf Bolla ... skikkju, var í henni et dýrasta klæði ok búin ǫll, þar er bæta þótti
Boll 3064●●● Item æinir glofar bunir ok adrir obunir
JarðKálf 84a16●●● sex dukar siau bunir
IslDipl (1374) 5233●●● eingi þeirra skylldi meira skip hafa en þritugt at rumtali, nema iarl, ok eingi skylldi hafa buit skip nema hann
Orkn 21610●●● vmgiordin var buin gulle ok silfre
ÓTFlat 4617●●● sa þau haull eina og dyrliga buna
~ lat.mirabiliter ornatam
8823 Dugg681a 886●●● Skorti þar eigi allz kyns dryck og gulli buinn hornn
Hect 18411●●● Texti bvinn
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 4355●●● forn kaleykr. skrijn oc kier buid
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 46423●●● alltaris steinn buinn oc textum buinn
DI II (*[1332]›AM 263ˣ) 69133●●● búinn með inum beztum klæðum
Hkrᴵˣ 31211●●● þat (sverð) var forkunnliga búit; hjǫltin váru hvít fyrir silfri ok vafiðr silfri meðalkaflinn ok gyldar listur á
Ebˣ 12024÷ sa maþr var gørvilegr oc a þann veg buenn, sem af eyðimorc være comenn
~ lat.quasi Heremicola
EvangNicod 6811 Niðrst¹ 27÷ tóc hann tvær munnlaugar af gvlli gorvar. ok eit bvit handklæðe. ok gaf vatn riddaranom
Menota: 31vb11 Streng 12617÷ sat (konungr) i ... vagne buinn með gulli oc gimsteinvm
~ lat.in curru deaurato
JDamBarl 1515 Menota: 6rb16 BarlA 1220÷ Giallda eigi sverð i sakfe. nema buit se með gulli. æða með silfri
Gulᴵ 7529÷ gyrði sic með buno sverði
ÓH 707÷ þa toc hann sverð buit oc selldi Birni
ÓH 1288÷ hann var vel vapnadr hafði ... Sciolld rꜹþan oc gyrðr með sverþi bvno
ÓH 55610÷ Nv er albvit er sverðit
Þiðrᴵ 996÷ min brynia er oll gvlli bvin
Þiðrᴵ 17813÷ Ketill mælti. mvn eigi Barði þar vera ok ei er honum v lict ok kann ek eigi mann at kenna ef ei er hann. ok sva uar hann buinn i svmar a þingi
Heið 8520÷ varv þeir sva vel bvnir at menn hvgðv at æser væri þar komnir
LdnHauksb 6733÷ Jtem gaf han þæim ... masur bolla buin
DN II (1307) 776÷ sverþ buit er hann sendi Gyrdi skialga
BǫglEirsp 46416÷ lendir menn með velbunom sverþum
HákFris 52928÷ annan dag eptir ... sá þeir konur úti hjá Rangæingabúð, vel búnar
NjR 82÷ Iosepper gaf Vallgerdi doottordoottor siinni ... syluerkær sylfuerspoon buit bælti pallklæde hæitu kætill ok bord ok kuu
DN I (1374-1375) 3273÷ buit bellti
DN III (1333) 15628÷ en lod ok .ii. buin bælti
DN VIII (1346) 15824÷ jtem sira Baarðe eina skurn buna
DN II (1349) 2515÷ Helgi spretti af ser bellti góðv ok þar a knifr bvinn ok gaf henni
Dpl 15716÷ þigg af mer suerð buit
Hallfr 532÷ einn dag kemr inn til hans svá búinn maðr sem þeim er títt at kaupferðir reka
Æv⁴⁸ 15521÷ Er hér sverð búit, er ek vil gefa þér
Ǫlk 9316÷ Hon quað hann þo eigi mundo fara sva buinn, ok bað hann ganga með ser til litlu-stvfu ok gera kle᷎ða skipti
StuᴵᴵK 1123÷ kemr ꜳ moti honum ... einn uænn madr ok ual buinn
~÷ þat var hit bitrazta vópn ok buit mio᷎k
ÓTᴵᴵ 2101÷ horn þrettan. buin
IslDipl (1374) 538÷ Svá var Oddr búinn, at hann var í skarlazkyrtli rauðum hvern dag
ǪrvM 819÷ Þorgils var sva bvinn, at hann var i selskinz kofli yfir brynivni vtan
StuᴵR 2815÷ skip þat ... er Jonn fotr hafdi laatit gera jarli ok vandat forkunnar miok at smid ok buit allt. þar voru gylldir allir ennispænir ok vedrvitar ok vida annarstadar buit
OrknFlatᴵᴵ 4763÷ Hann var sua buinn at hann hafdi mottul yfir ser med tyglum buinn miok i skart
SSlef 2030÷ alltaris stæinar ij. bwnir gull (sic)
IslDipl (1396) 12422÷ Nu geingr duergr ut ok skiotliga aftr komandi med bryniv ok hialm ok allar herforur uorv þær med raudv gulli bunar ok gimsteinvm settar
Gibb 398÷ madr kom at honum ... ok hafdi hialm aa hofdi ok sverd buit ij hendi
GullÞ 103÷ skryddr messuklædum fyrir utan hokul leggr hann yfir sik eina klerkakapu ... Ok sua buinn uikr hann ut af kirkiunni
Thom² 34831÷ guds madr ... geingr þegiandi fram at þui herbergi, sem sialfr konungrinn sitr i. Enn sua sem honum flytz af ferdum erchibyskups, huersu hann er buinn, ok berr sialfr krossinn, vikr hann undan i annat herbergi
Thom² 34935÷ er sendibodar æru albunir, med miklum metnadi, rada þeir i ueg
Thom² 36324÷ lendir menn med vel bunum suerdum
Hák81 5951÷ hann hafdi god herklædi buin oll medur rauda gulle
Rém 28529÷ kemur at henni kona væn ok velbuin
Sams 818÷ hofdu gyllta hialma ok oll uopn gulli buin ok silfri
Yngv 615÷ hon var fǫgr at áliti ok vel búin í rauðum kyrtli ok allr hlǫðum búin
Kjaln 448÷ hann ... suo buinn sem þeira formenn, er koma heim af Jorsaulum, þuiat hann berr fagran palmuond i sinne hennde
●Thom²y 47728÷ Hon tók þá undan skikkju sinni sverð búit
Gr 4919÷ Þorsteinn spretti af sér silfrbelti ok gaf honum, þar fylgði búinn knífr
ÞorstVík 44718÷ ä þeirra lijkama eru nu komner vænger med fidre, og so bunar ad lit sem krȧȧkur
DínDrˣ 495÷ ǫll umgerð (sverðsins) var búin með gulli ok silfri
Hkrᴵˣ 15615÷ sat þar Þórr ok var mest tígnaðr af ǫllum goðum, búinn með gulli ok silfri
Hkrᴵˣ 3857÷ þá tók hann belti búit, er hann hafði haft um sik, var þat enn bezti gripr; þar fylgði knífr búinn
Knýtl1741ˣ 13522÷ Þá tók hann belti búit, er hann hafði haft um sik, var þat enn bezti gripr; þar fylgði knífr búinn
Knýtl1741ˣ 13524÷ Benedikt var svá búinn, at hann var í rauðum skarlatskyrtli ok í brynju um utan
Knýtl1741ˣ 13621÷ hann hafði ... sverð búit í hendi
Knýtl1741ˣ 1371÷ mær ... gengr út ór landtjöldum sínum, ríkuliga búin, sem henni byrjaði
Trist¹ˣ 1113÷ hann hafði búit sverð ok gullrekit spjót
Ebˣ 232÷ sverðit þat it búna dugði eigi
Ebˣ 12214
15) (være klædt ɔ:) leve (cf. búnaðr sb. m. def. 6) ⫽ (be dressed ɔ:) live
16)
● ‖ præt. part.: búinn i (en vis) tilstand, (ilde) tilredt ⫽ in a (certain) condition, in a (poor) state
●●● la hann þar aumlega buin
cf.halfdꜵuðan
11719-23 ÓH619 11725÷ bað hinn aumlega. harmulega buinn með saro brioste þann guðs dyrling duga ser
~ lat.miser miseratione dignus
ActOlav 13920 ÓHLeg 9715÷ a þilíunum ser hann huar stendr silkitialld. ok vel buit huðfat er i tialldinu
Finnb 1613÷ þar var góðr húsabœr ok vel búinn
Knýtl1741ˣ 4128
● svá búinn
●●● ‹G›viamar var skæindr ... honum likar æigi sua bunum at dœyia
Streng 1429●●● þui nest kystuzt þau ok stoð þa sua buen viðr rœða þæirra astsæmð ok skæmtan þæirra
~ fr.a taunt remaint
LaisMar 2310 Menota: 20ra30 Streng 2821●●● skal Vilmundr eigi fyrer mjn augu koma at suo bunu minu lyndi
Vilm 18113●●● hann var sar miok ok sa þeir þegar at hann var nykominn or bardaga. þeir spurdu hann ... hvi hann væri sva ⸢buinn [var. lęikinn AM 531 4°ˣ “b”]
KlmB1980ˣ 2261÷ En er leid at þing-lavsnvm, þotti monnum ofriþligt, ef sva bvin færi mal til heraðz
StuᴵK 8416
‖ (substantiv.?) sligt, sådanne forhold, sådanne omstændigheder ⫽ such a state of affairs, such circumstances:
●●● (dat. svá búnu styret af una el. selvstændigt adverbialled) þikcir (Júdas) sér nu munu verþa afla fátt ... enn veít at hann mun æigi una ⸢sua bunu [var. vid sua búit Gyð(1995) 596]
Gyð238(1995) 5914●●● hann vill eigi hafa svá búit við Þorleik
Laxd 13314●●● hon vill eigi sva bvit þola ser til smanar
MarS 2756●●● þeir urdu ... sobüed at hafa
SigrFrˣ 4414÷ hvat mun kappinn Rólfr vilja híngat á vorn fund? Drottníng mælti: or slíku öllu verðr gátu at gjöra ⸢svá búit [var. ÷ AM 152 fol 143rb.**]
HG 7827÷ sagðe hann, at Augmundr gørðe honum rangt, ok quezt eigi sva bvit hafa skylldv
StuᴵᴵK 10916÷ Eyvindr ... tók orlof af honum at flytja svá búit til Haralds konungs
Knýtl1741ˣ 7112
‖ (adverbial.) under (disse, sådanne) omstændigheder, sådan, sådan som sagerne står, nu, hermed ⫽ under (these, such) circumstances, with things as they are, as things stand, now:
●●● þu scalt i friði vera ... ef þu villt ⸢sua buit [var. nu Holm perg 6 4° “B”] hǽtta!
ElisA 1146●●● rann hiarta hans allt or honum. ok la hann þar þa svabuit sprunginn
Menota: 35ra30 Streng 1669●●● Arachis. gerði sik gœysi glaðan. oc huarf suabuit heim aptr
~ lat.sicut
JDamBarl 7632 BarlA 9917●●● ecki sættoz þeir a þat. ok stendr nv sva buit vm hrið
Heið 6317●●● Ser þa Egill at eigi mun hlyða suabuit. þuiat skiolldr hans gerðiz þa vnytr
EgM(2001) 12737●●● Þér skuluð ok ganga með vápnum til allra lǫgskila, en berjask þó eigi svá búit
NjM 37411●●● leggr konungr farbann sua at æingi skip skulu sigla burt sua buit
Fær 614÷ Tove sægir þat æigi svabuit mega vera
ÓHLeg 508÷ þui hætto þæir svabuit. Mioc lengi stoð svabuit vm konungs dottor. at engi villdi biðia hennar
Menota: 34va21 Streng 1624÷ ser nv H. konvngr at eigi mon hlyþa svabvit
Mork 1673÷ steɴdr þar nv sva bvit vm hriþ
Jvs291 695÷ Ek hæfi latid mina goðo borg bærn oc allt mitt riki oc þat hafa minir úvinir. Nu harmar mik þat sua miok at æigi ma væra sua buit lengr. Ek vil fara hæim i aumlunga land oc skal ec fa mitt riki eða bana at adrum kosti
Þiðrᴵᴵ 33311÷ Lat vera nv sva bvit sem ek hefi um buit ok vættir mik at þa mvn lyða
Heið 7719÷ foro þeir til fundar uið fꜹrunꜹta sina ok segia þeim suabuit sofa af nott þa
Heið 8213÷ Hann let þo sva bvit þa mundo verða at vera. ok skulom nv aptr hverfa
Heið 8618÷ oꜱ hæfir æigi lengr lata sua bvit standa
SkipSauð² 5249÷ dœmði hon þat, at sá maðr skylldi af dauða rísa ok gera iðran fyrir glœp sinn, því at hann mátti eigi svábúit hiálpaz, þótt hann *gerði þvílíkt, sem hann ætlaði sér rétt
MarB 8629÷ þo at ek uillde, segir hann, man eigi þo sva buit standa
MarS 2995÷ segir Einarr, at hann vill til *seilaz, syniz mer at viamnadi ganga ⸢sva bvit [var. at svá gǫrvu], æða hvat viltv þer af skipta
StuᴵK 811÷ enn Kolbeinn tok ecki unndir þat sva buit
StuᴵK 57312÷ eckí mvnv þer fa at vvnnít sva bvít
Huldaᴵᴵ 30116÷ Var nu hugr minn med godum hætti, ok vænta ek ombonar af gudi, ef svabuid stædi
Malc 44116÷ þviat ek uggir at ek mega eigi bera svabuit
Ambr 4034÷ med ongu moti likar oss sua butt (sic) at sætaz
Hák81 54020÷ ward ... so bvit at vera
SigFót 2405÷ eigi mun konungi þykkja rekit sitt erendi, ef vit hættum svá búit
EgÁsm 149÷ vitu skalltu þad, ad eg þikiunnst ad helmingi eiga, þo ad eg fae eigi so buid
Fljˣ 1221÷ En ver hafum vndirstadit oc hꝍyrt af kuit nokorn en ei takum ver þat firir fulsanyndi [var. + suabuit AM 330 folˣ “B”, etc.]
var. RbEM (*1281-1282)¹ 3222: AM 330 folˣ “B”÷ En er hann sá, at eigi var víst, at svá búit hlýddi, þá hét hann á sína menn
StuᴵᴵR11127ˣ 691÷ þóttiz *vanafli til at reisa ófrið í móti svá miklu fjǫlmenni sem heraðit bygði, en kvaz víst eigi una at svá búit stæði
StuᴵᴵR11127ˣ 17928÷ Gerðiz þá illr *kurr í heimamǫnnum biskups ok vinum, ok þótti eigi svá búit standa mega
StuᴵᴵR11127ˣ 28216
● segja/... svá búit, segja til svá búins [e-m] fortælle hvorledes sagerne står, fortælle dette ⫽ relate how matters stand, report this
●●● Nu feʀ Reinalld a fund erminrix konungs oc segir honum sua buit. Sifka hœyrir þessi tiðændi
Þiðrᴵᴵ 17119●●● foro ok leítuðu Skelia karls, ok funndu eígi; so᷎gðu Ubba sua buit
Mág¹A 2438●●● Sendi menn ... fara nu aa fund. kongs ok segia honum sua buít
~ lat.renuntiavit ei verba ista
10617 Gyð(1995) 1063●●● Eptir þetta fór Inngialldr uestr i fio᷎rðu; segir hann Þorði til sva búins
StuᴵᴵK 6021÷ Jarlinn for a fund postolanna oc sagþi þeim til svabuins
SJ² 79513÷ Barði ríðr nv þar til er hann kemr til Lo᷎kia-moz. ok segir nv fostra sinvm sva buit
Heið 737÷ fara senndi menn aptr ok segia honum sua buit
Jvs7 1719÷ Roðbert hittir foðvr siɴ ok segir honvm til svabúins
KonrA 4750÷ Þeir so᷎gðv Hieu til sva bvins
StjC 62727÷ Siþan for Brandr heim oc sagdi Pali sva bvit
StuᴵK 1165÷ Þegar Se᷎mundr er i brottu, riðr Egill i Kirkiv-be᷎ ok segir Avgmundi til svabuins
StuᴵᴵK 1104÷ Sendibodinn kom heim til Bevers ok sagdi honum ⸢til svobuins [var. suo buit Holm perg 7 fol “C”]
BevB 24146÷ Hann ferr heim ok segir Eyolfe til svo buins
Gísl 3916÷ Halldórr fór til Sauðafells ok segir Hrafni til svá búins
StuᴵᴵR11127ˣ 1774÷ Lǫgðu þeir þat ráð á með honum, at hann færi ... at finna Brand ábóta ok segja honum til svá búins
StuᴵᴵR11127ˣ 17710÷ Antenor főr a fund Eneæ ok seigir honom til sva bűïns
TrójOˣ 21214
● at (svá) búnu sådan som sagerne står, efterhånden, nu, hermed ⫽ with things as they are, now
●●● Nv ef ... þa ma vera. at ... En at suabunv. er hann of miok blinndaðr. oc renttr sannre tru
~ lat.Nunc ergo
JDamBarl 5226 BarlA 6630●●● henni þotti engi van um sęttirnar at sva bvno
ÓH 16016●●● oc scilþuzc at sua ⸢buno [var. geruu EgM(2001) 5633]
Eg162ζ(2005) 17422●●● Nu hoggr hilldibrandr igegn með sværðe a hans hals sua at af flygr hofuðit oc sa fællr dauðr af hæstinom oc at suabuno skiliaz þæir
Þiðrᴵᴵ 23519●●● Sa hann þa ser ecci annat fyrir liggia at sva bvnv nema vá oc vesolld
Nik69 4624●●● at suo bunu matti ecki sea hvorum sigrinn var ætladr
Rém 25525●●● helldr þvi (ɔ: skipinu) til Seleyrar, biðr þaðan byriar ok lætr i haf at ⸢bunu [var. byr bunum GKS 1005 fol “F”]
Fbrˣ 8317÷ non ma ec þér bót viɴa. at svabvno
ÞBpCod645 424÷ Eigi ueit ec þat sagði steinarr huart ec uil casta niðr málom minum at sua buno. þuí at ec hefi aðr leitað mer liðsemðar við stormeɴi
EgFrg² 3414÷ huarke sezt mer val matr ne drykkr at sva bunv
BarlA 75÷ scilþoz þeir at sva ⸢bvno [var. við sva bvit Fris 3398]
Mork 44319÷ þoat ec mega litit vinna með þeim (vápnum) at sva buno
Alex 221÷ mioc var iafnlæike i meþ þeim æirike oc Vagne at sva bvno
Jvs291 1129÷ eigi ma ec lata hest minn ne vapn firir yðr at svabvno
Þiðrᴵ 1494÷ æigi gef ec þer at ⸢svabvnu [var. so buid AM 177 folˣ “B”] min vapn
Þiðrᴵᴵ 241÷ nu skiliaz þeir at sua bunu
Þiðrᴵᴵ 3014÷ æigi vil ek flyia at sua buno oc enn munut þer sigr fa ef þer vilit duga yðr. Oc riðr nu fram harðlega oc hoggr a baðar hliðar oc allir hans menn fylgia honom drængilega
Þiðrᴵᴵ 1865÷ Nu mælti þiðrekr konungr oc quæz alldri myndo hæim fara at su buno. firir þui at ek het Erka drotningo at ek skylldi færa hænni baða sono sina en nu hæfi ek þat æigi æfnt
Þiðrᴵᴵ 25016÷ Þiðrekr konungr svarar at miklo er honom i sino skapi þyngra oc mæiri harmr enn hann vili koma med adrom mannom at sua buno oc þessir riddarar ganga inn oc segia Attila konungi at Þiðrekr konungr vill æigi koma i augsyn honom
Þiðrᴵᴵ 25312÷ en [at] sva bunu tiar eᴋi
Fornk 320÷ springa honum a mote ... harðer motstoðumænn. ok sakar konungsens ognar oc aga aller at sva bunu þo miok leynilegha
Thom¹ 4522÷ at sva ⸢buno [var. bvnnv AM 325 V 4° “325 V”]
var. ÓH 14217: AM 325 V 4° “325 V”÷ kuað hann ꜹ́ngv mvndv til vegar koma at sua ⸢buno [var. gǫru Hkrᴵᴵᴵˣ 41717]
HkrEirsp 21831÷ Hann ... kvezk ekki fýsask til Íslands at svá búnu
NjR 20026÷ ec em felavs, at sva bvnv, enn vorzlvmann mvn ec fa þer
Nik69 4636÷ Sýnisk mér þat ráð, at þenna draum segi vit engum at svá búnu
NjM 34816÷ kœmer þat þo miok ohoghlegha med oss aat suabunu
DN VIII (*[1338]›apogrˣ) 12627÷ bœte gud ok betre vm þat allt sem yðr þykkir afaat aat swabunu
DN VIII (*[1338]›apogrˣ) 12914÷ ny tiltœke, er hællðr ma fadœme oc udœme kalla, ijdkazst mæir oc vaxa j. þessom stað aat suabunu
DN IX (*[1339]›apogrˣ) 13337÷ Tidenda faatt er her aat swa bunu
DN IX (*[1340]›apogrˣ) 1415÷ hofwm ver þess ænghin æfni. aat suabunu
DN IX (*[1341]›apogrˣ) 14433÷ En Sturla kvaz eigi (ed. eiga) nenna at svá búnu at brjóta eiða sína ... en skamt mun líða, áðr * Norðlendingar brjóta við mik, ok skal mín þá eigi á bak at leita
StuᴵᴵR11127ˣ 1530÷ her læt ek nv marga goda wine og fæ ek ekki ath gert. ek vil ei berriast wid Hyni menn Attila kongs mins herra og ekki mein vil ek gera Niflungumm ath suo bvnu
Þiðrᴵᴵˣ 31319÷ heyrdu risi, ei mun egh flyia þigh ath sua bunu einn samann. Nu keyrer Heimer sinn hest og ridur ath honum og leggur spiotinu wnder hond risans og sua duga hans hlyfdar waapn ath þett lagh sakar hann ekki. enn Risinn skytur i giegn honum
Þiðrᴵᴵˣ 3837
● við/með (svá) búit sådan som sagerne står, hermed ⫽ with things as they are
●●● Bitvrvlfr oc þetleifr toco þar alt fe þeiʀra oc vapn oc fara nv heim við svabvit
Þiðrᴵ 22016●●● Oc nu hæfir attila konungr latið af sinu liði .v. hundrat manna oc flyr nu undan við suabuit til þæss er hann kæmr undan i hunaland
Þiðrᴵᴵ 18610●●● Judas ihugar ... at honum mvn verda aflfátt ... hann veít nu ok at æigi mvn hann vna vid sua búit
Gyð(1995) 596●●● for sidann heim aftvr med bvit og var miog harmþrvnginn
GeorgReyk 31615÷ scilia þeir nv́ viþ sva bvit
ÓHÆ 634÷ Hann færr a braut veð svabuit oc sægir Olave
ÓHLeg 1835÷ for þa við sua buet i brot harmsfullr ok hugsiukr
Menota: 21va17 Streng 3818÷ Nv scilia þeir H. konvngr oc Þ.g. viþ svabvit
Mork 1596÷ En fiolner lætr ser þat illa lica oc ferr haɴ nv viþ sva bvit ȷ́ brꜹ̀t
Jvs291 3717÷ fara sendi menn aptr við sva bvit
Þiðrᴵ 2841÷ brot skulu ver nu sem skiotazt við sua buit
Þiðrᴵᴵ 1304÷ scilþuz þeir við sva buit
Sv 2832÷ eigu hasetar eigi at uanda þa laðzlu firir styrimanni. oc fare þa uið sua buit
BlFar 2756÷ Ferr nu anthiochus heim med sua buít
~ lat.sublatis omnibus
530 Gyð(1995) 512÷ ok fari þá við svá búit
Jb 2377÷ Hafgrimr ... ferr nu heím vit sua buít
Fær 1236÷ Fyrir þessꜳ hans undirtekt af leidaz þeir sinni ꜳstodu ok skilia uit sua buit
Thom² 35928÷ ok forv við svabvið heim til Danmarkar
Ragn 46314÷ (þeir) fóru heim við svá búit
Gr 11214÷ gengu nú frá við svá búit
Gr 11227÷ fóru bœndr á brott við svá búit
Gr 2293÷ Hætt mun á þat verða, sagði Grettir, ok skilðu við svá búit
Gr 23718÷ þeir létu lið mikit ok sum skip sín, ok lǫgðu frá við svá búit
Hkrᴵˣ 44414
17)
● ‖ præt. part.: búinn [■] nær (ved ngt), lige ved, “sikker og vis” ⫽ close (to sth.), certain, “in the bag”
●●● hann kunni illa þui er buinn sigr [var] tekinn of honum
~ lat.parta uictoria
10933 Rómv595(2010) 10914●●● en hinna beið búinn úfagnaðrinn, er enn lifðu
GBpD 939●●● Blauus var buinn at falla ꜳ bak aptur
Vikt 3212÷ er þeir komu til orrostu, var herr Þorfinnz buinn at flyia, en fiolde fallinn
Orkn 712
● er búit [■] [e-m] det er nær (ved ngt) (for ngn), det er lige før, der er risiko (for ngt) (for ngn) ⫽ it is close (to sth.) (for sby), it is close to happening, there is an imminent risk (of sth.) (for sby)
●●● þá var búit, at frændr Grettis myndi at honum ganga
Gr 2693●●● Tóku þeir þá á með öllu afli ok voru hnykkíngar ramligar, svá ýmsum var búit at hrjóta fram á bálit
HjǪˣ 50310●●● þeir tőku skip tuó og reru ad leita þeira. og hittast a̋ siő og var bued ad hann munde eigi tekenn verda
~÷ ok reiddiz Þorr iotninvm sva, at þa var bvit, at hann mvndi þegar lata hamariɴ skialla honvm
SnE 6122÷ þꜳ beliudu þau (ɔ: nautin) med suo o᷎skurligum hliodum. at honum uar buit at stanndazt eigi
SigrFr 867÷ Herði var eigi annat búit, enn hann mundi tumba fram á eldinn
HjǪˣ 50319
● búit [■] det kan nok/vel være (at ...), det ser ud til (at ...), mon ikke ⫽ it may well be (that ...), it is likely (that ...)
●●● Se herna s. Karll. bvit at litt comi oss nv fe at halldi
Mork 1318●●● Eigi veit ek, hvárt ek þori at finna hann ... hann er skapillr ok ⸢*búð [AM 468 4° “R”, etc.; non emend. má vera at] ek láta annars víti at varnaði
emend. NjM 9716: AM 468 4° “R”●●● ⸢*Búð arki at auðnu, til hvers sem draga vill [var. búið dragi til þess, sem vera vill AM 468 4° “R”]
var. NjM 3063: AM 468 4° “R”●●● buat (“fejlskr. for buð at?”, ed. note) ver þurfim enn hlifanna
StuᴵK 4398●●● Jarl mællti. bui (!) þar komi at go᷎mlum ordzkuit at þat er oft gott er gamlir kueda
ÞorlJ 2127●●● föru vit heim til vopna okkarra, búit, at þeirra þurfi við, ef þetta eru ófriðarmenn
Ar 6288÷ ⸢*búð svá sé [AM 468 4° “X”; non emend. mun svá] til ætlat, at skamt skyli okkar í meðal
emend. NjM 18610: AM 468 4° “X”÷ ⸢*Búð arki [var. Njála 62514: AM 133 fol “B”; non emend. mun eigi arka] at auðnu, til hvers sem draga vill
emend. NjM 3063 → var. Njála 62514: AM 133 fol “B”÷ ⸢at [var. bvð var. Njála 1014: AM 133 fol “B”] svá þykki, sem ek grípa gulli á við þá
var. NjR 1313 → var. Njála 1014: AM 133 fol “B”÷ ⸢Má at hana hendi eigi [var. búð eigi hendi hana var. Njála 5811: AM 133 fol “B”] slík ógipta í annat sinn
var. NjR 426 → var. Njála 5811: AM 133 fol “B”÷ ⸢kann vera, at [var. buda (ɔ: búð, at búit, at, cf. ed. note) var. Njála 7648: GKS 2869 4° “H”] eigi fari fjarri því, sem þú gazt til
var. NjM 3794 → var. Njála 7648: GKS 2869 4° “H”
*) (bio (ms. hio 34r¹³) Mork 424¹) → hǫggva vb.
B. búa + præp./adv.
af: búa af
[e-u] leve af (ngt) ⫽ live off (sth.)
at: búa at
1) [e-u] behandle (ngt) ⫽ treat (sth.)
2) [e-u] klargøre, bidrage til klargøring ⫽ make ready, contribute to making ready
braut: búa (í) braut
[e-t/e-n] gøre rejseklar, udstyre/udruste og sende bort ⫽ prepare for a journey, equip and send off
●●● .IIII. skip let hann fram setia oc ⸢braut [var. brott SvFlat 59238] bua
Sv 7116●●● nu lætr Ulfr gera þeim klæde ok byr þa vel j brott
Fær 317
● ‖ præt. part.: búinn (á/í) braut/burt klar til at drage bort, rejseklar ⫽ ready to leave
●●● voro þa miog ⸢brott bunir [var. i burtt buner BandK 1619]
BandM 162●●● Nú var ek á brutt búinn ok at hverfa frá þessu óráði
Vatnˣ 629●●● Ok er Styrr var brott búinn, gekk Vermundr at honum
Ebˣ 6323÷ þesso skal leyna Attila konung oc huern mann annarra. aðr en vit erom brotbunir
Þiðrᴵᴵ 3312÷ Nv er ferð min albuin abrꜹt. en ek hefi ætlat at fara tviuegiꜱ
Heið 677÷ Nv er fra þi at segia hvat þeir hioluðuz við fostrar Þorarinn ok Barði. aðr hann væri i bravt bvinn
Heið 7013÷ Eigi scal taksætia siðan er rinkt er til aftans songs. nema maðr se brot buin
Bl 26018÷ þar vorv komnir kavpmenn til bæíarins veslan vm haf. ok vorv þa míǫk ⸢brott- [var. braut GKS 1010 fol “Hr.”] -bvnir
HrafnG 7925÷ þeir voro braut búnir
ÞorvTÓT 998 *÷ þar uar mart manna ok uoro þa míok ⸢i burtt bunir [var. brott bunir BandM 162]
BandK 1619÷ Sex aurar liggia búanda við ef hann kemr eigi til manntals þings ... oc svá við hvert þing þeirra er til leiðangrs útfꝍrslo scal hafa. oc til þess hann er á braut búinn
Frostˣ 2008÷ ‹Urðu þeir Tumi eigi fyrr búnir brott af bænum en hinir kómu it neðra gegnt Hólum, en sumir innan at garði› emend. Stu 546: Holm papp 8 4° “H”, etc.
emend. StuᴵᴵK 546: Holm papp 8 4°ˣ “H”
fyrir: búa fyrir
1) [!] bo (der i forvejen), opholde sig, befinde sig ⫽ live (there already), be (present)
●●● Eigi skal vegandi ganga um þrjá bœi svá at eigi sé vígi lẏst ... nema þar sé fyrir fjórmenningar ... eða fjandmenn veganda ... búi fyrir
~●●● Skulu hinir sǫmu rannsaka í ǫllum stǫðum úti ok inni ok gera eigi skaða í rannsókn þeim er fyrir búa
Jb 2692●●● ek mun forvitnask, hvat hér býr fyrir. Gekk Grettir þá í hauginn
Gr 5732÷ þottiz hann þar eiga vel fire bvit oc vissi at þar mvndo margir flutningarmenn um hans mal
ÓH 24513÷ Kemr i hv́g at eigi mvni hogt vndan at søkia i hervðin sva illa sem fyrir var bvit oc ser at allt lanz fo᷎lk mvn i moti standa
cf.þat lið ... er þar byggir ...
ÓTOdd 7419-20 ÓTOddS 7519÷ veit ec eigi hvart hann hyɢgr at Selþorir man i hveriom holmi fyrir ⸢vera [var. bva AM 68 fol “68”]
var. ÓH 2979: AM 68 fol “68”÷ mæðr híns vegna æða aðrír frenðr veghannda. þeir er honom líggr lífs haske viðr eða buí fírír
Landsl1154 10911÷ skal hann segja til einkunnar sinnar í þeim hrepp sem hann hefir bú í fœrt, ok láta skrá með einkǫnnum þeira manna er þar búa fyrir
Jb 28615÷ kvað (Þorsteinn) fá mundu við honum taka, - en fara máttu suðr á Mýrar ok vita, hvat þar býr fyrir
Gr 18519÷ batt hann með orðum einum þá, er fyrir bjoggu, ok gekk inn ok tók þar slíkt, er hann vildi
Hkrᴵˣ 1914
2) [e-t/e-n] [e-m/sér/e-u] berede, klargøre/indrette (bolig, opholdssted, plads, etc.) (til ngn), forberede/etablere (forsvar, etc.), sørge for, skaffe, indebære ⫽ prepare, make ready, furnish (dwelling, site, etc.) (for sby), establish (defence, etc.), provide, have in store
●●● Sa er grimr við sialfan sic er fyrir sér byr eilifan loga. í syndum sinum
~ lat.parat
6028 Alk619 6124●●● Sonur. Duel þu eigi ad snuazt til drottins. þviat þu weitzt eigi huad firi byrr o ordinn dagur
~ lat.pariat
7731 Alk619 793●●● þerri sa af ser sꜹr illra verca er fvrer bvr almattcom Gvþi hus hugar sins
~ lat.præparat
GregHom 12214 Hóm677 2931●●● þeir ræðazt dauðan. er illa hava buit firir ser i þessarre verolld
Menota: 1vb11 BarlA 430●●● hann hafðe ... støct ibrott borgar lyðnom. en buet þar fire konunge
Alex 2711●●● hefi ek hvs smiðat ... oc þar sætt o᷎rkina hęlgv i þann hæfiliga stað sem henni var fyrirbvinn
StjC 56612●●● almattigr gvð fyribvandi sinni hiorð lærifoðvr ok giæzlvmann
Ant 835●●● far þangat sem þer er fyrir buit ok gef eigi fyrr stadar en i heluiti
ElisD 2542●●● og nu sem Lodovikus kongr nȧlgazt til hafnar þickizt hann sia hversv fyrir var buit ꜳ̋ lande. og sá mikit herlid vid strondina
Adon 1909●●● þar (ɔ: í Paradís) eru slÿk giæde, þad eg alldre sä ... þad er gud hefur firer bued sÿnum Elskhugum
~ eng.ordeyned to
2328 ÆvMið¹⁴ˣ 238÷ attu costgǽfer með omøðum vilia fyrir at bua bygð himnescrar dyrðar þér siolfum
~ lat.præparare
5032 Alk619 517÷ com þu oc hvilsc i himnescri dvrþ. sv var þer fyrir bven fra uphaue heims
Eras 2210÷ engi maðr ma sinum hug á þat cuma eða með sinni tungu sægia allt þat hit goða er guð hefir buit fyrir þæim mænnum ollum er hans boðorðe vilia gaum gefa
HómNo²² 10011÷ Parmenio byr nu þar firi konunge. en hann kemr sialfr stundu siðar
Alex 2326÷ sva samir Alexandro at bua fyrir aðr hann fare af heimenom. scalltv vera ... ęrendreki minn til heliar
~ lat.talem decet ire sub umbras
Alexandreis 24315 (IX 417) Alex 14033÷ tokv vpp helgan domiɴ ... oc settv vpp i þaɴ stað sem aðr hafði [verit] firi buiɴ
JBpAFrg(2003) 3818÷ fagn‹að›ar, er gvð all‹z›valdandi hefir fyʀir bvi[t] sinvm ástvinvm i ęfstv tið heimsins
Bær 12333÷ Sigvrðr let þa bva fyrir ser a eyionni Froþvng i Thyri ok tok gislir af bondom
HákFris 42812÷ i þann stað sem henne (ɔ: ǫrkinni) var fyrirbvinn vndir vengi ęngla likneskianna
StjC 56525÷ mannenom er æcki iamnskylduleght. sem at hann meghe ... væll firir henne (ɔ: sálinni) bua
●JKr 34918÷ ok lætʀ þꜳ þegar vm dagiɴ bva fyrir þann stað J kirkiunni sem hann ætlaði at heilagr domreɴ skylldi vera
JBpA(2003) 3731÷ þeir menn gafv monnvm lif ok heilsv ok sogþv þa mega [var. + ser firír bua ueizlu þa her i heími er annars heims skyldi níota mega AM 573 4°]
var. Bret 26419 → Bret AM 573 4°¹ 41v13÷ en at sitia mer til hægri handar ok uinstri. er eigi mitt at gefa ẏkkr. helldr þeim sem þat er fẏrir buít af mínum feðr
~÷ var hun þar .xxx. vetra i þeim stad, er henni var med eingiligum hondum fyrirbuinn
~ lat.præparato
MMSpecH 359a8 (IX 102) MMA 53716÷ þessor uæntir mik at su hin sama se. sem þu hefir fyrir buit ok hugat þinum þionostumanni Ysaach
~ lat.praeparasti
Vulg Gen 24,14 Stj¹ 1368÷ i þann eylifan elld. sem dio᷎flinum er fyrirbuinn ok hans englum
~ lat.paratus est
Vulg Matth 25,41 Stj¹ 15225÷ bydr ek, at þer farit i þann stad ok fyrirbuit alla þa hluti gnogliga, sem þer siait ydr ok honum naudsynliga
Mar240a 42411÷ Er honum fyrirbuin nattueizla i þeim stad eptir skilnad konunganna, enn Fracka konungr hefir skipad sina reid i annan stad
Thom² 41131÷ postulinn kallar o᷎ngvan set hafa ok eingan hafa matt hugsa þa luti er gvd hefir fyrir buit sinum astmo᷎nnum
~ lat.preparavit
7724 KatB(2017) 777÷ og gack inn j einna stofu. og j bad er eg hefi þier fyrirbuit
~ eng.þat I shall make for the
9225 ÆvMið³⁰ 923÷ var þar [var. + fyrirbúin AM 453 4°ˣ “K”] hin pruðligsta veizla
var. EgM(2001) 122: AM 453 4°ˣ “K”÷ fyrir bva
~ lat.preparabis uultum eorum
1627 (Vulg Psalm 20,13) GlossPsalt 1729÷ fyrirbua bord
~ lat.dixerunt numquid poterit deus parare mensam in deserto
1245 (Vulg Psalm 77,19) GlossPsalt 1256÷ Sjá nú at þar er ǫðruvíss fyrir búit en þeir ætluðu; standa þar menn með vápnum og búnir til við tǫku
Hávˣ 544÷ so ad eg ... fyrerlati bygd mijna. þa er þu biost mier hier fyrer
JBpC(2003)ˣ 13630÷ Ek sa riki þat, er ykkr var fyrirbuit
~ lat.paratum
MelitoHeine 1141 Jón¹ˣ 42615÷ Var honum þar fyrirbuin ein stofa
MarD635ˣ 105115÷ leitar hann huggunar hiä gvude ef nädinn finndest, ad hann mætte umflüed gieta þad leikbod, er honum være fyrerbued
ÆvCallˣ 8416
● ‖ præt. part.: búinn fyrir [e-m] forberedt, parat, etableret ⫽ prepared, ready, established
●●● huorki ottadist hann mannfiolda nie vopna bvnad, og reyd oskialfandi til fyrerbv̈inna fyrersäta
ÞBpB 26613●●● (evt. búa fyrir def. 3) ris upp nu, ok et þa lute, sem þu finnr þer fyrirbuna
~ lat.apposita
42835 VP 42814●●● far nu ... til fyrir bvins rikis
~ lat.preparata ... regna
10324 KatB(2017) 1034●●● stendr þar fyrir buínn veizla
HG AM 152 fol 142ra33●●● hver ranglatvr madr. mvn skiott finna firi bven loga
~ lat.paratam
4224 Hóm238XVIII 426÷ þeir verða fyrirbvnir elldibrandar eylifs loga
~ lat.eternis incendiis preparatos
LibExcept 27722 StjC 40233÷ retlat folk, þat sem hann laðar til himinrikis hallar oc skipar i fyrirbunar fullsælu vistir
JBapt²A 88624÷ sua mikillar dyrdar ok fyrirbuins fagnadar
Mar240a 33727
3) [e-t] [með e-u] [e-m] tilberede ⫽ prepare
●●● hefer ... hver gnóga fǿzlo ... oc firer bvnar craser af almotcom gvþe
Mth²Cod645 1133●●● mvnvm ver fyribva vara vist
~ lat.præparabimus
VitAnt 13556 Ant 6329●●● neytid her þeira guds giafa, sem brædr hafa ydr fyrir buit med godfysi
~ lat.præparata
VitMaur 1048b15 Maurus 67125÷ hann byðr ser fyri-bua dyrlegre føzlor en bæiði nauð-syn licams eða tignar hans
~ lat.præparare
11727 Alk619 11716
í: búa í
[e-u/e-m] ligge (gemt) i (ngt/ngn), ligge bag ⫽ be contained/concealed in (sth./sby), lie behind
●●● ero hans pistolar lesnir um alla guðs kristne, ok byr þar enn i mikil nytsemð
Jón¹FrgA 43919●●● þarf ... Skilning til þess hvat i byr orðunvm
Gramm²W 5012●●● birtir þa Fridrekr, huat i honum bio
Thom² 3195●●● fleira býr í hingatkvámu minni, en þat, er ek hefi enn upp borit fyrir yðr
Hkrᴵᴵᴵˣ 18623÷ nauðigr bærsk ec við Ærling a sva hælgum dægi sem er i dag er. Oc vaðe er at fæigð byr i
ÓHLeg 6431÷ i þesso vinattomarki er konungr gerði til Islanz bioɢv [var. + undir ÓHFlat 23925] enn fleiri lutir þeir er siðaʀ urðv berir
ÓH 3266÷ or þeire borg er Menphis heitir er í þann tima hugðu margir mestan spaclek í bua
Alex 8324÷ þat bio i þeso male at allir lendir menn Magnus konungs hofðu sennt Sverri Konungi leyndar-bref
Sv 5524÷ J þeiri bok byr mansavngʀ mikill. en hann bannaði honvm at lesa þesskonar bækʀ
JBpA(2003) 1910÷ skyra sva helgar ritningar, at þat ⸢biauggi [var. byggi AM 84 8° “C”] í spurningu hans, at hann þottiz eigi vita, hvart guð sialfr mælti við hann
Páll²A 23914÷ var þetta tvifalligr spa-leicr, þviat hvartv‹e›ggia com fram siþan, þat er i hans ‹ordum› bio, at Þorlacr biskup var ‹sann-›heilagr maðr, enn Guðmundr þvrftti sialfr þetta embætti at fremia
StuᴵK 14218÷ i þi sem hann sor uidr lærit. huat er getnadarliminum er náálægt. byr sa skilningr. at hann sór þa uidr afkuæmi Abrahe
~ lat.Sed quia dicitur
HistSchol 6615 Stj¹ 13512÷ þu ert matgædíngr mikill ok ⸢ꜳ tu tana (!) [var. er þat til marks. at þu átt bolla BandM 667] þaɴ er Mat sæll heíter alldregi koma suo marger gꜹfger menn til þíɴ at þat uiti huat i honum byr nema þu eíɴ
BandK 6620÷ var þui lijktt sem tundur edur hniöskur være ȧȧ lagdur þann elld sem var j hanz hiarta, buande, hann ad vekia og vpp ad æsa
DínDrˣ 2613
● búa í skapi/... [e-m] [um e-t] [við e-n] være i (ngns) tanker/sind, ligge (ngn) på sinde ⫽ be in (sby’s) thoughts, be on (sby’s) mind
●●● Nu scal þat upp luca fyr yðr er mer hefir mioc lengi i scapi buit
ÓH 725●●● talaz þau við sin amilli huat huaru þeira byr i skapi við anat
Þiðrᴵᴵ 14812●●● Cato ... kallaði þo stormickla uarkunn a að honum biꜹɢi mikið i skapi um hefndina
Rómv595(2010) 3584●●● (proverb.) fatt sier ꜳ̋ kinn. hvad i briosti byr
Not604² 15829÷ hann matti þa eki gora annat en mela þat er i scapi bio oc syndi i þvi iafnlyndi
Mork 21511÷ Eigi byr þer litit i scapi. oc er þessi etlan meiʀ af cappi en forsia
ÓH 7313÷ er þess ván at langt myne í milli vera litilmenzco minnar. oc ahuga þess ens micla er ⸢þv mant nv hafa [var. þer byr i ⸢scape (var. brjósti AM 61 fol 82v***) AM 325 VII 4° “325 VII”, etc.]
var. ÓH 741: AM 325 VII 4° “325 VII”÷ Hvart scal ec konungs dottir męla þat fyr þer er mer byr i scapi
ÓH 1446÷ ec monda vilia helldr at hann fyndi þat at mer byr fleira innan rifia en kal eitt
ÓH 34315÷ mikill herr er comeɴɴ ȷ́ landit ... meþ enom mesta v friþi oc styriolld oc þat sama ǽ̨tla ec þeim í scapi bva at hallda slico fram
Jvs291 10211÷ þat byr mer i skapi, at fara eigi margar slicar ferþir, sem þessa
Orkn325I 16516÷ Sét hefi ek þik með betra bragði, eða hvat býr þér í skapi?
NjR 2226÷ þa er þannvug hafdi æigi lengi fram farit. þa lystiz bratt yfir huat honvm ⸢bio j skapi [var. hafdi leingi j skapi verid fyrer ástar saker vid Gud AM 380 4°ˣ “C³”, etc.]
ÞBpA 1869÷ synandi sua þa hiartaliga gledi sem i briostinu byr
Stj¹ 14132÷ skal hann tempra sik med megni, huat sem honum byr i skapi
Thom² 36819÷ ecki muntu mega leynazt firi mer ok ueit ek huat j byr skapinu
Ljósv162 4411÷ suo lizt mier a menn þa .ij. er þar standa hia þier sem nockut mikit ok eigi gott muni þeim j briosti bwa
Vikt 199÷ Ǫnundr var hljóðr mjǫk; ok er Þrándr fann þat, spurði hann eptir, hvat honum bjó í skapi
Gr 97÷ birtir þu þessa þijna bæn ad þier bijr eij lytid j hug
Adonˣ 1217÷ vil-eg, ad þier verdit af skorunngar, og seigid, huad ydur bijr i skapi
Fljˣ 10326÷ er mér þat ok sama í brjósti búanda, er ek á yðar eiginn þanka ok vilja formerki
KirjDˣ 202
milli: búa (á) milli/millum
[■] stå (hindrende) i vejen ⫽ stand in the way
saman: búa saman
1) [í e-u] bo sammen, have fælles husholdning, leve sammen (som mand og kone) ⫽ live together, share householding/a livelihood, live conjugally
●●● Ef menn bua saman oc tecr aɴaʀ þeirra við scogar manne. en aɴaʀ vill eigi
GrgKonᴵ 12619●●● Nu frælsasc þau þræll oc ambótt. oc bua bæðe saman
Gulᴵ 3333●●● Ef menn bua i grend saman
Gulᴵ 4017●●● ef fleiri menn bua i husum saman en einn
Landsl 11310●●● Vit ho᷎fum lengi saman buit með ast ok yndi. en nv ætla ek at bregða ockarri samuist
RRÓT 32018●●● gud viti at vid buim saman sem syskin
cf.en eigi sem hion
44312 Malc 44314●●● allir þeir kallar eða konur sem i meinbughum bua saman openberligha
StatPáll³ 75226÷ Þat syndiz mer macligt raþ at þit byggit saman
Mork 21820÷ huart þeirra sem af brægðr meðan þav lifa bęði. þa drygir þat hordom oc er þeim þvi þat rað at sættaz sem fyrst. oc bua siðan saman
ÁKr 399÷ ef hann uælldr þui at þau mego eigi saman bua
FrostKrᴵ 1505÷ ef fleiri menn bua i husum saman en einn
Landsl 11418÷ er þui þat rað at sættaz sæm fyrst vid gud. sidan sinn a millum ok bua sidan saman
BorgKrNᴵᴵ 30120÷ bva þessi veslv hion ⸢bþi samt [var. samann MarE 56712], ok i þeima sambvnaði verðr hon þegar hafandi at barni
MarS 3267÷ hann flutti til min mannz konu ... ok bad ockr saman bua ok binnda hiuskap
Malc 44132÷ Gerir pusan swa mykit at þo at meinbughi telizt a siðan þau hafua saman buit. swa þau verði at skiliazt. þa ero barn þeirra arfgeng
StatÁrni 83832÷ Þat syndiz mer macligt raþ at þit ⸢byggit [var. biuggit MHFlat 36727] saman
cf.sva metti til bera at ec launaþa þer liþueizlona með þvi quanfangi er bezt er i Noregi
2182-4 var. Mork 21820 → MHFlat 36727÷ geingr þath framm þȯtt illa væri ath þau biuggu saman ath landzlo᷎gvm
●MírmB(1997) 11015÷ betr þœtti mér, ef vit skulum saman búa, at þú hœgðir nokkut ofsa þínum
SigÞǫgl 10417÷ þau høffdu nockur aar samanbuid
DínDrˣ 513
2) komme ud af det med hinanden (på en bestemt måde) ⫽ have a (certain) relationship with one another
●●● þykki mér þat allmiklu máli skipta, at þeir frændr búi vel saman
Knýtl1741ˣ 18823÷ sw enn veyka og vesalꜳ hamingia er þier mun hier til fylct hafa. og er þui suo lauslig ath nu etlar hunn vid þic at skiliazt. ennda hafit þit leingi illa saman buit
SigÞǫgl 10822
til: búa til
1) [!] [e-t] gøre klar, udruste ⫽ make ready, equip
●●● bv til vagna oc valslavngvr. hesta oc herskrvða. vapn oc vistir oc allan tilbvnað
~ lat.instaura
Vulg 3Reg 20,25 StjC 59814●●● er þeir koma ꜳ isinn þa bio austmadrinn til veidarfæri Sighuatz
ÓH1005 6905÷ ⸢bio᷎ggu [var. biuggu AM 227 fol “B”] þeir til giafir. þær sem þeir ætladu at presentera Joseph
~ lat.parabant
Vulg Gen 43,25 Stj¹ 21629÷ var þeim þa hogginn gꜳlgi. Ok er allt var til buit, mællti Sveinn, at ...
Orkn 30119÷ Nv bvaz sveinarnir i brot oc ⸢*gengu til skips ok búa [BLAdd 11127ˣ “IIp”; non emend. bera] til *segl-ręiða sinn oc baðv prest efna við sig vm byrinn. Enn hann gengr til kirkio. Oc er þeir voro bvnir, draga þeir vpp *segl, oc kastar þegar vindi a, ok læigia eigi fyrr *segl fvrr enn heima
emend. StuᴵK 2281: BLAdd 11127ˣ “IIp” → ms. 54v33
● ‖ præt. part.: búinn til [■] gjort klar, klar, parat ⫽ made ready, prepared
●●● En er qveyqvor voro lagþar vnder mvngaz efni. oc alt vaɴdlega til bvet. þa gerþe non viþ taca
ÞBpCod645 92●●● hafit áðr tilbúna fjöl, dreifða með dupt, sem þér megit á leggja, þvíat kristnum manni byrjar í moldu deyja
GBpD 1575●●● á viðrkvæmiligum tíma ok ǫllum hlutum tilbúnum, skilðu þau sína stundliga samvist
Gr 28912●●● onngver menn vrdu tilbuner ... ad räda drauminn
cf.vidlätner
72814 ÓGeir49ˣ 7287÷ Ok at avllvm lvtvm til bvnvm
JBpA(2003) 1524÷ (Brandr byskup) lætʀ ... bva fyrir þann stað ... sem hann ætlaði at heilagr domreɴ skylldi vera. Ok er allir lvtir voru til bvnir. þꜳ biðv þeir þann dag
JBpA(2003) 381÷ at ollum lutum til bunum
JBpB(2003) 8034÷ Var (hann) þꜳ sidann ⸢utann tilbvin [var. vtanferd hans bvin AM 382 4° “B”]
ÞBpA 19912
2) [e-s] [sér] gøre forberedelser til, etablere ⫽ make preparations for, set up/establish
●●● sleit Knvtr konungr leiðangriɴ oc gaf leyfi ꜹllom monnom at bva ser til vetrvista
ÓH 4569●●● Hakon konvngr for vm svmarit norðr til Þrandheims ok let þar bua til vetrsetu
HákFris 54021●●● for Ynguaʀʀ þa heim. ok bio til veizlunnar ok let þa aul heita
EgM(2001) 4612●●● Þar hafði Olafr Tryggva son latit efna til kaupstaðar ... En ⸢er Eiricr iarll kom til landz þa efldi hann [var. Suein jarl let bua til kaupbæiar AM 61 fol] at Hlauðvm
var. ÓH 862 → ÓH AM 61 fol 84ra30÷ let þar bva til uetrvistar oc sat þar um vetrinn
ÓH 2292÷ bio þar til ueizlu mikillar ok bauð þagat fjolmenni miklu
EgM(2001) 1416÷ At liðnum .iii. mánuðum þá hafði Josefh búit til brúðkaups síns
MarS 2411÷ Erlingr bio þar tíl jolaveítzlv
Huldaᴵᴵ 32426÷ Erlingr skacki liet bva j konvngsgarðí til veítzlv mikillar
Huldaᴵᴵ 3285÷ Vm uetriɴ eptir var buit til iola ueitzlu konungi inn ꜳ Mærinni
ÓTᴵ 3511÷ helt inn til Nidar oss ok bio ser þar til uetr setu
ÓTᴵᴵ 14213÷ þegar eptir var til brvdlavps bvid
PartA 1257÷ er þꜳ buit til brudkaups
Harð 15017÷ Um vetrinn eptir var búit til jóla konungi inn á Mærini
Hkrᴵˣ 1937÷ helt til Niðaróss ok bjó sér þar til vetrsetu
Hkrᴵˣ 4028÷ En þá er hann sá, at þeir Nikulás Oddsson ok Eyjólfr ok ǫll þeira sveit var hrokkin aptr um siglu á Ógnarbrandinum ok þar var þá búit til uppgǫngu, hljóp hann þá upp á skipit til þeira ok eggjar ákafliga, at þeir skyldi herða sik
StuᴵᴵR11127ˣ 7019
3) [!] [e-t] tilberede ⫽ prepare
●●● naudsyn uar þat at þer byggit mat yduarnn til suo at þer ætit æigi hratt
FbrFlat 16229●●● Malus ... Tekur madur svo til buna sem kal
MedMisc 7730●●● uissulega uoru þar marger retter ok helldur uel til buner
~ eng.arayede
19635 Æv238XX⁷ 19617÷ Se herna dǫgorþ miɴ. bió ec til
~ lat.paravi
Vulg Matth 22,4 HómÍsl⁴⁴(1993) 74v18÷ er þad (ɔ: minþak) var tilbuit kom regn mikit ok toku þeir þa vatn af tiolldum
LdnHb105ˣ 720
● búa til matar/... [e-t] [e-m] tilberede (mad) (til ngn), lave mad ⫽ prepare (food) (for sby), cook
●●● drapu þeir ser þar elld oc biǫɢu til matar
ÓH 4062●●● by ek þetta hit litla til matar mer oc syni minvm
~ lat.faciam
Vulg 3Reg 17,12 StjC 5909●●● þer takit nestbaɢann ok bvit til nottvrþar yðr
SnE 5118●●● Eld kveykvið þér nú, sveinar! Hvárt skal nú búa til seyðis?
NjM 3289●●● var kio᷎t buit til bordz
~ lat.carnes paratae sunt
Dialᴵᴵ 1814 GregDialB 1812÷ kom nokvrr maðr til þin er þu biot vister til matar oss
ÓTOddS 13328÷ Þetta lið ... er eigi svá mikit slátr at oss nægist til dagverðar; ef þeir væri búnir oss til matar, þá mundi oss herfiliga getit vera
KlmA 35832÷ Mælti Þorgils fyrst, at brjóta skyldi stakkgarð ok leiða þangat hesta ok til matar skyldi búa
StuᴵᴵR11127ˣ 2822÷ Þorkell tók einn (grís) ok bjó til borðs
Vatnˣ 9931
● ‖ præt. part.: búinn til [!] tilberedt, forarbejdet ⫽ prepared
●●● hann spurþe litlo fyrer matmal, ef fiscr være til buenn
~ lat.haberetur in promptu
DialMartᴵᴵᴵ 20717 Martin¹ 57210●●● Nu bvtar hann (trét) i sunndur. og jnn nedra lut holar hann jnnan. og i þann lut er tilbuinn var lætur hann koma oll sín smídartól og sit fee
Þiðrᴵˣ 8223
4)
● ‖ præt. part.: búinn til [e-s] egnet/god til, i stand til ⫽ suited to, fit for, capable of
●●● ek em maðr gamall ok lítt til búinn at hefna sona minna
NjM 3309●●● þott ek se verr ⸢at skiotaðr [var. til buín GKS 1010 fol “Hr”] en hann firir vanheilsv sokvm
var. Huldaᴵᴵ 3058: GKS 1010 fol “Hr”●●● Hiarandj spyr nu huersu hann er buen til sundz. hann segizt sund bezt kunna af ollum j þrottum
Vilm 1692÷ Sigurðr var stor-orðr oc qvað hann vel til bvinn at hlavpa oc elta hest sinn
StuᴵK 7413
5)
● ‖ præt. part.: búinn til [e-s] nær ved, lige ved ⫽ close to, just about to
●●● engi villdi hialpa honum, en hann var buiɴ til fallz
ÓTOdd 1506÷ veggirnir bunir til brotz af atsokn hermanna
Stj³ 65311÷ kemr Gestr þar at sem Þorvaldr var búinn til falls
Bárð489 3529÷ suo lagdi Aunundur fast til at þeir Blauus bꜳruzt wt a felldarhornit ok bwner til fallzs
Vikt 269÷ þa war hon boen till nider falzss
DNᴵᵛ 4579
● er búit til [e-s] [e-m / með e-m] det er nær ved (ngt) (for ngn), det er lige før, der er risiko for (ngt) ⫽ it is close (to sth.) (for sby), there is an imminent risk of (sth.)
●●● ⸢honum þotti sem þa væri enn buit til ofriþar [var. ... þottiz þa spurt hafa, at miog ‹var› at komit ofridinum Hák81 4891] i Uikinni
HákEirsp 5685●●● Þeim var bvit ⸢til [var. vid Hák81 40720] dꜹða er þesso hofðo vpp slegit
HákFris 4496●●● foru þeir sua hardt at Lafrannze byskope at buit var ⸢till [var. vid AnnFlat 55510] at þeir munde suspendera hann
AnnL 26827●●● grípr til vápna, ok svá riddarinn, er nú búit með þeim til váða
KlmBˣ 17121÷ suefaðiz þa hugr Iarls en aðr uar buit til ins mesta uaða
HákEirsp 5689÷ er þá búit til bardaga, þvíat þingmenn slást í með vápnum
GBpD 1391
um: búa um
1) [e-t/adj.n.sg.] leve takket være, leve under (visse omstændigheder), have i vente ⫽ live on the basis of, live in (certain circumstances), live in expectation of
●●● (proverb.) þa ero vær betr halldnir a skipum, en a lande ... gott er nu ⸢um urugt at bua [var. heilvm vage (ɔ: vagni) heim at aka AM 533 4° “C”]
~●●● allt la folkit kyrt, þuiat eingom kom þat i hug, at þar mynde um annat at bua en um kyrt
ElisA 9611●●● En sa er rikr er ... hann hygzt æiga allt hæimillt. oc um urugt bua sakar valldz sins oc rikis
Streng 7213●●● i þvi felagi erv svmir vkristnir ... ok margir aðrir glœpa fvller ok bva aller vm eitt lán
~ lat.similiter gloriari possunt
20539 ViðrLS544(1995) 20513●●● fengu þeir honum bólstað skamt frá sér, ok bjó hann þó mjǫk ⸢um [var. af AM 426 folˣ “B”] þeira fé
GÞiðrˣ 19617÷ bua eigi aller vm eitt lyndi
BlFar 28027÷ þeir mænn er sitia i sulltz husi oc færa bufe eiga en tuau skylldar hiun bui vm ku eða kugilldi
FrostKrᴵ 1403÷ [var. huervitna þar sem hiun tuau leggia felag sitt saman ... skulu (þau) sua bua vm (var. vid AM 58 4° “Bf”) auð sem vm (var. við AM 58 4° “Bf”) afla NKS 1642 4° “Ec”, etc.]
var. Landsl 7619: NKS 1642 4° “Ec”÷ þæir menn er ... æighu færa bufe hældr en tvau skyldar hiun ⸢bui [var. megho vm bu‹a› GKS 1154 fol “C”] vm ku eða kugildi
JKr 36220÷ búa eigi allir um eitt lunderni
Jb 2487÷ Hallr bad menn hafa ok hallda ord Þorhallz þuiat þau riufazst ekki segir hann ok er vm heillt bezst at bua
ÞÞFlat 4208÷ aungum kom i hug annat en um trutt uæri at bua
ElisD 9639÷ (proverb.) gott er um öruggt at búa
Trist¹ˣ 6717
2) [e-t/adj.n.sg.] [við e-n] have for, have i sinde, pønse på, nære ⫽ have in mind, mediate, nourish (a feeling, etc.)
●●● oc byʀ þvi næst hvæʀr um grun við annan
Kgs 537●●● bio (hann) um svicræði við alla Birkibeina ef hann mætti þvi a leið coma
Sv 17011●●● ek get, at Hakon frænde mun bua æigi um heillt vit oss a þessum funde
Orkn 1141÷ segia at Velor konungs son muni bua vm suik vidr þa
Rómv226(2010) 15315÷ Sea mvn vera so᷎nn saga. þviat Biorn hefir lengi vm grun buit
Hallfr61 928÷ Hallr bað menn hallda orð Þorhallz. þviat þau riufaz ekki. segir hann. ok er vm heilt bezt at bua
ÞÞÓT 14715÷ þottizst hann þa vita, at um svik munde buit
Orkn 1152÷ *bio [non emend. bia] hann vm ueilręde vid hana
ÓTFlat 15235n.÷ hann hefði spurt, at þeir Knútr konungr vildi eigi um heilt búa við hann
Knýtlˣ 25110÷ Vilda ek ok svá gæta lífs míns ... ef þér ⸢byggið um nǫkkurn skoll [var. bjugguð um nǫkkur svik AM 1005 4°ˣ “W”, etc.] við oss
Knýtlˣ 25112÷ segir þat, at Þorgils mundi um engin svik búa, ok er hann eigi nær en í Skagafirði
StuᴵᴵR11127ˣ 1724÷ þat mun vera dóttir Erlíngs konúngs Íngibjörg, ok fóstra hennar, ok munu um brögð búa við þik, ok vilja oss feiga
SǫrlaStˣ 44328
3) [e-t/e-n/sik] [fyrir e-u] [með e-u] drage omsorg for (fx. ved at lægge klæde til rette om, berede leje for, slå lejr, lejre, placere, indrette/udstyre el. konstruere), sørge for, gøre i stand, sikre ⫽ look after (e.g. by wrapping warmly, preparing somewhere to sleep (in the open), placing, equipping or constructing), provide, arrange, prepare, secure
●●● Nu er loghlið a garðe þeim. oc sva um buet sem mælt er i lögom
GrgStað 45222●●● Siþan var buit um þa ... i seti oc lꜹgþuz þeir til svefns
ÓH 4048●●● ofdryckian bio sva vm at þeim syndiz þetta ollum gótt rað
HákFris 47927●●● setto hana (ɔ: ǫrkina) niðr i miðia tialldbvð er Dauid hafði aðr ręist oc vmbvið fyrir o᷎rkinne
~ lat.tetenderat ei
Vulg 2Reg 6,17 StjC 50514●●● heilagr domr Thomas postula var til kirkiu borinn ... oc var þar umbuit með dyrligum smyrslum
~ lat.condientes aromatibus pretiosis corpus
PassThom 1598 ThPost² 73418●●● var mælt, fyrir tryggðum ok búit um sem trúligast
NjM 2362●●● Þeir ... leiddu hesta sína í dæli nǫkkura ... ok hǫfðu svá búit um sik, at eigi mátti sjá þá
NjM 42917●●● Joab uar ... gyrðr ... tuieggiuðu suerði i umgiǫrð. ok þo sua umbuið at þegar var bert þo at æigi uęri brugðit
~ lat.fabricatus
Vulg 2Reg 20,8 StjB 54124●●● slo᷎gu þar vpp elld ok biuggu vm sueininn
HákFlat 527●●● Litlu fyrir nedan bruna var buit um mylnu eina
Thom² 30320●●● Grímr veiddi hundrað fiska ok bar heim til skála ok bjó um úti
Gr 2023●●● Hann kemur honum i sodul og ber ad honum klædi og bijr um hann, sem honum þotti vænligast
Fljˣ 7121÷ Tocu þeir tvær ungar kvigur ... oc beittu firir aurkina, er i var heilagr domr Bartholomeus postola, oc rann hon þa laus eptir þeim til kirkiu, oc var þa umbuit meþ allri dyrþ oc sœmð, sem menn hafþu framarst fong a
Barth² 76520÷ Sa maðr er land leigir ... á ... at viɴa alt a þvi sem hann vill ... þat er þarf til at botsama um hus eða garða. eða bua um andvirke sitt
GrgStað 4999÷ let Gregorius en fiorðe pave með þvi nafne bua um helgan dom Gregorius i petrs kirkio under alltera
GregFrg² 545÷ Biscup let þa bera helgan dom postolans i Mario kirkio, þar sem hans stoll var, oc let bua um vandlega
Mth⁴ 83937÷ þar scal hon liɢia á sem hogligast oc bvit sva vm at ...
Mork 1972÷ fer Sigurðr i skog oc byr um sic. oc nu gengr han oc hœgr stora viðu oc gerir i mikinn ælld
Þiðrᴵ 30910÷ hon kallar eptir honum. Lat vera nv sva bvit sem ek hefi um buit ok vættir mik at þa mvn lyða
Heið 7719÷ þottiz buandi hafa drepit hann. toc hris oc bio um hann. Siðan fletti buanði hann clæðunum
Sv 3216÷ kann vera at sua buim ver um. at þeir miðli meíra annat sinn
BǫglEirsp 4675÷ Síðan bar hann á smyrsl ok heilivág ok alt þat, sem græðiligast var, bindr um ok býr um með öllu heilsamliga
HG 469÷ aller hasetar skolu fylgia segli til kirkiu oc allum reiða oc bua sua vm at eigi spillizt
Landsl 4516÷ Þa bioɢu þeir um hana. ok grofo hana i fønn. ok vaufðo hana i kyrtle Guðmundar prestz. ok gengu sua fra henne
GBpA 7927÷ Vm morgininn fann Hallfreðr Audgisl dauðan ... hann bio vm Auð gisl eptir siðueniu
Hallfr 844÷ þeir þottuz sia sott a honum ok leiddu hann aptr ept[ir] skipinu ok biuggu vm hann
Hallfr 1274÷ Þorgerðr ... kvað nú Guðrúnu mundu eiga at búa um rauða skǫr Bolla
Laxd 2097÷ Nú skaltú sjá, hvar vit leggjumsk niðr ok hversu ek ⸢býg [var. bý *** “hin hdrr.”] um okkr
NjM 33024÷ í miðju var einn brunnr til döggvar ávextinum, ok forkunnliga um búit
Æv²⁷ 10823÷ er Verri þá eigi seinráðr at vellta upp klæðunum ... Býðr husfreyju at búa um sængina eptir
Æv⁹⁰ 2809÷ hann skal ... ⸢bua [var. lifa Landsl 10615] sua vm at eíghí kome slagh a uegge
Landsl1154 14320÷ Genngo til hus oc atv þar natt-verð. Siþan var bvit vm þa i stvfv, ‹ok lǫgðuz niðr til svefns›; oc var hon lvct innann
StuᴵK 20118÷ bvit sva vm at ...
Huldaᴵᴵ 4024÷ Sigvrðr hafðí haft a ser elldzvirkí. ok fnioskínn [i] valhnotarskvrn jnnan. ok steypt vm vtan vaxí. þvi er þess getíð at hvgkíęmlígt þottí at bva sva vm. at alldri mattí vavkna
Huldaᴵᴵ 26927÷ Þorvalldr vaknaði ok fann dukinn ok bio vm sem honum var kent
cf.skaltu ... vefia dukinum at utan ok um buk þer
9616-17 ÞorvTÓT 971÷ enn ofdryckian bio sua vm at ollum þotti þetta radligt er þeir toku vpp
HákFlat 10418÷ En Bjǫrn kvað svá mundu um verða búit, at bóndi mætti þessu vel una
Reykd 1971÷ ofdryckian bio sua vm, at ollum þeim þotti þetta gott rad
Hák81 46912÷ var hann jardadr j Kristkirkiu ... þar undir nidri sem hann hafdi buit vm leg Inga kongs, brodir sins, uppi j steinvegginum
Hák81 57925÷ suo uar skiput fylking ... at j onduerdri stod merki kongins ok sæmilega umbuit medur myklum hagleik
Rém 29330÷ hann ... hefer bwit vm vapninn j bagga sinum
Vikt 2214÷ hann hafði kníf tannskeptan, ok stakk upp úr katlinum, ok át af slíkt er honum sýndist ... Án þótti hann eigi varliga búa um sik; hann skaut til hans, ok kom í stykkit, er hann vo upp úr katlinum, ok datt þat í ösku niðr
Án 35725÷ Egill þessi hefir aðra hǫnd ok er kallaðr Egill einhendi, ok vinnr hann meira sigr með þeirri (hendi), sem af er; er þar búit um eitt sverð
EgÁsm 1114÷ hann var rammr at afli ok fullhugi hinn mesti, ok bjó þó mjök einn um sitt
GrL 15721÷ leystu þau nu Apriual enn fio᷎trudu hinn ij stadinn og biuggu um fol þetta. suo ath sem sijzt mętti nij uirki ꜳ siꜳ̋
Hect 15019÷ (hann) braut í sundr hrygginn í honum, bjó þá um sem honum líkaði ... ok sǫkti niðr í djúp
Hávˣ 926÷ tóku Harald hǫndum ok ætluðu at hengja hann. En er þeir bjoggu þar um, þá ...
Hkrᴵᴵᴵˣ 3074÷ Mikill hryggleiki var þar á mǫrgum mǫnnum í því heimboði, þar til er byskup var grafinn ok um hann var búit
Hungrvˣ 10213÷ Svá muntu um búa í dag, at þurfa mun fjárins
Vápnfˣ 622÷ (þeir) biuggu vandliga vmm þat er epter var
Þiðrᴵˣ 386
● búa um lík
●●● Lóg helga daga alla er monnom rett. at bva vm lik. oc gera kistv at
GrgKonᴵ 89●●● biuggu þeir vm lik Þorolfs epter siðueniu ... settu epter hann bautasteina
EgM(2001) 323÷ bvit var um lic Asbiarnar eptir siþ þeirra
ÓH 3234÷ bvendr tocv lic Erlings oc bioɢv vm
ÓH 48510÷ let Hringr konungr þa taka lik Harallz konungs ... ok þua af bloð ok bua um uegliga eptir fornri siðuenio
Fornk 249÷ þeim varða við lꜹg ef þeir bva ei vm likin
Heið 9620÷ hann tok vpp lik hans ok þo. bio vm siðan sem siðuenia var til. grofu þeir þar grof
EgM(2001) 8522÷ Biøggu siþan prestarnir vm likin
StuᴵᴵK 1292÷ Kristín konvngs [dottir] bío [um lik] Jnga konvngs
Huldaᴵᴵ 30710÷ ef vmaghe finnr lik ... þa skall sa er næstr byr ... ⸢skyldazt uið vmbunað oc flutningh [var. vmbua þet oc flytia GKS 1154 fol “C”, etc.]
var. JKr 35213: GKS 1154 fol “C”÷ bua þeir nu um lik hans
Eym 1303÷ Var þá búit um lík hans eptir þeirra sið
EgÁsm 337÷ toco siðan liket Magnus konongs oc biuggu um virðulega. sættu umbunaðen i lypting a konongs skipi
FskBˣ 24718÷ Kristín konungs-dóttir bjó um lík Inga konungs
Hkrᴵᴵᴵˣ 42611÷ Lík Benedikts var þvegit ok umbúit ok svá annarra manna, þeirra er þar hǫfðu látiz
Knýtl1741ˣ 14811÷ Tóku þeir nú lík Arnkels ok bjuggu um ok fœrðu til graptar
Ebˣ 10314
● búa um skip
●●● Hrútr setr upp skip sitt ok býr um
Laxd 545●●● þeir hofdu buit vm skip sitt
GullÞ 94÷ Síðan réðu þeir skipinu til hlunns ok bjoggu um
NjR 2121÷ lætr nu upp setia skip sitt ok bua vm uel
Heiðy 10514÷ for Þorolfr til skips sins. ok let þat vpp setia ok vm bua
EgM(2001) 5915÷ Vm haustið foru þeir ... til Isafiarðar ok settv vpp skip sitt ... ok bua vm
Fbr 3112÷ Nú koma þeir aptr er með skip manns hafa farit, þá skulu þeir upp setja skipit ok búa svá um sem áðr var
Jb 2619÷ Skipid var up sett og ummbuid
Fljˣ 2611
undir: búa undir
1) [e-u/e-m] leve under (vilkår, etc.), være underkastet, være undergivet, være udsat for ⫽ live under (a condition, etc.), be subject (to sth.), be the victim of
●●● Elligar være þeir gœysi marger. Er giærnna villdu vndir þesso boðorðe bua
Menota: 47rb6 BarlA 8526●●● verþr honom engi motstaþa ueítt en ꜹllom þiccir þo illt undir hans rici at bua
Mork 19120●●● Hart þickir oss vndir at bva þvi þvnga anavðaroki sem feðr þinn setti a oss
StjC 5789●●● skal sa er skaut ⸢undir somu refsing bua oc [var. slika refsing firir taka sem] hinn er lagðe með knifi
Landsl 6017●●● þetta folk er í miklum nauðum ok vandrædum er vndir honum verðr at bua
ÓTᴵ 2274●●● Þeir Án ruddu götu fyrir sér, ok lömdu á tvær hendr; þótti konúngs mönnum þar eigi gott at búa undir
Án 35512÷ oc hægomligan atrunað langrar villo ær hann hafþi undir buit
BarlB 22323÷ þotte monnvm ok þunct vndir at bua ologum þeim
RbEM (*1282) 136÷ þotti maurgum hann ofsa maðr mikill ⸢ok þotti hart undir at bua [var. at þungt þotti at bera Sv 4434]
SvEirsp 2954÷ þa skal sa er skaut vndir samu refsing bua
Landsl 6019÷ skipi sa þui sua at gud hafe sꝍmd af. hann sialfr salo hiolp. þeir gagn er vndir skolu bua
Landsl 17813÷ Klerka sueinar aller skolu bua undir slikri lyðskylldu við konongdominn sem aðrir þegnar
RbEM (*1281-1282)² 836÷ drega sik vndan lidskyldu uid kongdomen þæiri sem at forno oc nyiu hefir veret vndirbuit vm sectir
RbEM (*1281-1282)¹ 3225÷ profaster oc adrer lerder men hafa þynght þeim meir i tivndar gerdom oc adrum nymelom heldar en han hefir uan veret vndir at ⸢ba [var. bua AM 309 fol “B”, etc.]
var. RbEM (*1290) 1726: AM 309 fol “B”÷ þat riki er þa kemr ne᷎st man vera hart ok illt undir at bua
Rauð4 6802÷ þa skipi sa þui sva at guð hafe sꝍmd af. han salo hialp. oc þæir gagn er undir bua
Bl 28823÷ ef þér gerið til mín sem til annarra, þá er eigi ráðit, nema ek sveigja þat at yðr, at yðr mun þykkja hart undir at búa
NjM 1496÷ Lǫg hafið þér at mæla ... þó at hart sé undir at búa
NjM 16515÷ Bergþorr Ion son var þar með biskupi, ok hafði hann nær X tigv manna; þotti bo᷎ndvm þvngt vndir at bva, oc þolðo þo vm rið
StuᴵK 33517÷ aðrar nyiar ꜳlogur. þær sem þeir hafa æigi furr undir buit
DI II (*[1309]›AM 350) 3666÷ Grettir ... gerði mǫrgum harðleikit, ok þótti flestum þungt undir at búa
Gr 16620÷ Og er þad var uti romade mugurenn og talde ad omatulegt være ad ⸢*bua [AM 1041 4°ˣ “B⁴”; non emend. bra] under *hvoru tveggja
emend. ÁBpˣ 7920: AM 1041 4°ˣ “B⁴”÷ mundu menn þá eigi búa undir slíkum ofsa
Knýtl1741ˣ 1063÷ Nú er þat boð Knúts konungs til allra þeirra manna, er undir hans ríki búa ... at ...
Knýtl1741ˣ 12114
2) [e-u] [e-m / með e-m] [í e-u] ligge under, ligge bag, stikke under ⫽ lie behind, be at the bottom of
●●● lavc hann þa upp við þa erindi þau er undir bioɢv ferðinni oc sagði þeim at hann villdi hafa scatt af Fęreyiom
ÓH 3328●●● Er mér á grunr, hvat undir býr þessu boði
Glúm 6723●●● J þessu vinattumarki er konungr gerde til Jslendinga bjuggu enn fleire hlutir undir sem sidar urdu berir
ÓHFlat 23925●●● þo at þetta væri yfirbragd ꜳ þeira ferd, þꜳ bio þo hitt unndir, at þeir skylldu leita at Gisla
Gísl 604●●● þér vitit gjörst hvat yðr býr undir (hvilken risiko det er for jer ⫽ what the risk is for you) at girnast eina útlenda mey, þótt hún sé fríð, at hafa fyrir þat í hættu þá gripi yðra, at óvíst sé, at aðra fái slíka
Mág² 2127●●● Alexandr tok blidliga hans ordum. En brosti þo i hug ser er hann vissi hvat undir bio med honom
TrójO¹ˣ 482÷ røða þeir sin i milli hvat undir man bua orðsendingunni
FærÓH 36114÷ þat bio mest vndir ferþ aka til Gꜹtlaɴdz at haɴ baþ dottor jarlins
Jvs291 3814÷ enn þo bio her ⸢vndir þat [var. flátt vndir Gyð(1995) 761] sem siþan kom fram
Gyð238(1995) 7611÷ Hitt bio ræyndar vndir. at ...
~ lat.Saul ... reputabat
Vulg 1Reg 18,17 StjC 46722÷ Konvngr sa þegar hvat vndir þessi bęiðni bio af hendi Adonie
StjC 5553÷ vil ek at þv foruitniz huat vnder mun bua bæn þessi
EgM(2001) 18020÷ lǫgðu margir þat til orðs ok þóttusk eigi vita, hvat undir myndi búa
NjM 10614÷ verðr nú rómr mikill um höllina at þersi maðr heimtir æ penninga at kóngi, ok segja illt mundu undir búa
Æv⁸¹ 23011÷ Eɴ þat bio þar vndir. at hann uilldi taka rikit vndir sik
Gyð(1995) 53÷ Blidr er hann vid husfreyiu sina, sem ecki bui vndir, þvi kann hon æigi at varaz settar flærdir
Mar233 2943÷ er þetta sannara en þat er vandir menn grunuðu at v dygð mundi undir bua ockrum kiær leikum
ÓTᴵ 1578÷ þier vitvd goþir felagar ⸢huat vnndir byrr varri ferþ [var. hvar va̋r ferd stendr af TrójO¹ˣ 257]
TrójS 2519÷ Seg nu Bardr huad byr vnder sendingum þessum
Krók 2415÷ lꜹc hann þa up við þa ørendi þꜹ er undir bioɢo ferðiɴi
FærKˣ 911÷ rǫða þeir sin a milli. hvat undir mun bua orðsendingonni
FærKˣ 949÷ lítit mark ætla ek at slíku; eða hyggr þú, at hér búi nokkut annat undir?
Knýtlˣ 21317÷ Riðu þeir þegar af mannamótinu suðr yfir fjǫrur, ok grunuðu menn mjǫk, at nǫkkut mundi undir búa þessarri ferð
StuᴵᴵR11127ˣ 24721÷ Eigi munda ek bundit hafa vinfengi við þik, hefða ek vitat, at þetta mundi undir búa
Vápnfˣ 347
3) [e-t] [með e-u] sørge for (i det skjulte), lægge planer ⫽ arrange (secretively), contrive
●●● Nu er sua undirbuid, at þeir Lofuis konungr ok Thomas erchibyskup mega tala sinn kiærleik
Thom² 4244●●● fyrer þa̋ adra so᷎k ad hann hefde underbued med handsolum leynelegt hionaband viliande vefeingia med þessu leglegan hiuskap
DI IX (*1523›Lbs 62ˣ) 13113●●● Bauð hann sættir ... Ok með því at þeir vissu áðr, hversu þeir hǫfðu undir búit, þá gengu þeir at ǫllu þessu glaðliga
Hávˣ 566
upp: búa upp
[e-t] rede (seng) ⫽ make up (a bed)
●●● hann átti útibúr þrjú, ok váru þar búnar upp hvílur í
NjR1908 25120●●● bað búa upp hvílu sína ok kvaz liggja vilja
Æv⁶³ˣ 17712
út: búa út
[e-n/e-t] [til e-s] udruste, (udruste og) udsende (ngn/hær) ⫽ equip, (equip and) send (sby/army) on their way
●●● (mul. fejl for býðr, cf. var.) Siþan ⸢byr (sic ms. 22vb³⁸) [var. býðr Hkrᴵˣ 2786] Haralldr konvngr her v́t vm allt sitt riki
HkrFris 10428●●● ⸢Þú skalt búa [var. Bú út AM 567 II 4° “D”] þúsund vel tygjaðra riddara, ok ríð eptir þessum þorpurum
var. Rémˣ 966: AM 567 II 4° “D”●●● Gibbon ok Plvto bua vt vvigan her til Saxlandz
Gibb 865
við: búa við
1) [e-t] leve af, leve med (visse vilkår), udholde, nøjes med ⫽ live off, live with (certain conditions), tolerate, make do with
●●● hann gefr storar eignir ollo þesso liðe. oc þar með sva mikit lausafe. at hveʀ hafðe allt yfret við at bua
Alex 9326●●● engi ma við astar leysi bva
ViðrLS544(1995) 19719●●● þv byr við eilifa ast ok biðr eilifra avmbvna
ViðrLS544(1995) 2078●●● tekr Þorgeirr vpp skammrifit ok skerr, en Butralldi byr þa við ostinn
Fbr 368●●● ef sundr skipt er lǫgunum, þá mun ok sundr skipt friðinum, ok mun eigi við þat mega búa
NjM 2721●●● annarr þeira bjó við málnytu ok hafði bæði kýr ok ær at búi
NjM 3872÷ Var hann ok minv riki illr ok vþarfr sva at varla matta ek við bva
Skáld 45331÷ [var. huervitna þar sem hiun tuau leggia felag sitt saman ... skulu (þau) sua bua vm (var. vid AM 58 4° “Bf”) auð sem vm (var. við AM 58 4° “Bf”) afla NKS 1642 4° “Ec”, etc.]
var. Landsl 7619: NKS 1642 4° “Ec”÷ forn kristinsdoms bolkar skal standa um tiundar gerdir. fiar sektir oc vm alla adra luti er lerder men eigu at hafa ... oc men uaro uaner uid at ⸢ba [var. bua AM 309 fol “B”, etc.]
var. RbEM (*1290) 185: AM 309 fol “B”÷ hinn er ok réttr í búakvið, er hann býr við málnytu, ok þó at hann leigi landit
NjM 38718÷ ok bað alþyðv firir sia við hvat menn mętti bva fyr en samþyckia nockorvm ǫðrvm lǫgvm
ÁBp 489÷ Bu nu vid slikt fyst sem þer er bodit um. kenn mer engann sann
SSlef 205÷ wid þat þickiumz vær eigi bua mega
DI II (*1302›AM 137) 33517÷ og þad ef nockud finst þad j bok er menn þykiast ei meiga vid bua, þa vilia þeir þess med skynsemd meiga frammleidiss ur bidia
ÁBpˣ 792÷ Taka bœndr þat ráða, at játa konungi þat alt, er hann beiddi; var þat þá fest með þeim, þvíat bœndr máttu eigi við hitt ⸢búa [var. sœma AM 180 b fol “B”]
Knýtl1741ˣ 7412
2) [e-t/e-n] handle (ilde) med, behandle, opføre sig over for (ngn) (på en vis måde) ⫽ (mis)handle, treat, behave (in a certain way) towards (sby)
●●● Sart byr þv nv við mic Þora
Mork 41311●●● Nu minnir mik sarlega huersu niflungar ⸢biogu við [var. lieku AM 177 folˣ “B”] Sigurð svein
Þiðrᴵᴵ 30321●●● Þorstæinn ... skal æigha alla tiltolu sokn ok rett a ollum þeim monnum sem a nokkorn haatt hafua vloghlega ædr vretligha buit vid fyrnefndar iardir
DN IV (1348) 26930●●● illmannliga bjóttu við þína gesti
Án 34512÷ konungr ... qvaþ O. omacliga vid sic bua
OddMork 25715÷ let þat ovarliga bvit viþ slican maɴ
Þing¹Mork 36818÷ Konungr svarar, kvaz hafa illa gipt dottur sina ok kuað æigi uera undr fyrir þa sok, þott hon hefði illa við hann buit
Fornk 711÷ segir, at hann uiꜱsi ogerla, hversu þꜹ bioɢu við hann, Helgi ok Ꜹðr
Fornk 714÷ þer feðgar mvnvð sva vilia við bva alla, sem við mik; þvi at leingi hafi þer setið yfir minni sęmð, nęr sem gvð anna mer hefndanna
Bær 10742÷ hvat væntir þik, hversu ek mun við hann hafa búit?
Glúm 1016÷ hann er bundinn en eigi drepinn ... Ottaʀ segir. ovirðuliga hafi þer við hann buit
Hallfr 3811÷ rez Þiostarr i ferð með þeim, með þeim kosti at þeir festu honum at gera Dugfusi ekki mein, enn bua við Biarna, sem þeim likaði
StuᴵK 38329÷ tok ek ok mest fyrir þa skylld við ykkr at ek þottumz sea huersu erfiðliga Þrandr mundi við ykkr bua. ef þit værit þar ꜳ hans ualldi
Fær61 2113÷ spyr Heidrekr, huat þessi madr hefdí gert, er suo uar uid buít
HeiðrR 3817÷ Lítt langar hann nú til Íslands, er hann veit þaðan tíðendi, ok hversu þat Þórðr hafði við hann búit
BjHˣ 12517÷ Ábóti segir þat ljóst fyrir augum, at við hann var rangliga búit
StuᴵᴵR11127ˣ 17714÷ (hann mun) vilja búa við oss sem aðra fyrr
Vatnˣ 5024÷ gaf hon ok honum j sama hanðrbande þan sama ret sæm hon a en nokor hefuir orethliga ifuir fyrnemdæ jord faret eðr ologhliga viðrbuit
DNᴵ 3217
3) [e-u] gøre forberedelser (til ngt), træffe foranstaltninger (til imødegåelse af ngt) ⫽ make preparations (for sth.), take precautions (against sth.)
●●● se allt hueiti þat hirt ... ok se þaleidis uid ⸢buit [var. buiz AM 227 fol “B”] eptirkomanda þeim VII aara sullt. sem aa man leggiaz allt Egiptum. at landit eydiz eigi
~ lat.praeparetur
Vulg Gen 41,36 Stj¹ 20318●●● war þa þegar bwit vid agætri veizlu ok var Fulgida sett aa brudbeck
Vikt 474
● ‖ præt. part.: búinn við [e-u] rede, forberedt på, parat til (at møde), udrustet, rustet til, indstillet på ⫽ prepared for, ready to face, equipped, mentally prepared for
●●● Nu fyrþui at þeꜱ er a éinigri stundo ørvǽnt at dauþiɴ comi at hendi. þa scylldim ver a vallt vera viþ bunir. at eigi comi haɴ þa er sítz varir ef hans er gléymt
HómÍsl⁴³(1993) 73r8●●● þv sazt a hesti þinvm vel við bvinn oc vildir eigi dvga mer ne nær coma
Þiðrᴵ 20414●●● lætr (hann) standa sinar fylkingar viðrbvnar firir innan oll port oc til skipaðar at beriaz
Þiðrᴵ 2763●●● Þat hygg ek ... at þv þvrfír lítt at fysaz þess fvndar. at við eígim illt saman. er ek við þvi albvínn þegar þv vill
Huldaᴵᴵ 28214●●● þeir váru eigi svá viðbúnir sem inir fyrri, því at þessir höfðu hvárki brynjur né hjálma
KlmA 34829●●● Hergeirr konungr varði vel ok drengiliga, en þó var hann eigi við bardaga búinn
HálfdEyst 951●●● vert vit aullv jafnn buin ef nockur vill þig aleita
ÆvBónd 7321●●● var hann þꜳ betvr bvinn vid mivkvm kossvm. en stridvm vopnvm
~betr vidbuinn þa kossum en vopnum
Ambr 3613 AmbrReyk 6934●●● hann var lítt viðbúinn úti at liggja
Gautr¹ˣ 316●●● ef ek hefda werit vakandi og vid buinn þa hefda ek mik vel vart
Þiðrᴵˣ 19721÷ at þa være vel viþ buiɴ er haɴ kømr
HómÍsl⁴³(1993) 71v14÷ þá er H. þóttisk viþr búinn, þá lagþi hann til bardaga
Ágr 413÷ her em ec nv beint viðrbuinn
~ lat.ecce præsto sum
VitAnt 13234 BarlA 4610÷ byðr allum at væra væl viðr bunum
Kgs 824÷ oc sa at hann stoð þar næʀ hanum mæð drægno sværði oc buinn við at hogga
Kgs 10138÷ takiz oʀosta þa heimti varir menn saman scip sín. oc se bunir ⸢við [var. til AM 68 fol “68”; |V÷-2:] at tengia ... En er festiz oʀostan. oc scipin hafa saman bunndiz ...
ÓH 905÷ þeir varo ecki viþr bvnir
Jvs291 391÷ oc vilia vera viþ ꜹllo vmbvnir þót vlfr take ꜹþvelliga á
Jvs291 10714÷ mætta ec varla þess synia þer er þv biðr þo at ec sia eigi iamvel við bvinn sem þv ert
Þiðrᴵ 1782÷ varo þeir þa ecki við bvnir braðvm bardaga
Bret 25617÷ þorarinn ... uekr upp fylgðar menn sina ok biðr þa upp standa. ok klęðaz. ok eiga við buit. huat sem at hondom ke᷎me
GBpA 2225÷ þeir ... gerðu þá orð kristnum mǫnnum, at við búnir skyldi vera
NjM 2704÷ vor herra ihe xc kallar þa huern er hann er bezt vid buin
IslDipl (1431) 28939÷ Keisarinn geck i mot drottningunni fio᷎lmennr ok þo ⸢betr vidbuenn þa kossum en vopnum [var. vapnlauss AM 238 X fol “Fr.”]
Ambr 3613÷ oss þickjr gott at uera uid buner ef no᷎ckur uill ‹oss› *uont
Vilm 18615÷ uar þeim kongs-monnum auduelt um at ganga, er þeir Aki og hans menn uoru ecki uit buner
Jvs510 612÷ ok farið nú í stað aptr sǫmu leið, svá at karl verði sízt við búinn til at bregða þeim undan, ef þeir eru þar
Hrólfˣ 57÷ mun ydur þa̋ sva synast sem þeim sie meiri þǫrf vopnanna sem nű er minnur vid bűinn ok meir hefur a̋dur sinna vapna neitt ok
TrójOˣ 20211÷ hefder þu funndit hann vakanda og vidbuinn þa hefder þu hinn verra lut
Þiðrᴵˣ 18925÷ skulu nú tveir várir menn, þeir er minnst eru viðbúnir, reka klyfjahestana fyrr út til Eyrar
Ebˣ 16025
4)
● ‖ præt. part.: búinn við [■] i stand til ⫽ capable of
●●● eþa hvat iþrotta er þat, er þer felagar þickiz vera við bvnir?
SnE 546●●● ok hafdi þa en mikit gott þat af ser at midla j kenningum sinum. er hann var adr trautt jamual ⸢vid buinn [var. til fæʀʀ AM 383 IV 4° “C²”, etc.] sem nv
ÞBpA 1835
5)
● ‖ præt. part.: búinn við [!] potentiel ⫽ potential
●●● sem honum liggi lifs haske uið ⸢buinn firir [var. ÷ ]
Landsl 573÷ aðrer ⸢frendmen [var. fiandmen GKS 3262 4° “Na”] uiganda þæir sem honum liggi lifs haske uiðbuin firir
Bl 21619
● er búit við [e-u] [e-m / með e-m] det er nær ved (ngt) (for ngn), det er lige før, der er risiko for (ngt) ⫽ it is close (to sth.) (for sby), it is close to happening, there is the risk (of sth.)
●●● (hon) sagði at þa væri buit við geig miklum með þeim feðgum
EgM(2001) 4825●●● var þá við búit, at skipin mundu rifna at endilǫngu
ǪrvM 366●●● uar þessi uegur ... sua hallr at iafnan uar buit uit falli
Dugg681a 653●●● er Samsoni buit [var. + uid AM 589 b 4° “B”] at kafna
Sams 1510●●● fengu henni þessi tíðendi svá mikils, at hon fell í óvit, ok þótti henni við dauða búit
HálfdEystˣ 10513÷ var bvit við vaða miklum
HákFris 42628÷ uiþ þvi er buit at ec mona sonlꜹs uerþa
~ lat.vt iam quoque
PassBlas 340b12 BlasA623 3626÷ Hrafn ... hio streingina ok rak skipit vpp áá leirur. ok buid vid skip broti
Gunnl 3715÷ gerðiz þraung mikil ok buit vit bardaga
Dpl 1518÷ konungr uill þat ok eigi. var þa ok buit við at gaungu
ÓTᴵ 355÷ þeim þótti við því búit, at ǫll mundi í sundr brotna
ǪrvM 429÷ Foru þeir sua hart at Lafranze byskopi at buit var ⸢vid [var. till AnnL 26827] at þeir mundi suspendera hann
AnnFlat 55510÷ vid þui uar buit at allr þingheimrin mundi berjazst a
Fær 12622÷ var buit vid voda sialfum
Hák81 3636÷ þeim var buit vid dauda, er þessu hofdu upp slegit
Hák81 40720÷ nu er huorumtueggium buit uit uoda. þuiat suo stor sar ueiter huor odrum at nu eru bader buner til bana
Rém 29629÷ Buid var vid, at ver mundum litid fá af veide skap þessum ef ecki hefde Refr ... synt sinn dreingskap
Krók 161÷ tokv þeir suo fast j mote at uid þui uar buit at þeir munde fꜳ̋ sigur
Jarlm¹ 329÷ Fek Laurencius af Sigurdi ok hans monnum. morg at yrdi ok hotanar ord. Suo uidur þui uar buit at honum mundi uarla ohætt at ganga ut af kirkivnne
LBpB 1232÷ hann gripr Alanus og tekur ath ser suo fast ath Alanus þickir uith þuij buith ath hann mune brenna og brotna ÿ ser huert beinn
Hect 12019÷ honvm var búit við óviti af hættri blóðrás
StSt1228 3667
● er búit við sjalft/sjalfu [■] det er lige før (at ...), der er risiko for ⫽ (sth.) is on the verge (of happening), there is an imminent risk of
●●● var þá við sjálfu búit, at þeir myndi berjask
Gr 8514●●● var við sjálft búit, at hon mundi skilja við hann fyrir þessum sökum
Þórð²ˣ 21116÷ var búit við sjálft, at þeir mundu berjazt
Bós 84÷ váru þá allmiklar sviptingar; var þá við sjálft búit, at Jǫkull mundi falla
Kjaln 707÷ er Austvestan heyrde hliod þeirra þꜳ uar uid sialft buit at hann munde eigi standazt
Jarlm¹ 538
● búit við [■] det kan nok/vel være (at ...), mon ikke ⫽ it may well be (that ...)
yfir: búa yfir
1) [e-u] indeholde, rumme ⫽ contain
●●● (proverb.) þat kann þo iamnan henda at litill bucr byr yvir miclo vite
~ lat.modico prestat ... corpore maior magnipotens animus
Alexandreis 20016 (VIII 33) Alex 1171●●● framhlvtr ormsíns byʀʀ yfir eítri
Huldaᴵᴵ 413÷ stafriɴ brotnaþi ... þa vas set v̇fir hvi stafriɴ hafþi bvit oc vas þar gvll mikit
Nik655 47÷ Sia scalltv aþr baɢa þenna er ec hefi yfir hverio hann bvi
OddMork 2565
2) [e-u] holde skjult, ruge over, pønse på ⫽ keep hidden, have in mind, meditate
●●● mer liz sem hann mun bua yuir nockorum storraðum við yðr
Þiðrᴵᴵ 1701●●● hann byr yfir miklo i sino brioste, eða hann hendir þa nøckura lute, er betra være skarþ i e᷎tt varre, enn þar sem nu sitr hann
StuᴵᴵK 18714●●● sagdi honum þeirra uittal og ath hinn okunni madur þikizt yfir miklu eig‹a› at bua
Hect 1422÷ scal ec eigi lengr ... fylgia þeim flokke er yvir øngu byr nema flęrð oc velom
Alex 10621÷ menn þottuzt þat eigi vita, yfir hverium braugdum hann bio
Ragn 16611÷ eigi úþessligr í yfirbragði at hann muni yfir brögðum búa
Klma 49227
3) [!] [með e-u] dække til ⫽ cover up
C. búa sik
1) [e-s / til e-s / í móti e-u] forberede sig, gøre sig klar, gøre sig klar (til at drage af sted) ⫽ prepare oneself, make oneself ready, make ready (to leave)
●●● (hann) byr sek ecke þi siðr færðar
~ lat.se præparabat ad iter
23029 Thom¹ 23011●●● bio Finnbogi sik af Grǽnmo
Finnb 2813●●● brøðr ⸢bva sik ok sína luti [var. buazt Holm perg 1 4° “E”] i motí hatiþinni
~ lat.se suaque omnia paraverunt
PVenDeMir 88026 MarS 18324●●● Síðan váru hrossin saman leidd; Gunnarr bjó sik at keyra, en Skarpheðinn leiddi fram hestinn
NjM 15016●●● konungrinn ... bydr Thomase canceler, at eptir konungligum uana bui hann sik til heimferdar
Thom² 31129●●● skulum vœr oss suo til suefns bua sem til dauda
Mess²625 3627●●● hver sem ... þessa urt vill taka j lækidom hann skal bua sig til ok tempra .vii. dagha adur
~ da.sik withær bo
HarpS 8125 MedMisc 7124÷ at huerr ihugi með allre kunnasto oc koste með ollu afle freme ok fullgere með ollum fongum at bua ok bœta sialvan sec til rikis guðs með somasamlegum siðum ok goðom athævom ok hælgom lifsænda
Menota: 17va22 Streng 414÷ þa biogge hann sek til þessa fundar
~ lat.se præparabat
4736 Thom¹ 4719÷ at honum mynde eige ohǽtt vera at ganga a konungsens valld, nema hann bygge sek sva
Thom¹ 10319÷ Þá draga þeir lið at sér ok hrinda skipum á vatn ok ⸢búask [var. byggvz AM 325 VIII 1 4° “325”]
var. Hkrᴵˣ 24116: AM 325 VIII 1 4° “325”÷ oll hirð skal sik till þings bua oc sem virðulegazt se oll þæirra meðfærð
Hirð 39523÷ Bið min vm litla stvnd, þviat ek skal ⸢bva mik [var. buaz MarS 31918] sem skiotaz
Mar655XXXII 5827÷ þa þeir bivggiv sig til. ath gera þat er haufdu adr firi hugsat
~ lat.ceperunt iter
TransMarA 11829 MarFramf 33120÷ Siðan herklæddusk þeir, ok bjó hverr sik ok sitt rúm
Hkrᴵᴵᴵˣ 5314÷ er hann frétti, at Vǫðu-Brandr var ut kominn, þá bjó han sik. Þorkell spurði, hvert han ætlaði
LjósvLˣ 12825÷ baud hann ... at hann skal sik bua
~ lat.se pararet
HFars 179710 MarD635ˣ 67621÷ Þeir báru þegar upp erendi sín, er þeir kómu. Stóð Þórðr þá upp þegar ok bjó sik
StuᴵᴵR11127ˣ 24726
2) [til e-s / í e-t] [móti e-u] [með e-u] udruste sig, ruste sig ⫽ arm oneself, prepare oneself (for battle)
●●● hann bio sic með guðligom crauptum vel oc vaskliga motj aullum fangbrogðom fiandans
BarlB 2288●●● sendir hann boð ... at hverr skal sik búa sá er vápn má bera
Æv¹¹ 3817●●● Heinrekr konungr ok Thomas canceler bua sik i herferd sudr um sio
Thom² 3116●●● þeir siꜳ̋ fylkingar Troili kongs buandi sig til orrostu
Hect 17414÷ Bui sik nu aller minir mænn ok farum at væita græivanom lið
Þiðrᴵ 7131÷ Stat upp herra oc bu þik oc allir þinir menn. Ek hæfi þat set at þæna dag man Valldemar konungr brænna mart þit bu oc marga fagra staðe oc mikinn skaða man hann gera a riki þino
Þiðrᴵᴵ 18318÷ hann býr sik allan at berja prestinn
Æv⁸⁷ 26221÷ bu þig vel aa þrimur mánudumm og allar þínar borger og þina menn ath sem best werrie þeir ydvar og yduart riki
Þiðrᴵˣ 2620
3) [e-u / við e-t] iklæde sig, smykke sig (med ngt) ⫽ dress oneself, decorate oneself (with sth.)
●●● ÞESi er nu ... kynlegr atburðr at fru vor byr sec pruðlega
~ fr.s’appareille
LaisMar 10920 Menota: 41vb7 Streng 23435●●● vm morgonenn ⸢bivggia [var. bio AM 230 fol “c”] hann sik sorgar bunaðe
~ lat.indutus
JDamBarl 1531 BarlA 135●●● en þa er þær hafa bvið sig ollvm bvnaði þa sœkia þær i brvllavps hvsið
~ lat.Post tempora ... ornandi
22636 ViðrLS544(1995) 2268●●● tekr hann nú upp skarlatsklæði sín ... ok bjó sik við skart
Laxd 16613÷ þat er hvs þat er konvr bva sig í
~ lat.preparantur
22633 ViðrLS544(1995) 2265÷ vinda þeir fyrst klæði sín ok búa sik til gǫngu ok ganga þann dag allan
Laxd 4114÷ mælti Granmarr konungr við Hildigunni dóttur sína, at hon skyldi búa sik ok bera ǫl víkingum
Hkrᴵˣ 683÷ Tak nv þin klædi og allar þinar gersimar og bv þigh
Þiðrᴵˣ 1721
D. búa sik + præp./adv.
fyrir: búa sik fyrir
[!] [til e-s] forberede sig ⫽ prepare oneself
undir: búa sik undir
[e-t] indstille sig på ⫽ prepare oneself for
út: búa sik út
?gøre sig klar til at gå ud, ?klæde sig på el. ud ⫽ ?get ready to go out, ?put on clothes or dress up
E. búask
1) bo (side om side) ⫽ live (side by side), co-exist
2) disponere ⫽ manage
3) [til e-s (etc.)] berede sig, forberede sig, gøre sig klar, gøre sig klar (til at drage af sted), drage af sted ⫽ prepare oneself, get oneself ready (to leave), set out
●●● En þa er maþr keomr i reckio. oc haɴ bysc til svefns. synge haɴ pater noster oc credo
HómÍsl³²(1993) 50r21●●● bums ok forum yvir ænglandz sio
~ fr.ke nus apareilums
LaisAnon 17024 Menota: 29rb19 Streng 10828●●● Siðan biǫɢuz þeir til recna
ÓH 4066●●● Huern tima sem hinn sæle Thomas ærkibyskup bioggez til messo at syngia
~ lat.parabat se
3427 Thom¹ 347●●● bioggez hinn sæle Thomas ærkibyskup til borðz nær noni tima daghs
~ lat.se præparabat
3929 Thom¹ 393●●● dvalþiz (hann) ecki lengi heima, aðr hann bioz sva skyndiliga til ferþariɴar at hann hafþi eigi reið ok eigi hafrana ok ecki favrvneyti
SnE 6111●●● En í dagan stoð ‹H›ymir vpp ok klæddiz ok bioz at roa ‹a› sæ til fiskiar
SnE 6115●●● Búsk þú með mér
Korm 2588●●● Vm varit eptir ræz Ingimundr prestr til skips þess, er Stangar-bolli het oc biotz til Islandz
StuᴵK 15223●●● Israel ⸢bioz [var. byggiz AM 227 fol “B”] til brottferdar
~ lat.Profectus
Vulg Gen 46,1 Stj¹ 2223●●● og buazt þeir Vilmundr nu á skogin. og leitudu Kols
Vilm 1772●●● Var þá hætt sǫgunni ok búiz til borða
StuᴵᴵR11127ˣ 2962÷ oc baɴa ohreinom ondom at byɢva i hiortom þeira
~ lat.habitare
GregHom 121540 Hóm677 2424÷ þa biuggisc hann ok fór þengat sem hinn helgi Olafr konungr hvilir
ÓH619 1203÷ Egill bio þa um varit kꜹp skip oc bioz til islandz ferðar
EgFrg² 33710÷ Gengv menn þa aptr a scipit oc bioɢvz sem vandligast
ÓH 4854÷ En þa er hann kiemr heim þa byz smala maðr at reka fe sitt ut a biorg
Heið 6916÷ Hann let sva gera ok nv byz hann ok ferr með Barða
Heið 719÷ Nv rinda þeir fram borðom ok ollv þi er a var. ok ganga til hesta sinna ok buaz hvatliga
Heið 7416÷ biðr lið sitt bvazt ok feʀ nv ibrꜹtt ok til Griklanz
ÓTOddS 4125÷ er þetta var til leiðar komit. Þa bioz hann i brꜹt at fara
ÓTOddS 4325÷ gengr Thomas ... þegar i brott af garðenum ok byggez til brottfærðar
Thom¹ 7318÷ heilvg kirkia þar er goðar salvr bvaz i til * giftingar
~ lat.preparantur
22634 ViðrLS544(1995) 2267÷ Nú býsk hann út til Íslands
NjR 2020÷ bjoggusk þeir ... at ríða austr
NjR 2124÷ aðr hann byggiz heiman. smiðaði hann ser sax eineggiað
StjC 3838÷ Nv koma menn i kaupstað þann sem þeir hafðu etlat eða i annan stað. oc ueria þar uaru sinni oc buazt nu þeðan
BlFar 27525÷ Nu toko þeir fe sitt felagar Barða ok biugguz til utan ferðar með goðan fiarhlut
Heiðy 1051÷ Þa tok Skrymir ok leysti nes‹t›bagga siɴ ok bioz til at eta dꜹgvrþ, en Þoʀ i ꜹðrvm stað ok hans felagar
SnE 5112÷ Byskup bioz þa til at baɴ set[ia] hann þa þegar ꜳ þinginu
ÁBp220 1521÷ Siðan bioz Haralldr konungr or Þrandheimi ... ok for suðr a Mæri
EgM(2001) 52÷ er hꜹstaði bioz hann at fara norðr til Þrandheims
EgM(2001) 811÷ gengu þeir ut a skip ok bjoggíuz sem skíotaz ok laugðv ut skípunum
~÷ Kjartan býsk snimma fimtadag í páskaviku
Laxd 18520÷ kennimaðr byzt til at briota hina helgvztv oblationem
~ lat.paratus
MirMar1896 18b30 MarS 33018÷ ⸢bioz [var. byggiz AM 227 fol “B”] Jacob skiotliga ok for brott
~ lat.Surrexit
Vulg Gen 31,17 Stj¹ 1806÷ Eptir þat bað Þórðr menn búaz til róðrar; var þá þegar skipat, hversu *skipunum skyldi fram leggja
StuᴵᴵR11127ˣ 662÷ for sa kurr at Skuli byggizst a land vpp
HákFlat 13522÷ þann tima sem þeir buaz i sitt fostrland heim uenda
Thom² 30228÷ Byzt nu til byskup annar at fremia uigsluna, sem herra Thomas uar under lok lidinn
Thom²y 47626÷ Er kenní madr byzt til messu þuœrr hann ser vanndliga
Mess²625 404÷ Þath legg eg til rads ... at þu snuer aptr til Noregs ættjardar þinnar og gæt hennar og stiorna sem bezt j alla stade. en biozt ecke hier til rikis hier til Danmerkr
MHFlat 32928÷ Biskop biost þa til ad bann setia hann, þa þegar a þingenu
ÁBpˣ 157÷ Þa bad Helgi, ad hun munde buast, þuiat langt er wt til Eyvinndar-ꜳr
Fljˣ 505÷ Og umm mor‹gun›inn bijst Berssi heim fra Eyvinndar-ꜳ
Fljˣ 5524÷ Magnús konungr fór þá til skipa sinna ok helt síðan austr fyrir Skáneyrarsíðu ok varð mjǫk búizk af skyndingu
Hkrᴵᴵᴵˣ 6715÷ hun ... byzt at fara
~ lat.parat
HFars 178149 MarD635ˣ 6626÷ er þeir bjuggusk frá skipi, Breiðfirðingarnir
Ebˣ 2220÷ ek mun eigi dvelja at reiða oxina at honum Arnkatli, þá er þú ⸢ert búinn [var. hefir buiz EbWolf(2003) 17521; hefr Buid AM 446 4°ˣ 34r24] at hefna Hauks, fylgðarmanns þíns
var. Ebˣ 9919 → EbWolf(2003) 17521
● búask ferðar sinnar gøre sig klar til at rejse ⫽ get ready to depart
●●● er várar, búask menn ferða sinna
Laxd 15215●●● buaz þeir þa ferðar siɴar. Sem þeir ero farar bunir ...
ÓTᴵ 37÷ Olafr konungr toc þenna cost bioz siþan ferþar siɴar
ÓH 5274÷ munt þu víta j vor er menn buazst ferda sínna huersu ek vil þa vera lata
Fær 3916÷ búask þeir þá ferðar sinnar
Hkrᴵˣ 1021
● búask sinn veg gøre sig klar til at drage bort, begive sig af sted ⫽ get ready to leave, set off
4) [til e-s / í e-t] [at e-u / við e-u] [í móti e-m] udruste sig, ruste sig ⫽ prepare oneself (for battle), arm oneself
●●● þa verþr haɴ buasc viþ þolenmǿþi
HómÍsl²⁹(1993) 43v4●●● konongrenn i mikla garðe ⸢biozc [var. biuggiz til bardaga ÓH619 1145] i mote kononge œinum hæiðrnum
~ lat.adversus ... regem proeliaturus procederet
ActOlav 1355 ÓHLeg 946●●● Biøgguzt þeir þa allir til bardaga ok fylktv liðe sino a vøllunum
StuᴵK 46124●●● Morg aminning roksamlig var þar gefinn, þuiat nu var at buaz i morgum ꜳskeytum
Thom² 32838●●● vmm varid epter bioɢust þeir fostbrædr i hernad
LdnHb105ˣ 614●●● (Hrafn) hafði verit lengi í víking ok bjóz mjǫk at vápnum ok klæðum
Vatnˣ 408÷ *konungren í Mycclagarðe ⸢biuggiz til bardaga [var. biozc ÓHLeg 946] mote hæiðnum konunge æinum
~ lat.adversus quendam paganorum regem proeliaturus procederet
ActOlav 1355 ÓH619 1145÷ Dreif þa folc allt a scip oc bioz til bardaga
ÓH 4797÷ ⸢bioɢuz [var. biugguz SvFlat 5509] þa til oʀosto
Sv 1913÷ Leiddu þeir Achillas hann ꜳ eínmæli burt fra sinum monnum. ok bioɢuz til ꜳuerka vid hann
Rómv226(2010) 35016÷ ok er hann sér hversu þeir búast til vápnamótsins ... talar hann svá til Kolbeins
GBpD 15015÷ Menn brvgþvz við *skiott oc clæddv sig, ok bioggvz þo miog af hrapaði
StuᴵK 8912÷ Vm myrgininn eptir biøgguzt huarir-tveggiu til bardaga
StuᴵK 45816÷ er þeir ⸢bio᷎gguz [var. bíuggíuz Holm perg 1 fol “C²”] til holm stefnu
var. ÓTᴵ 1676: Holm perg 1 fol “C²”÷ bauð hann mönnum sínum, at þeir hitt snarasta byggist til orrostu móti þessum þrjótum
SǫrlaStˣ 4285÷ Þorkell ... bjóz vel heiman at klæðum ok vápnum, því at hann var skartsmaðr enn mesti
Vatnˣ 9511
5) klæde sig på, gøre sig i stand ⫽ dress oneself, array oneself
●●● hon lagðe allan hug a þat at klæðazc vel. ok buaz snyrtilega
~ fr.a li vestir e aturner
LaisAnon 3632 Menota: 43rb23 Streng 2487●●● Sem zardan skildi at. konongr. sialfr ætlaðe til hans at koma. þa ⸢biuggizt [var. bioz AM 232 fol] hann þegar. vm morgonenn stnimma
~ lat.induens se uestimento suo
JDamBarl 7131 Menota: 50rb15 BarlA 9122÷ kirkia þar er goðar salvr bvaz i til * giftingar
~ lat.preparantur
22634 ViðrLS544(1995) 2267
6) tilberedes ⫽ be prepared
F. búask + præp./adv.
at: búask at
[e-u] gøre forberedelser til, foranstalte ⫽ make preparations for, arrange
braut: búask (í) braut
gøre sig klar til at drage bort, drage bort ⫽ get ready to leave, set off
●●● en er vár kom byðz hann brott ok lætr i haf
Bret 2316●●● tók hann þá við fénu ok bjósk sem skyndiligast í brott ór Nóregi
Gr 1610÷ Siðan biosc egill brꜹt með líði sínu
EgFrg² 3354÷ er veizluna þrýtr, búask menn í brott
Laxd 2596÷ snva sendimenn i brot oc aptr til herbergis oc ⸢bioɢvz [var. bivggivz AM 325 VI 4° “325 VI”] i brot
var. ÓH 1097: AM 325 VI 4° “325 VI”÷ sem þeir hofdv þar dvaliz uid land þvilika stund sem þeim likadi bivggiuz þeir i brot
ÓH1 75327÷ eptir þetta byguz Nordmenn brott
Hák81 6742÷ enn bodzmenn buast j burttu
Hrafnkˣ 475÷ epter þad bijst huor kona J burtt
JBpC(2003)ˣ 1587
fyrir: búask fyrir
1) [!] være bosat med egen husholdning, drive gård/landbrug ⫽ have one’s own householding, run a farm
●●● þat (þing) skal sꝍkia bonde huer er byzt firir oc bonda nafn ber
Landsl 437●●● Þeir villdu, ⸢*at hann kvángaðiz ok bioggiz fyrir [AM 234 fol “A”; non emend. biðia honum konu, ok byggi hann] sem frændr hans höfðu gert
~ lat.gubernaret suam familiam et hæreditatem
MirMar1731 33420 emend. MarB 12915: AM 234 fol “A”
● búask búi fyrir [!] drive gård/landbrug, føre husholdning ⫽ run a farm, be a householder
2) [!] [e-s] gøre forberedelser ⫽ make preparations
●●● En moti starfi oc ærfiði þessa hæims stundar. þa buzt þu sua firir sem þu scylir a hueriom degi deyia
~ lat.sic eris
JDamBarl 12927 BarlB 2306●●● hugsaði hann með uitra manna raði hverssu hann skylldi ⸢firi buaz þes [var. buaz HákFlat 16619; vm bua Hák8A 1393] sem sǽmiligazt væri
cf.mundi koma ... kardinali i landit
61713-14 HákEirsp 61729●●● skunda heim til herbergia. at buaz fẏrir no᷎ckut. þviat ek ætla hia þer at eta idag
JJ SÁM 1 61va14
3) [!] [móti e-u] slå sig ned, etablere sig, etablere forsvarsposition, berede/ruste sig til forsvar ⫽ settle in, establish oneself, set up a defensive position, prepare for defence
●●● Bio᷎gguz þav þar fyrir ok bygdo hellana. þar duolduz þav langa hrið
ÓTᴵ 2467●●● i þeim sama lim sem mannkynit aukaz af medr hinni fyrstu synd. skylldi lækningin byreaz ok fyrir buaz moti þeirri so᷎mu synd
~ lat.præparetur
SpecH 38b44 (I 105) Stj¹ 11715●●● sneru síðan upp í skriðuna Geirvǫr ok bjoggusk þar fyrir, því at þar var vígi gott fyrir grjóts sakar
Ebˣ 1225●●● reru síðan vestr yfir fjǫrðinn til Eyrar ... hǫfðu þar setu ok bjuggusk fyrir í virkinu
Ebˣ 1602÷ þeir ... er aðr hafðu val firir buizt
BarlA 2825÷ ⸢eptir því var allr búnaðr stofunnar [var. var þar smiliga firi bvíz AM 45 fol “F”]
var. Hkrᴵˣ 34018: AM 45 fol “F”÷ gekk hann til klifs þess, er þjóðgata lá yfir, ok býsk þar fyrir
Korm 25819÷ Ok er þeir komo i Savrbæ, hofðv þeir Gisli firir buiz aa husvm vppi ok gert ser þar gott vigi með viþvm
StuᴵK 3251÷ villdo Rafns-synir, at þeir færi vt i Arnar-fiorð ok eflde þar seto, enn Ions-synir villdv *, at þeir fære allir aa Hola ok bioggiz þar firir, kolloðo þaþan gott at ueita aalaup til Isa-fiarðar
StuᴵK 36318÷ Þeir Sighvatr biogguzt fyrir i Flata-tungv ok fylktu þar liðe sinu ‹hjá húsum› i tuninv
StuᴵK 45820÷ hugleiddi hann med vitra manna radi, huerssu hann skylldi fyrir buazt þess, er sæmiligaz væri
Hák81 5891÷ Hlaðgarðr hár ok víðr var fyrir bæ Víkíngs, ok var þat hit bezta vígi, þar bjóst hann fyrir ok menn hans
ÞorstVík 41928
4)
● láta búask fyrir [sér] etablere opholdssted/forsvar ⫽ establish stronghold/defence post
til: búask til
1)
● ‖ impers.: býsk til [e-s] det trækker op til (ngt), der kan forventes (ngt), der er risiko for (ngt) ⫽ (sth.) is building up, (sth.) can be expected, there is a risk of (sth.)
●●● þa ec segl at yþr Islendingum ... oc biosc þa til at mer mindi þat uerþa at scaþa. gecc þat isundr i siglingo
ÞorvKrMork 20117●●● Oc þotti monnum til vendreþa bvaz
StuᴵK 6913●●● Sturla kvez sjá, at bjóz til ófriðar með þeim ǫllum
StuᴵᴵR11127ˣ 24821
2) [!] gøre sig i stand, klæde sig på ⫽ dress oneself up, array oneself
3)
● búask til matar lave mad ⫽ prepare food, cook
um: búask um
1) [!] slå sig ned, slå lejr, indrette sig, indtage position, etablere sig, berede/ruste sig (til forsvar) ⫽ set up camp, booth, etc., settle in/down, prepare oneself (for defence)
●●● er þeir koma til þings, tjalda þeir búð sína ok bjuggusk um vel ok kurteisliga
Laxd 927●●● skyldu þeir þar vera við skip ok búask um ok tjalda búðir ok sekka vǫru ok draga at
NjM 4277●●● Nv ræda þeir vm, at þeim þætti radligt at bvatz vm vti til varnar
StuᴵK 1917●●● toku þat rad sidan at buazst þar vm þann uetr ok gerdu þar hus mikil
Grǿn 53925●●● lǫgðu þeir þar undir skóg einn, ok bjugguz þar um, ok settu upp skip sitt
EgÁsm 186●●● gengu þá heim í garð Þorsteins ok bjuggusk þar um
Gr 851●●● biozt hann þꜳ um uit spord steinbogans og vard at ormi ... ok liggr þar nu ꜳ gullinu
Hect 16115÷ Olafr konungr ... let þar þegar buaz um i þeim husum er uppi stoðv
ÓH 866÷ er þeir hofðv vm bviz. þa hafðe oc iarlin bvðaz
ÓTOddS 4629÷ sigler æitt skip at hofninne ... Sæim þæir hafa um buez, ero þæir þegar ... epter frætter ...
~ lat.Quæ ... applicuisset
21728 Thom¹ 2175÷ Þann tima var horð veðratta fyrir regna sakir sva at ecki matti vti vm bvaz
HákFris 5291÷ Konungr bað þá slá þar tjöldum sínum ok búaz um
HG 2227÷ for Samson til eins helliss ... bioz hann þar vm oc bygði hellinn
StjC 41329÷ Skolu ver nu buaz vm sua sem oss se ván at fundr vaʀʀ muni verða
EgM(2001) 14231÷ ferr vestr i Trekyllisvík ok byz þar vm ok reiser þar bę friðan
Finnb 762÷ riðu þeir síðan til þings ok tjǫlduðu búðir ok bjoggusk vel um
NjM 35925÷ riðu þeir síðan til þings ok tjǫlduðu búðir ok bjogguz vel um
NjM 35925÷ Sem þeir hafa um búiz í mörkinni, talar kóngssun
Æv⁸² 23211÷ Þeir Biorn hǫfdv bviz vm firir svnann kirkiv, hǫfðv lagt storvidv fra stodvm þeim, er voro við husa-motin forkirki‹u›nnar ok aðal-kirkiunnar, ok adra þar er mættvz savnghusit ok kirkia, ok svðr aa kirkiv-garðinn
StuᴵK 3445÷ þetta fylskni er vel fengit ok vitrliga. her skulu ver vm buaz
ÓTᴵ 23218÷ þeir ho᷎fðu lagt skip sín i læghi ok vm ⸢bviz [var. buit AM 325 VIII 2 d 4° “C¹”, etc.]
ÓTᴵᴵ 23821÷ Moyses kom i þann stad sem farandi menn uaru uanir um at buaz
Stj¹ 26132÷ sia þeir, at skip rennr ꜳ lægid, þat er nykomit af Englandi. Ok þegar sem skiparar hafa lægt ok umbuiz, eru þeir spurdir af fylgd erchibyskups, huersu fridligt sie i Englandi
Thom² 42626÷ bjóst hann nú um, ok sofnar
Ket 11621÷ ok byzt hann þar um, ok gio᷎rir þar alhyse
Gísl 3710÷ konungr lét skipa þessum mǫnnum ǫllum í eina stofu ok lét þar vel um búask
Hkrᴵˣ 37418÷ Þeir bjugguz nú um í kirkjunni ok ætluðu at verja dyrrnar
Knýtl1741ˣ 1351
● búask um vistir indrette opholdssted, indrette sig ⫽ set up one’s dwelling, settle in
2) [!] [svá at ...] sørge for (at ...), mage det (således at ...) ⫽ arrange (such that ...)
●●● bvasc ma sva vm at henne verþi gefa at þeso
Mork 12123●●● mætti nú svá um búaz, at þessi þeira ferð yrði þeim til engrar virðingar
Boll 29920÷ Má ok sva ⸢vmbv[a]z [var. bua GKS 1010 fol “Hr.”] at henni verðí at þessv gíæfa
Huldaᴵ 8723
● ‖ impers.: býsk um [!] [svá at ...] det forholder sig således at ... ⫽ it so happens that ...
3) [!] gøre sig i stand, klæde sig på, smykke sig ⫽ dress oneself up, ornament oneself
●●● þegar sem hun hafdi eptir hans áákuædi um buiz. þa ...
cf.klæd þik fagrliga med hinum heidrligztum þinum klædum
20826-27 Stj¹ 20828●●● Sat signy ꜳ stoli sinum. ꜳ̋ mídíu stofu golfí. Biozt hun þꜳ um ok lꜳ̋ men hennar hit goda j kníam henne
Harð 12717
undir: búask undir
[e-t] gå ind på ⫽ be prepared to accept
við: búask við
1) [e-u/e-m] [um e-t] berede sig til, gøre forberedelser til, forberede sig til, træffe foranstaltninger til imødegåelse af, ruste sig (imod), etablere forsvarsposition, berede/ruste sig til forsvar/kamp, belave sig på, indstille sig på ⫽ prepare oneself for, make preparations for, take measures against, prepare/arm oneself (against), set up a defensive position, prepare for defence/fight, mentally prepare oneself for
●●● toco þeir at tengia scipin oc settv upp merkin oc bioɢvz við
ÓH 914●●● Um morguninn bjögguz við hvárirtveggju ... tóku þeir síðan at berjaz
HG 207●●● bvz sva við vm allan styrk oc afla. at Syrlandz konvngr man koma at vitia þin a næsta ari
~ lat.confortare
Vulg 3Reg 20,22 StjC 5983●●● þa biosc hann viþ oc vapnaþisc
Jón³ 1420●●● freista skal ek þessa raðs er þu vill en ecki hefi ek við þui buiz at yrkia lof vm Eirik konung
EgM(2001) 11614●●● hafði hon svá við mér búiz, at hon var einsamt inni
Æv⁸² 23410●●● Þeir bre᷎ðr ... biøguzt við i buðar-virki hans. Sighvatr spurði, hvat þeir be᷎rizt fyrir. Þeir segia, at þeir e᷎tluðu at veriazt þaðan
StuᴵK 42416●●● Magnvs konvngr ... bað þik ... bvaz eigi við vfriði eðr þvi at beríaz við konvng
SveinkaHulda 1294●●● Þá ... var ár svá mikit, at akrar vurðu sjálfsáðir, ok þurfti eigi við vetri at búast
Enc764² 41330●●● ener gomlu fedur biugguzt á .v́. aulldrvm heíms uid híngat komv xristi
Mess⁵ 7416●●● Nú er ykkr bezt at ⸢búaz við satt at segja [var. ganga við sǫnnu AM 125 8°ˣ “l”]
Rémˣ 3442●●● Hrafn kvað honum einsætt at búaz svá við, sem hann mundi eigi grið hafa
StuᴵᴵR11127ˣ 399÷ lát mic sva buasc viþ andláte míno ...
Bǿn15¹(1993) 90v22÷ Af þui scolom vér viþ buasc áþr. at ver fiɴemsc synþa lauser þa i þeirre ǫ́gn. er fyr hvert ó nýtt orþ scal gialda
HómÍsl¹⁶(1993) 23v19÷ costgę́fom meþ guþs fultinge svasem ver megom viþ þeirre tíþ at buasc. at eige georem ver þat ne éitt er grátz se fyrer vert. a þeirre pasca tíþ fyr o stilling áts eþa drycs
HómÍsl²¹(1993) 31v2÷ þeir ⸢*biuggosc [non emend. bvggiosc] við þvi at vega Paulum
Páll¹ 23122n.÷ bústu sva við ... at ec man koma með viðr bioþaɴda til heimilis þins
GrgStað 43910÷ hon hevir við buez at sigra þann með dryck. er aðr varð alldregi sigraðr í bardaga
~ lat.pararet
Alexandreis 2608 (X 161) Alex 14823÷ settv þeir .iii. natta griþ a millvm sin oc lꜹgþv at landi oc biyɢoz viþ hvarir tveɢio
Jvs291 2326÷ munttu verða við at ⸢buaz [var. sia AM 178 folˣ “A”, etc.] oc geta [var. + þin AM 178 folˣ “A”, etc.]
Þiðrᴵᴵ 1706÷ ⸢bioɢuz [var. biugguz SvFlat 5491] hvarir-tveɢio við
Sv 184÷ svá skulum vér viðbúaz, sem þessi maðr muni vitja optar á várn fund Svíanna
HG 1822÷ Þar ertu, Ubbi Iarl! sagði hann, ok buz við! þar skal at riða
Mág¹A 378÷ baðu (gyðingar) iarllinn, at hann leti leiða Pal i Jorsali oc ⸢byggvir (!) [var. *biuggosc (non emend. bvggiosc) Páll¹ 23122] við þvi at lata vega hann
~ lat.insidias tendentes ut interficerent eum
Vulg Act 25,3 PP 3006÷ Þeir Laxdœlir hljópu nú af hestum sínum ok bjuggusk nú við
Laxd 5513÷ hér ríða nú óvinir þínir at þér; skaltú svá við búask
NjM 43315÷ Um havstid eptir for Ingimundr prestr til scips i Hvit-a at kaupa varning til solo oc avaxtar, þviat iafnan bioz hann vid vtan-ferd, sem siþan com fram
StuᴵK 14222÷ Loptr ... bað hann sva við bvaz, ‹at hann ætlaði›, at þa skylldi endir verða aa deilvm þeira
StuᴵK 34317÷ biðr hann svá búaz við um fjǫlmenni ok aðra hluti
EgÁsm 6914÷ segir, at þeir munu svá við mega búaz, sem þeir komi í mannraun mikla
EgÁsm 742÷ bústu nú við því: nú mun ek freista þín. Fyrir löngu var ek búinn
Blómstrˣ 1518÷ Magnús konungr lét búask við í býnum
Hkrᴵᴵᴵˣ 32510÷ Hann *bjósk [AM 379 4° “B²”, etc.; non emend. biö] síðan við andláti sínu sem hann kaus sjálfr
emend. Hungrvˣ 9616: AM 379 4° “B²”÷ byzt hann suo vid morni, at hann er kominn i belginn
MarD635ˣ 105711÷ mejköngurenn hefdi epter spurt, vid hvo᷎rju büast skillde ï hans þarkomu
SigrFrˣ 524÷ hann var rétttrúaðr maðr ok elskaði guð [var. + ok bjóz mjǫk kristiliga við dauða sínum AM 396 folˣ “D”]
var. Vatnˣ 11220: AM 396 folˣ “D”÷ Bústu þá svá við, sagði Þorsteinn, at vera má, at ek heimta eigi optar
ÞStangˣ 781
● búask við veizlu/...
●●● Siðan biugguz þeir við veizlu. ero auxn felld ok mungat heitt
Finnb 5317●●● er þar buiz uid agætri ueizlu ok ecki til sparad
StSt335 1231●●● Var þá umtalat, at við brullaupi skyldi búast
ÞorstVík 39327÷ byz haɴ nv viþ boþino konvngr
Jvs291 5820÷ Síðan sendu þeir mann austr til Marðar gígju at búask við boði
NjR 2116÷ Vm haustið bioz Þorgeirr við veizlu virðuligri
Finnb 442÷ buaz þeir við boðe vel ok virðuliga
Finnb 581÷ fóru þeir heim, ok var við veizlu búizk
Korm 2045÷ Laban ⸢bio þa [var. byggiz þa viðr AM 227 fol “B”] bruðlaups ueitzlu. baud hann þar til mo᷎rgum sinum uinum
~ lat.fecit nuptias
Vulg Gen 29,22 var. Stj¹ 1724: AM 227 fol “B”÷ bad hann ok buaz uid ueitzlu ok ráda ual til budaruardar
~ lat.instrue convivium
Vulg Gen 43,16 Stj¹ 2168÷ Er þar buizt vid veizlu
Vǫls 699÷ er nu buizt wit veizlu med aullum til faungum
Rém 36526÷ Var þꜳ þegar vid buizt agiætri veizlu
SigTurn 2322÷ er þa bwist þegar wid *aagætri veizlu
Vikt 4818÷ Litlu sidar lét kongrinn vid veizlu búazt. og þar til bydr hann morgum ho᷎fdingium og rikvm bændvm
Adon 1083÷ látum þá nú búazt við brúðlaupi sínu
Bós 3712÷ með fylgi ok orðum Sigurðar var Ermedon mærin játuð, ok þegar við brullaupi búizt
SigÞǫgl 25621÷ verdur nu skiott buist vit agiætri veizlu og brudlaupi
Nit 1219÷ hertoginn ... býst við sínu brúðkaupi
KlmBˣ 5120÷ Var nú ⸢búit til [var. búest við virdulegre AM 590 a 4°ˣ] veizlu
var. Mág² 15916 → Mág AM 590 a 4°ˣ 54r.**
2) [e-u] [um !] have i sinde, pønse på ⫽ have in mind, meditate
●●● með Jugurtha var sua mikil slægð að æingi uissi uið hueriu hann bioz huart hann mundi uilia tryggr uera til friðarins
Rómv595(2010) 5710●●● Eckí kom mer þat á vvart. at hann byggíz við þvi ⸢vm sem i motí er [var. at gera j mot GKS 1010 fol “Hr.”] mínvm vilia
Huldaᴵ 8719÷ konvngr bysc viþ þvi eino vm. er imoti er minom vilia
Mork 12118
Form.: bua (147); buit (121); bio (89); buinn (77); byr (71); búit (67); búa (66); bva (50); búinn (50); bjó (42); bvit (33); buin (31); bvinn (30); býr (27); bunir (23); búnir (20); bioz (16); buaz (16); bvnir (15); bunu (13); biuggu (13); buner (11); buid (11); buet (11); buna (10); bvin (10); buno (9); buiz (9); búin (9); búask (9); buiɴ (9); biuggi (8); búaz (8); byzt (7); bui (7); bjuggu (7); buenn (7); bunum (7); bvno (7); bjoggu (6); byggi (6); bioggv (6); bioɢv (5); buít (5); buizt (5); byrr (5); buen (5); bvaz (5); bjuggusk (5); buins (5); bued (5); búins (4); bjóz (4); bioggu (4); bviɴ (4); buasc (4); bvnar (4); buazt (4); biosc (4); byz (4); bu (4); búi (4); búast (4); bió (4); bvið (4); búnar (4); biozt (3); býsk (3); búiz (3); bjoggusk (3); bioɢuz (3); buín (3); bio᷎ggu (3); búð (3); buínn (3); bviz (3); bunar (3); búnu (3); bv (3); bijr (3); bvínn (2); búna (2); bven (2); bioggez (2); biugguz (2); biot (2); bivggi (2); bvnv (2); buast (2); búizk (2); buim (2); bijst (2); bústu (2); bioɢo (2); bvna (2); bunv (2); bwit (2); buazst (2); bjugguz (2); bvet (2); bvner (2); bvins (2); bjósk (2); bioggiz (2); bívggv (2); bűinn (2); bío (2); biogu bv́in (2); bjóst (2); bioɢu (2); by (2); búazt (2); buez (2); byggiz (2); bioɢvz (2); biotz (2); bysc (2); byggit (2); biost (2); buinni (2); bvnu (2); bioggi (1); bý (1); bujt (1); buenni (1); biøɢe (1); bẏr (1); búner (1); búið (1); bvð (1); biauggi (1); biǫɢu (1); Bu (1); bivggiv (1); buandi (1); Bui (1); biuggiz (1); bíuggíuz (1); byðz (1); byguz (1); biugguzt (1); büast (1); Bústu (1); bvande (1); buggu (1); bú (1); biauggv (1); Buit (1); biuggio (1); bueɴ (1); beö (1); bwnir (1); bvít (1); bvr (1); buande (1); bvnvm (1); byggið (1); Bú (1); byggvz (1); bums (1); biuggizt (1); bivggiuz (1); bvatz (1); bvasc (1); biyɢoz (1); buist (1); bio᷎ggv (1); bioge (1); búenn (1); búum (1); beyɢi (1); butt (1); Búð (1); buí (1); bvandi (1); búanda (1); búnum (1); bvid (1); boen (1); bjóttu (1); bivggvz (1); bjoggjuz (1); biuggisc (1); byggez (1); Byzt (1); Biozt (1); bvz (1); bwist (1); byggíz (1); bví (1); biuggiu (1); biǫggio (1); biauggu (1); bvnare (1); Bva (1); bviþ (1); bvith (1); buda (1); bwner (1); buið (1); býg (1); byʀʀ (1); bvi (1); bivggia (1); bydz (1); bioɢust (1); biogguzt (1); bjoggi (1); buanda (1); bunæ (1); bunom (1); bűïns (1); bvnnv (1); biꜹɢi (1); bwa (1); biogu (1); Buid (1); Búsk (1); bvíz (1); biøguzt (1); biøɢu (1); bvtt (1); biugi (1); buadh (1); bunari (1); büinn (1); büner (1); büed (1); buat (1); bvi▹t◃ (1); bia (1); biogge (1); bygge (1); bvazt (1); byggist (1); búasc (1); bv́az (1); býz (1); bor (1); byghi (1); bjoggív (1); bioɢiv (1); Bvinn (1); bvnari (1); byʀ (1); Biøggu (1); buith (1); biǫɢuz (1); byggizst (1); biozc (1); biøgguzt (1); bivggivz (1); buzt (1); Bio᷎gguz (1); bjogguz (1); bv▹a◃z (1); bjögguz (1); buz (1); bvggiosc (1); búest (1); biøggv (1); bwin (1); búnastir (1); Bvin (1); buir (1); bv̈inna (1); biuggit (1); byɢva (1); Biøgguzt (1); bioggvz (1); byggvir (1); býst (1); búizt (1);
Comp.: endr- (1), full- (1), mat- (41), mis- (1)
Gloss.: EJ; ClV item (jafn) jafnbúinn; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr item brottbúinn, búð adv.; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb item albúa, svábúit adv.; HertzbLat _; HertzbTill; Suppl4 item jafnbuinn, svábuinn; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med -u-; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ; deVr; Fr4 item bút adv., jafnbúinn adj.; NO item albúinn, brottbúinn, búit adv.; Walter _; ÁBlM ³búa; Bl ²búa, item brottbúinn, cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Falk 1913 2; Falk 1914 23, 25, 156; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 73; Gering 1916 [ANF 32] 7; Grøtvedt 1939 101; Grøtvedt 1954 [MM 1954] 61, 64; Hægstad 1915 87, 99, 200, 204; Jón Helgason 1927 [ANF 43] 93; Kreutzer 1977 146; Lundeby 1947 [ANF 62] 86; Reichborn-Kjennerud 1928 7; Sigurður Sigurðarson 1881 [ANOH 1881] 58; Sturtevant 1933-1935 [SS 13] 71; Wadstein 1892 [ANF 8] 87; Wührer 1966 [KLNM 11] 319
Genre. (expected): family sagas [isl]: 330 (189); historical works [his]: 315 (271); religious works [rel]: 289 (416); romances [rom]: 162 (161); contemporary sagas [bis]: 126 (114); legal works [jur]: 122 (149); legendary sagas [fas]: 113 (66); charters [dip]: 44 (120); þættir [tot]: 36 (34); learned works [div]: 27 (48); unclassified [ ]: 8 (6);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net